Heimskringla - 03.02.1926, Blaðsíða 3

Heimskringla - 03.02.1926, Blaðsíða 3
WINNIPEG, 3. FEBR., 1926. HEIMSKRINGLA 3. BLAÐSÍÐA. Hann talar um hinar miklu breyting- ar á yíirboröi jarðar eöa á loftslagi. Menn vita méö vjssu, aö yfir hundr- að miljónir ára va.r ekki kuldi, ís né snjór á jörðinni og iífið haföi alt ^agað sig eftir því heita loftslagi. Svo dettur isöldin á. Og loftslag- ið verður óbærilegt lífsverunum, sem ekkert höföu áður haft af kulda ■að segja Enda leynir þaö sér nú ekki hvílikur vágestur ísöldin reynd- ist þeim, því 39 af hverjum 40 teg- undum lifsvera, sem á jörðinni voru fórust og hurfu úr sögunni með ís- öldinni. En samfara þessu ógur- lega blóðbaöi stígur lífið nú titt af sinum þýðingarmestu framfara spor- um. Þessu víkur þannig við, að kuldinn var ekki alstað.ar jafn og hann- datt ekki heldur á alt í einu. En þar ag kom þó, að ein óslitin ishella huldi alt l.andið frá Indlandi til Suður-Afríku og Astralíu, sem þá voru eitt óslitið meginland. Um- hverfis þessa óviðjafnanlega mikltt íshellu (og fingraför hennar hefi eg með eigin augum séð i Astralíut voru öræfi og var þar engri skepnu líft fyrir foksandi og illviðrum. En lengra út frá íshellunni, var lofts- lagið hlýrra, eða ' tempraða-beltis loftslag. Þangað smöluðust nú froskarnir og skriðdýrin. En þar varð brátt þéttbýlt, svo að sum dýrin fóru að halda 'sig sem næst kuldan- um og “námu land" þa.r. Var það einkum viss tegund skriðdýra er það gerði. En við það breyttust þau svo, að í stað skeljanna sem áð- ur huldu skrokk þeirra þnktist hann nú fjöðrum eða fiðri. Og nú fara dýr þessi ag annast um egg sín. Aður létu þau sólina- og hita jarð- arinnar sjá fyrir eggjunum. I þessu kalda loftslagi var það nú ekki einihlýtt. Eru dýr þessi hinar fyrstu mæður er nokkuð skeyta um afkvæmi sin, fyrstu lifandi verurnar, er líf annarar veru láta sig nokkru j skifta: Er þetta atriði breytiþró- unarinnar mjög eftirtektavert, því j með því virðist brydda fyrir fyrsta1 vísi að félag-slifi því, er myndast er j lífið þroskast qg kemst á hærra stig. Auðsætt er hvert þetta stefnir. Skriðdýr þessi eru að^ verða að , fuglum. Andnijælendur breytiþró- nnar kenninga.rinnar tala af fávizku er þeir efa þessa þroskasögu fugl- anna. Elztu leifar sem steinrunn- ar hafa fundist a.f þeirri grein dýra- lífsins, sem fuglar nefnast, eru hálf- ir fuglar en hálfir skriðdýr. Þeir hafa langan hala, tennur í kjafti, og klær á vængjunum. Og tennur hafa fuglar löngu eftir að þeir að öðru leiti likjast nieir fullkomnum fuglum. Klær eða. tær hafa sumir fuglar einnig enn greinanlegar á framlim- unum, eða vængjunum, sem sýnir skyldleika þeirra og hin ferfætta for- föðurs þeirra. A ungum eru klær þessar oft mjög fullkomnar. En markverðasta dýrið kemur nú fram. Það er fyrsta spendýrið, fyrsta móðirin, sem leggur afkvæmi sitt á brjóst sér og gefur því að sjúga. Þetta dýr kemur franf á sama tíma svo að segja og fuglarn- ir eða í lok ísaldarinnar. Og eins og fyr skiljum vér fyrir breytiþró- unina hvernig á því stendur, að þessi gestur bætist við í hópinn. Þýð- ingu baráttunnar fyrir tilverunni, glímunni við hin ytri kjör er ef til vill hvergi betur lýst í sögu lífsins.