Heimskringla - 06.06.1923, Blaðsíða 4

4 BLAÐSIÐA
HB ÍMSKR!NG l A
WINNIPEG, 6. JONl, 1923
HEIMSKRINQLA
(fct«ÍBuS lhh®)
Krair <kt * bvrrjum m!3v
BlgeDdart
THE VUONG PRESS. LTD.
SSS Oj( SG5 SAHGEXT AVE, VVI.VNIPEÖ,
Talwimtl N-6537
VurC UiSalma rr $3.0» irtaagarina bor*-
Int tyrir from. Allar borfranir HaiU
rlSaaaanal blaOolna.
STEFÁN EINARSSON, ritstjóri.
H. ELIASSON, ráðsmaður.
UtaaáafarKt t■ L blaðalnai
HelmKkrinKla Xena A PubllahinR Co.
JLessee of
TH0 TIKINÖ PUU99, Lti, Box «1TI»
WinnlpeK, Han.
Ulaaiafcrm tll rltatjéi ana
KDITOH HEIMSKRINGLA. Box SlTl
Wlnnlpec. Man.
The 'Helmskringla” is printed and pub-
lished by Heimskringla Nenra nnd
Puhllshfng Co., 853-855 Sargent Aye.
Winnipeg, Manitoba. Telephone N-6537.
WINNIPEG, MANITOBA, 6. JÚNl, 1923.
Góðir gestir.
Dr. Ágúst H. Bjarnason og frú hans komu
frá Islandi fyrir taepum mánuði og hafa ver-
ið í Bandan'kjunum. Sem stendur eru l>au
í Chicago, en koma til Wipnipeg næsta föstu-
dag, að öHum ííkindum.
Það mun óhætt að fulllyrða, að hjón þessi
eru Winnipeg-Islendingum, ásamt öllum Is-
Jendingum hér vestra, kærkomnir gestir.
I Bandaríkjunum hefir dr. Á. Bjarnason
flutt ndkkra fyrirlestra. Á annan í hvíta-
sunnu flutti hann fyrirlestur um Magnús guð-
fræðmg Eiríksson, við guðfræðisdeild Har
vard háskólans. Daginn eftir hélt hann fyr-
irlestur í Tremont Temple í Boston um trú-
arástandið á Islandi, fyrir 2300 áheyrendum.
Þriðja fyrirlesturinn flutti hann 27. maí 'í
Westside Unitarian Churdh í New York. —
Þaðan héfe hann svo til Cornell og síðan til
Niagara, og loks til Meadvifle. Flutti dr. Á.
H. Bjamason fyrirlestur á Meadville guð-
fræðisskólanum. Þaðan fór hann til Chicago
en þangað var kona hans koman áður. Flutti
hann þar erindi á þjóðhátíð Dana. Á leið-
inni frá Chicago hingað, kemur hann við í
Minneapölis og Hanska, Minn., og flýtur þar
ræður á meðal Norðmanna.
IBlöð sunnan úr Bandaríkjunum geta fyrir-
lestra dr. Á. H. Bjarnasonar í ritstjórnardálk-
um sínum, og ljúka lofsorði miklu á fyrir-
lesarann. (New York Eveneing Post, Boston
Transcrift).
Hér mun hann flytja nokkra fyrirlestra,
og er eftir því beðið með mikíMi eftirvænt-
ingu. Gáfur mannsins eru kunnar af hinum
ágætu ntum hans. Að eiga von á að hlýða
á hann, er óblandið ánægjuefni öllum.
Einnig ætlar doktorinn sér að halda fyrir-
lestra víðsvegar um bygðir íslendinga, og
verður síðar nákværrtlega auglýst um þær
ferðir.
Þessara góðu gesta verður frekar minst
síðar. I þetta sinn lætur Hkr. sér naegja, að
bjóða þá innilega velkomna.
•
Fyrsta kona dómari
í hæstarétti.
