Heimskringla - 22.12.1925, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 22. DES. 1925.
HEIMSKRINGLA
15 BLAÐSÍÐA
Hví hefir Oðinn —
(Frh. frá 3 bls.)
ræÖa. Þessar tungur eru, ger-
nianska eöa gotneska og þau mál er
af henni eru komin, svo sem þýzka,
skandinavisku málin, þar meö talin
íslenzka. og hollenzka og enska; þá
latneska og mál henni venzluS, eins
og franska, spænska og ítaJska. Einn-
ig slavneska. eöa rússneska og Bul-
garamál. Þá keltneska, gríska og
Albanamál, armenska, persneska,
baltiska eSa Litáa-mál, sanskrit og
önnur indversk mál af henni komin.
Arísku tungurnar ná því yfir
mestan hluta Evrópu og austur til
Indlands. Eru þær einnig nefndar
ind-evrópiska; en réttara þykir þó
aS kenna þær við Aria-þjóðflokk-
inn.
A hverju byggja nú rSalfræðingar
þessa flókkun'? Þeir þykjast hafa
fundið svo rnörg orð í öllum þessuni
málum, sem komin séu af einni og
'sömu rót, að ættartengslin verði
ekki rengd. Einnig virðast þjóð-
irnar, sem þau tala, hugsa mjög
svipað um hlutina og birta því hugs-
anir sínar með líkum hætti. Mál-
fræðin er einnig eftir sömu reglum
sniðin hjá þeim. Ti) þess að benda
á skyldleika orða af rót þeirra, næg-
ir að bera orðin faðír og móðir á ís-
Jenzku, saman við þessi orð á nokkr-
um öðrum málum, en þau verða á
ensku father, niotlier, þýzku vater,
•niutter, latínu patcr, mater, grísku
patcr, metcr, frönsku .pérc, mére,
armensku, hair, x mair, sa.nskrít
pitar, matar, o. s. frv. Breyting orð-
anna er oft ekki í öðru fólgin en því,
að / í germönskum málum verður p
í þeirn latnesku. En anriars er við
samanburð rr^álanna farið eftir
föstum reglum er kendar eru við,
Grimm (Grimms-reglur) og gerðar
eru af mikilli nákvæmni Svo ólík
sem þessi mál virðast nú samt yfir
leitt vera, eru þau þó öll af einu og
sama máli uppvunalega komin. ’Þó
tungurnar auðgist sífeltj af nýjum
•orðum og þar af leiðandi breytist, er
ávalt hægt af eldri orðum málsins
að sjá skyldleika þeirra við aðrar
tungur.
En hvert er nú frummálið, sem öll
þessi mál eru runnin af? Það er
ætlun manna, að mjög snemrna á öld-
«m eða fyrir hér um bil 6000 árum,
hafi menn hafst við í Mið-Evrópu
og vesturhluta Asíu, sem eitt mál hafi
að mestu talað. Og þeir menn hafa
verið nefndir Ariar. Ef til vill er
það sama orðið og Iran. Iranar eru
ein grein þessa þjóðflokks nú, svo það
má til sanns vegar færa.
' Aría-tungan var talmál á árunurn
4000—3000 f. K. En það er mjög
seint eða eftir hina seinni steinöld.
Er málið þá orðið svo þroskað, að
það hefir einföldustu málfræðis-
myndir svo sem nafnorð, sagnorð o.
s. frv. Ber það vott um þroska
þeirra, er málið töluðu.
Semitísku tuagurnar.
Semitisku tungurnar eru önnur
tungumálagreinin. Þær eru heb-
reska, arabiska, sýrlenzka, fornmá)
Eöníka, Assýría og Babyloníumanna
og mál Abyssinía. Rætur að
orðunt í þessum tungum verða ekki
fundnar í Ariamáli né öðrunt frum-
málum. Hugsanir sínar birta Sem-
itar einnig á annan hátt en Aríar og
málfræði þeirra er á öðrunt og ó-
líkum- grundvelli reist. Semita
tungan virðist því upphaflega hafa
orðið til hjá mönnum, sem ekkert
höfðu saman við Aría að sælda.