á þessari jörð fram til þess tíma að maðúrinn kemur fram en þarna, Skriðdýr þau er hraustust voru, sóttu nær íshellunni en sú tegundin er áð fuglum varð. Og til þess að laga sig sem bezt eftir kuldanum, féngu þau hár á sig í stað skelja en ekki fiður. I annan stað verður s'ú breyting á skapnaði þessara dýra. að hjartað verður fgrhólfað, sem þýðir að þau fara að haf,a heitt blóð. Hér er ekki með neinar getgátur farið, því þetta frumspendýr er enn á lífi í Ástralíu. Eg sagði áður, að Astralia hefði eitt sinn verið á- föst Afríku. A þessu meginlandi út frá íshellunni urðu fyrstu spen- dýrin til. Leifar af þeim hafa og fundist í Suður-Afríku. Og þær elztu leifa eru mjög líkar dýri því er enn er á lifi í Astrailíu og nefnt er platypus. Dýrið er að útliti svipað rottu og hættir þess eru svip- aðir vatnsrottunnar, en nef hefir það sem andir. Það verpir eggjum, sem undir eins verða að ungum og eggjunum er verpt og nærast eftir það á því að sjúga móðurina, þó hún hafi enga spena, og næringin berist þeim gegnum húð nokkurskon- ar júfurs er á kviði rpóðurinnar er. að öðru leyti er dýr þetta hálft skrið- dýr og hálft spendýr Svo koma kengúriu dýrin næst. Þau verpa ekki eggjum, en fóítrið er ekki fullþroSka við fæðinguna og móðirin tekttr ungana með kjaftintfm og setur þá í poka, sem hún hefir á kviðnum. Pokinn er hlýr og í honum nærast ungarnir á mjög svipaðan hátt og afkvæmi platypus dýrsins gera. Þessi frutnspendýr hefðu nú verið eydd og rifin í sig af dýrum þeirn er seinna ' kotnu fram, svo sent Íjónum, úlfum og tígrisdýrum, eins og flest önnur frumdýr og sem er orsök þess hve marga hlekki vantar oft í keðju dýrategundanna. En svo heppilega vildi nú til fyrir visindin, að sjórinn aðskildi heimkynni þessara frumdýra, frá meginlandinu, og af þvi að til ,AstraIíu komust óargadýrin ekki, halda þau lífi þar enn. Darwin nefnir þessi dýr “lifandi steingerf- inga”. Astralia og Nýja Sjáland hafa verndað urmul jurta. og dýra- tegunda frá elztu tímum, sem ómet- anlega mikilsverð eru að þvi er þró- unarsögu lífsins snertir á jörðunni. En hundrað miljónir ára líð.a. hjá | áður en spendýrin og fttglarnir kom- I ast á hátt stig eða jafnvel áður en ; fuglarnir gátu flogið. Isöldin er nú liöin og nú verður aftur hlýtt og j sífelt surnar á jörðinni. Og að hvaða haldi kont nú hárið og fiðrið og heita blóðið, sent dýrin höfðu öðlast? Engu. Svona rekur hver breytingin á loftslagi aðr.a. og barátt- an fyrir lífinu verður æ að breytast með henni. Og með henni breytist það forrn efnisins sifeldlega, er lífið hefst við í. Kolaskógarnir höfðu hreinsað loft- ið og notað úr því kolsýruna enda var hún þeint lifsviðurværi. En þá hurfu þeir líka, Og sólin sendi nú geisla sína gegnunt tært loftið á gróðurlitla jörðina eftir ísaldar kuld- ana rniklu. En jörðin verður brátt aftur gróðursæl við hita.nn, og ný tegund af skógi þekur hana. • Dýr- in fara aftur að fá yfirfljótanlega fæðu, og þá koma fram frámunalega risa.vaxin dýr. Ein tegund þessara skriðdýra verður yfir 100 fet á lengd. Og þatt haf.ast við á tneg- inlandi því, er þá tengdi Ev'rópu og Ameriku santan. Hráætur döfn- uðu vel enda réðtt rándýrs klær og tennur lögunt og lofum í félagslífintt á þeim tímum. A hverri einustu öld, er sem einhverjum a.f lifsver- unum þykji það ávalt umstangs- minst,, að leggjast á aðrar lífsverur og seðja með því græðgi sína, í sta.