1 fyista sinm í sögu Bandaríkjanna situr
nú kona í hæstarétti í einu ríkinu. Og það
á sér ekki stað í vesturríkjunum, þar sem
þó virðist miklu auðveldara að ryðja nýj-
ungum allskonar veg en í austurríkjunum,
heldur í sjá'lfu íhaldsríkinu Ohio. Síðastliðið
haust, er Florence E. Allen gaf kost á sér til
að sækja um þessa virðingarverðu stöðu,
sögðu iþeir, er alvitrir þykjast í kosningasök-
um, að hún hefði ek'kert tækifæri. Stjórn-
málaflokkarnir útnefndu sín eigin dómara-
efni. Ungfrú Allen stóð ein uppi og hafð>
hvorki stjómarflokk eða aðra félagsskapi sér
að baki. Eigi að síður varð hún annar dóm-
arinn af tveimur, sem kosnir voru af fimm,
sem sóttu. Hún blaut nærri fimtfu þúsund
atkvæði fram yfir þriðja umsækjandann.
Fyrir fjórum árum fékk kona þessi stöðþ
sem aðstoðar-mælafærsílumaður við héraðs-
rétt í Ohio. Ári síðar var kosið í undirdóm-
araembætti í Cleveland. Voru 10 dómarar
kosnir. Þá sótti ungfrú Allen og fékk fleiri
atkvæði en nokkur hinna 10 dómaraefnanna,
er í vali voru. Varð hún þá. yfirdómari í
undirréttinum. #
IHa var valdsmönnunum við, að kona
skipaði þetta sæti. Var stungið upp á því,
að mynda sérstaka dejld í samfcandi við
dómstólana, er fjalTaði eingöngu um hjú-
skaparmái (Domistic Relations), og fe!a j
ungfrú Allen hana. En hún var því mrótfall-
in. Hún hélt að konur ættu aíveg eins erindi
í domarastöðuna yfirleitt, eins og í sérstakar
deildir hennar. Varð því ekkert úr því, að
hún þannig yrði svift embætti sínu.
1 undirréttinum var hún svo yfirdómari
Og alkkonar málum sinti hún þar. I þau 2
ár, er hún gegndi þeim starfa, afgreiddi hún
um 600 mál. Átta af þeim voru morðmá!
Af öllum þessum sæg, voru aðeins 3 dæmd
á annan veg í yffrréttinum en hún hafði gert.
Segja lögmenn það mjög sjaldgæft, eða jafn-
vel eins dæmi, #að dómar frá undirrétti standi
svo oft óhaggaðir.
Þegar mjög svæsin mál voru fyrir réttin-
um, varð að gæta hús þess, er ungfrú Allen
bjó í, fyrir árásum óvinanna. En ekki hafði
það nein áhrif á hana, þó hana grunaði, að
setið væri um fíf sitt. Hún gætti dórpgreind-
ar sinnar eins fynr því í réttinum, og misti
ek'ki svefn út af slíku.
Ungfrú Aflen kvað laus við alt ti'ídur, bæði
í klæðaburði og framkomu. 1 dómarasæt-
inu situr hún eins tilgerðarlaus og eðlilega
og heima hjá sér. 1 fasi hennar eða svip er
ekkert, sem ber vott um vald hennar. Hún
h'tur einstaklega hreinskilnislega út og yfir-
lætislaust. Virðing er feiknamikil borin fyr-
ir henni, hvar sem hún fer, og þó er sem hún
kæri sig aíls ekki um þ>að eða gefi nokkurt
tilefni til þess.
Þessi frumfierji kvenna í þessari grein,
ungfrú Allen, er fædd í Salt Lake City í
Utalh. Þar dvajdi faðir hennar um þær
mundir, en áður var hann kennari við há-
skóla ,í Cleveland. Barnaskólamentun sína
fékk hún í Salt Lake City, en að því nám;
; íóknu gek'k hún á háskóla í Cleveland og út-
skrifaðist þaðan árið 1904.
