Heimskringla - 10.03.1926, Side 4

Heimskringla - 10.03.1926, Side 4
4, BLAÐSÍÐA. HEIMSKRINGLA WINNIPEG 10. MARZ, 1926 Hdmskringla (StofnaQ 1886) Krnaur flt A hverjam mlVvlkodeffL EIGENDGRi VIKING PRESS, LTÐ. 853 ok 855 SARGENT AVE., AVINNIPKG* TnlMlml: N-6537 VerTJ bla?Jsins er $3.00 Argangrurinn borg- lst fyrirfram. Allar borganir sendist THE YIKING PRESS LTD. SIGEÚS HALLDÓRS írá Höfnum Kitstjórl. JAKOB F. KRISTJÁNSSON, Ráðsmaður. I tnnflMkrlff tll blnbmlns: THE VIKING PRESS, Ltd., Boz 8105 UtanflMkrlft tll rltMtjflrnnu: EDITOR IIEIMSKRINGIjA, Uox 3105 WINNIPEG, MAN. “Helmskringla ls published by The Vlklnic Pren» Ltd. and printed by CITY PRINTING Æ PUBL.ISHING CO. 853-855 Sarcent Ave., Wlnnlpegr, Man. Telephone: N 6537 WINNIPEG, MANITOBA, 10. MARZ 1926 Ef Kristur kæmi til Winnipeg Það er ekkert frumlegt við þessa fyrir- sögn. Merkur ritsnillingur skrifaði bók með þessari fyrirsögn, en þar stóð Chi- cago í stað Winnipeg. Auk þess hlýtur hverjum hugsandi manni, sem fylgist með því sem er að gerast, hvar sem er meðal kristinna þjóða, að detta þetta í hug, ekki sízt ef hliðsjón er höfð af því hlutskifti, sem Krists brúður, kirkjan, oftast velur sér: Hvað myndi Kristur segja, ef hann hefði verið þarna við- staddur? Alveg sérstaklega fróðlegt væri það, fyrir Winnipegbúa, og reyndar alla þá kristna menn, er Canada byggja, að geta fengið áreiðanlega vitneskju um það, hvað Meistaranum frá Nazaret hefði orð- ið á munni, ef ha<in hefði verið staddur hér í Winnipeg seinasta mánuðinn og tekið þátt í daglegu lífi bæjarbúa, og þá meðal annars fylgst með bréfunum frá lesendum blaðsins, sem birt eru á rit- stjórnarsíðu Winnipeg F'ree Press. Það væri fróðlegt fyrir Guðs kristni í land- inu, þar sem fjöldi leiðtoganna gengur í kirkju tvisvar á dag, að fá ótvíræða vitn- eskju um það, hvað hann hefði sagt um all-flest bréfin, sem birt eru undir fyrirsögninni The Cenotaph, meistarinn, gem þeir tilbiðja og vegsama; meistarinn, sém ekki einungis bauð lærisveinum sín- um, að fyrirgefa mótgerðir sjötíu sinn- um sjö sinnum, heldur einnig blátt áfram að elska óvini sína. Það hlyti að verða fróðlegt fyrir námfús eyru. Og myndi þurfa að efast um það, að á móti því yrði tekið með velþóknan? Eða tilheyr- um vér ekki kristnu samfélagi? málinu ekkert við, að Mr. IJahn er viður- kendur sem einn af heiðarlegustu og á- gætustu borgurum þessa Jlajids, meðal þeirra er hann þekkja, að hann hefir ver- ið hjálparhella margia canadiskra ,her- manna, er heim sneru sigri hrósandi úr hernaðinum, er háiður var við ættþjóð hans. Þessi hryllingstilfinning lýðsins hér óx eins og snjóflóð. Allir mótmæltu þess- ari óhæfu; einstaklingar í blöðunum og á mannamótum. Hundarnir á strætunum og steinarnir á éötunum hefðu vafalaust mótmælt líka, af öllum kröftum, ef þeir hefðu nokkuð færi á því. En skaparinn hefir ekki gefið þeim vit, eins og oss mönnunum, hvað þá heldur þessa fram- úrskarandi hæfileika til þess að nota það. Hæst og tignarmest reis þessi alda á fundi, er haldinn var í ráðhúsinu fimtu- daginn 25. febrúar. Áttu þar mót með sér fulltrúar ýmsra félaga hér í bænum, t. d. Greater Winnipeg Board of Trade; fylkisdeild I. O. D. E., en Jóns Sigurðs- sonar félagið mun vera partur af þeim félagsskap; Kiwanis Club; Travellers’ Association, og ýms hermannafélög. All- ir þessir fulltrúar mótmæltu því, að þessi smánarblettur, minnisvarði gerður eft- ir fyrirmynd frá Mr. Hahn, skyldi flekka skjöld Winnipegborgar, af því að “Once a German, always a German”, eins og einn af þesspm mótmælendum komst að orði. Sá maður virðist í svip hafa gleymt ættartölu Georgs V. Bretakonungs. Að vísu voru þarna menn, sem höfðu töluvert aðra skoðun á brezku “fair play” ep þessir mótmælendur. En þeir voru í algerðum minnihluta, eins !og skoðana- bræður þeirra, sem til sín hafa látið heyra í blöðunum. Af þessum mótmælendum gátu tveir sér ágætastan orðstír. \ Annar þeirra er maður að nafni F. J. C. Cox. Hánn mælti fyrir hönd Travell- ers’ Association, sem hlýtur að saman- standa af borgurum, sem leggja alveg sérstaka rækt við daglega iðkun guð- rækninnar og siðalögmál Jesú Krists, að dæma eftir orðum þessa ágæta fulltrúa. Hann sagði meðal annars, að það væri glæpur (auðkent hér), að reisa minnis- varða hér í Winnipeg eftir fyrirmynd frá þýzk-fæddum manni, af því að “Once a German, always a German”. Það yrði til þess, að menn, sem fram hjá gengju, fyndu enga hvöt hjá sér til að taka ofan, heldur myndu þeir þvert á móti finna hvöt hjá sér til þess að hrækja á hann” (minnisvarðann). í þessum anda var alt, er Mr. Cox sagði fyrir hönd félagsbræðra sinna. Engum þyrfti að koma það á ó- vart, að þessir menn séu prýðisvel kristn- ir borgarar, og margir kirkjuræknir í bezta lagi. Eða efast menn um að þetta sé talað í anda Jesú Krists? Efast menn menn um það, að meistarinn frá Naza- ret hefði látið sér þessu líkt um munn fara, ef hann hefði komið til Winnipeg núna íklæddur holdi og blóði? Hér í Winnipeg, sem víðar, hafa her- menn, sem í ýmsum stríðum hafa staðið, sérstaklega í stríðinu" mikla, myndað með sér félagsskap. Þessi félagsskapur hefir nú gengist fyrir því, að hér í Winnipeg skuli reistur varði til minnis um þá, er létu líf sitt í þessum síðasta hildarleik, er canadiskir borgarar hafa. tekið þátt í. Samskota hefir verið leitað í þessu skyni, meðal einstaklinga og félaga, og hið opinbera, bæði bærinn og fylkið, hef- ir eitthvað hlaupið undir bagga. Fram- kvæmdarnefnd var kosin, og eiga sæti í henni ýmsir helztu framkvæmdamenn bæjarins. Sú nefnd auglýsti eftir fyrir- mynd og bauð $500.00 fyrir beztu fyrir- myndina. Nefnd var kosin til þess að dæma um uppdrættina. Þessi nefnd varð ásátt um það, að fyrirmynd Mr. Emanuel Hahn, frá Toronto, væri listfengust; veitti honum því verðlaunin, og hugðist að gera minnisvarðann eftir fyrirmynd þeirri, er hann hafði dregið. En Hahn var ekki lengi í Paradís. Það tók að kvisast, að hann hefði framið þann glæp að fæðast á Þýzkalandi, og hefði jafnvel verið orðinn sjö ára áður en for- eldrar hans tóku rögg á sig að koma honum hingað. Hér varð auðsjáanlega eitthvað til bragðs að taka. Og svo reið á vaðið í Free Press einn úr hópi þeirra víðsýnu borgara, hverra tala hér ,virðisc vera legíó, sem telja það eina af hinupm sjö höfuðsyndum, en sennilega þá allra háskalegustu, að/börn skuli koma undir á- Þýzkalandi. í kjölfar hans hafa svo daglega siglt fleiri úr þeim útvalda hóp, bæði í Free Press og Tribune. Þeir eru veikir af hryllingi yfir því, að hugsa til þess, að þessi minnisvarði skuli reistur