Heimskringla - 12.04.1922, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 12. APRIL 19=2
HEIMSKRINGLA.
d. BLAÐSIÐA.

Þegar þér sendið peninga.
Hvert sem peningar þurfa a5 sendast, eru bánka-
ávísanir (Bank Draftsq og peninga ávísanir (Money
Order) óviðjafnanlegar fyrir ósekikulheit, spamab
og þægindi. —1 Þarfnist þér aíS senda peninga til
annara landa, verÓur þessi banki y"5ar bezta a'östoS.
A5 senda peninga upphæS upp til fimtíu dollara
innan Canada, eru banka ávísanir einna þægilegastar.
Frekari upplýsingar veitir þessi banki.
IMPERIAL BANK
OF CANAÐA
Útibú a« GIMLI
(341)

crðsins fy'lsta skilhingi; sannur
maSur sem ávaxtaði sitt pund trú-
lega allan aefidaginn.
FriSarljós meistarans umkringi
hann og lýsi honum á sólarbraut
eilífSarinna.
SkrifaS aS Glenboro, Man.,
2. apríl 1922.
G. J. OLESON
SINDUR
ÞaS er ýmislegt sett úr á tekju-
skattinn. Einn maSur finnur t. d.
þaS aS honum, aS tekjur sínar
séu ekki svo mik'lat, aS hann þurfi
aS borga hann.
ÞaS er auSvelt aS komast aS
því, hverjir hafa náSuga daga og
hverjir ekki. Ef þú heyrir mann
stynja viS aS binda skóinn sinn,
geturSu reitt þig á a« hann hefir
haft náSuga daga.
Nýkominn maSur til Canada
sagSi: “Þetta er mikiS frelsis og
jafnréttisland. Hér er enginn svo
stór, aS jafnvel hinn lægsti hiki
viS aS spyrja hann: “HeyrSu,
lagsi, hefirSu eldspítu?
Drengur á skóla-aldri í Nev-
York. sem giftist 'kennara sínum
45 ára gömlum. segist ætla aS
halda áfram aS mentast. Spurs-
máliS er þetta: Má hann ekki til
úr því sem komiS er.
Uppreist
í Austur-Kyrjálum
Snemma í vetur hófst almenn
uppreistn í Austur-Karelen gegn
sovietstjórninni rússnesku. Hafa
sífeldar skærur veriS þar fran. aS
þessu, en síSustu fegnir segja, aS
nú hafi Bolshevikar sent mikiS
1iS til þess aS skakka leikinn, svo
aS búast má viS aS uppreistnin
sé bæld niSur fyrir fult og alt.
Karelen eSa Kyrjálar liggja
meSfram Finnlandi austanverSu
og riá austur aS Hvítahafi. AS
sunnanver'Óu og suSvestan liggur
landiS aS vötnunum Ladoga og
Onega. Sérstakur þjóSHokkur
byggir land þetta og er í ýmsum
greinum ólíkur bæSi Finnum og
Rússum.
Þegar Finnar skildu viS Rúss-
land, reyndu þeir aS innlima
AT'r- í F:--’ 1 en
þær tilraunir mistókust. MeS friSn
um í Dorpat fyrir éttu ári voru
ákveSin örlög- Karelen. en þar
gátu Finnar þó komiS því til leiS
ar. aS Karelen fékk heimasljórn
í ýmsum sérmálum, en vera fylki
innan TÚssneska ríkisins. Sam-
kvæmt þessu Iét rússneska stjórn
in landinu eftir ýms sjálfstjórnar-
réttindi en þó var svo um hnút-
ana búiS, a§ þaS voru áhangend-
ur sovietstjórnarinnar, sem fengu
völdin í hendur. Finskur commun-
istí, dr. Edvard Gylling bafSi í
rauninni öll ráSin. Kom þessi
maSur mjög vi^ sögu landráSa-
málanna, er voru fyrir dómstólun-
um í SvíþjóS fyrir nokkru, og var
þar víSa minst á Karelen, sem
miSstöS fyrir útbreiSslu bolshe-
vismans í öSrum löndum.
EinræSi var mikiS í stjórn
Iandsins og almenn óánægja meS
hana. einkum í héruSuium næst
Finnlandi. Repola og Porajærvi.
