Heimskringla - 07.06.1922, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 7. JONÍ, 1922.
HEIMSKRINGLA.
7. BLAÐSIÐA.
The Dominion
Bank
HORNl NOTRE BAHB ATK. OO
SHERBROOKH ST.
Höfuðstóll, uppb...$ 6,000 000
Varasjóður ........? 7,700,000
Allar eignir, yfir .$120,000,000
Sérstakt athygli veitt viðskift
tjm kaupmanna og verzlunarfé-
aga.
Sparisjóðsdeildin.
Vextir af innstæðufé greiddir
j&fn háir og annarsstaðar við-
eengst
FHONK A MM.
P. B. TUCKER, Ráðsmaður
um. Og illa svarar skólinn til 1
grundvallaratriða sinna, þegar |
margir af nemendunum eru ekki
bænabókarfærir eftir íslenzku-
nam í
ar.
Os. Osland.
Orðabálkur.
Kveðjusamkoma
J. B. skóla.
Ekki skal eg dæma um bók-
fræðisþekkingu nemenda þeirra,
er útskrifast árlega af Jóns
Bjarnasonar skóla, en ef dæma
ætti bókfræðisþekkingu þeirra
eftir atriðum sem t,eir
koma fram með á hinni áfelgu
kveðjusamkomu, er skólinn held-
ur, gæti maður ímyndað sér, að
fátt væri kent í þeim skóla, sem
vit væri í, því lélegri vitnisburð
um skólagöngu sína held eg að
annara skóla nemendur geti naum
ast látið í té til almennings.
Ár eftir ár hafa nemendurnir
sömu þrjú atriðin á skemtiskránni
og sem eru aðalatriði á samkom-
unni.
Það fyrsta: Lýsing á nemend-
um hverjum um sig, ramskökk og
eins fjarri hinu rétta lundarfari,
tilhneigingum og sérkennum nem-
endanna, ems og tungl er langt
frá sólu. .
Annað aðalatriðið er: bpadom
ar um, hvað fyrir nemendunum
liggi. Þeir spádómar eru sú
mesta vitleysa, sem eg hefi heyrt,
og'réttnefndir “langa-vitleysa .
Þriðja atriðið: Kveðjuræða
til kennaranna frá nemendum.
I kveðjuræðunm í 'þetta sinn
var fátt um feita drætti. Engin
hugsjón, engm skoSun, engin
stefna. Mest fyrirgefningartil-
beiðsla til kennaranna, Nemend-
ur báðu kennarana að fyrirgefa
þeim tómlæti þeirra við lærdóm-
inn. Hvað kemur þetta kennur-
unum við, þegar skólinn er bú-
inn? Eru nemendur Jóns Bjarna-
sonarskóla aðeins á skólanum
fyrir kennarana, en ekki fyrir
sjálfa sig? En einmitt þarna
kemur fram hinn háskalegi en rót
gróni hugsunarháttur, sem strax
virðist komast inn hjá börnunum
þegar þau fara að ganga á skóla
hér í þessu landi, að þau eigi að
læra sem minst, svíkjast sem mest
um, vera sem óþægust og ólmast
sem mest, vegna þess að þau séu
á skólunum vegna kennaranna,
og að þeir (kennararnir) borgi
þeim ekkert kaup fyrir að læra.
Þessi hugsunarháttur hverfur ekki
þó að nemandinn þroskist og
verði fullvaxta maður eða kona.
Grundvöllur skólans er íslenzk-
an, og svo þegar skólinn leiðir
nemendur sína fram fyrir fólkið,
sem heldur skólanum við, til að
láta þá sanna fólkinu, að það sé
að borga til skólans undir réttu
fyrirkomulagi, með því að láta
fólkið heyra, hvað vel þeir (nem-
endurnir) séu að sér í íslenzkri
tungu, þá eru fleiri af nemendun-
um, sem tala eða lesa rugl sitt upp
á ensku, og þeir sem tala á ís-
lenzku eða lesa, tala svo bágbor-
ið mál, að óviðunanlegt er með
öllu. Þeir einu nemendur frá Jóns
Bjarnasonar skó'Ia, sem tala og
rita allgóða íslenzku, eru þeir ein-
ir. sem kunnu málið svo vel áð-
ur en að þeir fóru í skólann, að
þeir gátu ekki týnt því á þrem
árum á skólanum.