Þegar hún byrjaði á háskólan?.mi, sagðist
hún að því loknu æda að sjá fyrir sér sjálf,
ef faðir sinn gœti staðið straum af þeim
kostnaði, ætti hún að geta unnið fyrir sér úr
því. En faðir hennar vildi nú samt sem áð-
ur, að hún færi til Berlínar og lærði þar
hljómlerka- eða hljóðfæralist. Varð það úr
að fjölskyldan fór þangað og stundaði ung-
frú Allen hljómleikanámið þar í tvö ár. En
þar lagði hún ekki einungis stund á söng-
fræði, heldur einnig Þýzku. Og þó þetta
væri efnalegum erfiðleikum háð, vann hún
Iþar á'valt fyfir sér. Hún var sístarfandi,
skrifaði fyrir ensk og þýzk blöð, um söng-
fræði og annað, í frístundum sínum, sem gaf
henni talsvert í aðra hönd. En á Þýzkalandi
undi hún sér ekki og þráði sffeít að komast
aftur heim til Bandaríkjanna.
Þegar hún kom heim, kendi hún þrjú ár á
skóla i Oleveland. Skrifaði hún þá einnig
stöðugt um hljómleika í blaðið “Cleveland
Plain Dealer”. Á sama tírna stundaði hún
nám á Clevéland háskólanum, og útskrifaðist
brátt þaðan í stjórnfræði og lögum. Á þeim
tíímium var konum ékki leyft að nema lög í
Cleveland, en henni voru veitt þau sérrétt-
indi, að vera í nókkrum kensIUstundum. Síð-
ar var hún eitt ár á lagaskólanum í Ohicago,
og við prófin það ár tók hun hærn einkunn
en nokkur hinna nemendanna, er útskrif-
uðust.
lEftir þetta bauðst ungfrú Allen atvinna á
fóTksinnflutningastofu í New York. Var hún
þa’r um tíma, og var sýsilan hennar fólgin í
því, að rannsaka ýmislegt frá lagalegu sjón-
armiði, er fyrir korn í innflutningamálum.
Meðan hún hafði þessa atvinnu, las hún und-
ir lagapróf í New York, og útskrifaðist þar
í lögum að litlum tíma liðnum.
Öll þessi námsár hennar, var kaup hennar
mjög takmarkað, þó að hún ynni hvíldar-
laust í frístundum sínum. En margt hafði
hún í takinu. Var eitt af því að flytja fyrir-
lestra fyrir mentamál'aráð New York borgar
um hljómleilka. Voru $10 goldnir fyrir hvern
fyrirlestur. En skamt hrökk það fyrir fram-
færslukostnaði, Reyndi hún þá að flytji
fyrirlestra sína í klúbbum og fyrir aðra fé-
lagsskapi, en þá þóttist hún góð, ef Hún fékk
$5 fynr hvern. Sagði hun siðar, að meira
hefði hún borið úr bítum við að þvo gólf en
fyrir þetta vetk, og altaf var mjög hæpið, að
hún gæti komist af með svo litlar tekjur. En
fyrrr sér hafði hún ákveðið að vinna, og frá
því var ekki að hugsa til að víkja, þó skor-
inn krepti stundum að.
“Tíl allrar hamlngju,” segir ungfrú Allen.
“gat eg jafnvel þá litið brosandi a basl mitt
alt, eins og eg gen nú. Eða er annað hægt
en að brosa að þessari sögu minni, sem einni
af fleirum henni svipuðum? Eg átti að flytja
fyrirlestur, sem ugglaust margt af heldra
fólki ætlaði að sækja. En eg átti þá enga
flík, sem talist gat smekklega útlítandi, hvað
iþá meira. Eg átti heima í fataékrahluta borg-
arinnar. Vinkonu átti eg eina, sem bjó í
sama húsi og eg. Við litum nú a föt min og
kom saman um, að ekki væri farandi í nein-
um af þeim á þessa sarokomu. x
Við fórum nú að rifjakipp fyrir okkur ó-
dýrustu búðirnar, því annarsstaðar var ekki
að tala um að nera kaupin. Og eftir nokkra
Ieit duttum við loks ofan á föt, sem litu vel út
og ékki yoru dýrari en það. að eg gat straum
af staðið. En það var eitt að þeim. Þetta
var á dögum “Hopple”-pilsanna svokölluðu.*
en iþess föt voru svo nærsíkorin, að eg
gat ekki sezt niður í þeim! En með því að
eg bjóst við að flytja ekki fyrirlesturinn sitj-
andi, hélt eg að þetta gerði ekki mikið til
og keypti því fötin.
