Heimskringla - 27.01.1926, Side 4

4, BLAÐSÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. JAN. 1926.
^Lfrímskrímjlct
Í«tofnu7í 188«)
Kemur öt A hverjum mlflvlkudegrl.
EIGENBURi
VIKING PRESS, LTD.
853 ok 855 SARGEJÍT AVE.. WIJÍIVIPEG,
TaUíml: N-6S37
Verí blatislns er $3.00 árgangurlnn borg-
lst fyrirfíam. Allar borganir sendist
THE VIKING PlimS LTD.
SIGPÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Hitstjórl.
JAKOB F. KRISTJÁNSSON,
Ráðsmaður.
I'tnnftNkrlft tll blaTSNlnnt
THK VIKING PRBSSt Ltd., Boz 3105
( tnnftskrlft tll rlt*t jrtrnn*:
EDITOR HEIMSKHIXGLA, Box 3105
WINNIPEG, MAN.
“Hclmskrlngla is published by
The ViklnK Pren* Ltd.
and printed by
CITY PRINTING PUBLISHING CO.
853-855 Sareent Ave., Winnlpeff, Man.
Telepbone: N 6537
WINNIPEG, MAN.> 27. JAN., 1926.
Menn og menning.
í eitt hundrað ár voru Bandaríkin al-
veg sérstaklega fyrirheitna landið. Land
frelsisgyðjunnar, sem stendur við brygg-
jusporð New York borgar; laðar gesti
í sólskini dagsins, og vísar þeim veginn
inn um hlið frelsisins, á næturþeli, í
tindrandi geisladýrð frá blysi frelsjsins,
sem hún heldur hátt á loft.
Fyrir oss, sem þroska fengum í Norð-
urálfunni, og þó í fullkomnu frjálsræði,
voru Bandaríkin í sífeldum hillingum
frelsis og farsælda. Þau voru land
Benjamíns Franklín og mannanna,
sem vildu frelsið, eða daUðann; land
Georgs Washington og Abrahams Lin-
coln.
Sá sem þetta ritar gleymir aldrei þeirri
furðu sem gagntók hann, þegar fyrst féll
á þessa fögru hillingamynd. Það var
í kvöldboði í Kaupmannahöfn. Heið-
ursgestirnir voru nokkrir amerískir
mentamenn og stúdentar, sem nýlega
voru komnir af skipsfjöl úr Ford-leið-
angrinum fræga. Langt samtal spanst
milli þess er þetta ritar, og eins heiðurs-
gestsins, um tilgang þessa íeiðangurs,
um úrslitin o. fl., o. fl. óvægilegir
dómar, t skarpskygnir og framsýnir spá
dómar, eins og brátt kom á daginn,
hrutu af vörum Ameríkunyannsins og
röðuðu sér í ógeðfeldar en óárennilegar
fylkingar. Bandaríkin hæii og griða
staður frelsispostula? Bull! Banda
ríkin friðsinnað stórveldi, göfuglyndur
verndari lítilmagnans, er aldrei dytti í
hug að færa út véböndin á annara kostn
að? Fagur dagdraumavefur úr híalíni ó-
veruleikans. Ekkert annað!
Þetta var eins og að fá yfir sig hverja
vatnsfötuna á fætur annari í frostveðri
Sumar staðhæfingarnar voru svo ótrú
legar að engri átt náði að taka þær öðru-
vísi en með miklum afföllum.
Sérstaklega tóku þrjár staðhæfingar
útyfir: Að altaf væri að þrengjast unl
málfrelsi, svo að engu þetra væri orðið
en á Þýzkalandi hefði verið á friðartím-
unum, er til hersins og keisarans kæmi,
og væri jafnt og þétt að mjakast nær
hinu nafnfræga zar-rússneska málfrelsi
Enn fremur væri réttarfarið í sumum
ríkjunum, enda víðast, iíkara rússneska
réttarfarinu, en nokkru öðru í víðri ver-
öld, sem hann til vissi, og hefði hann þó
kynt sér þetta býsna nákvæmlega. Af
þessu leiddi svo það, að þeir sem völdin
hefðu, og sérstaklega peningana, bæði
gætu, og svifust oft ekki að fremja hina
verstu óhæfu árum saman, jafnvel hin
mestu hryðjuverk, gripdeildir, rán og
jafnvel morð. — Dæmi voru sögð, en þau
urðu léttvæg, sökum ókunnugleika á-
heyrandans. Þau höfðu ekki mikið
meiri áhrif, en bíómyndirnar amerísku,
sem að vísu sögðu sömu söguna, þótt
alt færi vel á endanum. Áheyrandinn
gekk ósannfærður af þeim fundi.
