Heimskringla - 14.04.1926, Page 2

2. BLAÐSlÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 14. APRÍL 1926
Páskaræða.
Flutt í kirkju Sambandssafnaðar..,.
4. þ. m.
af séra R'ógnv. Péturssyni
“Hver niun velta fyrir oss
steiijinum frá. grafarmunn-
anum?” (Mark. 16, 3.)
Kæru vinir:—
Um hinn svonefnda kristna heim
kveða nú við sigursöngvar og lof-
gerðarljóð. Borgir og bæir, sveit-
ír og kauptún óma af veizlugleði.
Húsráðendur hlaða borð sín hinum
virðulegpistu ■ vistum. Með þessum
hætti fagna rnenn hátiðinni, er hófst
meö sólaruppkomunni í morgun.
Því timabili, sem öðrum fremur
er álitig aS vera. tímabil sjálfsafneit-
unar og sjálfsprófunar, var lokiS
meS deginum í gær, hinni svnefndu
lönguföstu. MeS morgunsárinu rann
upp vorhátiSin mikla, inngöngudagur
árstíSarinnar fögru þegar að alt ris
a.f svefni, fem'í dauSadvala hefir
hvílt — um hinar löngu Og ljósvana
vetrarnætur, — PáskahátíSin svo-
nefnda.
PáskahátíSin dr undrunarverSust
allra hátiSa ársins. 'Saga hennar er
fegursta æfintýriS í mannkynssög-
indi, er eigi geta dulist, aS lifiS er
rétti lífsins og kunngerir þau sann-
indi, er eigi geta dulist, aS lífiS er
sterkara en dauSinn — að þaS á ein-
* hvern undursamlegan hátt brýtur af
sér helfjötrin og ræSur sigri. Páska-
hátíSin er hátíS lífs og vonar. Hún
er sigurhátiS lífsins, yfir tómleika
og dauSa ár eftir ár og ölef af öld,
æ endurtekin, þótt allur jarSargróSi
fölni og visni meS hverju ha.usti og
kynslóSirnar hverfi ein af annari sem
grasið. Yfir jörSina gengur sigur-
hljómur lífsins, er vorsólin tekur aS
verma kalinn svörð.
Saga þessarar hátiSar er löng. Um
óteljandi aldir er hún aS gerast, því
meS dauSann tvo tiSann fyrir augum
og lífið svo fallva.lt, eru það seirt-
lærS sannindi, aS lífiS sigri, og aS
sá sigur verSi ekki mældur á hinn
venjulega mælikvarða, líkt og þegar
einn ber af öðrum í fangbrögðum
eða orustu. ÞaS er enn mörgum
fullkomin raun að eiga aS átta sig
á þvi, aS sigur lífsins er annars eSl-
is, og aS margur hinn svonefndi sig-
ur er, sem betur fer, eigi annað en
ósigur og tap, af því aS hann á ekk-
ert skylt við sigur lífsins.
Sögu hátíSarinna.r ætlum vér ekki
aS segja, né aS rekja hinn langa
þroskaferil mannkynsins, sem að baki
hennar liggur, og þeim hugsjónum,
sem í henni feLast. ÞaS myndi verSa
alt of langt mál og viSa eigi annaS
en ágizkanin ein. Kn upptök sín á
hún fyrir framan þau ljósaskifti sögy-
unnar, sem vér varwlega greinum.