eftir fyrirmynd, sem maður af þýzkum ættum, meira að segja fæddur á Þýzka- landi! hefir gert. Það kemur auðvitað Hinn maðurinn, sem sjálfsagt er að minnast, er Mr. A. E. Parker, ritari Great- er Winnipeg Board of Trade. Hann tal- aði fyrir hönd þess félagsskapar. Meðal annars komst hann svo að orði um Mr. Hahn: “He may be justas good a Canadian citizén as any of the men protesting against the award. We submit, however, that naturalization of an individual does not make him a Canadian in the trne serrse of the word. He may be naturalized, but he does not come on an equal footing in anv sense.” Hér virðist hafa gengið fram af Mr. Waugh, sem er formaður minnisvarða- nefndarinnar, því hann spyr Mr. Parker, hvort honum sé alvara. Mr. Parker játar því, og kveðst taia fyrir hönd Board of Trade. * * * Þetta er stutt en laggóð hugvekja. Má- ske líka dálítið umhugsunarefni fyrir ein- staka mann. Mieðal annars er ágætt að vita,hvar maður stendur, og hér er á ferðinni merkur maður, sem ekki drepur ljósi sannleikans undir mæliker. Hann er hreinskiiinn, og segir “útlendingunum” (the foreigners) hér, hvar þeir standa. Að vísu er ekki nákvæmlega skýrt frá því, hverjir séu “canadiskir í þess orðs réttu merkingu”, en það eitt getur gert menn hlutgenga til fulls hér í Canada, samkv. skilningi Mr. Parkers og skoðana- bræðra hans. Það er ekki skýrt til fulls, hvort menn þurfi að vera innlendir Indí- ánar til þess, eða fransk-ættaðir, eða ein- ungis af brezkum ættum. En svo mikið er víst, að það mark liggur nokkuð hátt. Til þess að ná því, ættu menn af íslenzkum ættum að hafa það sífelt hugfast, að það er ekki nóg, að hafa verið einn af ötulustu, duglegustu og heiðarlegustu stjórnmálamönnum sinn- ar samtíðar í einum ríkishluta þessa lands, í einni mestu trúnaðarstöðu þess, eins og t. d. Hon. Thos. H. Johnson. Það er ekki nóg að frelsa fjölda meðbræðra sinna frá þjáningum og dauða ár eftir ár, og hljóta fyrir ást þeirra og viður- kenningu allra manna, eins og t. d. dr. B. J. Brandson. Það er ekki nóg að koma sér svo til manns, úr fátækt og 'umkomuleysi, að maður eigi hlutdeild í voldugum mannvirkjum og menningar- sölum um alt landið, sem eiga eftir að bera manninum og samtíðinni vott um langan aldur, eins og t. d. Þorst. Borg- fjörð. Það er ekki nóg að vera heims- kunnur vísindamaður, og elska þetta land svo, að heiga því alla starfsemi sína óskifta, gegn sléttum lífeyri, í stað þess að ganga á erlendan mála, við stórfé og stórsæmdir, eins og t. d. prófessor Þor- bergur Thorvaldson. Það er ekki nóg, að hafa hlúð að nýgræðingi þessa lands, með ylnum frá hjartarótum sínum, og hlotið fyrir ævarandi sess í barnshjartanu, ást, og virðing allra, sem til þektu, og æðstu heiðursmerki frá starfsbræðrum sínum, eins og t. d. J. Magnús Bjarnason. Það er ekki nóg að gerast landnemi hér, og eiska þetta land með órjúfandi trygð, og um leið að vera andlegur útvörður ætt- bræðra sinna; eilíf gersemi, og síblikandi stjarna í einu merkilegasta stjörnukerfi á bókmentahimni veraldarinnar, eins og t. d. Stephan G. Stephansson. Það er ekki nóg að vinna sér það álit andlega og lík- amlega, að vera sendur í aðrar heims- álfur til lærdóms", kostaður af opinberu fé, eins og prófessor Skúli Johnson, og vera síðan skipaður