næst syndinni á móti heilögum anda,
sem enginn skildi. Þessi glæpur er
enn til, en hegningin fyrir hann var
jafnvel í Norðurálfunni farin að verða
sjaldgæf, nema helzt í þýzkalandi og
Rússlandi fyrir ófriðinn. Ameríku-
menn voru margir svo strákslegir, að
þeir blátt áfram hlógu að honum fyrir ó-
friðinn.
“Óbeinar hótanir”.
En 7. janúar 1926 var maður að nafni
William E. Wolfe, í San Francisco dæmd-
ur í tíu ára fangelsi, fyrir að hafa dreift
út prentuðu máli, og þar óbeinlínis haft
í hótunum við forsetann. Svona vel
hafa nú Bandaríkin lært af Norðurálf-
unni, að Vilhjálmur verður þarna að
engu. Hann komst aldrei lengra en
það, er Theodor Heine og Ólafur Gul-
branson ristu blóðerni háðsins á bak
honum en að meta þá hvössustu til 6
mánaða fangelsis. En hér er htegnt
fyrir að hafa óbeinlínis í hótunum við
forsetann og ekki með vesælum 6 mán-
uðum; hér er örlætið á ferðinni: “óbein-
línis hótanir, þrjóturinn! Tíu ár í svart-
holinu! Gerðu svo vel! Næsta mann!”
RJchard Ford.
Fyrir tólf árum síðan var Richard
Ford dæmdur fyrir morð. Óeirðir urðu
meðal verkamanna, er lásu humal. Lög-
reglan var sótt; skothríð hófst og tveir
verkamenn og tveir lögreglumenn féilu.
Ekki varð sannað að Ford hefði haft
byssu, enda neitaði hann harðlega að
hafa skotið. Samt var hann og mað7
ur, er hét Suhr, sem sannáðist síðar, að
hafði alls ekki verið viðstaddur, dæmdir
í æfilangt fangelsi. í’ord fyrir að hafa
drepið annan lögregluþjóninn. Það sem
þyngst vóg á móti honum var pað, að
hann hafði verið meðlimur I. W. W., og
hafði verið fyrir sendinefnd verkamanna,
er kvartaði undan óskaplegri aðbúð. —
Nú, eftir 12 ár var Ford náðaður fyrir
góða hegðun. En hvað skeður? Hann
er varla fyr kominn út úr fangelsinu, en
hann er tekinn fastur og ákærður á ný,
fyrir að hafa drepið hinn lögregluþjón
inn. Lögmaðurinn, sem skipaður hef
ir verið sækjandi, er sonur annars lög
regluþjónsins, sem drepinn var. Þess
má geta, að engin ný gögn í málinu hafa
komið fram nú, eða nokkru sinni áður.
Osage-morðin.
Til skamms tíma var því alment trú-
að í Norðurálfunni, að erfðafestu kon-
ungar þægju vald og tign af Guði. Þess
vegna var hegnt sérstaklega, oft og
harðlega fyrir glæp þann er lögfræðing-
ar nefna því ægiiega nafni crimen læsæ
majestatis. Sá glæpur var falinn í því
að aðhafast eitthvað, til orða eða verka,
er konunginum gæti verið háski, eða ó-
virðing að, og mun í meðvitund flestra
vel undirgefinna þegna hafa gengið
Árin 1912 og 1913 fanst olía á landar-
eign Osage Indíánanna í Oklahomaríki
norðarlega. Allir meðlimir þessa kyn-
þáttar urðu auðugir menn, sumir svo
miljónum skifti, en meðaltekjur hvers
manns eru $1000 — á mánuði.
Snemma á árinu 1922, var Indíána-
konan Anna Brown, vellauðug, talin
eiga $2.000.000, myrt með skotvopni.
Síðan hafa ættmenn hennar, sem erfðiy
tóku, eða að .erfðum stóðu, verið myrtir,
með skotvopnum, sprengikúlum og eitri.