I fyrstu kristni getur ekki þessarar
hátiSar, þótt nú standi hún í sam-
bandi við atburSina síðustu í lífi
Meistarans. I skýringu viS 7. versiS
í 5. ka.p. I. Korintu-bréfsins, þar sem
vikið er að páskahaldi GySinga, seg-
ir hinn mikli ræSuskörungur og lær-
dómsmaSur fornkristninnar Jóhannes
Chrysostom (f. 345): "Allir tíma.r eru
kristnum mönnum hátíð, sökum dýrS-
ar þeirra gæSa, sem veitt hafa verið,”
og bendir svo á aS dagamunur hafi
ekki verið gerSur eSa hátiðahöld
skipuð á postulatíSinni. 'Sagnaritar-
inn Sókrates, er uppi var á 5. öld-
inni, getur þess, meS fullum sanni.
aS hvorki Meistarinn né lærisveinár
hans hafi fyrirskipað hátíðahaJd á
páskum eður endarnær. Hann segir:
“Postulunum kom ekki til hugar að
setja hátiSisdaga, heldur aS hvetja
menn til ávirSingarlauss lífernis og
guSrækni”,, en páskahaldið innan
kirkjunnar segir hann vera “framhald
af fornri venju, sem svo margir
aSrir siðir, er fastsettir hafa verið.”
ÞaS er því ekki sögulega satt, "sem
fróðir menn segja,” eins og
kornist er aS orði á prenti nú ný-
lega, "aS á fyrstu öldum kristninnar
hafi páskarnir verið aSalhátíS krist-
inna manna.” Það voru þeir ekki.
Þvi þeir þektust ekki hjá þeim/. En
þeir voru mikil hátið meSal þeirra
manna, er ekki höfðu tekið hina nýju
trú eSa heyrt getiS fagna.ðarerindis
Meistarans frá Galíleu.
GySingar héldu páska samkvæmt
fyrirmælum “lögbókarinnar” (Exod-
us), með þvi aS slátra fambi, er til
þess hafði veriS valið 4 dögum áS-
ur. Steikja skyldi þaS viS eld með
höfSi og innýflum, og neyta þess á-
samt ósýrSra brau&a.. Átti athöfn
þessi aS vera einskonar þakkargerS
fyrir frelsunina úr Egyptalandi, og
söguleg minning um komu þeirra til
Kanaans. Andleg merking er litil
eSa engin t hátíðarhaldinu, og i
engu sambandi stendur hún viS trúna
á ódauSleika mannssálarinnar. Veizlu
höldin eru fremur ófögur og villi-
manna.leg, og leifar frá þeim dög-
um, er dýrafórnir voru tíSastur vott-
úr tilbeiðslunnar. Og þó svo vilji til
að, nafn hátiðarinnar sé dregiS af
þessum siS GySinga, þá aS efni til
er þessi gyðinglega hátíS í litlu eða
engu sambandi viS hina fögru vors
og ljóss hátíS, sem hinn kristni heim
ur hefir ö&last. AS innihaldi og
efni eru þær óskyldar, svo aS hug-
sjónirnar, sem í þeim felast, snerti
hvergi hvor aðra. Er því í aðr.t
átt a& leita aS hinni “fornu venju”,
er sagnaritarinn kallar, sem upp var
tekin innan kirkjunnar. ÁS vísu-
fundu menn likingu meS hinni gy&-
inglegu hátíS, og hinni kristnu, eft-
ir aS búiS var að fullkomna trúar ■
lærdóminn um friSþæginguna á önd-
verðum miðöldum, og hátíðin var
“kristnuð” og sett í samband við
dauða Meistarans. En sú líkinga-
rökfærsla er svo langt sótt of óað-
gengileg allri fegurðartilfinningu og
velsæmi, aS aldrei náSi hún föstum
tökurn í hugum manna. Kristur og
páskalambiS, krossinn og dyrastaf-
irnir, er GySingar ruSu blóSi slátur-
fórnarinnar, voru of fráleitar líking-
ar, jafnvel í dæmisögu, til þess að
fá breytt anda og tákni hátíðarinnar.
Þess utan gat hin sögulega tninning
um hrakninga hinnar hebresku þióS-
ar bjirt úr Egyptalandi til Kanaans-
lands ekki verið öðrum þjóSum til.-
efni til hátíSarhalds og þakkargerð-
ar. 'En þetta var aðalkjarni hinnar
gySinglegu páskahátíSar, og er enn
til þessa.