í einn veglegasta lær- dcmssess, sem iandið hefir að bjóða. Það er ekki nóg að hafa fært þessu landi líf sitt viljugur, og látið lífæðum sínum biæða á vígvellinum með ótrúlegri hreysti og karlmensku, eins og t. d. Björn lög- maður Stefánsson. Það er ekki nóg að hafa svo mikið traust meðbræðra sinna, að vera sendur á allsherjarþing allrar þjóðarínnar til þess að vinna að almenn- ingsheill, eins og t< d. Marínó ofursti Hannesson. — Þannig mætti lengi telja. En einhvers- staðar verður staðar að nema. En vel mætti þetta verða einstaka manni umhugsunarefni, að samkvæmc kenningum ýmsra helztu manna viðskifta 'lífsins hér, eru þessir mannkostir ekki nægilegir til þess að vera fyllilega hlut- gengur í canadisku þjóðiífi. Mennirnir, sem hér voru taldir, og fjölmargir þeirra líkar, geta ekki talist í hópi þeirra á- gætismanna, sem eru þeim dularfullu hæfileikum búnir að vera canadiskir, “í orðsins réttu merkingu”. Mennirnir, sem taldir voru og fjölmargir þeirra líkar, geta aldrei hafið sig á það ægistig, að standa “réttmerkipgum” Mr. Parker’s jafnfætis; ’.never, in any sense”. Hvað til þess þarf, að áliti Mr. Park- er’s og hans nóta ,að vera Canadamaður, hafa þeir ekki enn látið uppskátt. En geta mætti þess til meðal annars, að þeif álitu frumburðarrétt í myrkrahYerfum stórborganna hér, eða jáfnvel í White- chapel, þótt honum fylgi uppeldi við brennivínsdúsu, nauðsynlegri til þess, heldur en alla samanlagða ipannkosti þeirra, er vér nefndum, og annara slíkra vesalinga, sem forsjónin skapaði þau hörðu örlög, að fæðast fyrir utan tak- mörk ins brezka veldis. * * * Fyrir utan þetta asnaspark Mr. Park- er’s í andlít allra manna, sem ekki eru af brezkum ættum komnir, og sem ómögu- legt er að láta ómótmælt opinberlega, þá hafa þeir herrar, Parker, Cox og þeirra nótar, leitt meiri smán, beiskari háðung, og magnaðri aðhlátur yfir þenna bæ, og þessa þjóð, með lítilmensku sinni — ó- mensku, en auðvelt er að finna dæmi til. Winnipeg að tala um Tennes- see! Það væri lítil, yfirbót, að þeim væri rakaðhr kollur og að þeir síðan væru látn- ir ganga í sekk og ösku fyrir kné hvers dugandi manns, og hverrar heiðarlegrar konu, sem gefið hafa þessu landi starfs- krafta sína, beygja kné fyrir þeim í þakk- læti og auðmýkt og biðja fyrirgefningar. ; * * * Af öllu því bréfaflóði, sem streymt hef- ir í blöðin frá “mótmælendum”, er eitt sem af er. Það er algerlega í anda | þeirra Mr. Parker’s og Mr. Cox’s, en það er enn meira listamark á því, en nokkru, ■ sem frá þeim hefir sést. Hræénin, sem kemur þar í Ijós, er svo sönn; svo auð- 1 sjáanlega samgróin eðli ritarans; svo inn- fjálg, að hann hefir þarna alveg óafvit- andi framleitt svolítið meistaraverk — -— á sína vísu. — Slík listverk hljóta jafnan að tapa sér í þýðingum, og því er fyrri helmingur bréfsins prentaður hér á frum- málinu: “To the Editor,—As one of a fami- J ly of five soldier brothers, who felt very keenly the heavy hand of the Great War made so terrible by Ger- man instincts, I would like to ex- press my opinion regarding the- pro- posed cenotaph. I sincerely regret the fact that a German-born has been awarded first choice for the cenotaph design. I would deplore seeing sorrowing fathers, mothers, vvidows and relatives of our fallen comrades