Þegar skóla er sagt upp, hefi
eg vanalega vitað kennarana
Jiclda kveðjuræðu til nemend-
snna, en ekki nemendurnir til
kennsranna. Ef barn leggur af
stnð úr foreldrahúsum, gefa for-
eldrarnir barninu leiðbeiningar
orr kveðjuorð, en ekki barnið for-
eldrunum. En máske olt sé öðru-
vísi á J. B. skóla en öðrum skól-
frygð (-ar, vantar flt.), kvk.:
það er mikii frygð að sjá þetta,
það eru ósköp að sjá þetta. Súgf.
frygða (-aði, -að), áls.: mig
frygðar við þessu, mér ofbýður
þetta, hryllir við því. Súgf.
kriá (-ði, -ð), áls.: krjá fyrir
e-ð, leggja sig í líma með að eign
ast e-ð: þetta hefi eg lengi verið
að krjá fyrir. Getur ef til vill líka
tekið með sér þágufall: krjá fyr-
ir einhverju). Súgf. (er að
hverfa).
kreða (-u, vantar flt. ?), kvk.,
maður, sem er ónýtur að eta. —
Súgf.
kræða (-u, vantar flt.?), kvk.,
“kreða. Súgf.
vit: fara á vit við e-n, skygn-
ast eftir e-m. Fara á vit við kind-
ur. Öræfi.
hroði (-a, vantar flt.), kk.,
hey og ull, sem sauðfénaður fell-
ir á fjárhúsgólf. Geiradal.
hryggjartíndur: naga um
hryggjartíndinn af e-m, tala illa
um e-n. Rangárvallas.
hrynja ,-di, -ið) : báran hryn-
ur, báran fellur. Arnf.
hrynja: klukkan hrynur, klukk
an gefur ofurlítið skark frá sér
rétt áður en hún slær. Suðumes.
hula (-u, vantar flt.), þunn
þokumóða í lofti. Bolvík.
hulufólk (-s), hvk. flt., huldu-
fólk. Vestf.
hulusauður (-s, -ir), kk.:
“Hulusauðir eru þannig frá-
hrugðnir öðrum sauðum í því, að
mörinn sígur ofan í pung og þeir
sauðir eru alt af feitir; pabbi átti
annaðhvort 2 eða 3 hulusauði.. .’
Bréf úr Dýrafirði. Merking ann-
ars mér ókunn.
rauðmagi (-a, -ar) kk., silung-
ur, sem orðinn er rauður á kviðn-
um af því að hafa lengi legið í ó-
söltu vatni. Nes.
haustbirtingur (-s, -ar), kk.,
silungur, sem gengur bjartur úr
sjó í ár eða læki seint á haustin.
Nes, Suðursv.
silungur: þriggja stykkja sil-
ungur, silungur sem er skerandi í
þrjú stykki í soð (um 1 pund að
þyngd) ; f jögra stykkja silungur,
silungur, sem er skerandi í fjög-
ur stykki í soð (um 2 pd.). Nes.
nettækur (stigbreytist varla),
1., silungur, sem er það stór, að
hann smýgur aðeins ekki gegnum
venjulegan netmöskva = þriggja
stykkja silungur. Nes, Suðursv.
s*ekja (-u, vantar flt.), kvk.,
stöðug og langæ vinna. Nes
(alg.), Suðursv.
þétti (-a, vantar flt.), kk., sam
anhrært skyr og rjómi (svo sem
tvær matskeiðar), sem er Iátið út
í hleypi, til þess að mjólkin, sem
þetta tvent er síðan 'látið saman
við (þéttinn og hleypirinn)
hlaupi því betur. Suðursv.
kostur (-s, flt. vantar) kk., yst
mjólk í kálfsiðri (fyrsti broddur-
inn úr kúnni), sem honum hafði
verið gefin svo sem klukkutíma
áður en hann var drepinn. Suðsv.
langdráttur (-ar?, vantar flt. ?)
kk., langær skortur, sem fénaður
þolir. Suðursv.
murti (-a, -ar), kk., lítill sil-
ungur. Nes, Suðursv.
rorpur f-s, -ar), kk., = murti.