Voru rnargir beittir harSstjórn og
kvörtuSu viS Finna undan ofbeldi
va'ldhafanna. en Finnar létu þau
klögumál, en árangurinn enginn
nesku stjórnarinnar. Hafa margar
og hvassar orSsendingar fari$
milli Finna og Rússa um þessi
kfögumál, en áangurinn enginn
orSiS. Og svo lauk, aS uppreist
varS í öllu landinu.
Framan af veitti uppreistar-
mönnum betur og gat stjórnín
engu tauti komiS viS þá. Var all-
gott skipulag á framkvæmdum
þeirra og aS vopnum og vistum
voru þeir vel búnir. Af þeim á-
stæSum hefir rússneska stjórnin
boriS Finnum þaS á brýn, aS
þeir eigi upptekin aS uppreistinni
og hafi komiS skipulagi á her upp
reistarmanna, og lagt honum til
nauSsynjar. Hefir finska stjórnin
þverneitaS þessu, og segist geta
fært sönnur á, aS uppreistarmenn
hafi undirbúið alt sjálfir, án nokk
urrar aSstoSar finskra borgtra.
H'ins vega sendu uppreistar-
menninir Finnum þegar í upphafi
i eiSni um hjálp. En Finnar hafa
ekki séS sér fært aS veita hann.
-------o-------
Keisaraskifti í Japan
Yoshihito keisari Japana hefir
um all-langt skeiS veriS veikur,
og í haust er leiS ágerSust veik-
indin svo, aS stjórn og herráS var
kallaS sHman á fund, til þess aS
skera úr því, hvort völdin skyldu
ekki falin 'ríkiserfingjanum.. Og
svo fór, aS hann var látinn taka
viS stjórninni. ÞaS er Hirohíto
krónprins, sem nú er hæstráSandi
í Japan, og tók hann við 25. nóv.
s. 1. ári.
Aoshihito keisari er a^eins 42
ára gamall, fæddur 31. ágúst
1879. Tók hann ríki áriS 1912,
og var krýndur áriS 1915. Hiroh-
ito krónprins, sem nú er tekinn
viS, er fæddur áriS 1901. Hann
hefir fengiS allmikla mentun, og
er talir.n vestrænn í hugsunarhætti
í fyrra ferSaSist hann til Englands
Frakklands og Belgíu, og vakti
þaS mikla athygli í Japan, því
samkvæmt fornum átrúnaSi mega
konungbornir Jap^nar ekki fara
11 fyrir landsteinana. Margir eru
þeir, sem ekki trúa því enn í dag,
aS ríkiserfinginn hafi gerst svo
djarfur aS far& þessa för, heldur
hafi hann látiS annan mann fara
í sínu nafni.
Er þetta í fyrsta sinni í sögu
J:pan, aS keisaraskifti veiSi, án
þess aS því valdi dauSi þjó’5-
höfSingja, N.
-------—x----------
Almennar fréttir.
Sir Geddes í WinR*peg.
Sir Auckland Geddes ?endi-
herra Bretlands í Bandaríkjunum
var staddur í Winnipeg fyrir helg-
ina. Hann var aS taka sér hvíld
frá vinnu. Var hann ritari á af-
vopnunarþinginu og þurfti aS
leggja mikiS aS sér. Hann hélt
ræSu hér á Alexandra hótelinu í
í samlbandi viS gildi er honum
v&r haldiS. Var hún um friðar-
hugsjónir og þrungin af mælsku
og snjallyrSum.
AfleiSingin af gengismuninum.
HiS lága gengi þýzka marks-
ins hefir meSal annars valdiS því
aS fjölldi manna úr nágrannalönd-
unum hefir streymt til Þýzkalands
til a^ kaupa yfirleitt alt semi falt
væri látiS. Hefir þýzka stjórnin
gefiS út mikinn Hgábálk sem á aS
koma í veg fyrir aS landið verSi
rúiS inn aS skyrtunni á þennan
hátt.
Listaverk veSsett.
Stiórn Austurríkis hefir veS-
sett Englendingum mestu lista-
verkin sem til eru þar íl andi fyrir
3 miHjónír sterlingspunda, en verS
þeirra er taliS ferfalt meira.
Tekjur Vilhjálms Le'sara.