ð þess, að fara utn og leita sér að fæðu á þann hátt. Það er hóglífis tíma.- ibilið í lífi ntanna og dýra bæði fyr og síðar. En alt er í heíminum hverf- ult, og svo er jafnan tneð hógltfið. Þegar bráðin setn næst,'er, er öll eydd, verður að leita hennar fjær. Nokkur skriödýranna héldu nú til sjávar aftur og lifðu á fiski. A öðrunt þroskuðust vængir eins og á leðurblökum nú, svo þær fóru að geta svifið í loftinu. Flugdrekar, sem alt að því 20 fet voru milli vængja á,(útbreiddra.), með stóru gini og hundruðum rándýrstanna í hvofti steyptu sér nú úr loftinu yfir hin saklausu dýr jarðarinnar er á jurta.fæðu lifðu. Þannig hélt á- fratn í önnur hundrað miljón ár, þar til fuglar og spendýr koma aftur til sögunnar. En svo kemur aftur a.ð því, að það kólnar á jörðinni. Isöld er það | ekki beinlínis, en loftslagið verðyr' eigi að síður mjög kalt. Drepast þá út skriðdýr þau er áður komu fratn á norðurhveli jarðar. Egg þeirra unguðu ekki út við sólarhit- ann og hinir hlésælu skógar, er þau höfðust við í, hurfu. Harðari nú- tiðar trjátegundir, svo sem eik og beykitré vaxa nú í Ameríku og breiöast út til Evrópu. Af þess- uni fyrstu trjátegundum sem fella lauf sín, fáum vér vitneskju um það er fyrsti vetur hélt innreið sína. Jörðin var að kólna og Frosti kon- ungur drap drekana og opnaði fugl- um og spendýrum friðvænni bústað á norður helmingi jarðar en áður. I Norður-Ameríku þroskast þá spendýrin undursam'lega. Eins og áður hfir átt sér'stað, hlýnar á ný á jörðinni. Að vísu verður hitinn ekki eins mikill og fyr, en stein-1 runnar jurtir frá þessurn tima, bera með sér að pálmar og magnolíuviður hefir þá vaxið í heimskautalöndun- [ um. I Manitoba hlýtur þá að hafa verið að minsta kosti eins hlýtt og nú er á Florida. Æti var nú aftur yfirfljótanlegt og dýrum fjölgar að sanra skapi. , Tímabil þetta nær yfir að minsta kosti fimtiu miljón árin síðustu. Dýralifið v.ar smátt og smátt að likjast því, er það nú er. En seint gekk þróunin, þrátt fyrir það, að lifsskilyrðin virtust góð, að því er fæðu snertir. ’ En eins og áður hef- ir verið vikið að, er' sællífið ekki skilyrðið til verulegrar framþróunar eða til þess -að lyfta lífinu á hærra stig. I Ameríku hafa fundist bein af forföður hestsins í svo ríkum mæli, .a.ð þróunarsögu hestsins má rekja margar miljónir ára aftur í timann. Fyrsta skepnan þessa.rar tegundar, er mjög smávaxin, og svipar einna mest til refa. Hún hefir fimm tær á hverjum fæti. Og ótal mynd- um íklæðist hún áöur en hún verð- ur ,að hestinum, eins og vér nú þekkjum hann. Tærnar eru nú horfnarog einn hófur kominn í þeirra stað. Er ofur auðvelt að skilja hvernig á þvi stendur. Hestur- inn verður að hlaupdýri. En við þaö legst þungi hans á miötána. Þessvegna þroskast hún, en hina.r hverfa. Leifar af tveim þessum Horfnu tám, eru bein þau er beggja j megin við fótleggina. eru á nútíðar- hestinum og enga þýðingu hafa aðra en þá, að þær eru leifar af hinum horfnti tám. Andmælendum breytiþróunarinnar veitist erfitt að skilja ástæðuna fyr- ir henni, enda. eru þeir aldrei rnenu er visindalega