Heimskringla - 27.02.1924, Page 1

Verðlac*
gefim
fyrir
CoupODi
02
SendiS eftir vertSlista til
R..jn I Crown Soap Ltd.
«54 Main St.. Winnipeg. umbú'ðir
°g
umbúðir
ROYAU,
CftoWN
Sendl# eftir vertSllsta tll
Royal Crown Soap Ltd.
6.V* Main St., Winnlpeg.
XXXVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 27. FEBRÚAR, 1924.
NÚMER 22
ininiiui
FJÖLMENNIÐ Á ÞJÓÐRÆKNISÞINGIÐ
niiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiniiiiiiin;!iiiiiiiiiiiiipiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiniiiiiiÉiiiiiiiuiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiii
Canada.
SAiMBAMDSÞINGIÐ.
Sambandsþingið í Canada kemur
saman í dag. Eftir fregnum blaft-
anna að dsema mún stjónin eiga
erfitt á þessu þingi. Eims og kunn-
ugt er, er hún í minni hluta Sam
vinnia við bæmdaflokkmn fékst
ekki. Og síðan í haust hefir margt
komið fyrir, (sera heldur veikir
etjórnina í sessi. Nú syngur t. d.
hátt i andstæðingabilöðum hennar.
aC fjórir ráðgjafar verði að segja
af sér. Eimn þeirra er Hion. John
SinclaÍT, ráðgjafi án sérstaks ern-
bættis. Honum er það til foráttu
fundið, að hann sé riðinn við fast-
eignafélag í Prince Edward Island
og hafi isainband við agenta stjóm-
arinnar í London á Englandi.
Amnar er Hon E. J. McMurray, iög-
gæzlumaður stjómarinnar og þing-
iniaður fyrir Winnipeg. Er honuin
fundið tU foráttu, að vera riðinn
við félag, er skuldaði Home bank-
anum, en nöfn þeirra er 1 skuld
voru við Homebainkann voru ný-
legta birt í dagblöðunum hér. Hinir
tveir ráðgjafarnir, eru eklki nefnd-
ir ineð nöfinum I blöðunum. Þá er
ug haldið, að Hon. Jamies A. Robb
bráðabirgða fjármálaráðgjafi, eigi
erfitt með að verja fjármálareikn-
ingana fyrir árásum andstæðing-
anna, vegna þess, að Hon. W. S.
Eielding hefir frá þeim gengið, en
hann er nú veikur og gatur ekki
svarað fyrir sig. Alt gerir þetta
stjóminni erfiðara fyriir. Og hinir
ákveðnu andstæðingar hennar gera
sér von um, að hún verði fallin eft.
ir tvo til þrjá mánuði. En þees
bera að gæta, að inmam bænda-
flokksjns eru menn, sem ekki skoða
það erindi sitt á þing, að fella
Stjórnina og hafa oft veitt henni
að málum áður. Vegma þeirrar
skiftingar í andstæðingaflokkn-
um, á þingi, er ekki ómiög.ulegt, að
stjórnin haldi velli á þessu kom-
andi þingi.
FISKVEIÐI.
EiiSkveiði í Oanada ríam yfir jan-
úarmánuð í vetur $1,238,551 sam-
kvæmt skýrslum er Ottawiastjórniii
hefir nýlega birt. Veiði þessi er
sjávarfiskur, veiddur við strendur
Canada, en nær ekki til fiskveið-
innar á vötnunnm, sem einnig er
geysimikil.
KARLMENN ÓÞARFIR VIÐ
BÚSKAP.
Vierzlunarráð Winnipegborgar
hefir fengið bréf frá 12 stúlkum i
Oakland í Californíu-ríkinu, sem
biðja um leiðbeiningar um, hvar
þær geti fengið ódýra bújörð í
Vestur Canada, til að byrja bú-
skap á. Hugmynd stúlknanna er,
að búa einsamlar á jörðinni og
vinna öll störf sem fyrir koupa
sjálfar, eins karlmanna verkin, sem
'kölluð eru, sem önnur.
CANADISKUR VIÐUR
í ÁLITI.