place their wreáths on th.at monument and have their devotiorwl service marked or marred, by the thought that they were worshipping and praying at a cenotaph designed by a German. Mr. Hahn is well re- ! paid, for becoming a naturalized | Canadian, by the fact that he can i live in peace in our fair land, and 1 during the war he was able to en- joy pea.ce and plenty in Canada. We Britishers have inherited such noble instincts,, that it would appear, we cannot help ourselves, showing that i we are ready to forgive and forget, because we are educated along these i lines....” • * * * Væri það furða, þótt hjá mörg ; um, sem kenna sig kristinnar | trúar í fullri alvöru, vakni | spurningin um það, hvernig j augum meistari þeirra, Jesú frá 1 Nazaret,' hefði litið á slík bréf, j eem þetta, og untmæli Mr. Parker’s og Mr. Cox’s, o. fl. þessháttar? | Væri það hug«anlegt, að hann ! herfði mint þá á það, “að einn I er faðir yðar, hann sem er á j himnum.”? Væri hugsanlegt, að honum j yrði eitthvað líkt þessu á munni: i “Vei yður .... Farísear, þér j hræsnarar! Þér líkist kölkuð- ! uni gröfum, sem að utan líta fagurlega út, en eru að innan ' fuliar af dauðra manna beinum I og hverskonar óhreinindum. j Þannig sýnist þér og hið ytra ! réttlátir fyrir mönnum, en hið innra eruð þér fullir af hræsni og lögmálsbrotum.”? Já, hvað myndi hann hafa sagt, Meistarinn frá Nazaret, 1 ef hann hefði heimsótt oss ný- lega hér í Winnipeg? Og hvern- ig myndi Winnipeg Board of Trade hafa tekið á móti hon- um? Með pálmum? ' Eða gæji nokkur hætta ver- ið á því, að hann yrði kross- festur? Ef Kristur kæmi til Winni- peg........ -x- Kappræða fer fram meðal 6tú- derrtafélagsmanna á laugardaginn 13. marz, kl. 8. í samkomusal Fyrstu lút. kirkju. Kappræðuefni: /Er réttmætt a5 afnema dauðahegningu'? Jákvæöu hliðina annast Lauga Geir og Matt'hi.a,s Matthíasson. Nei- kvæðu hliðina annast Salóme Hall- dórsson og Ingvar Gíslason. — Allir velkomnir. ----------x---------- Hugleiðingar. Lar sem þú ritstjóri góður varst svo víðsýnn, að endurprenta í blaði | þínu 13. jan. þ. á. hina meistaralegu j ritgjörð herra Þórbergs Þórðarson- ar á íslandi, þá má ei minria vera en að tekið sé í hendina á. þér fyrir tiltækið. Með þvi gefur þú Vest- ur Islendingum tækifæri að fylgjast | meg í andlegum stórmálum heima- þjóðarinnar. Svo mikla undrun hefir þessi þarfa leksía vakið hér vestra, að t. d. hér í Winnipeg, hvar sem menn mætast, er spurningin þessi: hefurðu lesið i Eldvígsluna”. Um hana spinnast margar og fjölbreyttar umræður, sem Ijóslega. sýnir að innihaldið hefir haft áhrif og hrært hjörtu fólks. Kunnugt er það, að ,svo að segja er flogist á um að fá að láni þau blöð — sem fáir eig,a hér — frá Islandi, sem flutt hafa ritgjörðir beggja málsaðila sem tilefni gáfu til þess- arar frægu eldvigslu greinar, sem nú er á hvers manns vörum. En til að mynda sér sjálfsagða og sann- gjarna dóma, ættir þú herra ritstjóri, ef tími og rúm leyfði, að lofa al- menningi hér vestra, að sjá viður- eignina frá byrjun, milli þeirra Þór- bergs annarsvegar og tvímenning- I anna hins vegar, eða þeirra legióna, DODD’S nýrnapillur eru bezta nýrnameðalið. Lækna og gigL bakverki, hjartabilun, þvag- teppu, og önnur veikindi, seffl stafa frá nýrunum. — Dodd’9 Kidney