Heimskringla - 10.09.1924, Qupperneq 5

I
HEIMSKRIN 6LA
WINNIPEO, 10. SEPT. 1924.
HVAD ER ÁST?
;
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
X
T
T
f
f
f
(ATHS. — Meginkafli kvæbis þessa er at5 nokkru leyti bygíur á kenningum Dr. Helga Péturss, sem
höf. aöhyllist í fylsta máta — og á sýn, er ég sá í byrjun desember 1921. — M. Á. Á.).
T
f
f
Hvað er ást? Hvað er ást?
Hver er tilgangur lífsins?
Er lífið eitt hverfandi hvel?
Eitt hlutkesti tilviljana?
Er æfin eitt olnbogaskot,
sem að ofbeldi hnefans neytir,
sem engu lögmáli hlýðir?
Er dauðinn þá endir alls
á ábyrgðarlausri breytni?
Verður sálin grafin í gröf,
eins og grásleppa í kös?
Er lífið eitt kveljandi kaós?
Eða kosmós?
Nei!
Þú spurðir mig, hvað ástin er.
Eg ætla að reyna að svara þér.
Fagurt er lífið þegar ljósin skilnings
á leynigötur tilverunnar skína.
Vizku er þörf ef ástir skýra skal.
Jarðneska ástin hlýðir huldum lögum
og holdi og blóði nýjar sálir klæðir.
Veglegt er starfið: viðhald þessa lífs.
En þróun lífsins leitar fram án afláts
frá lægsta dýrsins hvöt til guðaeðlis.
Ástin er megin-meðal framvindunnar.
Látum ei hug vorn holdi og jörðu bindast.
Hærra skal stefnt, ef verða skal að manni.
Fegurst er ást í sælu samstillingar.
Sá ég í anda sýnir röðli fegri
um svala nótt, und stjörnuskygðum himni.
Hugfanginn var ég, einn og yfirgefinn.
Hugurinn bar mig hraðara en leiftur
um himingeiminn upp til fjarrar stjörnu,
svo æðra líf ég augum mætti leiða.
Öll var þar jörðin, bæði láð og lögur,
í litum blámans yndislega vafin,
því hnöttur blár á himni ofar skein.
Tröllaukinn fjöll í fjarska nam ég líta,
en furðuskógar huldu dal og völlu
og jurtagróður jötunstór og fagur.
En fuglar syntu þar á svölum lindum
og silfurskygðum vötnum fagur bláum.
Logn var og kyrð, svo blómaskrúð ei
bærðist.
Ljúflinga sá ég leiðast þar um grundu
í leiðsludraum og sælukendri eining.
Orðlaust þau skildu, mæltu engu máli.
Fagur sem guð hann var og meiri en mað-
ur,
menskur á vöxt, en hærri, fegri og styrkrif'
glóbjart hans hár og féll í lausum lokkum,
en leiftur brann í augans dimma bláíma.
Framkoman öll bar vott um vald, en misk")
unn.—
Fegurri svanna sá ég aldrei fyrri:
silkimjúkt hárið féll á hæla niður;
úr augans djúpi ást og blíða skein.
Minni var hún, en mjúkum vaxtar línum
má ég ei líkja neinu á jörðu við.
Hún var sem ástin íklædd holdi og blóði.
Þar var ei nautn, en lífið naut síns eðlis
í nöktu frelsi ástasamstillingar.
Fullviss ég var að þar var ekki þjáðst.
Þar fanst mér vera ást á æðra stigi
og endurholdgun sálar fyrsta skifti. —
Guðaheim þenna dvel ég eftir dauðann.
Þetta er ást: að efla lífsins gengi
í anda, holdi jafnt sem dauftsins formi.
Sæl er sú drótt er drottins lögum hlýðir.
Hreint sé vort líf og laust við alla þvingun,
sem lindavatn er rennur undan bergi —
og vökvar, frjóvgar heimsins harma akra.
Þetta er ást!
Magnús Á Árnason.
