Heimskringla - 30.05.1923, Blaðsíða 4

4 BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. MAI 1923
WINNIPEG, MANITOBA, 30. MAÍ, 1923.
Dýrið með
dýrðarljómann.
Það er nafnið á nýútkominni bók, sjónleik
í Ijóðum, eftir Gunnar Gunnarsson. Leikur-
inn er frumsaminn á dönsku, en Jakob Jóh.
Smári hefir íslenzkað hann. Þorsteinn rit-
stjóri Gíslason er útgefandinn.
Leikrit 'þetta er allmikið skáldverk. Það
er í fjórum þáttum, er heita Morgunn, Dag-
ur, Kvöld og Nótt. Náttúrlýsingum eða áhrif-
um hinnar ytri náttúru, er þar sérstaklega
auðveilt að koma að í hverjum þœtti, enda
eru þaer víða stórfenglegar og fagrar, og gefa
leikritinu þann tignarsvip, sem það ber á
sér, en persónurnar ekki, þó langt sé frá að
þær séu llíkar, eða aílar sem ein dýrðar-
ljóma dýr” ( ! ) siðmenningar vorra daga.
Leikurinn er sorgarleikur (Tragedy).
Hann vegur samt að einu stærsta meini nú-
tíðar-siðmenningarinnar, lauslætinu, og tek-
ur efnið svo sterkum tökum, að lesaranum
hrýs hugur við að dvélja vað það. Eins og
Gunnars Gunnarssonar er vandi í sögum sín-.
um, gengur hann beint og krókaiaust að
verki og stingur á kýlinu. Eitrið spýtist út
og áhrif þess, hin sálarlega skaðlegu, standa
mönnum fyrir hugskotssjónum í sinni sönnu
mynd, ekki einungis lamandi og deyfandi
sálirnar, er það hefir hemumið, heldur og
gerandi hinum hremu og björtu sálum lffið
óbærilegt, sem ekik gátu orðið gagnsýrðar
sjáffu eitrinu. Þrátt fyrir hina sorglegu sjón
og þetta óskemtilega umhugsunarefni, er
leikurinn bregður upp, 'hefir hann stórkostleg
áhrif í þá átt, að vekja ergi hjá mönnum gagn
vart þessum l'osarabrags hugsunarhætti og
fíflsku, er óneitanlega á sér svo milkinn stað,
að ekki er til neins að loka augunum fyrir
lengur, og ganga verður hreint að verki með
að uppræta, ef vel á að fara. Prestar og
siðakennendur hafa um langt skeið strítt við
að sannfæra fólk um þetta og snúa því til
hins betri vegar. Gunnar Gunnarsson genr
hið sama í leikritinu, en að öllum líkindum
tvöfalt áhrifameira. En það hversu myndin
eT skýr, verður ef til vil það, sem að þessu
skáldverki verður mest fundið, því svo er
ástatt með siðmenninguna, að jafnvel hio
svarta verður að kalla hvítt, til þéss að það
ekki valdi hneykslun.
Eitt, sem oss virðist óviðféldið við leik-
ntið, er það, að það fer fram a Islandi. Það
má vel vera, að áhrif þau, sem um er að
ræða, hafi borist þangað og stungið sér nið-
ur í þjóðlífinu fámenna á íslandi, 'sem annars-
staðar. En vermireitur þessa hugsunarhátt-
ar er stórborgarlíf hjá stærri þjóðunum. Þar
er myndin sönn. Oti á Islandi tæplega, án
þjóðemiislegrar vandfj/sni talað með öílu.
Þess vegna á leikritið erindi út í heiminn, til
stórþjóðanna, og vér teljum víst, að á erlend
mál verði það þýtt mörg, og leikið á meðal
þeirra. Það er þar, sem hugsjónasori þessi
þróast og þaðan breiðist hann ut. Þar er
mest þörf á að herja á hann og uppræla
hann, ef kostur er á því, og hann er ekki með
öllu eðlilegur ávöxtur öfugs þjóðskipulags.
Annars mætti ef til váffl segja hið sama um
önnur söguefni höfundanns, að þau séu al-
heimsleg í sér, en ekki íslenzk.
Þótt ekki höfum vér séð leikritið á dönsku
og getum því ekki sagt um, hversu nákvæm
þýðingin er, kemur hún fyrir sjónir sem for-
svaranlega góð, enda mun óhætt að segja,
að þýðingar Jakobs Jóh. Smára séu liprari og
samvizkusanrtlegar með þær farið að öllu
leyti en ef til vill flestra annara.