Eélag nobkurt, sem járnbrautar-
lagningu hefir með höndum' í Sud-
an i Afríku, hefir pantað 150,000
járnbraubarbindinga (ties) frá
British Columbia; er það tekið
fram, að bindingamir séu úr cana-
diskum viði.
FRELSISSPOR! ..
Verzlunarráðið I Vancouver-borg,
B. C., hefir ákveðið, að fara þess
á leit við sambandsstjórnina, að
gera alla forsprakka Indiependent
ðVorld Workes félagsins ræka úr
landinu. Segir Ráðið þá upphafs-
menn að öllum verkföllum í British
Columbia og að svo geti farið, ef
félagsskapur isá lefilist, að aHsherj-
ar verkföll í fy.lkinu leiði at því.
VTNKAUPIN 1 MANITOBA.
Vinbannsfélagið I Manitoba hetir
igjefið út skýrslur um vínneyzluna
síðæi hófsemdar-vínlöggjöfin kom 1
giildi. Á árinu 1923, seldi stjórnin
áfengi í 85 daga. Af sberku víni
nam salan $819.708.38; a£ öli $546,
459.90. Aills nemur því vínsalan $1,
366,168.28.
Að vínkaupaleyfunum mieðtöld-
um, sogir skýrslan, að áíengisnautn
hér nemi $21,249 á dag, eða $855. á
klukkustund, eða $14.75 á miínútu.
Þessu hafa íbúar fy’ikisins tök á
að eyða fyrir áfiengi, þrátt fyrir
fjárkreppuna, siem er ríkjandi.
Af þessari fjárupphæð, fara $479,
628.18 til ýmsra Evrópu landanna,
$1,651" til Asíu og $6588 til Indlands-
eyjarna.
Til sambandisstjórnarinnar fara
$644,639. Svo æði mikið af þessu fé
er öðru-m í hag en Manitoba fyíki.
í skýrslu þessari segir ennfremur,
að sá er vínkaupaleyfi hefi, hafi að
jafnaði keypt áfengi fyrir $18.05 frá
22. sept. til 31. diesemher
Bannfélagið lætur þetta fylgja
skýrslunni:
Er það viturlega gert af íbúuin
Manitoba að dreklka á 100 dögum á-
fengi svo ag nemur teinni og þrtem
fjórðu miljón dölum?
Eiga vínbruggarar í Evrópu að
hafa af okkur $5,640 á dag?
Eru önnur viðskifti hér melri eða
betri fyrir það?
Er nokkurt heimili s'ælla fyrir
slíkt?
Er framtíð barnanna okkar bet-
ur borgið eða framtíðar íbúum
fylkisins fyTÍr þetta ráðlag?
ÞJÓÐRÆKNISWNGIÐ
FRÉTTIR FRÁ DEGINUM I GÆR
Önn ir lönd.
VERKFALLINU LOKIÐ.
Verkflallinu, sem hófst í skipa-
kvíunum á Englandi £ byrjun síð-
ast liðnar viku, er lokið. Um 120,
000 manns bók þábt í því. Afleip-
ingin af því var isú, að sékipagöng-
ur teptust nálega með öllu frá
Englandi yfir vikunq,. Póstur sem
skipin komu með var ekki affermd-
ur og 12 línuskip, sem sigla áttu
til Asíu lágu tept ásam-t hundruð-
um gmærri skipa, sem halda áttu
til ýmsra staða. En þessu stór-
fengilega verkfalli lauk í vikulok-
in sfðustu. Var það verkamanna-
stjórninni á Bnglandi að þakka.
(Stjórn arformaðii'rinn, Ramisey Mc-
Donald kalaði hlutaðeigendur
vérkfallsins fyrir ráðuneytið. Og
eftir lítinn tfmia var misklíðin
jöfnuð. Ágreinings-efinið var það,
a‘0' verkamenn í skipakvíunum
kröfðust -kauphækkunar. N-am hún
tveim shillings á dag. Verkveit-
©ndur neituðu að veita hana En
isvo fóru leikar, að þeir urðu að
samþykkja hana. Verkamenn unnu
því mál sitt.
FRÁ AKUREYRI.
Akúreyri 20. jan.