Frá uppruna sinum skýrir hátíSit;
sjálf, meS því sem húh táknar. Húr.
er ekki eingöngu upprisuhátíS Meist-
arans, heldur og upprisuhátiS lífsins
aJls, sigurtákn lífs yfir dauða, í 4)11-
um skilningi. Upphaflega hefir það
aS líkindum veriS upprisa lífsins i
þess jarSnesku mynd af dauða og
dvala vetrarins, sem hún var látin
tákna, lífgjöf vorsins, græöing bana-
sáranna mörgu, sem hin kalda sig5
vetrariná sló; en frá þeirri hugsun
til hinnar, er hugsar sér öll sár
grædd, öll mein bætt, úr öllum sviSa
dregiS og dauSann ekki framar til
vera, er ekki langt spor né óeðlilegt.
Ekkert liggur nær, ekkert er eðlilegra
en aS maSttrinn dragi ályktanir um
tilveru sína. af hinum margvísíegu
myndum lifsins í kringum sig. Hann
þarf ekki aS þekkja skyldleika.nn, sem
er meS öllu lifi, til þess, og hefir á-
reiðanlega ekki þekt hann, er þau
sannindi runnu upp fyrir honum,, að
sjálft lífið rís af dauSa; er hann
varð þess vísari, aS dauðinn fanjgar
ekki svo mikiS sem smæstu stráin,
heldur missir af taki á þeim og þau
risa. upp vorj-inngöngudaginn mikla.
Ekkert var þvi eðlilegra, eða sjálfu
sér samkværnara, en aS sjálfur vor-
inngöngudagurinn —< upprisudagur-
inn mikli alls jarðneska lifsins —
tæki einnig í fa.ng sér eilifleika von
og trú mannsins, og yrSi honum hiS
fagnaðarrika tákn hins algerða sigh
urs lifsins á jörSinni. ÞaS er og líka
sanni næst, aS þannig va.r& hátíSin
til, og i þessari mynd er hún tekin
upp í hina ungu kristni, og frásagan
um upprisutákniS fært í samband við|
hana, sem fullkomnasta. sönnunin um
lifiS og ódau&leikann. MeS þeirri
upptöku breytir hún ekki um þýS-
ingu. Hún heldur áfram aS vera
hið sama og hún var, meSal þjóB-
anna, er taka við hinni rtýju trú;
enda er hún i fullu samræmi/við kenn
ingar Meistarans, er fann mátt lífs,-
ins í öllu og skyldleikann milli þess
sýnilega og ósýnilega í þeim dæm-
um, sem menn hafa sifelt fyrir aug-
um, blómttm vaJlarins, blöSum trjánna
og korninti, sem fellur í jörðina og
rís upp fullmyndaS i axi stangar-
innar.
ForfeSui/ þeirra þjóða, er nú
byggja álftt þessa, og hinn norSlæg-
aral hluta Norðurálfunnar, héldu
þessa hátíð um langa tið fyrir daga
kristninnar, sem sigurhátíS lífsins,
sem táknið mikla um ævarandi fram-
hald þess, þótt i bili þaS virSist
slokkna viS Ijóshvörf og langar næt-
ur. iSitt forna nafn ber hún enn
meðal engil-saxneskra þjóða. En
meSal frændþjóSa vorra hefir na.fniS
,1.
--------- “hve þrátt fyrir alt
er dapurlegt, sárt að deyja.”
horfið, svo að ekki vitum vér, hvað j iS sé hér og hvar við einhverjar
þaS hefir veriS. En EinmánaSar- j endurminningar, og fariS meS hvíld-
samkoma*) er nefnd í fornum lögum I um. Afra.m er haldiS. ViS sólar-
vorum og sögum; voru þá héraðs-! upprás er lagt af staS, um sólseturs-
fundir og áheit gerS, og héldust mót j skeiS numig staðar við borgarhliðiS.
