Heimskringla - 14.04.1926, Side 7

WINNIPEG 14. APRfL 1906
HEIMSKRINGLA *
7. BLAÐSÍÐA.
Hvat5 lengi sem þú hefir þját5st af
bakverkjum, höfu5verkjum, bólgnum
lit5amótum, og öt5rum merkjum nýrna-
et5a blöbrusjúgdóma, eyöa GIn Pllln
vissulegra þjáningum þínum. 50c hjá
öilum lyfsölum og kaupmönnum.
Natlonal Drng & Chemical P.ompany
of ('nnndn, Limltoil
TORONTO —--------CAN \ DA
84
Mannmælingar.
próf. Guðmundar Hannessonar.
Bftir Stcing-r. Mafthíasson.
I nokkur undanfarin ár hefir próf.
Guðmundur Hannesson notaS fri-
stundir sínar til aö mæla hérlenda
menn. Hefir hann alls mælt rúmlega
1000 karlmenn, festa. á aldrinuum 20
—40 ára.
Niöurstaða þessara ■ mælinga var
sú„ aö samanboriö viö aörar þjóöir,
eru Islendingar með þeim allra hæstu
eöa 173,55 sm, á aldrinum 20—40
ára, en 173,05 sm., ef tekinn er ald-
urinn 20—22 ára, sein er herskyldu-
aldur í útlöndum og hentugastur til
samanburöar, þar eð algengt er aö
menn í útlöndum séu þá mældir sem
nýjiöar.
1 Almanaki Þjóðvinafélagsins 1925
hefir próf. Guömdndur Hannesson
i stuttri ritgerð gert grein fyrir aöal-
niöurstöðu mælinga sinna. Þar seg-
ir hann (bls. 68) :
“Ef nú er spurt, hvaðan Islend-
inga?; hafa þessa miklu hæö, þá
er aðallega tvennu til að dreifa:
Góð lífskjör, fæði og húsakynni
auka nokkuð hæðina, en vissulega
hafa lifskjör Islendinga verið mun
verri en annara Norðurlandaþjóða
alla tíð, svó að ekki getur orsökin
verið þessi. Að öðru leyti er hæð-
\ in arfgeng, eins og margt annaö,
og það liggur því næst að halda,
að vér höfum erft hæÖina frá for-
feörum vorum.
Hvernig svo sem í þessu liggur,
þá er það víst, að <öll þau erfiðu
kjör, sem vér höfum átt við að
búa frá landnámstíð, hafa ekki
megnað að lækka oss í lofti. Eft-
ir þúsund ára kröm og kúldun í
kulda. og myrkri norður undir
heimskauti ber norræna kyniö höf-
uðið hátl á Islandi og ^ver sig í
ættina við Austmenn hinumegin
hafsins.”
G. H. hefir nýlega gefið út allstórt
rit (254 bls.) á þýzku, um mælingar
sínar, og fylgir það Arbók Háskól-
ans. (Körpcrmasse und Körper pro-
portioncn dcr Islænder. Rvk. 1925.)
Þetta er eitt með merkustu vís-
indaritum frá hendi Islendings, og
þar sem fróðleikur þess er þess eðlis
að hann með góðum rökum eykur
þjóðinni álits í augúm útlendra fræöi
manna, megum vér þakka. G. H.
hjartanlega fyrir þá miklu eljti og
dugnað, sem hann hefir sýnt i þessu
aukastarfi sínu. Því þó það sé fri-
stundaverk, þá mun það þó að lík-
indum verða öllu öðju fretnur til aö
halda nafni hans lengi á lofti.
Skal eg nú stuttlega skýra frá og
athuga hið helzta í riti þessu.
Fyrstu 38 bls. eru skemtilegur inn-
gangur, þar sem sagt er frá uppruna
landnámsmanna, lífskjörum þjóðarinn
ar gegnum aldirnar, mannfækkun og
mannfjölgun á víxl, ástandi á vorum
síðustu og beztu tímum, og loks gerð
grein fyrir mælingaraöferðum höf. og
verkefni.