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
❖
f
f
f
f
❖
f
f
f
f
f
^^.♦^JmJm^mJmJmJmJmJm^mJmJmJmJmJmJm^mJmJm^^Jm^mJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJmJm^
Mundi Goodman, frá Belling-
ham, hafði umisjón með öllum
leikjum og íþróttum, og fórst
J>að snildar vel. Mr. Goodman
er “gentle”-maður í öllum skiln-
ingi þess orðs.
Tveir bjarthærðir íturvaxnir ls-
lendingar gengu bezt fram í leik-
fimi, þeir Óskar Hansson, sonur
Hansar Hannessonar bónda, ná-
lægt Blaine. Hans bóndi er einn
af þessum gömlu íslendingum,
ramjnur að afli, ötull til fram-
kvæmda, óvæginn ef á hann var
leitað, en ágætur eiginmaður og
heimilisfaðir. Hinn var Otto
Bárðarson, sem mælti fyrir minni
Bandaríkjanna. Þeir óskar og
Otto þreyttu hlaup og stökk svo
unun var á að horfa.
Skemtunin endaði með dansi
um kveldið. Allir, sem þar voru
staddir, dáðust að hljóðfæraslætt-
inum og sögðu dansinn hafa verið
hina beztu skemtun.
Það voru liðin 14 ár í sumiar
frá því að Islendingadagur var
haldinn í Blaine, vonandi að hann
Verði haldinn einhversstaðar á
Ströndinni næsta ár, en tvísýnt
samt að Blaine-búar geri það. Þeir
sem fyrir þessu íslendingadags-
haldi stóðu hér í sumar, muinu
lengi minnast þeirra erfiðleika,
sem þeir áttu við að stríða í
þetta sinn, — en svo ekki rneir
um það, “alt er gott þá endirinn
allra beztur verður”.
Viðstaddur.
Dánarfregn.
, iHinn 22. ágúst slðastliðinn and-
aðist á sjúkrahúsi í Winnipig,
I’orsteinn Sveinbjörn Sigfússon, frá
^Vynyard. Var lík hans flutt vest-
Ur- og jarðsett föstudaginn 27. s.
^11-. að jviðstöddu allmiklu fjöl-
uienni. Flutti séra Priðrik Priðr
riksson húskveðju á íslenzku, að
^J’rv. heimiii hins látna. Var þá
líkið flutt í kirkj, og talaði séra
Haraldur Sigmar þar á enska
tungu.
Banamein Þorsteins heitins var
hjartabilun. Hann fæddist 18. febr.
1867 að Krossanesi í Eyjafirði. Níu
ára gamall fluttist hann með for-
eidrum sínum, Sigfúsi Jónssyni og
Ingihjörgu Árnadóttur til Ame-
ríku, árið 1876, og settust þau að í
grend við Gimli, Nýja-fslandi. Sfð-
ar fluttist fjölskyldan til N. Dak.,
þar kvæntist Þorsteinn Steinvöru
Arnfríði Bjarnadóttur Dagssonair,
árið 1892, og bjó þar nokkur ár, —
og seinna í Roseau. Minn. í Vatna-
bygð hafa þau búið síðan 1906, um
eina mílu norðvestur af Wynyard.
Af 10 bömum þeirra eru 8 á lífi, og
flest, ásamt móður þeirra, til
heimilis í Wynyard-bygð. — Korn
ungur varg Þorsteinn að hyrja að
heyja lífsbaráttuna upp á eigin
spýtur, og svo að segja upp á líf
og dauða. Vann hann fyrir sér frá
10 ára aldri árum saman, meðal
hálfviltra manna, oftast langt frá
sínu fólki, og mátti þola hungur og
kulda og annað harðrétti. Þarf því
engan að undra, þótt hann um dag-
ana yrði harla einrænn í hugsun,
og allhrjúfur í fasi, á stundum. Er
það enn skiljanlegra hafi hann að
eðlisfari verið bæði viðkvæmur og
stórlyndur, eins og kunnugir segja.