Vinkona mín lofaði mér því að fara með
mér, bæði til að hughreysta mig og örfa og
aðstoða á allan annan hátt. Við þurftura
að taka sporvagn; um bíl var ékki að tala.
fyrir okkur. Eg sagði vinkonu minni, að
strætisvagnarnir væru ávait fiillir af fólki á
þessum tíma, svo að það vekti Aiga grun-
semi, þó fólk stæði í þeim, þar sem engin auð
sæti væri um að ræða. En hvernig haldið
þið að okkur hafi orðið við, að sjá enga
manneskju í vagninum, er við stigum upp
í. Endalausar raðir til beggja hliða af auð-
um békkjum, en við hjengum í hönkunum
og slöngvuðumst aftur og fram við hina ó-
notalegu rykki vagnsins, í stað þess að geta
notið þeirra þæginda að taka okkur sæti.
FóHkið, sem inn í vagninn sté á eftir okku-,
rendi forviða sínum forvitnisltegu augum á
okkur, og í sannleika Jái eg því það ékki!”
Hægan —hægan.
I svari síðasta blaðs Lögbergs við grein
ina í Heimskringlu vikuna áður um fjármála-
stefnu /sambandsstjómariinnar, hrósar Lög-
berg sér af því að vera eina blaðið, sem veit
hvað það vill og hafi ávalt fylgt sömti stefnu.
Onnur blöð hér vestra eru stefnulaus, að
dómi þess blaðs, eflaust af því, að þau fylgja
ekki iKng-stjóminni að málum!
Ætli að það hefði ekki verið betra fyrir
Lögberg að fara varlega út í þessa sálma.
Það rekur eflaust al.Imarga of vel minni til
þess enn, hvar Lögberg stóð gagnvart Laur-
ier sæla síðustu æfiár hans, til þess að gleypa
við sh'ku stefnufestuskvaJdri. En sleppum
því og lítum á seinni tímana. Árið 1919
komu liberallar saman í Ottawa, til þess að
bæta og breyta stefn^iskrá sinni í Iandsmál-
um. Og sömu mennirnir, er á þeirri sam-
kundu voru, hafa nú með samíþýkt fjármála-
reikninganna, tins og þeir em, brotið þá
stefnuskrá sína með öllu. Lögberg var ein-
dregið með þeirri stefnuskrá, og það er nú
jafn eindregið og atjónarliðið alt á móti
ihenni. King forsœtisráðherra hefir verið að
reyna að sýna fram á, að fjármálastefna
stjórnar «innar sé hin sama og 1919, og sú
sama og liberalar ’hafi ávaít fylgt. Hann
mætti engu síður taka sér fyrir hendur að
teljaímönnum trú um, að hvítt væri svart.
(Þetta sjá flest blöð Vesturlandsins, sem
opin hafa augun. Það væri líka undarlegt,
ef svo væri ekki, þar sem stefna libera!
stjómarinnar nú er ekkert annað en kaup-
menskusamkundu-stjórn Austur-Canada, sem
á Vesturlandinu, mesta framl'eiðsluibluta
landsrns, þarf að lifa og hafa sem hjáleigu
sína. Að sú s.tjórn sé að taka til greina kröf-
ur leiguliðanna, er auðvitað altof auðvirði-
legt fyrir bana! Og hvernig svo sem þessi
hberalfloklkur skiftir hömum og veltir sér fyr-
ir auðvaldmu eystra, eltir Lögberg hann æ.
Það bllað ætti að vera gefið út í Qutebec og
á frönsku, en ekki meðal hugsandi Islendinga
hér vestra. Ritstjórinn þyrfti þá heldur ekki
að vera á sffeldu flakki austur, eins og hann
hefir verið, tií þess að ráðfæra sig við hús-
bæncíurna.