Þar á eftir kemur ítarlegt yfirlií
yfir mælingarnar alnVent og síðan
mælingar hinna ýmsu likamsparta með
stöðugum ,samanburði við annara
þjóða mælingar, einkum Norömanna.
Sá getur bezt úr flokki talað, sem
eins og undirritaður var veiddur af
G. H. til að láta mælast, að þaö var
ekkert áhlaupaverk, sem G. H. hafði
þar sett sér fyrir. I>vi fyrst var nú
það, að hann þurfti bókstaflega að
veiða menn a.f ýmsum stéttum, sem
hann hitti á götu sinni og fá þá
siðan til að afklæðast niðri í Alþing-
ishúsi og standa berstripaðir í 'hálfa
klst. meðan- han mældi þá í krók og
kring með hugvitssönium mælingar-
verkfærum, eða tók alls 41 mál af
ýmsum hlutum og hlutföllum likam-
ans, auk þess sem hann tók skýrslu
um aldur, ætt, átthaga. og mörg ein-
kenni við útlit, vöxt, lit augna, hárs
og hörnnds o. s. frv. og ritaði alt
niður með hinn mestu nákvæmni. En
rnesta starfið var fólgið í þvi eftir a,
að vinna. úr öllum skýrslunum, reikna
sundur og saman allar tölurnar, lesa
sér til fróðleiks mesta sæg af útlend-
um mannmælinga.ritum, til að vinna
í samræmi við höfunda þeirra, og
loks fá heildaryfirlit og niðurstöðu
rannsóknanna.
Sérstaklega fanst mér mikið til um
erfiði höf., þegar eg sá hann aö
verki við útgáfu þessa rits, sá allar
tölurnar, töflurnar og útreiþningana,
sem fyrir komu alt af annað veifið,
því ÖIIu slíku hlaut að fylgja mikil
umhugsun og yfirlega og þreytandi
reikningur. Eg gladdist þá yfir þvi,
að eg sá að hann hafði fengið sér
góða og fágæta hjálp, en það var
hvorki maður né kona, heldur dauð-
ur hlutur. Það var þýzk reiknings-
vél, mesta furðuverk. Hún líktist,
að mér fanst, rúnakefli og var alsett
tölum. Hún var samsett a.f ýmsum
hólkum með gluggum á, sem mátti
draga til og stilla ýmislega í hlut-
falli hvorn við annan, eftir þvi hvaða
tölur menn vildu leggja saman, marg-
fa'da, deila. o. s. frv. Gekk þannig
reikningurinn leikandi og sparaði G.
H. afarmikið ómak. Hefði þetta þótt
slæm fjölkyngi fyrrum.
Eins og fyr er sagt, reyndist hæð
Islendinga um tvítugsaldur 173,05 sm.
Til samanburðar skal geta þess, að
jafnaldraðir Svíar eru taldir 171,7
sm., Norðmenn 171,6 sm. og Danir
169,6 sm. Engar þjóðir í NorðuG
álfu eru hærri, að undanskildum há-
Skotum. Þeir bera nafn með rentu
og eru að meðaJhæð 174.6 sm.
Þessi mikla hæð okkar Islendinga
gekk svo fram af G. H„ að hann
Iagðist djúpt til að finna villur í sín-
um mælingtim og reikningum, en fann
ekki. I'rátt fyrir það vildu efasemdir
ásækja hann og kastar hann fram
þeirri tilgátu (bls. 242), að ske kynni
að hann hafi yfirleitt hitt á menn af
hærra tagi og helzt hefði hann þurft
að mæla fleiri. Hann huggair sig þó
með því, að hæðin, sem hann hefir
fundið, er svo mikil, að tæplega
myndu fleiri mælingar færa ha.na til-
finnanlega niður, svo í öllu falli verð-
um við eftir sem áður hærri en frænd
ur vorir Norðmenn og Sviar. Á hinn
bóginn e> honum góður stuðningur
i því, að 5 fræðimenn, sem á undan
honum hafa mælt menn hér á landi,
þeir Englendingurinn Beddoe, Pálmi
Pálsson kennari, Páll Jónsson bú-
fræðingur, D. Sch. Thorsteinsson
læknir og Svíinn L. Ribbing, hafa
allir fengið nokkuð svipaðar meðal-
tölur og hann (þ. e. 170,00; 172,425,
172,67; 172,72 og 173,80 sm.)
