Heimskringla - 14.06.1922, Page 4

Heimskringla - 14.06.1922, Page 4
4. BLAÐSÍÐA. HEIMSKRINGLA. WINNIPEG, 14 JLNÍ, 1922. HEIMSKRINQLA (»tofau« 188«) Kemor tkt ft faverjam ulÍTlkadefL Útgefendar ag elgeaáari THE VIKíNG PRESS, LTD. 853 og 855 SAKGENT AVE., WINNIFEO, TalnSmit N-«537 Ver® blaiilaN er «3.00 flrgangarino barg- lMt fyrlr frum. Allar borffaair aaadlat rfliimaaai fala«aias. Ráðsmaður: BJÖRN PÉTURSSON Ri t 8 t j órar : BJÖRN PÉTURSSON STEFÁN EINARSSON UtanfiMkrirt tlí blaðalnK: THB VlKIMkt PRESS, Ltd., U»x BlTl, Wlnaipeff, Han. Utanáakrlft tli ritatjárana EDiTOK HEIHSKRINGLA, Box 3171 Winalpeg, Man. The ,4Heim8krin«la'* is printod ua4 pab- lisbe by the Yikinr Press, L.imite4, at 853 og 855 S&rgent Ave., Wlnnlpeff, Mani- totea. Telephene: N-«537. WINNIPEG, MANITOBA, 14. JONI, 1922. Enn um stjórnmalin. ' Motto: “Þýtur nú í þeim skjá, sem þúsund voru götin á.’ Þessi gömlu vísnastef komu oss í hug, er vér lásum greinina í Lögbergj, með fyrir- sögninni “Ólílegasta aðferðin”. Árásargrein þessa á Heimskringlu byrjar blaðið með sama textanum, sálminum, jórtr- inu, eða hvað á að kalla það, og endranær, er það ávarpar Heimskringlu: “Margt furðulegt hefir birzt í ritstjórnardálkum Hkr. í seinni tíð.” Þannig byrjai,þessi grein. Hún á að gefa í skyn, að það sé lítilfjör- legt, andlaust, illa hugsað og illa skrifað, sem í ritstjórnardálkum Heiiítskringlu hefir komið að undanförnu. Til þess að sýna Lög- bergi, hve vel sannast á því málshátturinn: “Laugstu nú, þó ekki langt færir,” skal hér bent á það, að á ritstjórnarsíðu blaðsins í þetta áminsta skifti er greinin “Halla í leik- ritinu Fjalla-Eyvindur”, eftir séra Ragnar E. Kvaran. Ætlum vér grein þá með meira mentasniði skrifaða, en vanalega á sér stað um greinar í vestanblöðunum. Einnig hefir undanfarið verið á ritstjórnarsíðu Heims- kringlu fyrirlestur séra Rognv. Péturssonar. Af eftirspurninni, sem kemur utan frá um erindi það, má ætla, að nokkuð þyki í það Varið. Ef Lögberg getur bent á nokkuð í ritstjórnardálkum sínum um langt skeið, er samanburð stenzt við þessi áminstu erindi, væri fróðlegt, ef það benti á það. En slíkt mun verða erfitt. Og verst er, að það er lítil von til þess. með því óskapa dabli, sem nú er á Lögbergsskútunni, að það geti nokkru sinni sýnt slík erindi. Þetta stöðuga brígsl Lögbergs á Heimskringlu virðist sem það mætti því alveg láta vera. Því veldur ^uðvitað ekkert annað en það, að hásetar f)£ss eru svo lengi búnir að jórtra þessi ó- sannindi, að þeir eru sjálfir farnir að trúa sinni !ýgl. negaF ffieflíi eru svo langt Jeiddjr, eí þáð góðverk að benda þeim á það, og þó að Heimskringla skoði menn þessa ekki sér neitt áhangandi, telur hún samt ekki eftir sér að benda þeim á þetta og vara þá við afleiðingum þess, ef það gæti orðið þeim til góðs framvegis. Þetta er nú um innganginn að Lögbergs- greininni að segja. Á eftir honum kemur í ljós löngun Lögbergs til þess, að reyna að gera það tortryggilegt í augum Islendinga, að Heimskringla geti fylgt bændum að mál- um í kosningunum, sem í hönd fara, vegna þess að hún hafi verið í haldsstefnunni fylgjandi. Segir hana æfla að þjóna tveim herrum o. s. frv. I Heimskringlugreininni var nú ekki á annað bent en það, að engir íhaldsmenn mundu sækja í kosningunum, sem