Suðursv. Nes. •
vossasamur (vossasamari, vossa
samastur), 1., slabbsamur: það er
vossasamt útí nuna. fsf.
svimbur (-s, vantar flt.?), kk.,
svimi. ísf.
hátreggjaldaf jara (-u, -ur),
kvk., stórstraumsháfjara? ísf.
suddalegur (sudadlegri, sudda-
legastur), 1., ólundariegur. Suðsv.
snoora (-aði, -að), ás.; “snur-
funsa”, ferra: fil hvers ertu að
snoura faxið á merinni. Öæfi. -
sis (-s, vantar f!t. ?), kl. dund.
Eyf.
sisa (-að, -að). áls.: sisa við
e-ð. dunda við e-ð. Eyf.
16: e-ð er á lcnni, e-ð á sér
BARNAQULL

Díon æífaði að skapa mann.
Linu sinni var maður. Hann
hét Díon. Hann bjó aleinn á
eyðiey. Langir þóttu þonum dag-
arnir. Langar fundust honum
næturnar. Honum leiddist. Hann
talaði við sjálfan sig. Féiaga vil
eg fá mér. Eg ætla að skapa
mann.
Úti við ströndina var mjúkur
leir. Díon tók Ieirinn sér í hönd.
Hann hnoðaði úr honum stóran
Hurnp. Úr klumpinum bjó hann
til mannsmynd. Hann gerði höf-
uð. Hann bjó til háls. Hanr, bjó
til bringuna. Harin gerði maga
og rnitti. Hann setti á handleggi
og hendur. Hann hnoðaði fót-
leggi og fætur. Síðan reisti hann
myndina upp við tré. Nú var
maðurinn fullger.
Líkneskið andaði ekki. Þá sagði
Díon: Nokkuð vantar enn. Góði
guð, láttum yndina anda með
lungum. Góði guð, láttu blóðið
fara að renna í æðum hennar.
Góði guð, láttu hjartað fara að
slá.
Guð sendi engil til eyjarinnar.
Engillinn kom við myndina. Nú
fór líkneskið að anda. Nú fór
blóð að renna í æðum þess. Hjart
að fór að slá. Díon varð fjarska
glaður: “Nú er alt ágætt. Nú
er maðurinn fullger.”
Myndin hreyfði sig ekki. Bý-
fluga stakk hana. Hún fann það
ekki. Þá sagði Díon: Nokkuð
vantar enn. Hreyfinguna vantar.
Tilfinninguna vantar. Lama mað-
ur á fjarska bágt. Hann er kom-
inn upp á annara hjálp. Góði guð,
láttu myndina ganga. Láttu hana
fá lífshræringu. Gefðu líkaman-
um skilningarvit tilfinningarinnar.
Engillinn snerti myndina. Nú
braut hún kvist af trénu. Nú fann
hún til stungu býflugunnar. Mynd
in fékk lífshræringu. Myndin
fékk tilfinninguna. Hún svitnaði
í sólskininu. Hún skalf í kuldan-
urn. Glaður varð þá Díon. “Nú
er alt ágætt. Nú er maðurinn
fullger.”
Myndin rak sig á tréð. Myndin
hrasaði um lítinn stein. Díom brá
í brún. Nokkuð vantar enn.
Myndin var blind. Bágt á blind-
ur maður. Hann lifir altaf í kol-
svörtu myrkri. Það verður að
leiða hann. Hann er sem gestur
á jörðunni. Góði guð, láttu
myndina sjá með augum sínum.
Engillinn snart myndina. Þá
urðu augun skœr. Myndin hafði
öðlast skilningarvit sjónarinnar.
Díon varð glaður: Nú er alt á-
gætt. Nú er maðurinn fullger.
Díon fór að tala við myndina.
Myndin heyrði ekki rödd hans.