Pills kosta 50c askjan. eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást hjá öllum lyfsögum, eða fré The Dodds Medicine Co., Ltd. Toronto, Ontario. sem líklegt er að snúist öndverðir í móti Þórbergi einum. Við lestur þessarar ofannefnd11 greinar skyldi engan undra þó nokk- ur þankahrot leiddu mann til saman- burðar á kirkjumáluni hér og heima- Heyrt hefi eg því haldið fram, þetta mál eigi ekkert erindi hinga® vestur, að það tilheyri eingcingn Austur íslendingum. Það væri röm árás á kirkju og klerkalýð Islands. sem þess vegna kæmi okkur her vestra ekkert við. Akveðin mótmæli ’hlýtur þessi skoðun að fá, það er a.8 segja meðan báðir kirkjuflokkarnir hér berjast um það að tileinka sér stefnu þjó?>- kirkjunnar heima. Og meðan þvl er ha.laið fram að þeir sigli i sania kjölfarið með breytni og kristin- dómsfræðslu og þjóðkirkjan þar> frerða guðsmennirnir hér að gjöra sér að góðu, að taka á móti þeim hnútuköstum, sem kastað er í þjó'Ö' kirkjuná, því í þeim skilningi er þeim engu síður kastað í garð þeirra hér. Því ekki mundi kirkjuglamr' ið hér fá betri útreið hjá Þórbergt þegar hann yrði fullkunnugur öllunt málavöxtum Við starfsemi Unítara fékk kirkju' fræðslan á sig nýjan skoðanabl^’ sem jók víðsýni og þroska í andlég' tim málum á meðal Vestut-Islend' ing.a. Jafnvel á sviði lútersk11 kirkjunnar hér hafa þau áhrif orð$ sýnileg, þó fyrir oflæti hafi ekk' góðfúslega verið við það kannast- Eftir því sem haldið er fram nU. er kirkjuleg stefna manni óskiljaU' leg ráðgáta. Báðir flokkar haf*1 sagt fólki sínu, að stefnan sé sU sama og þjóðkirkjmmar á Fróni, og þangað eru lika í viðlögum sótt>r lúterskir prestar til þjónustu beggj3' flokkanna, 'og yrði þá niðurstaðaU sú í fullu samræmi, að báðir værl1 5 raun og veru hálúterskir, að itnd- anskildu því þó, að annar blandað1 ofurlitlu andatrúardufti saman vi® kenningu sína, svona til bragðbætis 1 i graufinn sinn. En fljótlega raskast þetta sam* ræmi þvi í sömu andránni er þvl haldig frani og það með talsverðim' ákafa, að hvor kirkjuflokkur fyr>r sig fylgi gagnólíkum kenningum. Am1 ar sé gall-lúterskur, vana.bundim1 afturhalds-bókstafs-kenningakerfi rigbundinn trúarjátningu og biblit1' innblæstri. Hinn þar á móti gag11' ólíkur, svo rúmur og breiður; trúaf' játningarlaus og kenni og breyti eftir nýjustu tízku, og sé reiðubúinn að tak.a við allri heimsins framþróuu- F.n hið nýasta nýtt er það, i þriðj® lagi, a.ð það sem milli beri sé nú eig' inlega ekki svo mikilvægt, að ógjöru- ingur sé að steypa öllu saman, og gera úr báðum einn rammefldau bræðraklúbb. Hér er um svU magnaðan kirkjugraut að ræða, 3* tæplega væri ósanngjarnt að spyrja hvaða kirkjulega stefnu — eg forð' ast að kalla það trú — hafa kirkj' urnar hér vestra nú ? Sýndist mér ekki nema réttlátt 00 sjálfsagt, að séra Rögnvaldur Pét' ursson hefði forréttindi þvi til út' skýringar. Hann hefir alt af sýur sig manna færastan til líknar jafu flóknu máli. En ef hér er ennþa sú sania. fltefna, sem Þórbergur Iýs' ir svo dásamlega hjá þjóð og kirkj' um á Fróni, þá er húnvsíður en sv° fögur né eftir.breytnisverð. Þórbergur þessi gefur skörulega1" bendingar til undirbúnihgs fyrir prestsembætti, og getur séra Björu

x

Heimskringla

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.