Alls hafa verið framin ellefu morð, og
enginn veit hve mörg þau kunna að
verða. En nú er ekki nema einn ætt-
ingi Önnu Brown á lífi.
Mest er talað um þetta, af öllu sem
borið hefir nýlega á góma í Bandaríkj-
unum.
Viðkomandi stjórnarvöld hafa gert
svo lítið, að það má kalla ekkert í þessu
máli. Það má kalla að hárin rísi á
höfði lesendans, sem sekkur sér niður í
eldhúsreyfarana, þegar “vondi maður-
inn” í sögunni fremur eitt eða tvö “dul-
arfull” og “hræðileg” morð, til þess að
ná í peningana og erfingjann yndislega.
En hér er kjúkuber og beinharður veru-
leiki á ferðinni. í fjögur ár samfleytt
getur samvizkulausum manndjöfli eða
manndjöflum, haldist uppi, í einu menn-
ingarlandi veraldarinnar, að myrða sak-
laus fósturbörn þjóðarinnar, hvert af
öðru, eins og köttur gengi um músabú,
sökum þess að hann er auðmaður, eða
þeir sem þetta vinna og ef til vill tengd-
ir einhverju yfirvaldi á einn eða annan
hátt. Og markmiðið, sem hamingjan
ein má vita hvað fjarlægt hefir verið, að
sölsa undir sig landið, þessa gullnámu,
með ofbeldi og hnefarétti, þegar allir
beinir erfingjar væru drepnir í strá.
Það var ekki fyr en svo að segja hvert
málsmetandi blað í Bandaríkjunum var
búið að hefja raust sína, gegn þessum
verkum og fantabrögðum, að stjórnin
tók þá rögg á sig, að láta taka þrjótana,
sem ailir grunuðu, fasta. Einn, aðal-
tólið, hefir meðgengið. Hann segir að
potturinn og pannan í þessu helvízka
samsæri, sé W. K.' Hale, stórauðugur
jarðeigandi á þessum slóðum, vanalega
nefndur “the King of the Osage Hills.”
Öll bönd berast að honum, en enginn
virðist hafa hugmynd um leikslok — af
því að stórauðugur maður á í hlut.
Þetta er sýnishorn af einum fleti af
þeim margstrenda krystalli, er vér pefn-
um menningu. Það eru að vísu æfin-
týramyndir, sem Jiajm speglar þessi
krystalsflötur, en það er sem slík æfin-
týri gerist í Helvíti.
Það geta ekki liðið svo margir ára-
tugir, að jafnmikil þjóð Qg nábúar vor-
ir syðra, rísi ekki upp og hreinsi þetta
Ágíasarfjós og öll önnur, sem hún hefir
innan hallar.
Þá vaxa laukar á mykjunni og hroða-
myisnunni, sem út verður fleygt. Og
þá gala gaukar í limi þess gróðurs er
upp vex á þeim Iðavöllum. — En hve-
nær verður það? —
Svarf.
(Athugasemdir við ýmislegt er í
fréttir er fært) eftir S. E.
I.
Kvæði birtist í Lögbergi s. 1. viku sem
nefnt er “Sköpunarsaga mannapans.”
Höf. er Pétur Sigurðsson. Það getur
ekki verið neinum vafa orpið, að kvæði
þetta er ort í tilefni af grein er birtist í
“Hkr.” 22. desf s. 1. með fyrirsögninni
“Móðir jörð ávarpar Bryan”
í kvæðinu er reynt að skopast að því,
er í téðri grein er sagt um uppruna og
aldur mannkynsins. Er bent á hví- j
lík fjarstæða það sé, að ómagaháls !