Annars var hann nákunnugur að-
eins fáumi, fáskiftinn um annara
hagi, og utan alls félagslífs, meðal
landa sinna, bæði kirkjulegs og
þjóðernislegs. Eigi að síður var
hann, sem nágranni, bæði óupp-
stökkur og fús til greiða, öðmm
fremur. Og traust átti hann og
djúpa samhygð þeirra fáu er þektu
æfiferil hans vel, og skygndust eft-
ir hans innsta upplagi.
Leiðrétting,
tHeiðruðu • lesendur . “Heimls-
kringlu” og “Lögbergs”! Þá af yð-
ur, sem lásuð fyrir skemstu grein
mifna: “Minni Vestur-fslendinga”
verð eg líklega ag biðja afsökunar
á dálitlu mishermi, sem eg hygg
að eigi sér þar stað, í sambandi
við frásögn mína af “Grafarbræðr-
um”. 1 ungdæmi mínu heyrði eg
sögu þessa vestur á Snæfellsnesi,
fyrir allmörgum ámm síðan. Er
nú tvent til: Annaðhvort hefir mér
verig sagt ranglega frá í fyrstu, eða
að minnið hefir brugðist í þetta
sinn. Af viðtali við mann, sem er
gagnkunnugur þessum stöðumi, og
þekti vel til þeirra bræðra, álykta
eg, að réttara sé frásagt á þessa
leið:
í Grundarfirði á Snæfellsnesi
bjuggu, fyrir nokkru síðan, hræð-
urnir Bárður og Bergur, sá fyr-
nefndi ag Gröf, hinn að Kellnafelli
Milli Grafar að austanverðu og
’Hellnafells að vestanverðu gengur
Grafarnesið fram í fjörðinn. Bræð-
ur þessir voru merkis og mikil-
hæfir menn, háðir orðlagðir burða-
menn, en gæfir að dagfari, og Bárð-
ur þó öllu hvatlegri í fasi. Hvor-
ugum varð yfirleitt aflfátt svo
menn sæju, og var því umi það
deilt, hvor þeirri mundi sterkari.
Eins og margir muna, voru þess-
háttar- umtalsefni. mjög hugstæð
Frón-búum í þá daga. Tíðum var
kapprætt um afl og yfirburði
þeirra, sem vitað var um að skör-
uðu fram úr, en höfðu sig lítt
frammi. — Kvöld eitt gátu loks
“Bergsmenn” hallað sér á vangann,
sigri hrósandi. Þann- dag. höfðu
þeir hræður verið að koma úr fiski
róðri. Sat Bárður á stjórnborða I
formannssæti, þ. e. Hellnafens-
megin, eða vestan megin, þegar
róið er inn fjörðinn — en Bergur
reri á bakborða. Hvernig, sem á
því hefir staðið, var háðum í þetta
sinn kappsmál að lenda
heinia hjá sér; hafa þeir sennilega
verið orðnir slæptir mjög og heim-
fúsir, og skapið einhvernvegin ekki
f venjulegu jafnvægi. En deilan
stóð ekki iengi; hvorugur var, að
eðlisfari, margmáll, og steinþögn-
uðu báðir í skyndi. En í kyrþey var
lagst þeim mun þéttara á árarnar,
sem minna var talað. Lengi vel
Gullfoss Cafe
(fyr Riooney’s Lunch)
629 Sargent Ave.
Hreinlæti og smekkvísi ræður l
matiartilhúninigi vorum. Lítið hér
ínn og fáið yður að borða.
Höfum einnig altaf á boðistól-
um: kaffi og allskonar bakninga:
tóbak, vindla. svaladrykki og skyr
kendi ekki afismunar, en svo fóru
þó leikar, að smámsaman sveigði
Bergur hátinn vestur fyrir nesið,
inn að Hellnafelli. Yar svo atburð-
ur þessi í minnum hafður því til
sönnunar, að Bergur væri Bárði
fremri um afl, þótt síðarnéfndur
væri öllu meiri hvatleiksmaður.
Kunni nú einhver sannara að
segja frá atburði þessum, þá þríf-
ur hann pennann næst, — í þökk
allra sannleikselskadi manna og
kvenna.
F. A. F.
■--------X----------
Nýr fornmenjafundur.
Bæjarrústir Herjólfs landnáms-
manns fundnar?