Seinna, er kemifr fram á þá tíma er
sögur fara af, eiga þó Ariar og
Semitar iðulega viðskifti saman og
ófriður ris oft upp milli þeirra. Þá
hafa þessir þjóðflokkar mikið sam-
an að sælda. En tunga Semitanna
ber það með sér, að þjóðflokkarnir
hafa, áður, eða við byrjun nýrri stein-
aldar, lifað í tveim ólíkum heimum
og aðskildir með öllu. Þjóðernis-
iega eru Semitar taldir af Kákasus-
kyni, eins og Aríar. En Kákasus
kynflokkurinn er einn af fjórum aðal
flokkum, er mannkynið er greint í,
svo þar eru ættartengslin eðlilega
sótt langt að. Aría er Norður-
álfuhlutinn (The Nordic) á þeiin
mikla ættbaðmi, en Semítar og Ham-
ítar suðlægari hluti hans, er bæði fyrir
sunnan og fyrir botni Miðjarðar-
hafsins bjó. Hið upprunalega heim-
kynni Semita, hefir að likindum ver-
ið Suður-Arabia eða jafnvel Aby- er sa^ rneð vissum hreim í
síria í Austur-Afríku, þvi þar ætla töddinni. Skipun þessara orða í setn-
menn að Asía hafi eitt sinn verið á- 'n§'u er me® °llu °llk setningaskipun
föst Afríku.
Hamitisku tungurnar.
Þriða 'grein tungnanna eru Ham-
itisku tungurnar. En ekki þykir
sú grein tungna eins ákveðin og aug-
i öðrum málum. Og eins er með mál-
fræðina. Segja menn að hún geti
ekki málfræði heitið, borin saman ýið
reglur þær, er málfræði grundvallast
á í öðrum málum. Um bókstaflega
þýðingU á kinversku yfir á evrópisk
mál er því ekki að ræða, né af Ev-
ljós, sem hinar trær áminstu. H^m- róPumalum á kínversku. Sjálf hugs-
itisku tungurnar eru mjög margar og I unin er meg alt öörum hætti. Heirn-
innbyrðis ólíkar. Það eru arísku speki KínverÍa hefir veriö Evrópu-
og semitisku tungurnar ekki. Þess mönnum loku8 bók, vegna þess hve
hefir verið getið til af sumúm, að Sersam,e£a ólikt Þeim Þeir birta hu£s
Semita-tungan sé ein af hi’num anir SÍnar’ °g hiS verSur uppi
breytilegu hamitisku tungum. Þann
skyldleika má ef til vill hugsa sér,
á sama hátt og menn ætla fugla að
hafa. þróast frá vissri tegund af
eðlum. Og sumir hafa jafnvel
fieistast til að ætla Aríu-tunguna
á teningi, er Kínverjar ætla að kynna
sér evrópísk fræði.
I nd íána-tungurnar.
Sjötta grein tungnanna er Indíána-
málin i. Ameriku. Skifta þau fleiri
einnig af hamitiskum uppruna, þó hundruðum, og væri ekki óhugsanlegt
litlar séu líkurnar fyrir því, enn sem 1 að sum þeirra væru talsvért fjarskyld.
komið er, og enda óþarflega langt! En þrátt fyrir fjöldann, virðast þau
seilst til, því til sönnunar, því fleiri ólík málum þeim, er í öðruni álfum
þúsundir ára hafa þjóðirnar aðskildar ;eru töluð. Þau eru langstærsti
verið. Hamitar eru, eins og áður J tungumálaflokkurinn sem til er. Mál
var vikið að, af Kákasus-kyni. , Eskimóa er talið með þessum tungum,
Til þessarar greinar heyra þessar
tungur: forn-egypzka, Kopta-mál,
Berbera-mál (þaP með taldar Mas-
ktd- og Tarek-manna tungur og
fleiri mál í fjöllum Norður-Afriku),
ethíópiska og mál henni skyld, svo
sem Galla-mál (ekki Galizin-manna,
sem hér er stundum kallað því nafni,
en er af slavnesku komið) og So-
mala-mál o. fl. Aðalheimkynni ham-
isicu málanna, hefir verið meðfram
Miðjarðarhafinu að sunnan og fyr-
ir vestan Rauðahaf. Rauðahafið
vai miklu stærra á Pleiocene-tíma-
bilinu en nú og hefir aðskilið Ham-,
ita frá Semitum, sem fyrir austan
það voru. Rauðahafið náði þá
Svcrtingja-tungurnar.