í hönd fara, í bygðum Islendinga, Var bent á, eða öllu heldur mælst til, að þeir, sem fylgt hefðu þeirri stefnu, stæðu~bændaflokkinurft við hlið. Stefnur þessar væru að hugmynd til ekki ósvipaðar, og ekkert þyrfti að aftra þessum mönnum frá, að veita bændum að málum. Það skal engin dula yfir það dregift, að það er áform Heimskringlu í þessum kosn- ingum, að halda uppi málefnum bænda. Það er sannfæring þeirra, er að blaðinu standa, að með því vinni þeir meira gagn og geti meira gott Iátið af sér leiða, en með nokkru öðru, eins og nú stendur á. Lögberg hikaði ekki við að ganga í lið með Unionstjórninni, af því að það áleit, að það væri með því að gera þarft verk. Og Heimskringla færði það því ekki út á verra veg. En eins mikið og þá var í húfi, er hinu ekki að neita, að það er margt og mikið, sem enn Iiggur við landi og Iýð til bjargar. Heimskringla skoðar sig hafa að minsta kosti jafn mikinn rétt til að taka þátt í verki, er til viðreisnar og bjargar horfir heimafyrir nú, og Lögberg gerði þá í málum þeim, er það beitti sér fyrir. Það, sem átt er við í hinni umræddu grein í Heimskringiu, er á það var minst, að stefn- um bænda og íhaldsmanna svipaði saman, var það, að bænda og verkamannastefnan væru nýrri stjórnmálastefnur en íhalds- og frjálslyndu stefnurnar. Og þar sem auðskil- ið er hverjum manni, að þær nýju stefnur eru til orðnar fyrir breytingu'þá, er á síðustu árum hefir átt sér stað í þjóðfélaginu í öll- um heimi mætti segja, erum vér sannfærðir um, að þær eru betur lagaðar til þess, að koma að notum og bæta ástandið, er þær hefir af sér fætt, en eldri stefnurnar eru, hve lenej. sem það verður hægt um þær að segja. En þessar tvær nýju stefnur eru misjáfn- lega hraðfara. Verkamannastefnan er rót- tækari en bandastefnan, þrátt fyrir það, að þær eiga það sameiginlegt, að vera báðar umbótastefnur nútímans. I því efni á í- haldsstefnan skyldara við bændastefnuna, sem hugmynd. Og það er ekki aðeins sem hugmynd, sem þetta má um þær segja. Reynslan er sú, að íhaldsflokkarnir hafa sameinast bændastefnunum. Dæmið af Ont- ario, sem á var minst, sýnir það. I Ástralíu eru nú bændaflokkur og frjálslvndur flokk- ur, sem eðal kosningarimmurnar heyja. I- haldsflokkurinn er ekki til þar. Hann hvarf allur í hinn nýja flokk bændanna þar. Ef Lögberg hefði haft einhverja vitneskju um þet’a, hefði það ekki birt gre'n;na “Ólíkleg- í asta sðierðm . Og þá hefð: það bæði get- að firt sjá’ft sig fyrst og fvemst leiðindunum, sem af því stafa, að hafa flutt hana, og aðra af því a'ð lesa það, sem svo itakanlega minn ir á það, sem stendur í vísunni hans Hann- esar F'bteins: Kukmg hljóð úr kisu barka kemur mér í hug”. Viðvíkjandi ummælum Lögbergs um Al- berta- og Ontario-stjórnirnar dettur manni í hug það er Gísli Súrsson segir: ‘Ómæt eru ó- magans orð”. Ontariostjórnin er búin að gera hvert stórfyrirtæki fylkisins af öðru að þjóðeignarfyrirtæki, sem áður voru í hönd- um einstakra manna. Og það bezta við það er, að fylkið hefir þrátt fyrir óhagstæða tíma og ýmislega óviðráðanlega óáran, get- að staðið straum af þessu öllu saman og heldur áfram vegabótum og öðrum framför- um eftir sem áður. Það er mciia en hægt er að segja um stjórnina hérna, sem bæði þeim , og öðrum nauðsynjaverkum varð að hætta