þekkingu hafa öðlast. Sá eini af þeim, er næst því kemst, er McCready Price. Fram til skamms tíma hefir hanti þó ekki ver- ið annað en kennari í enskum bók- rnentum við miðskóla. Og þegar eg kyntist Dr. Rilev í þessari ferð minni, hafði hann enga hugmynd um að fundist heföi nema ein einasta leif af forföður hestsins. Og t ka.ppræðunni sem okkur fór á milli, um breytiþróun, gæddi hann áheyr- endunum á því, að benda þeim á þá fávizku visindamannanna, að halda öðru eins frani og því, að hesturinn væri kominn af rottu! Litum sem snöggvast á þróunar- sögu fílsins. Fyrir 20 árum hefði enginn lyísindamaður í iheiminum getað gert grein fyrir hvernig á rana filsins stendur. Það var eitt af þvi, setn andmælendur breytiþróunarinn- ar kölluðu óræk mótmæli gegn dar- winskunni. Náttúran gat þar ekki komiö til neinna mála eða neitt val hennar, sögðu þeir. En síðar fanst forfaðir fílsins á Egyptalandi og þá varð saga hans ljós. A lægsta stig- inu, var hann eins og vanalegast, skepna, sem æði ólík var filnum eins og hann er nú. Hún var á stærð við kálf, og skyldleíka hennar hefði verið erfitt að rekja til fílsins, ef ekki hefði verið fyrir tennurnar sem út úr kjapti hennar stóðu 2—3 þumlunga. Að líkindum hafa þær verið til þess notaðar að róta. í jörðu með eftir æti; í leifum af þessu! dýri síöar, sem margar hafa fundist, lengjast tennur þessar smátt og smátt unz fullri lengd þeirra, eins og hún er nú, er náð. Einnig hef- ir í ljós komið, að hakan lengist um leið og getur hvert barn farið nærri um, að slíkt var stuðningur hinu langa nefi. En fíllinn lætur mjög stjórnast af þefvísi og nefið varð ag snerta jörðina, en til þess þarf það að verða að því sem við köllum rana, Eær raninn nú brátt stuðn- ing af þvi, að nefbeinið vex. En þá hverfur lika hakan langa aftur; hún var þá þýðingarla.us. Leifar sem fundist hafa af fílnum, sanna þessa. sögu alla. Fornsaga. rneiri hluta dýra hefir þannig verið rakin. Skifting mannanna í kynflokka er sama sag- an, en gerist á styttri tíma. Maður- inn, sem vit hefir að velja og á- forma afkastar því á stuttum tíma, sem blinda, meðvitundarlausa-og á- kvörðunarlausa náttúran þarf mil- jónir ára til að koma í verk. En máli mínu ætla eg að ljúka með fá- einum orðum um það, er merkileg- asta dýr allra spendýranna kemur fram. (Frh. á 7. bls.) JAFN f % ICAS OC RAFMAGN ? T T f t T t T T t t T t t t ❖ t t ❖ ODYRT | ÓKEYPIS INNLEIÐING Á GASI I HÚS YÐAR. Við höfum ágætt úrval af gaseldavélum, sem við ábyrgjumst að þér verðið ánægðir með. Gefið auga sýningu okkar á Gaa.Vatnshitunar. tækjum og öðru Winnipeg Electric Co. ELECTRIC RAILWAY CHAMBERS (fyrsta gólfi.) • T t t ♦♦♦ t t V t t t t t ❖ ^^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^^^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^^♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦í* . NAFNSPJOLD | * r~’ — — * , HEALTH RESTORED Lækningar á n lyfja Dr- S. O. Simpson NJ>., DO. D.O, Chronic Diseases Phone: N 7208 Suite 207 Somerset Blk. WINNIPEG, — MAN. 1 - Dr. M. B. Hal/dorson 401 Boyd Bld(. Skrlfstofuslml: A SST4. Stundar sdrstaklega lungnasjúk- ddma. Br aö flnna A skrlfstofu kl. 11—11 | f k. o* J—« e. h. Heimill: 46 Allow&y Art. T&lafmi: Sh. 8A*U. j i— — - ^ Ib ■ ■ i-bm TH. JOHNSON, Ormakari og Gullhmiftui Selur gifttngaleyfisbrét •érstakt atnysll veltt pðntuauae o* vlCkJörðum útan af landl. 