Leikritið fæst hjá Hjálmari Gíslasyni bók-
sala í Winnipeg.
Guðm. Grímsson.
lUm hann hafa staðið ritstjórnargreinar
margar í bandarískum blöðum nýlega. Hvern
ig á því stendur og hver þessi Guðm. Gríms-
on er, vita þó ef til vill fáir hér um slóðir.
Guðmundur Grímsson er lögmaður (States
Attorney) í Cavalier County í Norður Da-
kota. Hann er fæddur á íslandi, en kom
ungbarn að heiman með foreldrum sínum,
sem settust að í Norður Dakota. Vilhjálm-
ur Stefánsson og hann ólust upp saman og
gengu báðir á háskóla í Norður Dakota. Mr.
Grímsso nútskrifaðist þaðan með heiðri árið
1904, fór til Chicago háskólans og útskrifað-
ist þaðan með ágætis eínkunn og heiðri.
Síðan nam hann lög og settist að því búnu að
í Munich, N. D.
I þessu sama þorpi átti ungur maður
heima, er við þá sögu kemur mest, sem um-
talinu veldur í blöðunum um Mr. Grímsson.
Hann hét Martin Tabert. Hann fór að heim-
an frá foreldru msínum til Florida sér til
heilsubótar, ef dæma má af því er blöðin
segja meira en til að svala æfintýralöngun
sinni. En hann vár þegar suður kom, hnept-
ur í varðhald og sektaður fyrir að ferðast á
járribraut án þess að hafa borgað farþega-
gjald sitt. Sektin var 25 dollarar. En Ta-
bert gat ekki greitt hana. Leigði þá hilut-
aðeigandi Sheriff hann viðarfélagi einu, sem
þræl, því þrælahald í vissum skílningi á sér
þarna stað ennþá. Foreldrarnir sendu fé til
þess að leysa Fabert úr þrælahaldinu, en
sheriffinn sendi féð til baka. Drengurinn
var ékki sterkbygður og veiktist brátt af með
ferðinni, ^em har.n varð að sæta. En þá var
nann sem skepna laminn áfram með svipum,
þar til ‘hann hneig niður dauður.
iForeldrar Taberts fengu Mr. Grímsson til
að taka málið að sér, og fór hann suður til
Florida l.»! að rannsakr þnð og fékk mörg
hellzu blöð Bardaríkjar na til þess að breiða
söguna út og til þess að draga athgli fólks að
henni. Síðan fé'kk hann þingið í Dakota til
að taka málið upp, þegar tÍTr.i var kominn
til, og verðm hinn bezti árangur af þessu,
að sagt er. Auðvitað er komið sem komið
er með mann þenna, Tabert, en ef rannsókn-
in skyldi verða til þess, að afnema það, að
se'kir menn eða fangar séu leigðir ýmsum
óþokkum, þá er árangurinn ekki svo lítill.
Enda þakka blöðin nú Guðmundi Grímssyni
mjög fyrir dugnað hans og mannúðarhugsjón
að vekja mál þetta þannig upp og verða t'I
þess fyrstur manna að bregða öxinni á þessi
þrældómsbönd og Ieysa hóp manna úr sínum
illu álögum, — þó langt væru í burtu frá
hans eigin bústað og honum alveg óviðkom-
andi.
Þrælaleiguhaidið var auðvitað afnumið
fyrir nokkru og er ekki í sjálfum ríkiélögum
Florida, en það hefir í sumum héröðum þró-
ast svona, og verið leyft að lögum fram á
þenna dag.
Fyrirlitningin.i
Prédikun flutt í Sambandskirkju sunnadagin i
27. maí 1923.
Af séra Ragnari E. Kvaran.
Þepar Jiér því koinið .saman, getur
það ekki verið tii þess að neyta
, drottinlegrar máitfðar, þvf að við
borðihaidið hrifsar hver sfna eigin
nráltíð á undan og er svo einn
hungraður, en annar ölvaður Hafið
þér þá ekki hús til að eta og drekka
í? Eða fyrirlftið þér söfnuð guðs
og gerið þeim kinnroða, sem ekkert
eiga? Hvað á eg að segja við yð-
ur? Á eg að hæla yður fyrir þetta?
Jíei, eg hæli yður ekki.
(I. Kor. 11, 20.—22.)