Lfk stúlkunnar Sigríðar Páls-
dóttur frá Þórustöðum f Kaup-
angssveit, s-em hvarf héðan úr
bænum 4. janúar, fianst f dag 1
bátakvínni við hafnarbryggjuna.
19. jan.
Dálítiil síldarafili er hér, t. d.
veiddust í gær 400—500 tunnur f
•kastnætur úti á móts við Skjaldar-
afiaðist einnig af þorski.
Eldlokikar sóiarinnar náðu alla
leið niður á götumar í Winnipeg
daginm sem Djóðræknisþingð var
isett, og ínemn urðu að vaða krapa-
elginn eftir Sargent stræti. þ. e- a.
s. þeir, sem ekki voru svo hygnir
að ganga sunnan megin í götunni.
En þar náði sólin ekki til að
ibræð>a snjóinn. l>i riigiSð höfst kl.
2.30 e- h, Þykir það eflaust fyrir-
mannlegt að byrja ekki þingfundi
fyr ein eftir Ihádegi. Sambands-
þingið hefir þann sið. Manitoba-
þingið einnig. Og ætti J>jóðrækn-
isþingið svo að ifara að vera eftir-
bátur annara þinga? Eg stóð fyrir
framan Templara-húsið. Jón og
Páll komu. Þeir runnu upp stig-
ann eins og hind og ætluðu inn í
efri sal Templara-hússins. En þeir
ráku sig óvart á. Hurðin var lok-
uð. Hvert í sjóðandi? Er ekki
Þjóðræknisþinigið í dag? Þeir
urðu þungbúnir á svip. ó, við
skulum ikoma í kjallara holuna. Og
sjá — þar var forseti þingsins, séra
Albert E. Kristjánsson og 10 eða 12
manns með honum. Klukkan var
eftir tvö. Og þingið átti að vera
byrjað. Guð komi til! Og þetta
er ailur áhugitnn sem rnienn hafa
fyrir þessu óumræðil-egasta, skelfi-
legasta hjartans máli, þjóðræknis-
málinu. Við settumst niður. Einn
fjórðungur stundar leið. Qg meiri
þögn var hvergi í heiinl, en þar
in-ni. Féhirðir Ásmundur Jóhanns-
son sat við borð nálægt Altari
Templaranna, fyrir sta-fini salsins
og Skrifaði eitthvað viðvíkjandi
skildingum féilagsins. Að stundu
liðinni reis forseti á fætur. Hann
leit yfir salinn. “Ef hér eru nú
sainlankomin 25 félagsmenn, getuin
við sett þingið”/- sagði han-n, og
bað þá að standa upp úr sætuni
en utan félagsmenn að sitja. Rit-
ari, Gísli Jónsson stóð upp frá
skrifaraborðinu til að telja hvort
fundarfært væri. Stóð hamn
nokkra stund og taldi, og kvað
fundarfært, þó ekki vissi hann
rétta tölu á þeim sem við voru, þvi
suinir fundarmienn settust heldur
fljótt niður atftur, og aðrir stóðu
hálfbognir. Gekk þá forset
m-eð ánægjusvip á andliti fyr-
ir Tempiara-altarjð og -setti fimta
ársþing Þjóðræknisfélag^ins. Var
fyrst sunginn sálmurinn númer 646
í einhv-erri sálmabókinni Menzku:
“ó, blessa guð vort feðraifrón”. Á
eftir söngnum filutti séra Eriðrik
Friðriksson frá Wynyard, bæn.
Fyrsta málið á fumdinum var um
dagskrána eða tilhögun hemnar.
Eftir að 5 manns höfðu tek'ð til
máls um hana, var samitþykt að
fylgja í því efni því, sem í blöðun-
um h-afði verið birt. Virtist ýms-
um þó ifrumliegra, að breyta henni
dálítið, svo að hún yrði ekki alveg
eins óg ihún var samin fyrir
skömlmu síðan. En af því varð þó
ekki. *
Fyrst á dagskránni voru skýrslur
embættismanna. Forseti reið á
vaðið, eins og lög gera ráð fyrir.
Var skýrsla hans yfrið löng og gat
hanm f henni flests eða alls, sem
stjórnarn-efndin hefði gert á árinu.