þessi um NorSur- og Austurland á | A þessu ferSalagi verður alfc af tiS-
ættjörSu vorri aS minsta kosti fram ræddast um steininn, sem hvílir fyrir
yfir aldamótin 1300. Hafa þetta að I grafaxdyrunum. Hann er þunglur.
likindum veriS leifar hinnar fornu, Hver mun velta honum burtú? A
hátíSar, er eigi þótti hlýða aS taka allri vegferS mannkynsins hefir þessi
upp í sjálfa páskahátíðina. 1 forni-1 spurning veriS viðfangsefniS stóra,
um norrænum lögum er og getiS þrátt fyrir þaS, þótt annars vegar
þessara móta víSa í Noregi. j hafi þaS eigi geta.S annaS en þreifað
Uppruni þessarar hátíðar, sem og á sigurvissu lífsins. Allar gátur lífs
jólann'a, er því nokkurnveginn vis.; ins hafa gengið upp í þessa einu
Eru þær báSar hin óviðjafnanlega j spurningu, runniS saman í þetta ó-
viSbót forfeðra vorra viS kristindóm bifanlega bjarg — allar þjáningar
inn. Öðrum hátiðum hefir heldur andans, skilnaðurinn, tómleikinn,
eigi fylgt meiri helgi í huga þjóS- i sviSinn. DauSinn sjálfur er fjall,
arinnar, en þessum, því svo má segja er hrynur yfir vegfarandann. Þegar
aS í þeim hafi trúarlíf hennar fundið pkilnaðarstundin kemur, þegar leiS-
sina mestu svölun og fullníegingu. j in liggur um haustskóginn, þegar
Sannindin, sem báðar þessar há-, lífsmagn greinanna er þrotið, þegar
tíSir boSa, hefir náttúran sjálf kent j skrúðlaufinu er þyrlaS upp í frost-
þessum börnum sinum, er viS brjóst j næSingnum og stráS eins og korni
hennar hafa alist. FræSi hennar, yfir jörðina — fellur hugurinn und-
svo þau meiri sem “hin minni”, eru ir farg, og kemst ekki hjá því aS
sönnust fræða. Bók henna.r er bezta j finna til meS skáldinu:
lærdómsbókin; seinlærð, því fri;
mörgu er sagt og um margt er aB i
ræða, en hvað eina, sem af henni er j
lært og numið, eru haldgóð og ó-j “Hver veltir fyrir oss steininum?”
brigðul sannindi, því eigi eru þau HvaSa töfrasproti jopnar, lýkur upp
eitt í dag og annaS á morgun. Bók I fordyri dra.umkynnanna fögru ? Jafn-
þessi varðveitir allan guðs sannleika, vel trúarhetja.n mikla hrópar: “Hver
og eftir henni verður aS lokum aó mun frelsa mig frá þessum dauðans
leiðrétta allar hugmyndir manna og líkama?”
getgátur, hverjar helzt sem eru, og I GuSspjallasagan segir aS engill
stoðar þær^þá ekki aldurinn einn, þvi Ijóssins hafi velt steininum burtu
elzt er bók tilverunnar allra bóka, írá gröfinni viS Golgatha. “Asýnd
og óbrigðulust þau orS, sem guS talar hans var sem leiftur og klæði hans
í verlfum náttúrunnar. !>ær einar björt sem snjór”.