Hæsti maðurinn sem G. H. mældi
var 192,2 sm. (skaði að ekki náðist
til Jakobs Bjarnasonar í Sea.ttle, því
hann hefði verið mun hærri), en lægsti
156,1 sm.
Hæstu menn fann liann jafnaðar-
lega. meðal Sunnlendinga, en úr sér-
stökum sýslum landsins gnæfðu Suð-
ur-Þingeyingar hæst; einkennilegt
var hins vegar, að Norður-Þingey-
ingar reyndust honum minStir af
landsbúunj, en mælingar voru of fá-
ar til þess a.ð mark sé á takandi.
Við samanburð á stéttum manna,
kom í ljos að skólapiltar og lærðir
menn voru yfirleitt hæstir, þar næst
kaupstaðarbúar holt og bolt, þá sjó-
menn og seinast sveitamenn. Mun-
urinn var þó svo lítill, að fátt má
með rökum af því leiða, en þó get-
ur G. H. ekki stilt sig um þá tilgátu
að til skólagöngu og embættisvegi
sæki yfirleitt þeir, sem séu af góðu
bergi brotnir og þa.r fyrir vænni að
vexti og gáfum og með meira sjálfs-
trausti.
Að háralit segir G. H. (bls. 247),
að vér Islerjdingar séum yfirleitt
talsvert dekkri en Norðmenn og stafi
það sjálfsagt af vorri keltnésku
bloðblöndun. Hins vegar er augna-
liturinn svipaðúr og hjá Norðmönn-
um. Og hvað limastærð snertir, bol
breidd og lengd og önnur vaxtarhlut-
föll erum vér líkastir Norðmönnum,
en þó kemur þar stórmcrkilegt atriði
til greina. Höfuðmál Islendinga
sýnir, að langskallar eru hér tiðafi
en rneðal hinna Norðurlandaþjóð-
anna, og jafnvel tíðari en í þeim
héruðum Noregs, þar sem þeirra gæt
ir mest, eins og í kringum Þrándheim.
Nú er það almenningi kunnugt, að
mannfræðingar telja hina norrænu
langskalla bezta kynið, víkingakynið
sem lagði undir sig stuttskallana, er
áður réðu landinu og haldið er að
hafi verið lágsigldari að menningu
og atgerfi.
Að langa, og breiða höfuðkúpulag-
ið er nokkru tíðara hjá okkur en
hjá Norðmönnum (eða 23,9% hjá
okkur, en 15,1% hjá þeim) kemur
nú einmitt heim við gamlar tilgátur
þeirra próf. Sars, próf. Arbos og
Beddoes hins enska, að það hafi ein-
mitt verið langskallarnir, höfðingjar
með hreinu víkingablóði, sem mest
tóku sig upp til að nema land á
Islandi.
Þarna er þá mergurinn málsins.
G. H. hefir með mælingum sínum
getað staðfest með allgildum rökum
tilgátur þessara vísindamanna. Mun
þett gleðja alla ættjarðarvini, þótt
sumir kunni að segja að þetta hafi
svo sem verið auðvitað mál, því nógu
oft hefir verið gumað af ættgöfg-
inni. En efalaust kemur mörgum
það á óvart, hve háir vér höfum
reynst í samanburði við aðrar þjóð-
ir. Mest er þó að gleðjast yfir því,
hve kynstofninn aJlur hefir verið
seigur gegnum hor og harðrétti ald-
anna.
Eg er nú samt sá gikkur, að mér
finst þetta ekki nóg, sem G. H. segir
okkur af langskallafjöldanum vor á
meða.l. Hann fann ekki fleiri en
23,9% langskalla af öllum hqpnum,
hinir allir, eða 76,1% voru undir-
málsmenn (miðlungshausar og stutt-
hausar).