Díoni varð hverft við. Nokkuð
vantar enn. Myndin er heyrnar-
laus. Hinn heyrnarlausi á mjög
bágt. Hann heyrir ekki ástarorð
vina sinna. Ekki getur hann skemt
sér við fuglasönginn. Hann er
sem framandi meðal jafningja
sinna. Góði guð, láttu myndina
heyra með eyrum sínum.
Engillinn snerti myndina. Mynd
in fór að hlusta. Nú heyrði hún
með eyrunum. Guð hafði gefið
henni skilningarvit heyrnarinnar.
Díon varð glaður. Nú er alt á-
gætt. Nú er maðurinn fullger.
Díon reyndi myndina. Hann
tók sér í hægri hönd ilmandi
þyrnirós. I vinstri hönd tók hann
fúlegg. Af hvoru er betri lykt?
Myndin benti á eggið. Nú gramd-
ist Díoni. Ennþá vantar nokkuð.
Ilmanina vantar. Með ilmaninni
er gerður greinarmunur á ilm og
cþef. Góði guð, láttu nef mynd-
arinnar fá gáfu ilmanarinnar.
Engillinn hrærði myndina. Nú
gat hún fundið ílminn af blóminu.
Díon varð feikna glaður. Nú er
alt ágætt. Nú er maðurinn full-
ger.
Ennþá reyndi Díon myndina.
Hann tók íaðra hönd sér sætt epli
og beiskan svepp í hina. Ettu af
þessu hvorttveggja. Hvort er
bragðbetra. Myndin benti á
sveppinn. Díon varð angurvær.
Ennþá vantar nokkuð. Smekkinn
vantar. Smekkurinn aðgreinir
sætt og beiskt. Góði guð, gefðu
tungu myndarinnar skilningarvit
smekksins.
EngiIIinn snerti myndina. Tunga
hennar fékk gáfu smekksins. Dí-
on varð glaður. Nú er alt ágætt.
Nú er maðurinn fullger.
Díon reyndi myndina að nýju.
Hann mælti til hennar vingjarnleg
um orðum. Myndin svaraði ekki.
Díon varð felmt við. Ennþá vant-
ar nokkuð. Myndin er mállaus.
Mállaus maður er illa farinn.
Hann getur ekki látið í Ijós þarfir
sínar. Hann getur ekki látið hugs-
anir sínar heyrast. Hann er sem
einstæðingur á milli manna. Góði
guð, láttu myndina mæla með
munni og vörum.
Engillinn fór höndum um mynd
ina. Varir myndarinnar tóku að
bærast. Tunga hennar varð mjúk
og málliðug. Díon varð glaður.
Nú er alt ágætt. Nú er maðurinn
fullger.
Enriþá reyndi Díon myndina.
Hann lagði spurningar fyrir hana.
Myndin svaraði út í bláinn. Díon
skelfdist. Ennþá vantar nokkuð.
Vitið vantar. Fábjáni á mjög
bágt. Vitskertur maður er eins
og villidýr. Góði guð, láttu mynd-
ina hugsa. Góði guð, láttu mynd-
ina vita, hvað hún vill. Góði guð
gefðri henni vitið.
Engillinn fór höndum um mynd
ina'ri Hugsanirnar komu í heila
myndarinnar. Vitið gaf hugsun-
inni samræmi. Viljinn lagði henni
hugsuð orð í munn. Nu talaði
myndin af vili. Díon varð mjög
glaður. Nú er alt ágætt. Nú er
maðurinn fullger.
Díon faðmaði myndina að sér.
Eg er einman hér. Mig vantar vin.
Vertu vinur minn. Myndin sneri
sér undan. Myndin hló. Kætí
hvar sem að þér kuldinn snýr,
kærleik hann lát buga.
Þolinmæði er dýrðleg dygð,
er dreifir mannsms þrautum,
hennar var mjög óviðeigandi. Blíðka þann sem beiskjan slær
Díoni brá mjög í brún. Ennþá á baráttunnar sviði;
vantar nokkuð. Kendina vantar, högðu snart á höndur tvær,
samúðina vantar. Án kendar á heift sem tálmar friði.
maðurinn enga gleði. Án samúð-; _, , , ^ . , ,
ar skilur hann ekki sársauka og; Syndu þar að sortmn byr
; sorg meðmanna sinna. Góði guð, J s-la!fum Peim 1 hu*a;
! gefðu myndinni kendina. Góði
guð, gefðu henni gáfu samúðar-
innar.