Rvík. 8. ágúst.
í fyrradag hafði Matthías forn-
leifavörður fuqdið gamlar rústir,
sunnarlega í Herjólfsdal, í
Yestmannaeyjum sunnan við
svo kallaða Daltjöm. Voru þær
auðsjáanlega bæjarrústir, og voru
þær skamt frá stað þeim, sem
munnmælin herma, að Herjólfur
landnámsmaður hafi átt að búa.
Þykir staður þessi enn líklegri til
bæjarstæðis. en hinn, er bær Herj-
ólfs er sagður hafa staðið- Er talið
sennilegt að þarna hafi Matthías
fundið bæjarrústir Herjólfs. Hefir
hann fundið stóra tótt — um 80
feta langa. Er gólfið helluiagt og
í rústum fundust bein, hross- og
hvalbein, en engir munir fundust.
Einnig hefir Matthías grafið
fyrir öðrum rústum, sunnar í daln
um, skamt frá þessum stað. Pann
hann þar tvær samfeldar tættur.
Voru þær litlar. Og í dag ætlar
Matthías að grafa í þriðju rústim-
ar, svo ekki er séð fyrir, hvað hann
kann að finna. — “MbL”
---------x-----------
Frá Islandi.
Síldveiðin. — Rúmar 40 þúsimd
tunnur síldar iera nú komniar í
land á Siglufirði og ýmist saltaðar
eða kryddaðar. Hafa tveir farmar
verið þegar fluttir úr þaðan. Hér á
Akureyri og söltunarstöðvunum hér
út með eru um 6 þúsund tunnur
þegar saltaðar. Mjög mikið af síld
hefir veiðst í bræðslu, bæði í
Krossanesi og á Siglufirði.
Rvík 13. ágúst.
Jarðarför Guðmundar Thorsteins-
sonar listmálara fór fram í gær að
viðstöddu miklu fjölmenni. Sr.
Bjarni Jónsson flutti húskveðju og
ræðuna í kirkjunni. óvenjulega
mikið blómskrúð var við jarðarför
þessa, kistan rósum prýdd og vafin
sem blómheður væri. Vandamenn
og vinir báru kistuna.
Prentsmiðjan Gutenberg átti 20
ára afmæli í gær. Pramkvæmdar-
stjóri hefir Þorvarður Þorvarðsson
verið frá byrjun; fóru prentarar í
Gutenberg skemtiför til þingvalla í
tilefni dagsins.
----------x-----------
Ritfregn.
íslenzkar þjóðsögur og sagnir.
Safnað hefir og skráð Sigfús Sig-
fússon. II. Seyðisfirði, 1923 (222
bls).
Af þessu merkilega safni er nú
nýkomið út 2. bindi, vitranasögur.
Skiftir höf. þeim í flokka: 1. Svefn-
sýnir og draumspár. 2. Pyrirburðir
og fyrirboðar. 3. Pyrirsagnir og
forspár. Merkastur þykir mér síð-
asti flokkurinn, og er þar m. a.
6. BLAÐiálÐ
Siifurbrúðkaupskvœði
Til Ingvars og önnu Goodman, Point
Roberts, á silfurbrúðkaupsdegi
þeirra 29. apríl 1924.
Látum strengi gígju gjalla,
gleðjum oss við sólskinsdaga;
meðan æfin léttfleyg líður
lífsins skráð er stutta saga.
Enn, sem fyr, er margs að minnast
— minninganna vefur ofinn
ótal þáttum dýrum, dimmum,
daggarperlum, skýjarofum.
Morgun lífsins — æskan unga
öllu vogar — glöð að lifa,
skelfist ei við ferleg fjöllin
— fjöll sem þá er létt að klifa.
Þegar hæðin ein er unnin
önnur birtist, máske hærri.
Mun hún voga — vill hún ekki
verða efsta toppnum nærri?
Dulrún lífsins töfrar, teygir
- tápraun manni að ráða vandann.
Hver er sá, er sjá ei vildi
sjálfur, hvað er fyrir handan?
Því er haldið áfram — áfram
yfir bratta, grýtta veginn.