Það eru einstaka töluvert dökkir blettir
tiil á þeirri annars svo fögru mynd, sem við
nefnum frumkristni. Eins og flest það, sem
ungt er og æskunanr nýtur, þá var óvenjuleg
birta yfir hreyfingunni í fyrstu. Líklegast
hefir enginn flokkur manna nokkru sinni fyr
eða síðar.-Iifað eins fullkomnu lífi eins og
hinir fyrstu kristnu menn í sumum borgunurn.
þar á Litlu-Asíu og Grikklandi. Þeir tóku
boðorð Krists um bróðurkærleikann svo al-
varlega, þeir voru svo öruggir urh sannleika
síns málstaðar og svo vissir um, að Kristur
væri með þeim, að það sýnist á köflum hafa
verið sú fegurð yfir lífinu, sem menn ann-
ars sjá ekki nema í draumsýnum einum. En
því miður var þetta fjarri því að vera aígild
regla. Sumstaðar hafa kenningar Krists
naumast komist nema rétt undir yfirborðið |
og ekki náð neinni rótfestu í sálarlífinu. Og
svo virðist að min'sta koti hafa verið ástatt j
með þennan söfnuð í Korintuborg, þegar t
PáH reit þeim þessi ummæli, sem eg las yðnr. |
Honum hafði borist til eyrna, hversu skamm-
arlega færi úr hendi hjá þeim öllu frammi- |
staðan við hina drottirtlegu máltíð, er svo i
var nefnd, eðu kærleiksmáltíð öðru nafni. j
Við höfum leifar af þóssum sið, að koma sam
an tii sameiginlegrar máltíðar, í því, sem nú
er nefnt kvöldmáltíðar-sakramenti. Aðal- j
munurinn er sá, að eins og farið hefir ýerið
með þetta svokallaða sakramenti vfðasthvar, j
þá er það í raun og vera mi'klu meiri heiðir,-
dómlir en kristindómur, en hinn upphaflegi
tilgangur kærleiksmáltíðar frumkristmnnar,
var í eins miklu samræmi við anda höfundar
*) Eg heti heyrt að þessi ræða mín hafi
vakiö töiuvert iimtal. En mér hefir einnig
borist til eyrna, aö stundum sé ekki einungis
örgrant nm. að eigi sé hallað réttn máli í frá-
sögnummanna af henni. Hefi eg því orðið við
tilmæiuia ýmissa vina minna að birta hana.
kristninnar, sem frekast varð ákosið. Menn
komu á ákveðnum fresti saman, hver bar á
hið sameiginlega borð eftir því, sem hann
hafði getu til, og skyldi borðhald þetta vera
til mlinningar um eða eins og bergmál af hinni
síðustu máMð Jesú með lærisveinum sínum.
og sífeld áminning um, að hið sama hugarfar
og bræðraþel, er Jesú hafði borið til lœri-
sveina sinna, skyldi ávalt rfkja í hinum kristna
félagsskap.
Þessi fagri siður átti því í raun og veru
harla Ktið sameiginlegt við töfrasið þann,
sem kom upp í kaþólsku kirkjunni síðar, og
flöstar mótmælendakirkjurnar erfðu frá
henni að einhverju leyti, og nefndu sakra-
menti kvöldmáltíðarinnar. En hinn form
-íður var í raun og veru ritt hið ákjósanleg-
asta og áhrifamesta meðai til 'flutnings á
eða prédikun um j ann boðskap er Jesús flutti
mcnnum. Við borðið var alt sameiginlegt, þó
einn hefði gefið meira en annar: söfnuðurinn
varð eins og fjölskylda, og ákyldleikinn var
fólginn í lotningu þeirra fyrir Kristi og Iöng-
un þeirra til þess að vera hverir öðram eins
og bræður. En því miður tókst mönnum það
misjafnlega vei að hafa iþetta með höndum.