Sjöunda giein tungnanna eru
I Svertingja-málin í Afríku. Hin helztu
þeirra eru Biyitúamál, svo tungur þæv
I sem talaðar eru í Súdan og Núbíu.
! Bantú-tungan, ásamt fjölda annara
, tungna, er þessurn flokki heyra til,
| eru talaðar meira og minna. um alla
I Afríku fyrir sunnan miöjarðarlínu.
í Svertingjarnir í Bandarikjunum ern
sagðir af Súdansmanna-ætt flestir.
Dravída-tungurnar.
Tungur þær, er af þessu forna
máli eru komnar, eru 12 talsins og
vestur fyrir Suez-eiðið og mikið af 1 nokkrar mállýzkur auk þess. Þær eru
lægra Egyptalandi var þá í sjó. En' talaðar af 3 miljónum manna ennþá
eigi að síður eru álfurnar tengdar' á Suður-Indlandi. E'r mælt að tung-
saman með eiði þessu löngu fyrir j ur þessar séu eins ólíka.r innbyrðis,
þá tíma er saga. er rituð. Þessar . og t. d. franska og þýzka. En allar
tvær frumtungur, hamitiska og Semi- 1 eiga þær rætur að rekja til einnar
tiska, hafa því náð um langt skeið' tungu. Dravída.-tungurnar eru Iim-
saman, ekki aðeins um Sitez-eiðið. j ingamál, sem kallað er, en það er i
heldur einnig urn Arabíu og þv> fólgið, að atkvæðunum er bætt
Abyssiníu. j við rót orðsins alla vega, framan við,
Hamitísku málin gátu þó eigi náö einhversstaðar inn i, eða á eftir rót-
ti! Evrópu, þv.i greiðari vegur var ; orðinu, í stað þess að beýgja orðin
þangað frá Norður Afríku fyrrum á vanalega málfræðisvísu. Indtána-
en nú, þar sem bæði Italía og Spánn ! málin í Anteríku éru einnig sögð
hafa að öllum likindum verið áföst límingarmál. Dravídar voru af Mon-
Suður-Alfunni.
I
Þessar þrjár frumtungur, Hamita
Seinita- og Aría-tungar hafa alla.r
eitt sameiginlegt, sem önnur mál
hafa ekki, en það er kyn í málfræð-
inni. En að það eitt geti skoðast
sem órækur vottur * um skyldleika
tungnanna, er málfræðinga einna að
skera úr. Söimunin fyrir þvi, að
þessir mannflokkar hafi um Iangt
skeið fyrir þá tíma er sögur erti
ritaðar verið aðskildir, er góð og
gild eftic sem áðttr.
Aría- og Semita- /þjóðflokkarnir
eru eins og tungur þeirra, heil-
steyptari, en Hamitaþjóðflokkurinn
Ural-altisku tungurnar.
gólakyni, en hafa verið að blandast
Kákasus-kyninu síðan Aríar komu
fyrst til Indlands.
Málaya-Polyncsía tungur.
Þær eru talaðar í Eyjaálfunni og
á Indlands-eyjum. Eru þær níunda
grein tungnanna. En þar með eru
ekki allar tungur taldar. Það eru til
tungur, sem ekki hefir enn verið
neinn kostur að komast fyrir um upp-
runa á. Til dærnis um það er Bask-
málið. Það er talað í hliðunt Pyr-
æseafjallanna beggja vegna. Þeir,
sem á það mæla, eru um 600,000 að
tölu. Málfræðingar hafa ekki getað
rakið ákjldleika þessa rnáls til neinn-
ar af tungunum umhverfis það.. —
Fjórða grein tungnanna ber nafnið Hafa sumir Setib til, að það væri
ural-altisku tungurnar. Eru það mál e,zta eba undirstöðumál hamitísku
Lapplendinp, Samóida í Síberíu, tjingnanna; aðrir, að það væri af
Finnlendinga, Magyana, (Ungverja), I Dravida-ítmgun1 komið; einnig hefir
Tyrkja eða Tartara, Mantsjúa 0g veris leitaö aS sk.vlöleika þess við
Mongóla. I>essi tungumálaflokkur -hef hin Þrju dauðu mál (kriteysku og
ir enn ekki verið nægilega rannsak- | Lydíunranna-tungu, sumversku og mál
aður af Evrópumönnum, til þess að Elamíta), en ekki hafa nienn verið
geta tim það sagt með vissu, hvort að ánægðir með neina af þessuni ágizk-
mál Koreumanna og Japa skuli með unum- Loks er haldið, að það sé
honuin teljast. Málfræðingur nokk-1 ,eifar af Kábítsustungimum fornu, og
ur, Hulbert að nafni, hefir gefið út
samanburðarmálfræði á tungu Kóreu
manna. og tungu Dravídanna á Ind-
landi til þess að sýna skyldleika þess-
ara mála. Þykir málfræðingum bók
að baskmáljð hafi verið fyrsta málið
sem talað v.a.r í Evrópu, en rýrndi
fyrir Aría-tungunum nenta aðeins í
Pyræneafjöllunum. Fyrstu Erakkar,
sent til Canada fluttu, voru Baskar,
sem um það er kunnugt, styður það
sem sagt er hér að framan um ntál
manna á eldri steinöld.