Skein áhugi hans fyrir málefninu út
úr hverju orði' og kryddaði hann
skýrsluna með áhrifa miklum
hvatnmigar orðum. Er hér ekki
kostur á að segja frá skýrslu þeirri
frekar, enda gerist þess ekki þörf,
því skrifari síkýlrir ítarlega síðar
frá verkum þingsins. Það mun
Ihaifa svifið hjá klukkustund,
meðan forseti flutti mál sitt. Lófa
klapp að því loknu.
Nsest las skrifari skýrslu sína.
Tólf fundi (heyrðist oss hann segja
að stjórnin hefði haldið á árinu.
! Frá því er fram fór á þeim fundum
kvað hann óþarft að skýra í
skýrslu sinni, því það væri flest
tekið fram í skýrslu forseta. Nægi-
legt yfirlit gaf hann samt, þó ekki
verði hann nema 5 mínútum af
þingtímamum til að flytja mál sitt.
Vottuðu fundarmenn honum þakk-
læti með lófaklappi um leið og
hann settist niður —- bæði íyrir
hve mnjallmáll hann var og —
stuttorður!
Þá Las féhirðir skýrslu. Er skemst
frá að segja, að félagið á í sjóði
hjá iféhirðir $1,627.69, auk nokkra
skildimga annarsstaðar. Áætlum
yfir eignir félagsins í bókum og
öðrum peningum nemur $4,597.40
Langaði manga að taka í hendina
á féhirðir fyrir iframmistöðu hans
nú sem fyr, en fengu ekki að sýna
þakklætisvottinn mema mieð því
að istanda á fætur.
Næst las skjalavörður, Finnur
Jónsson, upp sinia skýrslu. Vakti
hann eftirtekt þingsins á því, að
Tfmarit Þjóðræknisfélagsins verð-
skuldaði meiri úbbreiðslu en það
nú hefði. Kvað hann arðinn af
sölu þess minni en ætila mætti og
æskti að þingið íhugaði það mál.
Samkvæmt skýrslu fjármálaiít-
ara, Fred Sveinssonar, eru félags-
mann nú 702 að tölu. 1 fyrra voru
þeir 580. 204 bættust við á árinu,
en 82 skulduðu sig úr félaginu. Ó-
innheimt gjöld .fólagsmanna kvað
hamn nema $419.00. Tíu manns
sögðu sig úr féiaginu.
Skýrsla með nokkrum bending-
um, til þingsins frá yfirskoðunar-
mönnum var lesin. Yfirskoðunar.
menn eru Hannes Pétursson og H;
S. jBardial.
Þá var næsta atriði á dagskrá
tekið fyrir, en það var um laga-
breytingar og ólokin störf o. s. frv.
Áttuðu menn sig ekki á, við hvað
var átt imeð því atriði dagskráar-
hálfbognir. Gekk þá forseti
i-ngu, að óbeinlínis væru þau mál
er undir þennan lið kæmu, nú þeg-
ar afgreidd. Var ánægjulegt að
heyra, að búið væri að gera þess-
um lið nauðsyinleg skil én þess
nokkur vissi, því það ieit svo út,
sein ekki ætiaði að ,ganga greitr
að kanna hvað á honuin væri,
fremur en stundum á “vitlausa
liðnum”.
Ritari skýrði frá, að hann gæti
ekki setið á þinigi, og með því að
aðstoðarritari heifði ekki heldui-
átt kost á að sækja þingið, yrði
að kjósa ritara. Var séra Friðrik
Friðriksson því kosinn bráða-
birgðaritari.
Útgáfunefnd lesbókarinnar vjr
beðinn^-að skýra frá starfi sínu.
Formaður hennar var séra Ragnar
E. Kvaran. Hafði útgáfa lesbók-
ar verið Ihuguð en ekki afráðið að
gera neitt. Ásm. P, Jóhannsson
hélt nefndina hafia misskilið starf
sitt Hún hofði ekki átt að gefa
leshækur út, heldur íhuga hver
ráð væru til þess. Formaður
nefndarinnar kvað nefndina kosna
til að gefa bækumar út ef svo
semdist við stjómarnefind félags-
ins. Séra R. Pétursson 'kvað
nefndina hafa verið kosna til að
gera ekkert — og hún hefði gert
þá skyldu sfna. Hún hefði með
öðram orðum gert eins og fyrir
hana hefði verið lagt, en stjórnar-
nefndin hefði ekkert sint inálinu.