vegna féleysis, og getur, eftir síðustu frétt- I um að dæma, ekki goldið barnakennurum sínum kaupið, sem þeir eru búnir að vinna fyrir. ! -.. *» i— . Þá er hálf brosleg tilraun Lögbergs til að ófrægja Albertastjórnina. Segir það har.a hafa orðið að koma til Norrisstjórnarinnar til þess að læra reikningsfærslu af henni. Að blaðið skuli bera slíkt á borð fy rir lesendur sína, eftir öll vandræðin, sem Norrisstjórnin Ienti sjálf í út af reikningum þessa fylkis, er meira en lítið vandræðalegur skáldskapur. Eins og kunnugt er, er nú verið að yfirskoða þá reikninga, til þess að hreinsa stjórnina af ákærum þeim, ér Sweetman og Evans báru á hána í sambandi við þá. En þannig var reikningsfærslan, að ekki varð að neinni niðurstöðu komist um hag fylkisins, nema að fara sjö ár aftur í tímann! Og þetta er reikningsaðferðin, sem Albertastjórnin varð að Iæra af Norrisstjórninni! ! Aumingja , Albertastjórnin! Hvað skyldi hún hafa orðið að borga fyrir fræðsluna?- Þá er þýðingin á “conservativism”. Það er undarlegt, hve orð þetta hefir verið þýtt j ónákvæmt á íslenzku. Sagnorðið “to con- serve” er miklu nær að leggja út sem “að pjona , en aó Reyma eöa halda 1 , ems og það hefir verið þýtt. Seinni hluti orðsins “serve”, er af latneska orðinu “servio” komið, sem þýðir þjónn eða sá, sem er í i þjónustu annars. Fyrri hlutinn “con”, er samstofna orðinu “cénnen” á skozku — að vita, og er af latneska orðinu “canor” = sá sem er leikinn í einhverju. Einnig er danska orðið “kan” = að geta, af sama stofni kom- ið. Hvað er nú, er á þetta er litið, “náttúr- Iega rangt”, eins og Lögberg segir, að leggja orðið út eins og vér gerðum: að þjóna, eða fá sem hæfur er til að þjóna? 1 almennri merkingu er ekkert á móti því að þýða þetta orð sem “að geyma” eða “vernda”, ! t. d. frá rotnun, glötun. 1 stjórnmálum væri j nær að þýða orðið “to conserve” með þess- um sömu orðum en með orðinu “íhald”' j “To conserve the country” = að vernda Iandið. “Conservative party” = þjóðvernd- unarflokkur. — En uppruni orðsins er <«1 • / ** þjonn . Þegar Lögberg er bétur búið að átta sig á efninu, er það skrifaði um í greininni “Ólík- legasta aðferðin”, er vonandi, að það þurfi ekki að vera í öngum sínum út af því, er í Heimskringlu birtist. Hún vill að minsta kosti hughreysta það og biðja það utn, að gráta ekki yfir sér og fátækt sinni, heldur yfir sjálfs sín afkvæmum og skylduliði. 'KCCCCCCCCCCCCCOt zccccccosccccccost Landsreikningarnir. Þegar Iitið er á fjármálareikninga sam- bandsstjórnarinnar í heild sinni, geta þeir ekki annað en vakið talsverð vonbrigði hjá þjóðinni. Loforð frjálslynda flokksins voru svo ríflega úti látin, að menn bjuggust við miklu af honum, þegar hann væri kominn til valda. En reynslan er nú búin að sanna, að slík von var ekki bygð á neinu verulegu; hún var aðeins fagur draumur, sem ekki gat ræzt. Breytingar stjórnarinnar á tollögun- um eru alls 50 talsins. En svo fínt er farið í tolllækkunina, að hún nemur ekki nema l/2—\'/o. Á fjölda af vörum, snertandi búnað, svo sem fiskiveiðar, nautpenings- rækt, víðartekju og anann iðnað, Sem er lífsspursmál fyrir alþýðuna, er tollurinn lækkaður um 2J/2%. 