Orsakirnar fyrir þcssari flokkun
tungnanna.
Um það leyti sem þessar frumtung-
ur, sem á hefir verið bent, verða til,
virðist mega gera ráð fyrir að mann-
kynið ha.fi verið dreift orðið um alla
jörðina. Hve langt er síðan, vita
menn ógerla, en við hinu virðist
mega búast, að fyrir h. u. b. 15,000
árum hafi aðal-mannflokkarnir, svo
sem Aríar, Semítar, Hamítar, Kin-
verjar, Túranar og Vesturheimsmenn
verið til sgm sérstæðir flokkar. Þeir
hafa að líkinduin verið á mjög svip-
úðu menningarstigi, hafa lifað hjarð-
mannalífi og fylgt hjörðunum þang-
að, sem þær leituðu sér haga, en ekki
haft fasta bústaði. En fjöll, skógar,
höf og firðir hafa aðskilið mann-
flokkana. Og því h.a.fa tungur þeirra
orðið svo ólíkar, sem raun er á.
Þessir frum-mannflokkar hafa ekki
verið fjölmennir. Þeir hafa hver
um sig ef til vill ekki verið að tölu
en Indíáanarnir í Hudsonsflóa- hér-
uðunum eru nú. Menn hafa. í fyrstu
verið eins fáséðir á jörðinni og apar
nú eru. A þeim tíma, sem hér um
ræðir, var akuryrkja ekki byrjuð að
ráði, en þegar hún byrjar fyrir al-
vöru, fara menn að hafa. fasta bú-
staði. Og þá fjölgar þeim óðum. —
Fyrstu akuryrkjuþjóðirnar hafa við
Miðjarðarhaffð búið, og að líkindum
í héruðunum, sem nú éru undir sjó.
En ennþá eldri en þessir áminstti
mannflokkar voru, hafa skógarmenn
í Afríku og á Indlandi verið. Mið-
Afríka var þá öll skógi vaxin, ý)g
eru skógarnir i Kongó nú leifar af
þeim skógi.
En yngst af öllum þessum frummál-
um er Malaya-Polynesia-tungan. —
Mannflokkur sá, er hana talaði, var
á hærra menningarstigi en hiniræig-
inlegu Ástralíutnenn; sá flokkur^ eða
grein af honum, hefir áð líkindum
til Indlands lent.
Hugmyndir mannfræðingsins og
málfræðingsins eru hinar sömu í öll-
utn aðalatriðum um þessa frum-
flokka mannkvnsins. Að þeir hafi
svo öldum skiftir verið aðskildir,
dylst ekki. A ísöldinni náði ísbreið-
an suöur í Mið-Evrópu, huldi mest-
an hluta Rússlands, og Norður-Asiu
alla, suður að hálendintt í Mið-Asiti.
Þá hafa mannflokkarnir að minsta
kosti þa.r ekkt haldist við. Eftir is-
öldina hlýnaði þessi norðurhluti jarð-
arinnar mjög drætnt, og þar hefir uin
langt skeið ekki annað tnannfólk ver-
ið en veiðimenn þeir, er smátt og
smátt færðust austur á bóginn og
lentu síðast yfir Beringssundið til
Ameríku. I Norður- og Mið-Ev-
rópu og Asíu, hefir loftslagið ekki
verið orðið nægilega heitt fyrir ak-
uryrkju fyr en löngu seiima, eða um
10,000 til 8000 árunt f. K. Og á
milli veiðitnannsins og akuryrkju-
mannisins er timabil mikilla, óbyggi-
legra skóga..