Var nú leitað að tillögum f skrifara
bókinni frá því í fyrra. Jú — prest-
amir höfðu satt að meela. Þó það
væri nú! Var nú ný néfnd kosin í
málið. Eru í benni J^ A. Jóhanns-
son, séra Friðrlk Friðriksson og
séra Rögv. Pétursson.
Um inyadun söngflokks var rætt
aftur og fram. Var nefnd sett í
það mál í fyrra, em henni heppnað-
ist ekki að svo kommu að ráðast
í framkvæmdir í málinu.
Nú var dagur að kvöldi liðinn og
"kirkjusultur.” í mönnum. Var því
haldið heim til snæðings. En að
kvöldverði loknum, heldur þingið
áfram. Elytur séra R. Kvaran fyr-
irlestur og verð-ur, ef til viill, að
honum loknum, haldið áfram
fundarstörfum Þetta skeði nú
hinn fyrsta dag þingsins. Alt fór
bróðurlega fram. Séra Friðrik Frið-
rrksson brýndi fyrir mönniun
bróðurkærleikanm í 'bæm sinni.
Eins langt og enn verður séð, er
úfclit fyrir að- hann sé bænheitur.
FRÁ ÍSLANDl.
SLYS.
Aikureyri 15. jan.
Tveir m'enm úr Svarfiaðardal voru
á laugardaginn var á svartfugla-
veiðum Var annar maðurinn að
skjóta fugl er svokallað “pi-nna-
stykki” úr byssuiásnum sprakk og
hrökk aftur á við í höfuð honum,
gegnum hauskúpuma og inn í heila.
Beið hann þegar bana. Eigi að
síður hljóp skotið sjáilft fram úr
byssunni og drap fuglinn sem mið-
að hafði verið á. Er slys þetta
kent því, að of mikið af púðri hafi
verið í patrónunni, sem skotið var,
eða þá sterkara púður en venju-
1-egt er. Hafði rétt fyrir jólin orð-
ið bilun af líku tagi á byssu föður
mannsins, semi fyrir slysinu varð,
on stykkið sem hrökk úr lásnum þá
að eins sært hann lítilfjörlega.
Hinn iátni hét Guðlaugur Sig-
urjónsson og átti heima í Miðkoti
í Svarfaðardal. Hann var kvænt-
ur maður á besta aldri og lætur
eftir sig ekkju og 6 börn ung.
DÁNARFREGN.
Séra Jón Halldórsson, fyrrum
prestur og prófastur á Sauðanesi,
andaðist 14. janúar í Þórshöfn á
Langanési.
GÓÐUR AFLI.
Vestmann-aeyjum 14. jan.
Nálægt 40 bátar af um 80 alls,
sem gerðir verða út héðan á kom-
andi vertíð, eru byrjaðir róðra að
staðaldri Síðustu daga hefir ver-
ið mok-afli, hæst yfir 900 af þorski
á bát.
SLYS.
Á Akureyri datt maður einn,
Sigursteinn að nafni og er öku-
maður, niður af háum húströppum.
Meiddist hann mjög mikið og h-et
ir legið meðvitundarlaus síðan og
tvísýnt talið hvort hann haldi lífi.
stóð hæst voru 20 manns veikir í
16 húsum En síðan 26. desember
hefir ekkort -nýtt tiilfelli komið fyr-
ir, að þvi er landlækni, hefir verið
tilkynt, og má því ætla að veikin
sé Iheft Samkomubanni var létt a£
í kauptúninu um nýár, en öl smit-
uð hús vitanlega sóttkvíuð. Veikin
hefir ekkert borist út um sveitirn-
ar, hefir verið fremur væg og eng-
inn dáið.
FRA AKUREYRI.