364 Main SL Phona A iW Dr. B. H. OLSON 216-220 Medic&l Arts Bldg. Cor. Gr&ham and Kennedy St. Phone: A-7067 ViDtalstími: 11—12 og 1—8.80 Heimill: 921 Sherburn 8t. WINNIPEG, MAN. ARNI G. EGERTSSON íslenskur lögfreeðingur, hefir heimild til þess að flytja mál bæði i Mankoba og Saskatchewan. Skrifstofa: WYNYARD, SASK. dh. a. blskdal 818 Somerset Bldg. Talslml N 6410 , Stundar sérstaklega kvensjúk- dóma og barna-sjúkdóma. A8 hltta | 'tl* 10—12 f. h. ogr 3—6 e. h. Heimlli: 806 Vlctor St.—Slml A 8160 jj W. 3. Lindal J. H. Linda' B. Stefánsson lolenzkir lögfræðingar 708—709 Great West Permanent Building 366 MAIN STR. Talafasli iSSM DR. J. G. SNIDAL l'ANNLOCKNIR •14 Someraet Black Portacc Ave. WINNIPBU — ~~ M Talsími A4963 Þeir hafa einnig skrifstofur að Lundar, Rivertor., Gimli og Piney og eru þar a8 hitta á eÞirfylgjandi tímum: Lundar: Annanhvern miðvikudag. Riverton: Fyrsta fimtudag í hverj- DR. J. STEFÁNSSON 21« MBDICAI. ARTS ILBS, Hornl Kennedy og Graham. Stundar rlnaOnau auama-, - nef- o( kverkn-eJúkdSaní. V» hlttn fra kl. 11 tU 11 1 k, »« kl. 8 II 5 f k 0 Tnlatml A S531. V Hlver Ave. sm | unj mánuBL Gimli: Fyrsta MiSvikudag hvers mánaðar. Piney: Þriðja föstudag i mVnuði hverjum. —-—=—s DR. C. H. VROMAN Tannlæknir Tennur yðar dregnar eða lag- aðar. án allra kvala Talsímí A 4171 505 Boyd Bldg. Winnipeg Stefán Sölvason Teacher oí Piano Ste. 17 Emily Apts. — =df fF- - - - Látið oss vita um bújarðir, sem þér hafið til sölu. Emily St. Winnipeg. J. J. SWANS0N & C0. 611 Paris Bldg. Winnipeg. / _ Phone: A 6340 1 * Dr. K. J. Backman Specialist in Skin Diseases 404 Avenue Block, 265 Portage Phone: A 1091 Res. Phone: N 8538 , Hours: 2—6. 17 " — =51 DAINTRY’S drug STORE Meðala sérfrsðiogv. “Vörugæði og fljót afgreiSsla” eru einkunnarorð vor. Horni Sargent og Lipton. Rione: Sherb. 1166, J. H. Stitt . G. S. Tliorvaldson Stitt & Thorvaldson Lögfr. og málafærslumenn. 807 Union Trust Bldg. IV in nipFg. Talsími: A 4586 K=~ Mrs. Swainson 627 Sargent Ave. hefir ávalt fyrirliggjandi úrvals- birgðir af nýtízku kvenhöttum. Hún er eina íslenzka konan, sem 8 slika verzlun rekur í WinnipegJ Islendingar! Látið Mrs. Swain- son njóta viðskifta yðar. 0 Kr. J. Austmann M.A., M.D., L.M.C.C. Skrifstofa: 724y2 Sargent Ave. Viðtalstímar: 4.30 til 6 e. h. og eftir samkomulagi. Heimashni: B. 7288 Skrifstofushni: B 6006 =t=adl A. S. BARDAL selur llkklstur og r.nnast um út- farlr. Allur útbúnaSur aú bestl Ennfremur selur hann allskonai minnlsvarba og legretelna i__» 848 SHERBROOKB ST. Phonet X B607 niNNIPige MKS B. V. fSFELD PianlHt A Teacher STIIDIOi 6(W AlverNtone Street. Phonet B 7020 Arthur Furney Teacher of Violin 932 Ingersoll Street PHONE: N 9405. tmn donnson 1 Service Electric 524 SARGENT AVE- Selja rafmagnsáhöld af öllum teg. undum. Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum, fljótt og vel afgreiddar. Talsími: B-1507. Heimasimi: A-7286 Professor Scott. Sími N-8106 Nýjasti vals, Fox Trot ofl. Kensla $5,00 290 Portage Ave., Yfir Lyceum.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.