Á því tímabili Var einnig votviðra-
sanit, enda er það regnöld kallað. Og
því niá ekki gleyma, að það hafa jafn
vel á síðastliðnum 100 öldum orðið
miklar breytingar á yfirborði jarð-
arinnar. Eftir ísöldina hefir að lík-
induAi verið óslitinn sjór frá Casp-
íska-hafinu til Eystrasalts, eða yfir
mestan hluta. Rússlands í Evrópu. —
Caspiska-hafið, Uralsjórinn og eyði-
mörkin i Túrkestan og Svartahafið,
hefir þá verið eitt óslitið haf. Fjöll
miklu hærri en þau eru nú um vest-

Fólksflutningur
Til Canada
Sambandsstjórnin í Canada hefir falið
Canadian National Railways að vedja og flytja til
Canada innflytjendur, sem æskilegt er að fá og
sem hægt er að útvega hentugt jarðnæði.
Canadian National Railways, gefur þeim
nauðsynleg skírteini, sem uppfylla skilyrði inn-
flutningslaganna.
Til þess að tryggja það sem bezt, að alt
gangi vel, gerði fólk af þessum þjóðflokkum
vel í því, að ferðast með Canadian National
Railway: Polish, Russians, Ukranians, Roum-
anians, Hungarians, Austrians, Germans, Czec-
ho-Slovakians, Jugoslavians, Lithuanians, Lat-
vians .og Esthonians.
Ef þú hefir frændur eða vini í Norðurálfu,
sem þú vilt hjálpa til að koma til C^nada, þá
findu næsta umlioðsmann Canadian National
Railway’s, eða skrifaðu á þínu eigin máli.
ALLOWAY <fe CHAMPfON,
667 Main Street.
Winnipeg, Man.

1 ÆTIÐ
■f ■ Oviðjafnanleg kaup Veró vort er lægra en útsöluveró i
ötSrum verzlunum. HUGSIÐ!
Beztu Karlmanna
Föt off Yfirfrakkar É.k As
SCAXLW
$25
$30
I
$35 I
i
HIINDRHÐ tiR AÐ VELJA
Vér erum ávalt A undan meí bezta karlmannafatnaK A .verttl sem
ekki fæst annarstat^ar.
SparnatSur vitS verzlunina svo sem lág: húsaleiga ódýr búóargögn,
ódýrar auglýsingar, peningaverzlun, mikil umsetning, inn kaup í stór-
um stíl og lítill ágóöi, gera oss mögulegt aö selja á mikiö lægra
veröl.
V£r nkrumum ekki — Vér byggjum fyrlr framtfblna.
Komifi og mJAIV. I»ér ver«I6 ekklfyrir vonbrlgtíuin.
Scanlan & McComb
ODYRARI
BETRI KARLMANNAFBT
357 FORTAGE AVENDE.
HorniB á Carlton.
ÞÉR
SFAHIU
IIEIRA
urhluta Mið-Asíu, og haf, sem yfir
öll héruðin lá, þar sem Indlandsfljót-
ið er nú, hefir tneð öilu a.ðskilið Aría
frá Mongólum og Dravidum um fleiri
aldir.
Þegar eyðimörkin Sahara myndað-
ist, en hún var áður frjósamt þur-
lendi, aðskildi hún Kákasusmenn og
Svertingjana, sem á skóglendinu Jifðu
í Mið-Afríku.
Persaflóinti gekk þá einnig miklu
lengra inn í Landið en hann nú gerir,
og af honum tók við sýrlenzka eyði-
mörkin. Það lokaði samgöngum milli
Semitanna og þjóðflokkanna þar fyr-
ir austan. Suður-Arabía var þá aft-
ur miklu frjósamari en hún er nú, og
getur ha.fa verið áföst Abyssiníu og
Somalilandi í Afríku, þar sem «\den-
flóinn aðskilur þessi lönd nú. Mið-
jarðarhafið og Rauðisjórinn geta
hafa verið frjósamt þurlendi, með
vötnum til og frá á regnöldinni. —
Himalayafjöllin og Beng.aJflóinn, sem
upp eftir Ganges-héruðunum náði,
hafa aðskilið Mongóla og Dravída.