“ViHingarnir”, sem auðklíkan eystra kall-
ar 'þá, er í Vestur-Canada búa, eru að vakna
til mieðvitundar um það, að það sé ekki hug-
sjónum þeirra vel samboðið, að saétta sig við
að vera andlegir og efnalegir skattrúningar
kaþólskrar auðklíku, þó Lögbergi eflaust
finnist það eðhlegast Víkmgasonunum, sern
það þrédikar það ýfir!
(Það atriði í svari Lögbergs, að reikningar
sambandsstjórnarinnar hefðu sýnt tekjuaf-
gang, ef( tapið á járnbrautunum hefði ekki
numið svo miklu, naar ekki tilgangi sínum,
vegna þess, að það tap er ekki nýtt og stjórn
in hefir undanfarin mörg ár orðið að standa
straum af því og gert ráð fyrir því í tekju-
Iiðum sínrm. Það tap er nú heldur ekki nema
hverfandi. l>orið saman við það sem verið
hefir. Að kenna því um, að reikningarnir
eru eins og beir eru, hefir enga þýðingu.
Ennfremur er reksturskostnaður stjómar-
innar. Að segja að viðskiftakostnaður sé
400% hærri en fyrir stríðið, nær ekki
raolkkurri átt. Viðskiftin eru minni nú en
nokkru sinni fyr. Reksturskostnaður tiltölu-
lega hærri, borinn saman við viðskiftamagn
undanfarið. Það skal játað. En þar með er
ekki sagt að hann sé í raun ,og voru svona
hár, vegna þess að viðskiftamenn komu
skjótt auga á þetta. Og þeir kunnu aðferð-
ina að ,því að standast straum af þessu. Þeir
sameinuðu deildir sínar, í sumum tilfellum
félög sín. Það sparaði þeim -vinnu og fólk.
Og reksturskostnaður þeirra varð í réttum
hlutföllum við viðskiftamagnið. Hið sama
mátti ætla, að sambandsstjórnin
gerði.
Að því er reksturskostnað
stjórnar þessa fylkis snertir, þí
er það ekki heldur rétt,. að hann
hafi hækkað hjá þeirri stjórn, er
nú situr við völd. Eftir að
bændastjómin tók við s.l. sumar.
fækkaði hún mönnum talsvert.
Að stjórnarkostnaðuirinn var nokk
uð hærri 1922 en árið áður, ollu
kosningamar og bruðl Norris-
stjórnarinnar síðustu valdatíma
sína. Það mun sjást, að þegar
bændastjórnin er búin að koma
verkum fyrir, eins og hún ætlar
sér, að rek'sturkostnaður stjórn-
arinnar fer laékkandi.
Lögberg þarf að líkindum ekki
annað en að líta í sinn eigin
barmi, til þess að sannfærast um
að réksturskostnaður vðiskifta
hefir farið niður. Vér yrðum
ekkert hissa, þó hann yrði 400
prósent lægri hjá því í ár en áð-
ur. Allar hagsýnar viðskifta-
stofnanir færa réksturskostnað
sinn raiður. Stjórnir eru allra,
viðskiftastofnana tornæmastar á,
að læra að sníða stakkinn éftir j
vexti. Hví skyldi þVí mælt bót?
Dodd’s nýmapillur eru bezta
nýmameÖaliÖ. Lækna og gigt,
bakverk, hjartabilun, þvagtepDU,
og önnur veikindi, sem stafa frá
nýrunum. — Dodd’s Kidney Pilla
kosta 50c askjan eÖa 6 öskjur fyr.
•r Í2.50, og fást hjá öllum Iyfsö)-
um eSa frá The Dodd’s Med>c>M
Co.. Ltd., Toronto. OnL
Æfiminning
Kristínar Jónsdóttur Johnson.
Það hefir drégist að geta að
nokkru refiferilis þessarar mórkis-
konu.
Kristín heitin var fædd að Lækj
arkoti f Viíðidal í HúnavatnLSsýslu
á fslandi f febrúarniáinuði 1874, en
andaðist á sjúkraihúsi í Saskatoon
Sask., 13. október 1922.