þjóðir útvelur guS og opinberar sig j Engill Ijóssins veltir burtu steinin-
þeim, er viti safna, þekkingar leita, um, lyftir að lokum öllum kvíða og
og sannleikann varðveita. ; þunga af herðum mannanna. Hann
ÞaS er einkennilegt, að um langt1 megnar a.S færa fjöllin úr staS.
skeið hefir svo veri& HtiS á, sem Það hefir veriS sagt, aS rannsókn-
sú fræðsla, og sú trú, sem reynslan irnar, allur þekkingarauki bæti á
á lífinu veitir mönum, sé ósönn og byrðar lífsins. GreiSir þá vanþekk-
af óhelgum toga spunnin. Hún er j ingin fram úr vandamálunum ? —
nefnd ' náttúrutrú, eða skynsemjsírú, Mjög ófimlega hefir veriS aS orSum
i mótsögn viS hina opinberuðu trú, komist nýlega um hinar frjáslu lifs-
er ein hefir veris talin rétt að vera skoSanir og þekkingarþrá mannanna,
og fullkomin. AS einhverju leyti hef 0g í því sambandi sérsUklega til-
ir þetta komið til af því, a.S menn nefndar skoðanir hinnar únítarísku
hafa fundiS til þess, hve skamt aS trúar og “nýrrar guSfræði”. Þess-
lífsreynslan og þekkingin komast ar skoSanir eiga að ha.fa ngmiS Krist
hvern mannsaldurinn, hve löng sem úr gröfinni. og því standi margir vis
æfin kann að verða, 'Ollu meira þessar hátíðir grátandi >viS tóma
mun þaS þó stafa frá drambi og sér- j gröf. Ummælandi mun þó ekki hafa
í>ótta hins svonefnda opinberunarlær- ætlaS aS líkja þessum skoSunum viÓ
dóms, er einn þykist hafa yfir allri engil Ijóssins, en óafvitandi hefir
þekkingu a.S ráSa. Þessi sérkennilega hann þó gert það, villist svo bæSi á
skoðun er ekki eingöngu fylginautur líkingu og hugsun, er hann ætlaði að
hins kristna réttfrúna&ar, heldur og nota, og hefir þaS komið fyrir áður.
allra hinna, sem eru viS IýSi. F,f íhaldsstefnan, “hiS hæfilega í-
Þó er þaS ljóst, aS yfir ekkert ha.ld” hefir þaS rækilegar en þjónai
verSur hlaupiS. Svonefnd opinberun1 prestahöfSingjanna innsiglað gröf-
styttir ekki ieiSina, hún er ekki ina svo aS engill ljóssins megnax eigi
skemri leiS til þekkingar en reynsl- aS hreyfa steininn, þá er meiri ástæða
a.n: Sýnir þaS sig bezt á þessum til að hryggjast, en þó þaS verði ljóst
tímum, er öll hin afarumfangsmikla að gröfin haldi ekki herfangi sinu.
fræði, sem reist er á opinberun, er nú og sá sem þar var lagSur, sé ekki
að hrynja til grunna fyrir vaxandi þar.
þekkingu á náttúrunni. Hún er sem j F.g held aS hinar frjálslyndu skoS-
spilaborg, sem fáfróSasta skóla.barn- j anir ha.fi nieira en nokkrar aSrar
ið með minsta fingri sinum getur kenningar gert grein fyrir því, aS sá
aS velli velt. 1 sem farinn er, "er ekki þar”, en að
Hin mikla staðhæfing Páls post- hiS eina, sem þar er, sé duftið, sem
ula: GuS lætur ekki aS sér hæSa”, horfið er nú aftur til jarðarinnar,
virðist vera fullkomlega sönnuð meS og mist hefir þá mynd, sem þaS bar,
þessu, Verkin segja. til, hvað sem er eySst hefir eins og frostrós fyrir
öllum getgátum líður, og þau hafa geislaskini sólar. Þær hafa gert trúna
kent oss mönnunum þaS litiS, sem vér á upprisu líkamans að engu. Þær
vitum um lifiS, og þau hafa vakiS hjá eiga þvi sök á því, aS þeir standi
oss þær hugsanir, er blómstraS hafa grátandi viS gröfina., sem hugðust
upp í sigurvissu lífsins. "Lifið er- aS geyma ástvinina þar, en finna nú
inn á viS lýsandi guðs ljós,” segir aS steininum ér í b«rtu velt og aS
Björn Gunnlaugsson, “drottnar yfir gröfin er Itóm. Hinar frjáljslyndu
því líflausa og nær til hins ósýnilega j skoSanir hafa lýst upp grafarmyrkr
og eilífa.” in, þær hafa tekiS burtu óttann viS
Þetta er auglýsing náttúrunnar, frá. dauðann. Engill morgunroðan:,
duftkorninu og upp til sólkerfanna, skrýddur hvitum dragkyrtli, bendir
hinn ýtri og sýnilegi vitnishurður, harmþrungnum vinum út fyrir graf-
sem trúarvitundin byggir á. Enginn a.r-auSnina. “Þér leitiS aS Jesú frá
efa.st um þenna vitnisburð, en inisr Nazareth, hinum krossfesta. Hann
jafnlega djúpt snertir hann nieSvit- er ekki hér. Farið 0g segiS læri-
undina, efasemdirnaf ýmsu þaggar sveinum hans, og Pétri, aS hann fari
hann ekki. Vér þurfum að efa.st —• á undan yður tij Galileá. Þa.r mun,-
aS spyrja til þess aS fræSast.