Um það Ieyti sem Páli sknfaði Korintumönn-
um er það bersýnilegt, að þeim hefir með
öillu mistekist það. Kvöldmáltíðin h>á þeim
varð að sérstöku sýnishorni eigingirninnar
og græðginnar. Þeir sem efnaðri voru, komu
með föng mikil, en héldu þeim álgerlega fyr-
ir sjálifa sig, og hirtu ekkert um aðra. Og
stundum bar það við, að máltíðir þessar
urðu ekkert annað en ofáts- og ofdrykkju-
veizlur. Fátæklingarnir urðu hornrekur, og
tilfinningum þeirra, sem trúhneigðastir voru,
var misboðið á hinn herfilegasta hátt . Þeg
ar svo v«r farið með þennan sið, þá má af
;kum ráða, að hvaða trúarlegu haldi hann
hefir komið. Mirtningarhátíðin um Jesú
varð ekki annað en skrípaleikur, þegar at-
höfnin varð eins áþreifanlegt brot á hans
aðalkenningu og boðorði. Og maður getur
naumast varist að láta sig furða á, hvemig
'oetta gat fjarlægst svona mikið hina upphaf-
legu tilætlun. Alt sýnist hafa gleymst, hin
andlega merking máltíðarinnar og kröfurnar
og boðskapurinn, sem hún átti að flytja. Og
í raun og veru verður maður að furða sig á,
hve mjúkum höndum Páll gat tekið á þessu:
“Hvað á eg að segja við yður? Á eg að hæla
yður fyrir þetta? Nei, eg hæli yður ékki.”
En hann tekur alveg af skarið með það, að
alt þeirra framferði beri vott um að þeir fyr-
irlíti söfnuð guðs mikið frékar en að þeir
sýni að þeir tilheyri þeim söfnuði. Þeir sýna
það með því blygðunarleysi að kenna þessar
samjkomur sínar við Jesú, þar sem enginn
reyni að hafa hið minsta taumhald á sér, og
með þyí að koma þeim, sem l'ítt era efnum
búnir, til að bera kinnroða'fyrir allsleysi sínu.
“Fyrirlítið þér söfnuð guðs?” spurði
Pál). Þetta, sem nefnt er söfnuður í Nýja
Testamentinu, hefir hlotið meðal vor annað
nafn. Hann hefði getið spurt: Fyrirlítið
þér kirkju guðs? Og þannig myndi meining
hans vera orðuð á vorum dögum. En við
hvað á hann með þessu. Eftir okkar algenga
skillningi á kirkju, þá mundum við segja að
þessir menn, sem hann sé að áfélfa, séu sjálf-
ir kirkjan. Þetta eru einstaklingarnir í þeim
félagsskap, sem nefndist söfnuður. Naum-
ast héfir verið átt við með þessu, að hann
spyrji þá, hvort þeir fyrirlíti sjálfa sig. Enda
er svq ekki. I hans augum er söfnuðurinn,
kirkjan, alt annað en hinn ytri félagsskapur.
sem mýndast hefir útan um hið kristna mál-
efni. Kirkjan eru þau öfl innan félagsskap-
arins, sá vilji og sú viðleitni innan stofnunar-
innar, sem allur og öll miðast að því að
hrinda í framkvæmd hugsjón Jesú með menn
ina og guðsríki á jörðu. Það er fyrir þessa
skoðun hans á kirkjunni, sem hann gat spurt
hina nýskírðu Korintuborgarm^enn, hvort þeir
fyrirlitu söfnuð, kirkju guðs. En það gæti
verið fróðlegt að gera sér grein fyrir, hvort
ekki væri mleð nókkrum rétti hægt að bera
þessa sömu spurningu upp fyrir okkur nú-
tímamennina, eins og vér sjáum að hún var
borin upp fyrir sérstökum flokki kristinna
manna um miðbik fyrstu áldar. ^
Vorir tímar hafa litla freistingu til að láta
sér verða þetta samá á, sem aflaga fór í sam-
bandi við hina drottinlegu máltíð, því að
sannast að segja, er ekkert orðið eftir af
henni. Það sem því nafni er nefnt ’nú, er
undariega forneskjulegur leikur, runninn
aftur úr þeimí tímum, þegar skilningurinn á
guðdóminum var svo villimannlegur og hrár,
að við fáum vart gripið hann. Hættan, sem
stafar því nú í sambandi við þennan sið, er
ekki sú, að við hegðum ókkur ósæmilega á