Foi'eldrar hennar voru bau Jón
Jónadabsson Líndal og koraa hans
Ingibjörg Tómasdótti.r, er mörguin
voru fnnnlbyggjum Áiftavatns-
bygðar að góðu kunn, og þar bæði
látin. Að heiman fluttust bau*til
Garðar í Norður Dakota árið 1883,
með börnum sínum, Jónadab,
Krtetfnu og Gróu. En 6 árum síð-
ar norður til Álftavatnsnýlendu í
Manitoba, þar sem bróðir hinn8r
látnu, Jobn IJndal, er nú gildur
bóndi. Gróa giftist ung og flutt- j
fet vestur til Saskatehewanfylkis, |
og þar dó hún fyrir nokkrum ár- i
um frá manni og mörgum bömum. j
Ein Kristín sál. giftist 1. júní 1894 j
Sveini Jórasisyni Matthíassonar frá
Hergilsey á Breiðafirði, og stund-j
uðu þau búskap í grend við Lund- i
ar í 18 ár og áttu þar myndarlegt j
heimili og góðgerðasamt. Ireim j
varð 10 barna auðið, hvar af 4
dóu í æisku, en þrír drengir, allir
uppkolnnir, Iragvi, Ástrióður og
Ágúst, lifa móður sína, og þrjár
stúlkur, Jeinsina, Helga og Jó-
hanna, þeirra yngist, nú 12 ára. —
Eldri dremgimir tveir þjónuðu í
Canadahernuim á 1 Erakklandi, en
eftir striðslok komu þeir aftur
heim til foreldra sinna, og hafa
uranið í Saskatoon, þar sem heirn-
ili foreldranna hefir verið sfðan
þau fluttu frá Lundar fyrir 10 ár-
um. Yngri þörnin eru og öll f
föðurhúistim og stunda sum há-
skólanám.
Kristfn heitin var vel skynsömi
og ineista myndarkona, góðgerða-
f-örn og félagslynd, ástrík móðir og
umhyggjusöm eiginkona. Greinileg
merki þessara einkenna hennar
sjást á því, að henni auðnaðist a'5
halda allri fjöiskyidu sinni sainan
fram á dánardægur, sem og bar
mjög óvænt að, að kvöldi þess
sama dags og uppskurður var á
henni gerður við meinsemd í lifr-
inni. Undarafarna 9 daga hafði
hún verið ailþjáð, en þó haft fóta-
ferð.
Jarðarförin fór fram 16. október
frá McKague útíararstofuinni, og
voru um 13 blómsveigir lagðir á
kistu hennar, af vinum og félög-
um þieim, er hún tilfheyrði. Bev.
Skinner, prestur Presbytera kirkj-
unraar í Saskatoon, talaði yfir
mlolduim hinnar látnu.
Eg tek þátt í söknuði ykkar,
kæru börn og eiginmaður iiennar.
Hvíldu í guðsfriði, Kristín.
Vinur.
Til Tónskáldsins
Björgvins Guðmundssonar.
Tilefni: Brúðkaupsdagur hans 1.—5.—’23.
«
Nú er framsýnið frítt —
Friðardagur og Mýtt,
Þú ert farsæll á leiðönna mótum!
Hugur hljóðbær; um sál
Himinn leiftrandi mál
Óma þér nú á uppsala-nötum:
Þaðan “langförul” ljóð
Leiða söngklöklk og góð
Inn í huga þinn hæst-fleyga óma;
Lengist lán þitt, til góðs:
Þessa lifandi óðs
Sem að lífið í framtíð mun róma —.
Berðu kveðju og koss —
Þetta kærleika hnoss,
Kæri vinur, til unnustu þinnar;
Yfir æfinnar ár,
Gegnum ást-bros og tár,
Þessa uppfylling hugsjónar minnar —.
Eg er sáttur í sál,
Þegar samlhljómans mál
Hafa svifið um ástvina-huga:
Þegar gæfan er guð —’
Þá er guð ekkert snuð —,
Þessi guð mun um eilífðir duga —.
Vert þú sœlj, vinur kær!
Vert þú sæl, góða mær! —
Það er “amen” á orðanna sviði,
Þegar óskin er ein
Eins og árdöggin hrein,
Sú: að alt verði Björgvin að liði.
Jak. Jónsson.
1
I
/