♦ * *
eins og guðspjalIiS kemst að orði.
Hún á eftir aS skýra fyrir oss stærsta
leyndardóminn — nauðsynina á þvi
aS deyja, þessa torveldustu gátu, þeg-
ar yngri samferðamenn eru heimtir
á burt, börnin, sem hvorugt þekkja
lífiS eða dauðann.
Alt sem verið hefir og er í þoktt
fyrir mönnum, á eftir að skýrast í
ljósi komandi alda. Margar missýn-
inga.r eiga eftir að hverfa, er menn
ýmist hafa óttast eða dáS.
1 fjórSa guSspjallinu standa þessi
orS: “María sér að steinninn er tek-
inn frá gröfinni”. I>ess getur orS-
iS langt að bíða, en eg er þess fullr
viss, aS sú kemur tiS, að mönnum
veitist sú þekking, sú sjón, aS þeir
einnig sjá, “að steinninn er tekinn
frá gröfinni”.
ið þér sjá hann.”
Þekkingunni er skamt komið, en
Vér völdum sem inngangsorð aS aS lokum verSirr það hún, sem lyftii
þessum hugleiSingum, spurninguna bjarginu af mannssálinni. Hún hefir
úr guðsspjallasögunni: “Hver mun þegar fært oss sönnur á sigur lifs-
velta fyrir oss steininum frá gra.far- it>s. Ilún hefir sýnt, að dauðinn fær
munnahum ? ekki fest fang á minsta stráinú: hún
T vissum skilningi er a?fin ganga hefir sannaS oss meS lífi Meistarans
tii grafar, hátíðisdagana og — alln og allra, sem i anda hans ha.fa lifað
daga, svo er sköpum háttaS. Eng- og daið, aS “enginn lifir sjálfum sér
um efa er það undirorpið, 'aS ferða- og aS enginn deyr sjálfum sér; að
laginu verður eigi tálmaS, þó dval- vér lifum þótt vér deyjum”/
--------------- j Öleyst er enn úr mörgum gátum,
*) sbr. Páll Vidalín: Skýr. yfir en siSarmeir leysir hún úr þeirn. Vér
fornyrSi Lögbókar, bls. 142. Einmán- höfum enn lifað skamma stund, —
a.Sarsamkoma. “eg hefi enn margt a.S segja ySur”.
Baugabrot.
Sigríður í Skál.
I.
TíSargæSi leika i lyndi,
Leyning djúpum tæmdur snær.
Hlákudis á hverjum tindi
Hörpu gullna knýr og slær.
Vekur og glæðir auðnu og yndi
ómur slikur, hugum kær. —
Ætla’ eg þó um allsárt bindi
ÆSimargur nær og fjær.
Er nú bylja afltaug slöknuS,
Ofsann niæöir logn og hik.