Árstekjur Vilhjálms fyrverandi
Þýzkalandskeisara, áf eignum
hans nema 200,000 sterlings-
pundum,
Jugo-Slavar og Fiume
Stjórnin í Jugo-Slavíu hefir
beSiS Frákka og Breta aS slást í
leik og stilla til ÍTÍSar T Fiume og
aS sjá um aS samningamir sem
gerSir voru í Rapallo, væru ekki
virtir aS vettugi; Frakkar og Bret-
ar kváSu taka dauft í þaS mál.
Gerið magann
cmóttækilegan
fyrir sýruefni
K;imiS f vep fyrlr mollinmirleysl.
Fáir þekkja, livatS árííSíandi þat5 er
at5 halda maganum fríjum frá Jll-
kynjutSum sýrum. Sýra í maganum
orsakar níu af liverjum tíu af» maga-
sjúkdómum. kæían súrnar og gerint,
er veldur upppembu, hjartslætti vg
sýru og magaþrautum, sem allir kann
ast vi?5, er þjást af s.iúkdómi þessum.
Pepsin eóa verklegar tilraunir vit5
meltingarleysi er óþarft, því þær gefa
ekki varanlega lækning, en hafa oft
skaóleg áhrif.
HreinsatSu magann eft.ir hverja mál-
tít5 met5 því aZ> drekka glas af heitu
vatni met5 uppleystu Magnesia. Te-
skeit5 et5a þrjár töflur af hreinu
Bisurated Magnosia í glasi af vatni er
alt sem bú þartnast. Kauptu fáeinar
únsur Bisurated Magnesia í ein-
hverri áreit5anlegri lvfsölubút5 og
reyndu þetta í nokkrar vikur. Bort5-
at5u hvat5 helzt þú vilt met5 ánægju og
óttastu ekkert.
Ruthenian Booksellers and Publish-
ing Company, 850 Main St., Wpg.
Okrýnda Ameríska
drotningin.
(SAGA.)
V.
Eftir giftinguna þeimsóttu þau hverja borgma
ó fætur annari í Bandaríkjunum. Skyldfólk hans i
Evrópu skrifaði honum og lét í ljósi hlýhug sinn til
hans og þeirra, en mintu hann þó á þac5, að þó Na-
poleon væri nú hár í valdasessinum, væri 'hitt af skyld
fólki ’hans flest ennþa, eins og folk gerist flest. En
sjálfur skrifaði Napoleon honum ekki. Bréfum þess-
um skeytti Jerome lítið, enda geðjaðist honum ekki
með öllu að þeim. Hann fór \ stað þess að gera ráð
fyrir að fara til Parísar og dvelja þar; og konan
hans var þess fullviss, að ef Napoleon aðeins sæi
hana yrði máli þeirra auðunnið og vegur þeirra greið-
ur að takmarkinu sem fyrir þeim vakti.
Og nú veit eg þið spyrjið: Fekk Napoleon þeim
ríki og konungsdóm í hendur? Voru mikil líkindi til
þess, að fyrsta ameríska stúlkan, sem konungsfólki
tengdist hlyti drotningar kórónuna fyrirhafnarlaust?
Nei! Napoleon fékk þeim ekki ríki til forráða.
Þó að hann um þessar mundir setti skyldmenni sin
hvert á fætur öðru til valda í ýmsum ríkjum þvert á
móti vilja íbúanna, þá lét 'hann sér hvorki detta í
hug að setja Jerome á konungstól né einu sinni að
viðurkenna giftingu hans. Af þvi leiddu auðvitað
allskonar vandræði og við sjálft lá, að ófriði lysti
upp milli Frakklands og Bandaríkjanna út af þessu;
að minsta kosti var ekki um annað frekar talað um
tíma. Faðir Elizabetu reyndi a alla ,lund að koma á
sættum og sendi hann son sinn til Frakklands í þvi
skyni. Einnig var sendiherra Bandaríkjanna feng-
inn til að gera það sem í hans valdi stóð til þess að
jafna sakirnar. En þó Napoleon hefði reynst það
misjafnlega að tryggja sig í valdasessinum með
téngdum við konunga og keisara, áleit hann nú samt
allar aðrar giftingar óhugsanlegar að því er skyld-
menni sín snerti, og hann tók því engum sáttatilboð-
um frá Patterson. Og hann var erkióvinur Elizabetar
fram á síðustu ár æfinnar. En þá á eyjunni St. Hel-
ena iðraðist hann eftir að hafa kastað skugga á
æfiferil hennar. Og þegar ,hann talaði um það, sagði
hann: “Þeir, sem eg he.fi gert rangt til, hafa fýrir-
gefið mér, en þeir, sem eg hefi sýnt alla þá umhyggju
og veldvild sem mér var unt að sýna, hafa gleymt
/ tf
mer.