Mér finst undarlegt, ef víkinga-
blóðið va.r svo gott, að það ákykli
þá ekki verða duglega ofan á í bar-
áttunni fyrir tilverunni. I drepsótt-
unum og hungrinu átti það dýra
blóðið að lifa en hitt að drepast, sem
ekki var höfðingjablóð. Því drjúgur
sla.tti var til af ógöfugra manna blóði.
Landnáma Isegir, að aðeins þriðjung-
ur landnámsmanna hafi verið fólk af
góðu og göfugu kyni, mést Norðmenn
en nokkuð af Keltum (sem voru stutt-
höfðar). Hitt alt, var að minsta
kosti í augum fornmanna, misjafnt
rusl af herteknu fólki vqstan og aust
an um haf. Þó fyrir kaani að rnanið
gæti verið vel ættað, eins og t. d.
Melkorka, þá var fleird af hinu
taginu, og sjálfsagt sumt af Slafa.-
kyni austan úr Kyrjálabotnum og
Eystrasaltslöndum. Mér óar við að
hugsa til þess a.ð mikið af okkar áð-
ur sögðu 76,1%, sem ekki eru lang-
skallar, skuli eiga ættina að rekja
til svo heimskra þjóða. Þá kann G.
H. að svar^: "Mikið af því eru
Keltar eða sambland Kelta og Norð-
manna — og Keltablóðið gerði haus-
ana að vísu styttri, en gaf þeim dökt
hár, brún augu og skáldlegt hug-
myndaflug.”
Eg skal játa, að eg á bágt með að
komast nokkuð niður í mannfræð-
inni, þó eg hafi lesið ýmsar bækur
og seinast Marret (sem mér fanst
ærið staglsamur og yfirborðshunda-
vaðslegur). Lærðu mennirnir eru
svo afar ósammála um hluti, sem alla
fýsir að fræðast um. Þaö er mest-
alt tilgátuvefur, líkt og margt í jarð-
fræðinni, og altaf koma nýir spek-
ingar fram til að rífa niður kenning-
a.r hinna.
“Hvad der er sanning i Berlin ach
Jena- — er endast daaligt skemt «
Hjeidelberg,”*) sagði Fröding einhverí
staðar.
Nú á tímum ríkir mesta tröllatrú á
norræna kyninu, eins og aJdrei hefði
fundist annað betra. Og þetta kann
að vera gott fyrir ókkur meðan sú
trú stendur. En það er ekki nóg að
vera langskalli og stór vexti. Það
eru líka Negrar og Eskimóar. En
Patagóníumenn og fleiri eru svo sem
nógu stórvaxnir. Hinu trúi eg
fast, “að margur sé knár þó hann sé
smár.”
*) Það sem er sannleikur í Berlín og
Jena, er aðeins léleg fyndni i Heidel-
berg. Ritstj. x
Það hefi gengið í bylgjugangi um
gengi þjóðanna í veraldarsögunni.
Hver hefir tekið við af annari- og
þózt bezt í það og það skiftið.
Lajigskölluðu víkingarnir lögðu
undir sig stuttskallana, sem bygðu
Noreg og Svíþjóð á undan þeim, en
þó gátu þeir ekki bygt þeim út. Enn
hafa flestir Skandínavar undirmáls-
höfuð eins og við, og hafa þeir erft
það ættarmark af stutthöfðum lands-
ins í fyrndinni. Þeir eru ekki heimsk
ari eða verri fyrir það, vildi eg halda.
Þó máltækið segi “Lítið vit býr< í
litlum kolli”, þá er það engu sann-
ara. en hitt, “Heimskur er jafnan
höfuðstór”.
Þó langskölluðu vikingarnir væru
á sinni öld vopnfimari og betur að
sér gervir en þeir stuttskölluðu, þá
gæti eg eins vel trúað að hinir síðar
nefndu hafi haft aðra kosti engu
siðri til þroska.