sama hátt og Korintumenn gerðu, heldur
sveiflast hún á milli þessara tveggja öfga,
annað tveggja að með honum séu menn að
leggja nafn guðs við hégóma, vegna þess að
þeir meini ekkert með þessu, eða að ala upp
í sér hindurvitnatrú, sem gripin er algeriega
úr Iausu Iofti. Hið fyrra er nú orðið miklu al-
mennara. Vitaskuld er hér til eins og víðast-
hvar annarsstaðar, mi'ilivegur milli tveggja
öfga. Þann veg hafa sumir, tiltölulega fá-
mennur hópur manna, farið. Það
era þeir menn, sem trúað hafa,
að oss gæti verið gagn af að hafa
einhverja ytri athöfn til þess að
minr.a oss á 'hið ástúðlega sam-
band milli Jesú og lærisveina
hans, og það hugarfar, sem hann
ætlaðist til að ríkti meðal allra
manna. En þeirn mönnum fer
fækkandi, sem álíta, að kvöld-
máltíðarsiðurinn sé lengur heppi-
legt meðal til að vékja þá hugs-
un. Eins og hann er alment hafð
ur um hönd og alment skilinn,
þá vekur hann þá spurningu hjá
hugsandi mönnum, hvort þessir
stórhópar, sem hvarvetna er
smalað saman s til þess að láta
hafa yfir sér þessar formúlur og
fara með þessa galdrakendu siði,
séu ekki í eigirilegustulm skilningi
að láta í Ijós fyrirlitning sína fyr-
ir kirkju guðs; þegar þetta er
komið í staðinn fyrir kenningu
Krists, þá eru þeir í raun og veru
komnir á öndverðan meið við
hann. Hanns kenning var fyrst
og freirist þetta: “Bléktu ekki
huga þinn með 'hégómlegum ytri
siðum, farðu út í lífið og reyndu
af ölium mætti Iífs þíns og sálar
að leysa mennina úr viðjunum, er
binda þá, Ieystu þá undan heimsk
unni, undan vananum, undan
skynhélginni, undan hégómlegum
eltingaleik »eftir því, sem ekkert
gildi héfir, véktu í þeim virðing-
una fyrir þeirra eigin sál, og um
fram alt skilninginn á því, að
menmrmr eru hver öðrum svo
nátengdir, að svíkist þeir undan
að gera hvers annars hag og
hvers ananrs farsæld að sínu
verkefni að auka, þá hafa þeir
gerst liðhlaupar í hinni stórkost-
legu baráttu lífsins, við að skapa
æ fullkomnari tegundir af Iífi.”
En það verður töluvert mikið
fleira en þessir kvöldmáltíðar-
siðir, sem við sjáum, þegar Ijósar
er eftir litfð, að eru fyririitning
fyrir kirkju guðs. Og það er ;ú
éftirtekt, sem stundum ætlar al-
veg að sliga mann. Fyrirlitning
er áreiðanlega ekki holt sálar-
ástand, en maður þarf stundum
að gæta sín vel til Iþes að verjast
því að fyrirlíta kirkju mannanna.
Þétta, sem eg benti ykkur á um
kvöldrriáltíðina, er ekki nema eitt
'— kanske að sumu leyti smá-
vægilegt — sýpislhorn af því,
sem| altaf endurtékur sig öld eft-
ir öld og ár eftir ár með þá
stoifnun. Það er æfinlega verið
að sétja einhvern hégóma —
eitthvert “huiribug”, eins og vér
segjum í daglegu tali — í stað-
inn fyrir kenningar Krists. Það
er ekki raunalegri sriga til heldur
en sú, sem maður uppgötvar við
að kynna sér niður í gegnum all-
an feri'l kirkjunnar, hvernig af-
staða hennar hefir ávait verið
gegn hinni tvenslkonar merkustu
viðleitni, sem mennirnir hafa ait
af verið að ála með sér. Annað
er tilraunir þeirra Til þess að
koma einhverju viti í stjórnmála-
fyrirkomulag sitt, og hitt er við-
leitni þeirra við að færa út kvíar
þekkingarinnar. Hin unga menn-
ing heimsins hefir verið eins og
unglingurinn, seiri Björnstjerne
Björnson ieggur orðin í munn:
“Undrandi stari eg ár og síð
upp fir fjöllin háu.
Auganu mætir þar ís og hríð
— alt í kring grasi vafin hlíð.
Ó, hve mig iliangar yfir, —
kemst aldrei á meðan þú lifir?”