VI.
Margar ástæður voru fyrir því, að Jerome Bona-
parte dvaldi um stund vestanhafs og var ekki við-
staddur er Napoleon og Jósefína voru krýnd í dóm-
kirkjunni í Notre Dame. Elizabetu geðjaðist ekki að
þeirri bið, því hana fýsti heldur en ekki að komast
í tölu hirðfólksins franska og sýna sig með því. Jer-
ome fýsti einnig að komast heim til bróður síns; hann
vissi þó ekki hvernig hann átti í raun og veru að snúa
sér; Það olli honum talsverðrar áhyggju, er hann
heyrði að hann hefði verið strikaður út af skrá ætt-
mennanna, sem prins; einnig fluttu blöðin á Frakk-
landi fréttir afþví, að engin hæfa væri fyrir því, að
hann væri giftur í Bandaríkjunum. Þetta leit alt
annað en vel út í hans augum. Auk þess vissi hann
að hann þurf'ti þráðlega á fé að halda, ef hann hætti
ekki við að lifa sem konungafólk. Og það þurfti hann
að sækja til bróður síns.
Loks bjó faðir Elizabetu þau út til ferðar og fékk
þeim skip til fararinnar; það hét Erin. Þó varðskip
Breta væru á hverju strái ,svo að segja og hefðu sér-
stakar ,gætur á ferð Jeromes, komst það heilu og
höldnu til Portugal. Napoleon var þá staddur á 1-
talíu. En hann lét sendiherra sinn færa Jerome þá
fregn, að hann mundi aldrei viðurkenna giftingu
hans og að “ugfrú Patterson” yrði bannað að stíga
fæti inn á Frakkland.
Elizabet varð reiðari en frá þiírfi að segja. “Seg-
ið herra yðar,” sagði hún, “að Madama Bobaparte
sé svo stórlát að hún krefjist réttar síns sem með-
limur keisara-fjölskyldunnar.”
En þessi krafa hennar var ekki heyrð. Og eftir
mikið umtal'og umhugsun, afréð Jerome að fara
með ritara sínum á fund bróður síns, sýna honum
mynd af konu sinni og leggja málefni þeirra beggja
fyrir hann. Það treysti hann á að mundi mýkja skap
bróður síns og alt mundi að lokum fara vel. Méðan
Jerome var að þessu, átti konan og fylgdarlið þeirra
— og í því var einn bróðir Elizabetar — að halda
til Holllands og bíða þar eftir úrslitum ferðar Jer-
omes á fund bróður síns, sem þau auðvitað bjuggust
við að yrði hin bezta.
Napoleon var ósveigjanlegur.. “Segið ungfrú
Patterson,” sagði hann meðal annara særandi orða,”
að hvorki hún né aðrir geti staðið á móti náttúru-
lögmáli hlutanna. Segið henni að fara til baka til
Ameríku og eg skuli leggja henni lífeyrir með þeim
skilmálum þó, að hún beri ekki nafn vort.”
Þegar ritari Jerome kom til Amsterdam með
óheilla fregnina af undirtektum Napoleons, 'hafði
skipið Erin tekið Iendingu í Englandi; varð það að
fara þangað vegna þess að Holland var þá sama sem
alt á valdi Frakklands og ferðir þangað voru heftar.
Að Camberwell, sem þá var lítið þorp tvær mílur
frá Lundúnum, en er nú ein af fjölförnustu götum
borgarinnar, var Elizabet þegar henni barst hin ó-
gæfusamlega fregn. Og á þessum sama stað var það
sem einkasonur hennar og Jeromes var fæddur. Það
var 17. júní 1805. Sveinn þessi var nefndur Jer-
ome Napoleon Bonaparte. Á þessum sama stað fædd
ist nokkrum árum síðar Robert Browning enoka skáld
ið alkunna.