5% tolllækkunin snertir vörur, sem eru miklu óalgengari, og snertir einna mest forgangstoll Breta, sem Fielding sjálfur var faðirinn að. Tolllækk- unin er svo langt frá því að vera það, sem frjálslyndi flokkurinn lofaði á fundinum 1919 og skuldbatt sig til að fylgja, að eng- inn maður sér, að hún eigi nokkuð skylt við það. Kasta þau vonbrigði heldur en ekki skugga á frjálslynda flokkinn. Að hinu leyt- inu er gert ráð fyrir svo háum sköttum á fjármálareikningnum, að af þessum litlu hagsmunum af tollbreytingunni verður ek'k- ert eftir. Söluskatturinn er hækkaður um 50%, og á hann að koma niður á kaup- mönnum og gerir það auðvitað, hinum smærri, en þó verður neytandi eða alþýðan harðast leikin með honum, er til reynslunnar kemur. Á bankaávísanir eru 2 centa skatt- ur lagður á hverja $50 upphæð. Hverjir skyldu borga hann — þegar bændum er t. d. borgað fyrir vagnhlass af hveiti — nema bændurnir? Á hvert ritsímaskeyti er 5c skattur lagður. Þá er 5 % skatti bætt við á ódýrari bifreiðar og 10% á hinar dýrari. Nei — það þarf ekki lengi að virða fjár- málareikninginn fyrir sér til þess að ganga úr skugga um það, að það er alþýðan, sem bera verður skatta- og tollabyrðina, eitt ár ennþá að minsta kosti. Það, sem háð hefir framförum landsins undanfarið, eru einmitt skatta-álögur á alþýðuna. Og hún má enn sveitast undir þeim. Er þetta þeim mun til- finnanlegra nú en nokkru sinni áður, sem þjóðin var farin að gera sér vonir um, að þessu yrði ofurlítið létt af herðum hennar. . En þjóðin sér nú, að hávaðinn og fagur- gali frjálslynda flokksins var ekkert annað en blekking, og vonirnar, sem hún gerði sér, voru bygðar á fölskum loforðum óbil- gjarnra, valdasjúkra og sjálfselskra stjórn- mála-gleiðgosa, til þess eins að ná í völd og aka plógi eigin hagsmuna eftir vild. Blinda traustið, sem þjóðin bar til þessara manna, er nú að koma henni sjálfri í koll. Mikilvægt spor, Mikilvægt spor getur það orðið með tíð og tíma, sem stigið var hér í bænum nýlega, með stofnun félags, sem í stjórnmálum fylg- ir bændum að málum. Fyrir stofnun þess stóð bændadeild sú, er hér er, og er ein greinin af hinum mikla stofni, se mkallast Bændafélagið í Mani- toba (U. F. M.). Tilgangur þessa félags er aðallega sá, að gefa þeim kjósendum, er í bænum eiga heima — Dg hlyntir eru bændastefnunni — kost á að fylgja bændum að málum. Vegur og gengi bændastefnunnar er svo ótrúlega mikið, að hún hefir á síðustu tímum vaxið vonum framar — og aukist fylgi. Hún er að ná svo mikilli útbreiðslu, að það er ekk- ert líklegra en að hún, í stjórnmálalegum skilningi, taki hvert fylki út af fyrir sig og Iandið alt í heild sinni herskildi, andlega tal- að, innan mjög fárra ára. Þetta ’hefir ekki farið fram hjá bæjarbúum, sumum hverjum. Einkum hafa bændur, sem nú búa hér, og seztir eru í helgan stein, orðið snortnir af bændahreyjingunni. Aðrir, sem kynt hafa sér hana rækilega, hafa brátt viðurkent sannleiksgildi undirstöðuatriða þeirra, sem hún hvílir á, og eru þess vegna ekki aðeins hlyntir stefnunni, heldur hafa gerst talsmenn hennar. Þessa menn alla fýsir að styðja bændastefnuna. Og til þess að gefa þeim kost á því, er félagsskapur þessi stofnaður. Mun þetta félag innan skams kalla til fund- ar til þess að útnefna þingmannsefni í Winni- peg, eitt eða fleiri, fyrir hönd bændaflokks- ins, En eins og það er víst, að hér eru margir hlyntir félagsskap bænda, þá er hinu ekki að neita, að hann á hér nokkra skæða óvini. 