Þrá menningarinnar til þess að
komast yfir fjöllin og upp úr gíl-
inu, þar sem sjaldan nýtur sólar
og gróðurmagnið verður að engu,
þar sem miijónirnar mannannr
fæðast og deyja, án þess að hafa
notið nokkurs eða framkvæmt
nokkuð annað en að geta af sér
ný afkvæmi til þess að leika hinn
sama tilgangslitla lei'k. Þrá menn-
ingarinnar, segi eg, og þrátt fyrir
ált mlikla trú á að upp úr verði
komist, er vottur þess og fyrir-
heit um, að það tékst. Mannkyn-
ið veit, að það á ekki heima undir
þeim ástæðum, sem það nú lifir
við, nema um stundarsakir. Það
á eitthvað skylt við konung lofts-
ins, sem það sér blakta yfir höfði
sér:
Dodd’s nýrnapillur eru bezta
nýmameðalið. Lækna og gigt,
bakverk, hjartabilun( þvagtepnu.
og önnur veikindi, sem stafa frá
nýrunum. — Dodd’s Kidney Pill*
kosta 50c askjan eða 6 öskjur fyr.
ác $2.50, og fást hjá öllum lyfsöl-
um eða frá The Dodd’s MedicUna
Co.. Ltd., Toronto. OnL
Örmn Iber vængjanna öflugt slag
upp yfir fjöllin háu;
þar teygar hann himinsins hreina
dag,
hraðsiglir loftið með víkings'brag;
hátt ýfir hömrum og ströndutn
horfir mót ókunnum löndum.”
Og það er af því, að mann-
kynið er ennþá ungt og á alla
framtíðina ófama, að það réttir
út hendina í gegnum sína hug-
sjónamenn og mælir:
“Dt vil eg, út vil eg undralangt
upp yfir fjöllin háu.
Hér er svo þreytandi, þröngt og
strangt,
og því brýzt hugurinn ungi langt
háveginn, — láttu hann hafa
‘ann
hamrana aldrei grafa’ hann.
Þessi tilfinniríg mannkynsins
verður aldrei kæfð. En ham-
ingjan veit að öflug öfl hafa að
verki verið til þess að kæfa hana.
Og elzta og fullkomnasta stofnun
vor heíir lagt þar hönd að verki
með meiri og hræðilegri árangri
héldur en nokkuð annað. Eg
veit að eg er ekki að segja yður
neitt nýtt. Eg veit að þér hafið
öll lesið um, hvemig þessi stofn-
un héfir á ýmsum tímum Iéð sig
sem verkfæri í hendur valdhafa,
til þess að réttlæta skammarlega
meðferð á fól'ki, og beitt allri
sinni lægni, ými'st með hrottaskap
eða slægð, til þess að girða fyrir
áhriif þeirra manna, sem voru að
reyna að nema ný l'önd fyrir
þekkinguna og fæta út sjóndeild-
arhring tnanna. Þetta viðurkenna
vitaskuld allir, eða því nær. Vér
lesum með hryllingi frásögumar
um meðferðina á Galiieo, Brano,
Jóhanni Húss og öðrum andans
mönnum, sem orðið hafa fyrir
barðinu á íhaldinu. ‘En allir hrópa
nú einum rómi: “Hefðum vér ver-
ið uppi á þeim tímum, þá hefð-
um vér eigi grýtt þessa spá-
menn.” En okkar tímar mega
vara sig. Bj-eytingin er nrtáske ekki
svo afarmikil. Það táknar eitthvað
þegar maður heyrir uim, að Gyð-
inga-auðkýfingar séu að ausa
mlijónum í kaþólsku kirkjuna.
þeir gera það ekki af ást á
þeirri kirkju. Þeir aétla að hafa
eitthvað fyrir snúð sinn. Það er
heldur ekki að ástæðulausu, að
maður eins og Rockeféller er jafn
gagntekinn af Billý Sunday, eins
og hann kvað vera. “Það væri
léleg verzlun,” segir hann, þegar
búið var að eyða 200,000 doll-
ara í eina vakningaferð Sijndays
um New York, “ef nú væri hætt.
Það fengist ekki annað en lítil-
fjöríeg renta af peningunum og
verkinu, sem unnið hefir verfð.
En við vonumst til þess að fá
góða rentu á næstu áram.” Og
það er héldur enginn vafi á því,
að hin pólitísku íhaldsöfl hafa
fengið góðar rentur af að halda
fólkinu í vanþekkingunni . og
heimskunni, sem kirkjan hefir
beitt viti síínu og manriþekkingu
til að varðveita. — Það er held-
ur engin tilviljun, að William
Jenning Bryan, ætjar, eins og
við sjáum af Free rress fyrir fá-
eini’m dögum, að verja því sem
eftir er æfi sinnar, méð alla íhalds-
kirkjuna að baki sér, til þess að
hnekkja hinni skaðlegu kenningu.