Taugaveiki hefir verið að sting
sér niður í Eyjafirði, en tilfelllin em
fá og veikin væg. Meðal þeirra
bæja er veikin hefir komið á, er
Eyrarland. Er þar sóttkví og ekki
óseninlegt að Einar Árnason al-
þingiisimaður fcefjist frá þingstörí-
um framan af þingi vegna hennar.
FRA STOKKSEYRI.
21. jan.
Itóið var héðan á laugardaginn
en varð varla vart. í dag er for-
áttubrim.
Búist er við, að þingmennirnir
Ihaldi þiingmálafund hér f héraðinu
á næstunni. Einnig hefir heyrst
að fundur verði haldinn út af iög-
um þeim, sem sarríþykt voru á
síðasta þingi um friðun laxa í ölf-
usá. Eru þeir, sem ofarleiga búa
við án-a, sáróánægðif með lögin og
vilja fá þeim breytt. Telja þeir, að
ákvæði laganna um að leyfa að,
láta laxánet liggja yfir heilgar,
hefti göngu laxins upp eftir ánni.
Talið -er víst, að sýslufundur
Árnesinga verði haldinn rétt fyrir
þing.
Menn eru hér sem óðast að búa
sig undir vertíðina. Annars er lit-
ið um yinnu og hagur ýnisra
þröngur, ef sjórinn þregst. Þö bæt-
ir- mikið úr, aS kartöfluuppspritta
varð hér með allra hesta móti í
haust og munu allir hafa nóg af
kartöflum fram á vor.
— Vísir.
-xx-
TAUGAVEIKIN 1 HÚSAVÍK.
Út af fregnum, sem gengið hafa
Ihér í bænum um tangaveiki í
Húsavík, hefir Fréitastofan (FB)
beðið landlælkni upplýsiþga um
veikina. Fara þær hér á eftir:
Veikin byrjaði að stinga sér
nður í nóvember í haust, fór hægt
fyrst í stað, en gaus svo upp í
mörgum húsum fyrri hluta des-
ember. Þóttust menn vissir um
sóttkveikjan bærist frá læk, siem
rennur um kauptúnið og var tafar-
iaust hætt að nota vatnið til
drykkjar. Eigi að síður hélt veikin
áfram að breiðast út og þegar hún
Sigvaldi Kaldalóns.
Nýlega eru út komin tvö söog-
lög eftir Sigvalda Kaldlóns: Betli-
kerlinginí kvæði eftir Gest Páls-
son) og Ásareiðin (kvæði eftir
Grím Thomsen). Um fjölda mörg
ár hefr Sigvaldi fengist við tón-
lagagerð og möng af lögum1 hans
hafa náð alþýðuhylli og era leikin
á hljóðfæri af öllum þeim, er við
þá li-st fásit. Hvort s-em ljóð er
samið við lag eða lag við ljóð, eru
menn sjaldnast sammáJa um, hvort
ljóðahöfupdi eða lagasmið hafi tek- ,
ist að vagga sér á sömu bylgjum
og þeim, er ýfðu hug skáldsins
eða með öðrum orðum, að fult sam
ræmi hafi náðst. Þess vegna eru
aft samdir margir tugir laga við
ljóð, og lög þessi eru oft eftir
mérkustu tðnskáld. Hver Jéiggur
þá sinn skilning í ljóðið og ræður
T>á formfegurð laga oft um hylli
þess, þótt öðrum hafi tekist hetur
að ná í sálina sjálfa í ljóðinu, en
víravirki formsins verið of einfa!t
til þess að ganga í augun á fólk-
inu. Tónfræðingar munu telja
ýmsa galla á fiormhlið sönglaga
Sigvalda, en fólkið, þjóðin finnur
oft betur, hvort andi ljóðe liggur
falinn í laginu. Sigvaldi mun
vafalaust hafa kappkostað í lögnm
sínum að reyna að festa í hljóm
form einkenni Menzkrar þjóðsál-
ar og hefir honum einkum tekist
að ná í viðkvæmnina og angur-
blíðuna í vöggulögum sínum:
“Sofðu, sofðu, góði”, “Bíum, bíum
bamba”, og fil., og ennfremur í hið
(Framh. á bls. 8)

t