5S5 Af þeirra hálfu hefir ekkert ver- i"ó ógert látið til þess að hnekkja bændastefnunni. Leiðirnar eru margar, sem farnar hafa verið í því efni. Ein er þó algengust. Hún er sú, að telja bæjarfólki trú um, að bændastefnan sé til þess af stað sett, að rífa niður bæina, flæma íbúaan burtu, senda þá út í sveitir til þess að vinna sem hálfgerðir þrælar fyrir bændur, og margt fleira því um líkt. Þeir hafa talið sveita- og bæjafólk standa á öndverðum meiði. Bar- átta milli þeirra sé óumflýjanleg. Þeir, sem kynt hafa sér bænda- siefnuna, hafa auðvitað komist ao raun um, að hér er um blekk- ingu eina að ræða. Samvinnan, sem hún setur efst á stefnuskrá sína, er nægileg til að færa mönn- um heim sanninn um það, að hún viðurkennir allar stéttir og stöð- ur í þjóðfélaginu, en vill aðeins koma á meiri samvinnu á milli þeirra, svo að hag allra borgara þióðfélagsins sé betur borgið en áður, og meiri jöfnuður og skyn- semi komist að, að því er efnalegt ástand þjóðfélagsins í heild sinni snertir. Þeir menn í bæjunum, er bændastefnunni fylgja, skilja þetta auðvitað. Stofnun þessa nýja félagsskapar er vottur þess. Og að félagsskapnum takist, að rífa burtu þenna fleyg, sem reynt hefir verið að kljúfa með hug- myndina um samvinnu sveita- og bæjafólks, er vonandi. Hann ætti að minsta kosti að geta orðið spor í þá átt. Alþýðan í bæjun- um á ekki úr svo háum söðli að detta, að hún þurfi að taka hönd- um fyrir andlit af svima við um- hugsunjna um, að breytt yrði til og hagur hennar yrði ofurs lítið bættur, að betri og eðlilegri nið- urröðun væri gerð á iðnaði og fólkinu sjálfu gefið ögn meira tækifæri, að því er hann snertir, en einstökum mönnum. Það Dodd’s nýrnapillur eru bezta nýrname'SaliíJ. Læhna og gigt. bakverk, hjartabilun, þvagteppu. og önnur veikindi, sem stafa frá nýrunum. — Dodd’s Kidney Pill* kosta 50c askjan eSa 6 öskjur fyr_ ir $2.50, óg fást hjá öllum lyfsöl- um eSa frá The Dodd’s Medicta* Co-, Ltd., Toronto, OnL hana hefir hann því gert breyt- ingartillögu. Er með henni farið fram á, að stjórnin færi tollana niður, eins og flokkur sá lofaði- fyrir kosningarnar. Þykir Crerar það beinni aðferð, en aðeins að bera tillögu fram um loforðasvik stjórnarflokksins, eins og tillaga Draytons fer fram á; finst of mik- ils flokkarígs gæta í þeirri aðferð. Þetta álit sitt og flokks síns á máhnu finst Crerar ekki nema eðlilegt að tekið sé til greina. En vegna gamalla Iaga lítur út fyrir, að það verði ekki gert, og aðeins tillaga frá andstæðingaflokki stjórnarinnar einum skoðuð lög- um samkvæm. Bændaflokkurinn fær, með öðrum orðum, ekki skoðanir sínar um fjármálareikn- inginn að neinu metnar. Hvernig um samvinnu íhalds— fiokksins og bændaflokksins fer um þessar tillögur, er ekki kunn- er i ________ ____________________ ugt enn. Líklegt þykir samt, að mark og mið samvinnustefnunn-1 sem verður tillaga ar. Ótti einstakra stóreignamanna ’ P'a^ons e^a Grerars, sem til at- við hana er skiljanlegur. En ýmu- . æ ^a ver^ur borin, að flokkarn- gustur alþýðunnar í bæjunum a bændastefnunni er með öllu ó- skiljanlegur. Óskiljanlegur í raun og sannleika, en auðvitað ekki sem hugmynd, sem barin hefir verið inn í meðvitund þeirra, af þeim, sem