Og Gobi-sjórinn, og vötn þau, er hon
um voru sama sem áföst, en seinna
urðu að eyðimörk, og náðu mikið til
frá hálendi Mið-Asiu norðaustur að
hafi, skifta Mongólum í tvo flokka,
Ural-alta-flokkinn og Kínverja.
Þegar Beringssundið myndaðist,
annaðhvört rétt fyrir eða eftir regn-
öldina, aðskildi það Indíána. í Ame-
ríku frá Austur-Asíuflokkunum.
Hvort að þetta, sem nú hefir ver-
ið talið upp, hefir algerlega aðskilið
þessa frumflokka mannkynsins, skai
ekki sagt um. Að lkindum hafa. sum-
ir flokkarnir náð svo mikið saman,
að þeir gætu lært ýmislegt hver af
öðrum, svo sem notkun eða smíði
ýmsra áhalda og elstu aðferðir til
þess að yrkja jörðina. En þessi á-
minstu höft á leið þeirra. hafa verið
nægileg til þess, að tungurnar þróuð-
ust út af fyrir sig hjá hverri frum-
þjóðinni. Og þegar við svo minn-
umst þess, hvernig á öllum nöfnum
Oðins stóð, getum við ef til vill, með
þetta einnig fyrir augum, farið nærri
um hvernig á hinum mörgu tungum
heimsins stendur.
S. E.
KAUPIÐ JOLTRJE AF
J. W- Thorgeirsson
Sölupláss á móti
Gootemplarahúsinu.
Verð frá 25 cent og upp.
'Scnt heim ef óskað er.
Sími J-1869.
sú merkileg. Annars eru bæði mál j °S 1 Þeim hlutum landsins, sem
Japa og Kóreumanna talin heyra til ] frauska er töluð, eru mörg örnefni
þessum tungum, þó hvortveggja, séu! ur Baskamálinu. 1 Argentínu og
Bandaríkjunum hafa blöð verið prent
uð á þessari tungu.
mjög blönduð kínversku, og hún sé
að mestu leyti ritmál beggja þjóð-
anna.
Kínverska.
Fimta grein tungnanna er kinversk
an; henni skyldar eru síamska og ti-
betanska o. fl. mál. Eru þessar tung-
ur eins atkvæðis-mál, og svo ólíkar
vestlægari máluin öllum sem .framast
má verða. I Pekingmálinu í Kína Afriku.
efu aðeins um 420 frum-einsatkvæðis A meðal annara eldri mála og af-
orð, og má af því ráða hve margt skektra er Papúatungan í Nýju Gíneu
hvert þeirra ver.ður að tákna. Og sú 0g mál hinna gömlu innfæddu Astr-
mismunandi þýðing á sér stað ým- alíumanna. Tasmaníumálið, sem nú
ist með því, að orðið er lengt eða er dautt, þektu menn lítið. En það,
KEMTIFERDIR

FARBREF TIL S0LU NU
Hottentotta-malið í buður-Atriku er talið skylt hamitísku tungunum, þó ■bantú-málið hafi um skeið aðskilið AUSTUR- KYRRAHAFS- ÆTT-
það frá móðurtungunni. Skóga.rmenn i(Buskmenn) í Anstur-Afríku,' taja CANADA STRÖND LANDIÐ
mál, sem talið er að einhverju leyti skylt Hottentotta-máli, og ráða menn af því, að Hamíta-tungan hafi eitt sinn verið töluð um alla Austur- Farbréf til sölu DAGLEGA til 5. JANÚAR til afturkomu innan 3- mán. Farbréf til sölu ÁKVEÐNA DAGA DES., JAN., FEBR. til afturkomu 15 apr. 1926 Farbréf til sölu DACLEGA til 5. JAN. til Atlanshafnar til afturkomu innan 3. mán-
Sérstakir svefnvagnar til W. St. John
í sambandi viS jólasiglingar til ættlandsins
allar upplýsingar gefnar og aðstoS veitt af
Farbréfasölum. Canadian Pacific Railwáy.