VII.
Napoleon fanst það hálfu ergilegra en áður, að
þessi ameríska stúlka skyldi halda til Englands, og
leita verndar hjá Englendingum, sem voru erki-óvin-
ir hans. Honum virtist það í meira lagi djarft, að hún
skyldi þannig setja «ig upp á móti vilja sínum og boð-
um. Hann reyndi að fá páfann til að ógilda gifting-
una. En er það tókst ekki, lét hann dómstólana í
Frakklandi skera úr því og var giftingin þar með
sögð ólögleg — í Frakklandi.
Óstöðuglyndi Jeromes, eigingirni hans og eyðslu-
semi og takmarkalaus löngun eftir frægð, olli því,
að hann gleymdi brátt sínum fyrri heitum. Hann
gleymdi og syni sínum. Napoleon veittist auðvelt að
hafa hann á sínu valdi. Og hann fór nú að draga
upp lífstíðar áætlun hans. En hún var í því fólgin
að hann skyldi giftast prinseessu Cathrine af Wurten-
berg. Og fyrir hlýðni Jeromes í því efni, gerði Na-
poleon hann að konungi í Westphalen.
Þegar sonur Elizabetar var þriggja mánaða, senri
hún aflur heimleiðis til Baltimore. Um tíma héldu
bréfin frá Jerome von hennar Iifandi. En þegar hún
frétti um giftingu hans í annað sinn, féll það henni
þungt. Gleðin ástúðlega og óþvingaða og svipurinn
Ijúfmannlegi sem alla Iaðaði og lokkaði, hvarf að
mestu en hrygð og vansæla kom í staðinn. Og ástin
sem hún bar til Jeromes, varð að hatri. En um Na-
poleon skrifaði hún á efri árum sínum: “Þrátt fyrir
það að keisarinn vísaði mér frá dyrum sínum vegna
þess að eg var ekki af konungafólki komin, þá get-
ur jafnvel það ekki eytt aðdáuninni sem eg bar til
hans fyrir gáfur hans og mannsskap.”
Eftir þetta var Elizabet löngum að heiman, yfir
í Evrópu og víðar. Napoleon veitti henni fé til lífs-
viðurværis og meira en það. Einnig erfði hún föð-
ur sinn og varð þá stórrík. Ekki geðjaðist föður
hennar vel að þessu konunga dekri dóttur sinnar og
hann mintist þess oft raunalegur, að hún hefði lagt
alla sína gæfu og gengi hér í sölurnar fyrir það. Á-
valt þótti henni lund sinni bezt skemt á meðal kon-
ungafólksins, enda var hún oft í veizlum hjá því. Al-
drei var hún samt viðurkend hjá því sem verulega
tigin frú og má nærri geta hve henni hefir sárnað
það.
Einu sinni er hún var á gangi í listasafni í Flor-
ence á ítalíu, rakst hún á eiginmann sinn. Hann var
þar með drotningu sinni Cathrine. Hvíslaði hann að
drotningu sinni að þau yrðu að komast sem fyrst út
úr safninu, því konan sem fram hjá hafi gengið,
hefði verið “drotningin hans í Ameríku.” Þannig
mættust þau Jerome og Elizabet í fyrsta og síðasta
sinni eftir skilnaðinn í Portúgal, sem ást þeirra gat
ekki á því augnabliki skilist að væri nema stundar-
skilnaður.
Elizabet kyntist allri fjölskyldu Napoleons nema
honum sjálfum. Segir hún að fjölskyldan hafi ávalt
verið að jagast um peninga og bætir við, “spör á
góð orð til sín”. Sonur þeirra var mentaður í Evr-
ópu, en hann var alger Bandaríkjamaður í lund. Afa
sínum, Patterson, skrifaði hann af skólanum í Gen-
eva: “Það hefir aldrei verið áform mitt að dvelja
í Evrópu eftir að eg hefi lokið námi. Eg er heillaður
af Bandaríkjunum og hefi þráð að komast þangað,
síðan eg fyrst kom hingað.”
VHI.