bændastefnuna og samvinnuhugmyndina og meiri jöfnuð fyrirlíta. Orki þessi nýi félagsskapur þessu, takist honum að uppræta aðrar eins meinlokur og þær, er á hefir verið minst, geti hann orðið til þess að sameina kraftana um það, að reyna að breyta og bæta efnalegt og stjórnarfarslegt á- stand þessa fylkis, með því að koma þeim flokki til valda, sem líklegastur er til að vera því verki vaxinn, — þá hefir hann ekki verið til einkis stofnaður. Þá er von um, að eftir eigi að heiða til, og skýin, sem grúft hafa yfir, hverfi fyrir brosi heiðríkju og sólar. “Það er svo margt ef að er gáð”. ir taki saman höndum um hana á móti stjórninni. Eftir fréttum að dæma austan að, er mjög talað um, hvað útlitið sé ískyggilegt fyrir stjórnina, og orsökin talia sú, að hún hafi bæði bændur og íhaldsmenn á móti sér. Það gæti meira að segja svo farið, að fjár- málareikningurinn yrði henni að fótakefli. Að öðru leyti leynir það sér ekki, að stjórnin muni eiga í vök að verjast á þinginu framvegis — alveg ems og Norr- isstjórnin hér átti — og er lánsöm ef hún situr að völdum alt kjör- tímabilið. En hitt atriðið, að þingið skuli ekki þurfa að taka til greina — fremur en því sýnist — tillögur frá öðrum flokkum í þinginu i sambandi við fjármálin, en þeim, er í þetta skifti er viðurkendur andstæðingaflokkur, er atriði. sem umhugsunar er vert. Slíkum logum þarf tafarlaust að breyta. Ástandið, eins og það er nú orð- íð í þinginu, þar sem andstæð- ingaflokkar stjórnarinnar þrír, krefst þess. eru I meira lagi i eftirtektarvert má kalla það, ef breytingartillaga Hon. T. A. Crerars við fjármála- reikninginn á sambandsþinginu, og sem getið er um í þingfréttum Ur ýmsum áttum Bændur næst. 1 ræðu, er Beatty, formaður C. P. R. félagsins, hélt nýlega á blaðsins, verður kveðin niður af i fundi hluthafa, komst hann þann- þingforseta. Ef sílkt er lögum ig að orði. samkvænit, Iiggur í augum uppi, I “Eins og ársskýrsla félagsins að þeim lögum þarf að breyta, svo að þau geti heitið viðunanleg. Til þessa hafa ekki verið nema tveir stjórnmálaflokkar á sam- ber með sér, er hagur þess ágæt- ur og lánstraust þess takmarka- laust.^ Eg held að það sé ekki að- eins ánægjulegt fyrir hluthafa. bandsþmginu. Þar hefir aldrei: heldur einnig þyðingarmikið fyr- verið nema um einn andstæðinga- i ir canadisku þjóðiha í heild sinni. flokk að ræða; Breytingartillögu | Þessu gengi félagsins má ekki við fjármáíin er sagt, að honum hnekkja, hvorki með Crows Nest sé heimilt að gera. Aðrir flokkar eru ekki nefndir í lögunum, að sagt er. ( v' En nú stendur einmitt svo á, að Drayton, íhaldssinni í þinginu, hefir gert breytingartillögu við fjármálareikning Fieldings. Crer- ar, leiðtogi bændaflokksins, er ekki sammála stjórninni um reikningana' Heldur er hann ekki með öllu samþykkur breytingar- tillögu Draytons við þá. Við sammngnum né neinu öðru.” Hluthafar C. P. R. félagsins mega vera dálítið ánægðari yfir uppskeru C. P. R. en bændur Vest urlandsins síðustu tvö árin. Þeir hafa bæði árin stórtapað á bún- aðinum. Lánstraust þeirra er þess vegna mjög takmarkað. Það er engu síður nauðsynlegt fyrir bóndann, að hagur hans yrði það bættur nú, að hann gæti á þessu (íri goldið skuldir sínar, aukið

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.