1 Engillinn hrærði við myndinni.
Hjarta myndarinnar tók að titra svæfir hverja sálarhrygð
' af viðkvæmni. Hún fór að skilja sólar heims á brautum.
vináttu Díons. Myndin faðmaði; n. • i
Ðíon aS sér. Myndin grct af giéSi. I B,"u Sull,n g,mste,n jlar’
Díon varð sárfeginn. Nú er alt “m 8ra,lS aug? ho,;f5,;
fullkomið. Nú vantar ekkert. Nú nautmr fegurðar
• r ii rram a litsins boröi.
er maöunnn tullger.
En engillinn sagði með sælu-
i brosi: “Veslings Díon. Þú ætlar
1 að gera guðs verk. Þú vilt skapa
' mann. Þú segir svo: Nú vantar
I ekkert framar. En þó vantar það
! allra bezta. Skynsemina vantar
' ennþá. Samvizkuna vantar. Mik- ,
ið hefir þú fengið að gert. En,
guðs mynd og líkingu gaztu ekki,
gert. Hinn ódauðlega anda vant-: Þegar leikur Iífið glatt,
enriþá. Myndin getur ekki | lána gleði þína;
margan fær það svangan satt,
Hvefsaðu aldrei aumingja,
sem eiga hvergi heima,
máske þeir hafi heilagra
himinljós að geyma.
Förumanns um svöðusár
sveipa lína náða,
sá er gaf þér gleði og tár,
gerði ykkur báða.
ar
þekt guð. Myndin getur ekki til-
sólar fræ að tína.
beðið guð. Þess vegna hefir
myndin enga hlutdeild í hinu ei- „ /0k. , . ,
lífa lífi. Þess vegna er alt þetta ætíð ^ luud
unnið fyrir gýg. Myndin þín er. b,Jr8ðu
ekkert annað en leirhnoð. í llður Slðar lansbrað stund,
Engillinn snerti myndina. Mynd'
þó lífs sé örðug brekka.
in hrundi saman og varð að Ieir.
Díon varð mjög óttasleginn. Hvað
á eg að gera? Eg hefi með
drambi móðgað hinn lifandi guð.
EngiIIinn sá iðrun Díons: Auð-
mýktu þig fyrir almætti Guðs.
Gefðu 'honum dýrðina
Taktu staf þinn. Fylg þú mér.
Eg vil leiða þig í samfélag mann-
anna. Einn getur enginn þrifizt
á iörðunni. Gerðu guðs vilja.
Gaktu á guðs vegum. Þá mun
guð endurskapa í þér hinn nýja
mann.
Díori féll á kné. Góði guð, fyr-
irgefðu gerræði mitt. Maðurinn
er þitt heilaga verk. Þú einn get-
ur gert hann fullkominn. Eg er
aðeins duft og áska. Eg megna
ekkert af sjálfum mér. Þinn er
mátturinn. Þín er dýrðin frá ei-
lífð til eilífðar.
Vanda sporið vel og trausí,
vegur bregst ótryggur,
þú ef gengur þankalaust
þar sem gatan liggur.
Þokaðu andans þröngsýni,
þá er verndað sporið;
emum. ej fram ' gá]eySi
gegnum æskuvorið.
Fetaðu stilt með fjör.og söng
fram um brautir hálar,
síðar verður leið þín löng
lögð á metaskálar.
Forðast skaltu fjas og prjál,
frelsið má ei týnast,
þar sem lýðsins litlu sál
langar til að sýnast.
-JtAÍ
Sporið.
Veldu spor svo varlega, að
veqist falli sjálfur,
vertu heill í hverjum stað,
en hvergi bara hálfur.
Láttu huga fylgja fót
á framþróunar vegi,
spáðu hverju böli bót,
sem bjarmi ljóss af degi.