Hefir Góa gæSa klöknuS
Gert í vetrafreikning strik!
"Mun að fullu vordís vöknuð?”
Vonin mælir, þýS og kvik.
Birtir kringum sorg og söknuS
Svona fögur augnablik! .
Enn er háð í Austurvegi
Alla jafna, hörku striS.
Grimdin blind á láði’ og legi
Líkn og mannást ristir níð.
Sár og harmur, tár og tregi
Tryllir, æsir, bugar lýS.
Þvi er valt þótt vonin segi
Vetrar lokið spiltri tiS. i
Stynur moldin mett af dreyra.
Myrk sig hnappa reiðiský,
OfsaveSur grárra geira.
Glögt þó vonar kall á ný.
Henna.r þykja orS í eyra
OfurgóS o'g mild óg htý.
“Mælir eins og hver vill heyra,”
Hún er stundum löstuS því.
Hún} in dýrsta góðra/ gjafa
Gúði sönnum komin frá.
Merkust allra máttarstafa,
Mannsins heill er byggist á.
MóSur, föSur, ömmu, afa,
Ollum stóð og vakti’ ‘ún hjá.
Væri’ án hennar, vöggu og grafa
Varla nokkurn mun aS sjá.
StöSugt er aS fjara’ og flæða
Fjöröu þrönga’ og víöan s-já,
Þannig. harmsins þétta slæða
Þokast aö og lyftist frá. ,
Sífelt veriS’aö særa’ og græða,
Svæfa óskir, vekj^ þrá.
Munu’ ei lengst af benjar blæöa
BæSi jörö og himni á?
Menn eru’ æ aS nússa’ og græða/
MiSIa viöbót, taka frá.
Einstig tæp og tvísýn þræða
Til þess æöri stöSu að ná.
Sig til lítils lýja’ og mæöa,
Leysa á vixl og fjötrum þjá.
Mikinn leggur mökk til hæða
Mold og ösku jarSar frá!
Hvað er mætast ? Lönd og lóSir ?
Lén og metorð? Gull og stál?
Glæsimenska? Gildir sjóöir?
Glaöar veigar? Banaskál?
— GólAi kona! Mikla móöir!
Mjúka, hlýja, trúá sál!
Ykkar langmest þarfnast þjóðir,
ÞaS er. ekkert vafamál-
Til þess börn á brjósti fæða
Brekaminni en gerist nú.
Til aö leggja fvrstti fræöa,
Fastan grundvöll, trúrri en nú.
Til þess ala góða aö glæða
Gneista’ í sálum, meira’ en nú.
Til aö lyfta. heini til hæöa
Hreinni' og betri’ en þessum nú!
Ef oss veröur um ættlandg slóöii
1 AuSnuIeiSin myrk og hál.
Ef aö hverfa Urðar sjóSir
Eins og dropi í Skuldarbál.
Ef vér köstum heimsku hljóöir
Hinsta eyri’ í glys og prjál:
Þú hefir kviksett, kona, móSir,
Köllun þína og hjártans mál!
Hvar sem telst af hóhni renna
Helgrar skyldu, lítisvert
Svo og hitt, aS sviSa’ og brenna
Sérhvern ræktar gróSur snert,
Ef aö látiS er inni fenna
Æskuskjólin leynt og bert:
Hefir þar ein úr hópi kvenna
Heilögu na.fni fyrirgert!
II.
Sit eg ennþá undir minnar
Æsku fjalli’ og dreg til stafs.
Lít eg Hágöng Köldukinnar
Hvessa brúnir, alt til hafs;
Saman trausta þræSi þrinnar:
ÞýSu, hörku’ og ofurkapps.
Systrabygðum, sveitin innar,
Svip og gerfi’ á meir til jafns.
Oft mun kalt þar ytra’ á vorin,
Ylur skyldi’ í hja.rta manns.