Eg trúi ekki á órjúfanlega kyn-
festu góðs og ills, sem svo mikið er
um talað án þess næg rök séu fyrir.
Eg trúi þvi að af refilstigum geti
stundum og máske oft komið bezta
fólk, ef guð lofar.
Loksins vil eg minnast á eitt. Eg
heyrði ýmsa eldri menn vestan hafs
halda því fram, að unga kynslóðin
vestra hefði að mun hækkað og
stækkað í samanburði við forfeður
sína, og þökkuðu þeir það bættum
Iifskjörum í Góserrtandinu. Mér þótti
þá gaman að vitna. til rannsókna G.
H„ sem eg vissi þá að sýndu meö
rökum hig sama heima í gamla land-
inu. Nú hefi eg ííka hér heima
heyrt garnla menn fullyrða einnig, að
þeir sjái mun á kynslóðinni yngri og
þeirri, sem þeir mundu eftir fyrrum.
Próf. G. H. heldur þvi pú fram,
að kynið hafi ætíð haldist stórvaxið
frá byrjun. Eg leyfi mér að efast
um þetta. Eg gæti trúað að kynið
sé breytingum undirorpið og geii
smækkað á tímabilum örbirgða.r og
vandiæða, en vaxið fljótt i velmeg-
un, líkt og hundar Hermanns von
Hösslins, sem getið er um í ýmsum
*
líffræðiritum. Hér á landi eru eng-
ar gamlar mannmælingar til að sanna
þetta. En æins og G. H. segir á bls.
241 í bók sinni, hafa mannmælingar
á Norðurlöndum sýnt talsverðan
stærðarmun á nýliðum frá því um
1840—55. Da.nir hafa stækkað um
4,1 sm„ Norðménn um 3,0 sm. og
Svíar um 4,4 sm.. Bkyldi ekki vqra
svipað um okkur Islendiftga, og allir
eiga þetta að þakka því, að þeir hafa
fengið vel að eta og betri aðbúð en
áður. F.n hvað stoðar það nema í
bili samkvæmt sögunnar reynslu’? Er
ekki sultur og allskonar skortur með
köflum, langtum betri til a.ð velja úr
kyninu og herða það. Samkvæmt
ra.nnsóknum G. H. virðist margra
aldra fátækt og vandræöi (þar á meö
allmikið óhóf í brennivíni í tvær aldir
eða þar til Templarar tóku við stjórn-
inni) ekki hafa. merkt kynstofninn
neitt illa, þvert á móti sýnist hann
alveg furðanlega efniiegur enn, að
minsta kosti samanborið við aðra.
Manni verður að halda, að einmitt
mikið af því, sem við köllum ilt, miði
aQeins til góðs (eg meina þó ekki þar
með brennivínið). Margt i veraldar-
sögunni bendir á, að hver sú þjóð,
sem á lengi við svoneúnda góða daga
a.ð búa, bíði af þvi að minsta kosti
eins mikið tjón, ef ekki meira, en
sú sem agast af ísköldum éljum, sulti
og seyru, sóttum og öðru harðlífi.
Hvað segir ekki hann Davíð kollega
Thorsteinsson um sjómennina við
Djúpið? Eftir að þeir höfðu hætt
róðrunum og sátu hverja vertíð eftir
a.ðra í makindum á þilfari mótorbát-
ánna (reykjandi sigarettur?), þá rýrn
uðu upphandleggir þeirra úr 36^—34
sm. niður í 33—31 sm. Eg held að
þetta sé ilt. Þess vegna hjó eg eft-
ir þessum merkilegu mælingum Da-
víðs læknis, sem próf. G. H. vitnar í
á bls. 22. Við skulum vona að þessi
og þvilík hnignun i meðlætinu kom-
ist ekki í kynið, heldur sé aðeins.
hverfandi ský. En hvað legst í ætt-
ir og hvað ekki? Gömlu víkingarnir
voru sterkir og stórvaxnir og höfðu