Styddu þann, sem stuðnings þarf,
stefnu honum skýrðu,
!át í té þitt líknarstarf,
Ijótan vana rýrðu.
Þerðu öll þau tregatár,
sem titra á vanga fölum,
lækna barnsins litlu sár,
sem leikur sér á bölum.
Freistni illa forðast þá,
fjárspil glæframanna,
sakleysi ei minnast má
við metorð heimskingjanna.
Þar sem leiftrar lygamynd,
legðu hönd á plóginn,
berðu sannleiks litlu lind
lífsins dropa í sjóinn.
Ef að bregst þér vinavörn,
ver ei dapur, hryggur,
því við allir erum börn,
einhver fallinn liggur.
Réttu hlýja hjálparmund,
heftu dómsorð þungu
svaladropa á dauðastund
dreyptu á þurra tungu.
Þá mun sál þín sólarljóð
syngja hinsta degi;
sést þar guðs þíns gull í sjóð
glansa á fömum vegi.
Yndó.
stað á yfirborðinu, en á sér ekki
djúpar rætur: “Það er sagt að
N. sé kvensamur”. “Það er ekki
nema á lónni”. Rvík.
svaljárn. Hver er merkingin?
pekra (-u, vantar flt. ?), kvk.,
siæmska, lasleiki: Það er pekra í
lionum. Heimildarmaður minn
heyrði Eyfirðing einn nota orð-
ið.
flcðarmikur (-s, -ur), kl., svell
sem myndast á lækjum í hömrum
eða klettum. Nes (er að verða
sjaldgæft). Suðursv. (algengt).
Öræfi.
vinnufali (-s, -öll), kl., það að
vinna fellur niður, maður verður
að hætta starfi sínu einhverra or-
saka vegna, t. d. vegna þess, að
gestir heimsækja mann. Nes.
(Tíminn.)
Minni Hunter-eyju, B. C.
Hunter-eyja er helzta gróðarstíja
hér að finna í British Columbía;
ef björg er smá í búi og lítil hlýja,
bezt þeim væri öllum hingað flýja
Margt um Hunter menn þó stund-
um skrafi,
mér það sagði fyrstur Sveinn ráð-
gjafi;
um eyjuna kvað hann varla væri
vafi,
verðmætasta í öllu Kyrrahafi.
Framför ræðir fólkið hér um
tóma,
fylla megi vasa af rínarljóma;
raunar samt eg rengi vel þá dóma
að rísi hér upp stærri borg en
Róma.
Veðráttu hér vitrir vilja hæla,
vetrartíðin aðeins kölluð kæla;
! sífeld dögg og sumar fögur sæla,
sólblíða mun engan héðan fæla.
Hewett nefnist helzti höfuðstað-
ur,
heldur þangað margur ferða-
maður,
borgarstjórinn glöggskygn, gæt-
inn, glaður,
greiðvikinn til allra og ráðahrað-
ur.
Málmar huldir munu vera í fjöll-
um,
mikill fiskur fæst úr ránarföllum,
garðrækt nqg á grænum, ruddum
völlum,
gefin fæða landnemunum öllum.
Hér er eyjan hulin skógarprjón-
um,
hæstu hnjúkar berum klettatrjón-
um;
fjöldi dýra fram með ám og lón-
um,
fuglarnir í flekum út á sjónum.
Laxar kvikir lifa hér í ánum,
leika fuglar syngjandi á trjánum,
dýrin leitá lífsbjörg að í flánum,
læðist skyttan eftir þeim á hnján-
um.
Hár er skóli á hólma fagurgræn-
um,
háu flóði girtur víða sænum,
börnin róa bátum á frá bænum,
bókfræðast af kennaranum væn-
um.
Alt er líf hér ást, kærleiki og frið-
ur,
andaleit og blíður bænaniður,
sönglóu og svana fagur kliður,
sclin þegar blessuð rennur niður.
Aldrei hef eg eignast nægtaseim-
inn,
aldrei gengið rétta braut um heim
inn,
af andans blómum aðeins fundið
eiminn,
því andi minn er sjóndapur og
gleyminn.
Huldusteinn.
24.—5.-22. \