Þung og örðug þrautasporin,
ÞolgóS vera raunin hans.
ÞangaS fátíð fregn er borin,
Frjósöm innri vitund hans,
Lítilþæg, ef skamtur skorinn,
Skemtifýsnum veitist hans.
Vakir þungur, þögull tregi
Þrátt við landsins yztu na.ust.
Láta hátt á dauSans degi
Djúpsins kvein og fjallsins raust.
Byljir geysa’ á láði' og legi,
Lundin þyrfti föst og traust
Tjón og háski’ á tæpum vegi
Traust á drotni efalaust.
Þa.rna léztu langa æfi
Ljós þitt fáum ,skina, snót,
Glatt og stilt þótt garö af sæfi
gerði landsins byljurn mót.
Segöi menn, aö gull hér grséfi
Gálaus öld, og træöi’ und fót,
Teldi eg held’r að guö þar gæfi
Gæöa skörðum hlutar bót.
Þin in hlýju hja.rtagæöin
vHarkan fékk ei bugaS ströng.
Þin ei uppgafst þolinmæðin,
Þó a& tiöin gerðist löng.
Atti’, ef brast á bókleg fræðin,
Brjóstvit þitt sin ærnu föng.
LægSin dýpsta’ og hæsta hæðin
Heillaö geta ræSu og söng.
Þér var hlíft a.f hollum vættum
Hér viS landsins yztu naust,
Namst’ og kliS af æöri ættum
Ofanjaröar kvein og raust,
Þótt sig stormur steytti i gættum.
Stilling þin var föst og raust.
Treystir á í háska.’ og hættúm
Hjálpráð drottins endalaust.
Aldrei götur tæpar tróSstu
Til þess eins, aS gnæfa hátt.
Eigin lofköst aldrei hlóðstu,
Annara reifst ei held’r smátt.
Seyrinn veit eg aldrei óSstu
Elg, er skaöar sjálfan þrótt.
En viö skyldustörfin stóðstu
stilt og róleg fram á nótt.
Fár mun orka fossa’ aö stikla,
Fer þó veg sinn, eins og þú.
Ef þeir sáu í hábrún hnykla,
Hræddust sumir meira en þú.
Engar báru aukalykla.
Ofláts kvenna, síöur en þú.
Fáar lögðu’ i mökkinn mikla
Minni skerf og hlut en þú.
Geymdir þú á efri.árum
Æskuvarma, gljúpa lund.
Grænni torfu, bláum bárum,
BáSum galztu skattinn, sprund.
Engan léztu særðan sárum,
Sviöann drógstu’ úr margri und.
Hefir fráleitt fjölgað tárum
Fyr en nú á banastund.
Hæfir vart aö hér eg nefni
HjarmasverSið þungt og beitt.
Sá þó heim úr stríSi stefni,
Stundarhlé er fékk sér veitt.
Enda frekar fagnaSs efni,
Fyrir sjálfan þetta eitt,
Er viö hinsta sofnum svefni
Södd á lífi, vökuþreytt.
Varf má skynja htigur hnýsinn
Huldra valda teningskast,
Brestur löngum leiðarvísinn.
Ljós, er þoli élið hvast.
Véla.S hefir vonardísin:
Vetrarríkið stendur fast,
Traustur klæðir elfi ísinn
Aftur fyrir þann, sem brast.
Ein er fallin af þeim stoöum,
Auðnu manna’ er þörfust var,
Enn þú synjar griSa. gnoöum
Græðis kulda heiftar svar;
Sveipast köldum hvítavoSum
Kinnar Hágöng niS’r í mar.
Lætur hátt t heljarboSum
Hafsins trylta norSur þar.
StirBnar fold, er fyr var klöknuö,
Flótta vorsins bylur rak,
Þyngir manni sorg og söknuS
Sigur hans og vopnabrak.
Þér eru bönd af þeli röknuö,
Þú hefir slíku séS á bak,
I