Vonin segir: Sérðu bráðum
sólskinslöndin hinumegin.
Æfin líður, lengist vegur
lífsins bergmál, klukknahljómur;
hálfnuð leiðin, hálfnuð æfin,
hinumegin — ? Leyndardómur.
Fáir klífa hálfar hlíðar
hætra nokkrir, flestir lægra,
farar-loka æða öldur
yfir leiðir stundardægra.
Því er gott að stanza á stundum;
stundarbrosi — vinarhöndum
fagna þeim, sem hafa hlíðar
hálfnað, upp að Furðuströndum.
Fagna þeim, er samhug sýnir
silfurbrúðkaup með í förum
sviffrá stund, í sólskinsörmum
signir þau með koss á vörum.
Yður hjón, sem aldarfjórðung
áttuð samleið fram til þessa,
fylgi gæfan — friður drottins —
framtíð yðar til að blessa.
M. J. B.
sagt frá ýmsum mönnum, sem nú-
lifandi menni vita vel deili á, þár á
meðal höfundurinn sjálfur. Mikill
þorri af þessum sögnum telst til
þess, sem kallað hefir verið “dul-
arfull fyrirbrigði”. svo sem fjar-
skynjun, sem nú má teljast stað
reynd, þó ekki sé enn fyllilega
skýrt hvernig á henni stendur. Er
þetta nýja bindi nógu fróðlegt
fyrir þá, sem vilja kynna sér slíkt.
Sögumar eru auðvitað misjafn-
lega sagðar, og efnið ekki eins
bragðmikið í þeim öllum. Ymis-
leg kjarngóð sveitaorð og orðtæki,
einkum austfirsk, finnast þar, sem
er sönn ánægja að sjá í ritmáli.
Það er þarft verk, sem útgefend-
ur þessarar bókar, hverjir sem þeir
nú eru, gera með því að korna
henni út. Höfundurínn á það
fyllilega skilið, því þó í safni hans
sé óneitanlega ýmislegt, sem hefði
mátt sleppa, þá er þó hitt enn
fleira, sem ágætt er að fá, og hann
hefir getað náð í sumt, sem á marg
an hátt er einkennilegt, og at-
hugunarvert íyrir þá menn, semi
unna þjóðtrú og þjóðlífi okkar, og
kunna honum þakkir fyrir starf
hans. Pullnaðardóm á ritið ei
ekki hægt að leggja fyr en ba« er
alt útkomið, en fáir munu vilja
neita gildi þess, og vonandi tekst
að hraða útgáfunni svo henni
verði lokið á tilætluðum tíma
Sigfús Blöndal, (Vísir).
-----------x-----------
Flugm. Amer. á Isl.
Framh. frá bls. 1).
leigh, sem verið hefir úti íyrir
Homafirði.
Vísir hefir aðeins hitt tvo flug-
mennina í svip, þá Mr. Wade og
Ogden. Þeir höfðu flogið liðlega
hálfa aðra klukkustund, þegar vél
in bilaði, svo að þeir neyddust til
að setjast á sjóinn. Veður var
stinningshvast, ilt í sjó og rigning.
—1 fjórar klukkustundir urðu þeir
að bíða hjálparvana í flugvélinnf.
Þeir sáu eitt gufuskip fara fram
hjá sér, skömmu eftir að þelm
hlektist á, en ekki tók það eftir
þeim. Loks kom til þeirra einn
enskur botnvörpungur og síðan
annar, og tóku að dra-ga flugvélina
til hafnar. Herskipið Billingsley
kom þeim til hjálpar hálfri stundu
síðar en botjavörpungurinni og
litlu síðar aðmfrálsskipið Rich-
mond. — Reynt var að ná vélinnl
upp á þilfar Richmonds, en þá var
hún svo liðuð orðin, að hún datfe
öll í stykki. — Þeir flugmennirnir
bera vel skaða sinn, þó að þeim
þyki sárt að hafa orðið fyrir
þessu óhappi. Njóta þeir óskiftrar
samúðar félaga sinna og allra
manna hér.
(“Vísir”).
----------X----------