Aldrei misti móðir hans þá von, að sonur henn-
ar yrði viðurkendur sem konungborinn. Madama
Mére, móðir Bonaparte-bræðranna fimm hafði mikl-
ar mætur á sveininum. Og hún reyndi að gifta hann
einni af frænkum hans; var Elízabetu það heldur en
ekki fagnaðarefni. En þetta fórst nú samt fyrir. Og
þrátt fyrir það að hann kyntist öllum skyldmennum
sínum í Evrópu og föður sínum—fanst honum ekkert
af þ vi fólki heilla huga sinn. Hann fór því til Amej-
íku 1828, giftist bandarískri stúlku og lagði lög-
mannsstörf fyrir sig; reýndist hann hinn nýtasti og
færasti maður í sínum verkahring.
Þegar Napoleon III. stofnsetti keisaradæmi í ann-
að sinn á Frakklandi, var hann því ekki mótfallinn
að viðurkenna son Elizabetar, Jerome, sem lögmætan
erfingja að konungdómi á Frakklandi. Dómsmála-
ráðgjafi Frakklands var með því og kvað það ekki
nema réttmætt. Þarf ekki að segja frá því hve Eliza-
betu var þetta mikið ánægjuefni. En faðir hans mót-
mælti því, þó undarlegt og alt annað en góðmann-
legt mætti heita. Og þannig lauk því máh, að ekkert
varð af því að réttur Elizabetu eða sonar hennar
væri viðurkendur af dómstólunum á Frakklandi.
Elizabet lifði son sinn. En hann átti tvo sonu.
Annar þeirra, Jerome Napoleon Bonaparte, varð
fyrirlið í her Frakk, en hinn Charles Jaseph Bona-
parte, þjónaði föðurlandi sínu — Bandaríkjunum —
fyrst sem ritari í sjóLðsdeild BandaríkjannA og síðar
sem yfirmaður dómsmála landsins. Hann lét sig litlu
skifta hverrar ættar hann var, en sagði að hver sem
þjónaði vel fósturjörð sinni, þyrfti ekki að vera kom-
inn up á þá heiðursnáð, að vera af tignum ættum
kominn til þess að geta heitið nýtur borgari.
Elizabet fylgdist mjög náið með því er maðurinn
hennar hafðist að. Hún dáðist að hinni djörfu fram-
göngu hans við Waterloo. En sú framganga var
meira af áræði og stórmensku gerð en forsjá, sagði
hún. Ósigurinn þar var ef til vill ein afleiðingin af
hans göllum. Henni var líka ljóst um það að hann
æskti að verða konungur á Póllandi, þó sú ósk rætt-
ist ekki. En þrátt fyrir alt, óx ávalt stolt hennar
með aldrinum út af því að hafa gifst honum. Hún
talaði oft um kærleika þeirra og ást og dálæti Jer-
omes á fiér. Og þrátt fyrir breytni hans, var hún
þess fullviss, að ást hans til sín hafi aldrei breyzt.
IX.
Raunir Madömu Bonaparte, eins og Elizabet var
kölluð og það með féttu, voru miklar. En aldrei föln-
aði fegurð hennar. Hún varð 94 ára gömul. Fræg
er hún mjög talin, þó hún sé ekki ein ,af þeim konum
er sagan getur um, sem lánið lék við. Hún var fædd
áður en Bandaríkin urðu lýðveldi og við dauða henn-
ar voru þau orðin 38, með 50 miljónum íbúa. Hún
var persónulega kunnug konungum og drotningum,
heimspekingum, skáldum, kardinálum, stjórnmála-
mönnum og aðalsmönnum. Vinir hennar voru Wash-
ington, Jefferson, Hamilton Burr, Lafayette, Loð-
vík 1 7., Talleyrand, Mde deSteal, Maria Edgeworth
og Tom Moore. Herforinginn af WeHington sem
sigraði Napoleon við Watreloo, gaf henni þá gjöf, er
hún virtist meta flestu eða öllu meira; en það var
kjöltu-rakki. Hefir orsökin til þess eflaust verið sú,
að gjöf þessi minti hana á svo margt er nú var fram-
komið í sambandi við bina fyrri drauma hennar.
Töfrandi fegurð, gáfur og unaðsleg framganga,
unnu Elizabetu Patterson kórónu. En hún bar hana
ékki. Hún var svift síðustu uppfyllingu drauma
sinna. En Utið vantaði á að þeir rættust, þó “mesti
maður Evrópu” stæði í vegi.