mannsins sé. 140 miljónir ára. I greininni
“Móðir jörð . . . .” er þessu hvergi hald-
ið fram. Það er þvert á móti gefið í
skyn, að það muni vera um fimm hundr-
uð þúsund ár síðan að maðurinn stóð á
vegamótum mannlegs vits og takmark-
aðrar skynsemi skepnunnar. Áftur er
í greininni minst á að dýr það er tönn
ein hefir fundist úr geti hafa verið uppi
fyrir 14 til 140 .miljónum ára og er
reyndar með því átt við leúgd jarðtíma-
bilsins sem dýrið var uppi á. Þessi aldur
á engan veginn við tönn þá, er í Ne-
braska fanst og talin er að vera úr
mannapa og kemur því aldri eða “ó-
magahálsi” mannsins ekkert við. Dýr
það er við er átt í því aldurs sambandi,
heitir Microlestos Antiquus og er haldið
fram að skyldleiki sé mílli þess og pung-
dýrsins í Ástralíu, en ekki milli þess* og
mannsins svo aðrir hafi orðið varir við
en Mr. Pétur Sigurðsson. — Þetta
stöndur svart á hvítu í greininni “Móðir
jörð . . .”. Og sá sem ekki gat lesið það
þar án þess að rugla saman efni éins og
áminst kvæði ber vott um, ætti ekki að
hætta sér út í andmæii gegn því, er
vísindamenn, eins og Henry Fairfield
Osborne, sem er höfundur grefnarinnar í
Hkr., halda fram.
II. '
Nýlega svifti unglingsmaður á Eng-
landi sig iífi. Hann var atvinnulaus,
og ölmusu gat hann ekki gert sér að
góðu að beiðast. Og til þess að binda
enda á það alt saman hengdi hann sig.
Áður en hann brá snörunni um hálsinn
hafði hann þeytt skyrtunni yfir höfuð
sér sVo reipið var utan yfir henni. Þann-
ig fanst hann stirðnaður í snörunni.
Líkskoðari var fenginn til þess að kveða
upp dóm um atvikið eins og lög gera
ráð fyrir. Og dómur hans var á þá
leið, að hann kallaði þetta “að hengja
sig þægilega!” Þetta má að vísu kalla
fyndni, en er það ekki háðuleg fyndni
frá mannúðlegu sjónarmiði?
III.
í blöðum nýkomnum frá St. Louis í
Bandaríkjunum, er þess getið, að 790
manns hafi fyrstu nóttina er kuldakast-
ið skall á í þessum mánuði, leitað á !
náðir bæjarstjórnarinnar og beiðst húsa- j
skjóls og viðurværis. Allar lögreglu- !
stöðvar bæjarins voru áður orðnar troð- j
fullar af húsnæðis- og atvinnulaus- !
um lýð. Vinnuekla kvað mikil í bæin- í
um. Og góðgerðastofnanir skýra frá j
því, að helmingi fleiri leiti nú aðstoðar j
og hjálpar hjá þeim, en nokkru sinni j
áður hafi átt sér stað. Þessi fregn kem- !
ur ekki vel heim við ræðu Coolidge for- I
seta um allsnægtir og veliíðan þegna j
sinna. Frosti karlinn hefir stundum j
aðra þjóðmegunar sögu að segja, en |
stjórnmálamennirnir.
Guðbjörg
Þorsteinsdóttir-
Fædd 28. nóvember 1848.
Dáin 10. janúar 1926.
wDODDS
Kl D N EY 'ú
DODD’S nýrnapillur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’s
Kidney Pills kosta 50c askjan,
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást
hjá öllum lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
Þess vaV getiö í blöðunum siöast,
aö andast heföi a.ö heimili sínu hét
í bæ, 541 Lipton stræti, ekkjan Guö-
björg Þorsteinsdóttir frá Flögu í
Hörgárdal, rúmra 77 ára aö aldri.
Guöbjörg heitin var vönduö og
tr>erk kona, og þótt hnigin væri aö
aidri, er hún flutti hingaö vestur,
kyntust henni margir árin þau sem
hún hefir búiö hér í bænum.
GuÖ'ítjörg var fædd 28. dag nóv-
embermánaðar áriö 1848 á Uppsöl-
um v Eyjafiröi. Foreldrar hennar
voru þau hjón Þorsteinn bóndi
Þorsteinsson er lengst bjó á Mýrar-
lórii í Glæsibæjarhreppi í Eyjafiröi,
(Jónssonar á Flögu Þorsteinssonar
á Engimýri Jónssonar ' í Saurbæ
Þorsteinssonar) og fyrri kona hans
Guðbjörg Kráksdóttir.
Ársgömul var Guðbjörg tekin til
fósturs af hjónunum Sveini Jónssyni
og He;lgu Jóhannsdóttur er lengst
bjuggu í Hvassafelli í Eyjafirði
Andaðist móðir hennar stuttu þar á
eftir. I Hvassa.felli ólst Gqöbjörg
upþ til tvítugs aldurs aö hún fór í
vinnumensku, um tveggja ára tíma.
þar í firðinum en flutti þvínæst
vestur í Öxnadal. Frá Steinstöð-
um í Öxnada.1 giftist hún áriö 1877
Kristjáni Jónassyni bónda frá Engi-
mýri og byrjuöu þau búskap á
Bessahlöðum í sömu sveit. Þar
bjuggu þau í 5 ár en fluttust þvi-
næst að Flögu í Hörgárdal, og bjó
hún þar lengst og viö þann bæ var
æfistarf hennar aðallega tengt á
íslandi. Þar andaöist Kristján
ma.ður hennar árið 1887. Með
honum eignaöist hún 4 sonu, dóu
tveir í æsku en tveir hafa náð full-
tíða aldri: Aöalsteinn Kristjánsson
er um langt skeiö hefur dvaliö í
New York, en er nú til heimilis hér
í bænum, smiður og fastíígnaverzl-
unar maður; Friörik Kristjánsson
einnig smiöur og fasteignasali er
hér hefir búiö, frá því að hann
fluttist hingaö vestur, kvæntur Hólm-
fríöi Jósepsdóttur, er hún ættuö úr
Húnavatnssýslu.
Auk þeirra barn.a. er nú er getið,
eignaðist Guöbjörg heitin 2 sonu,
er, annar á lífi og býr vesttar í Bell-
ingham í ríkinu Washington og
heitir Hjörtur;. hefir hann tekið sér
viðurnefnið Hjaltalín. Hann er
elztur. Hinn hét Pálmi. Faðir
hans var Einar Jónsson þá til heim-
iiis í Flögu. Pálmi var hið efni-
iegasta ungmenni ágætum gáfum
gæddur og skáidmæltur vel. Hann
andaðist hér á almenna sjúkrahúsi
bæjarins í september mánuöi haust-
iö 1915, tuttugu og fimm ára gam-
all. ■ \
Eftir lát manns síns bjó Guðbjörg
heitin áfram í Flögu upp aö vorinu
1901, að hún flutti aö Myrká í
sömu sveit. Þar var hún í tvö
ár. Var þá Aðalsteinn sonur
hennar fluttur af landi burt til
Winnipeg. Tók þá yngri sonur
hennar Friðrik til ábúðar jörðina
Einhamar og færði móðir sína og
yngsta bróðurinn Pálma þanga.ð.
Stóð hann svo fyrir búinu þann
tíma sem þau áttu eftir að dvelja á
Islandi, en vestur hingað fluttust þau
sumariö 1906 og settust að hér í bæ.
Reistu þeir bræður hús hér í bæn-
um og fengu móður sinni og bjó
hún þar eftir það, þangað til æfinni
lauk sutmudagsmorguninn þann 10.
þ. m.
Systkini Guðbjargar sál. voru
mörg, alsystkini 8 en hálf systkini
9 frá seinna hjónabandi föður
hennar. Af þeim systkinum öllum
eru nú að eins sex á lífi. Ein
aisystir hennar Helga Þorsteinsdótt-
ir fluttist hingað snemma á tíð og
er hennar að mörgu og góðu getið
á fyrsu landnámsárunum. Hún
giftist Arngrími Jónssyni frá Héð-
inshöfða í Þingeyjarsýslu og lézt
fyrir-mörgum árum síðan í Victoría-
borg vestur á Kyrrahafsströnd.
Systkini sem á lífi eru hér og
heima á ættjörðinni eru þessi:
Albræður:
Þorsteinn bóndi Þorsteinsson, land-
námsmaður við Gardar, N. Dak.,
Lhtþsoitðl5rtiji domprttttt
(0rtof5i’tt‘j Si’ííli’mont Jiitttiii’þ.
Þetta félag sér um flutning á SKYLDMENNUM
BÆNDA og vinum sem hafa búskap í hyggju,
frá Evrópu.
Þetta félag aðstoðar
BÆNDUR
Með því að útvega þeim vinnuhjú frá Evrópu
Þetta félag hjálpar NYBYGGJUM að velja heppi
leg lönd í Manitoba, Saskatchewan og Alberta.
\ ■ *
Sendið allar fyrirspurnir til:
Hudson’s Bay Company Overseas Settlements Limited
Department 11, 93 Main Street, Winniþeg, Man.
eða frá íslandi til
1. Charing Cross W.C. 2, London, England