Heimskringla - 19.05.1926, Qupperneq 5

WINNIPEG, 19. MAÍ, 1926.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSlÐA.
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East. Phone A 6356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hlamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
svo lítiö fram á þenna dag. En ekki ta-landi, hugsandi, skynsama
fullnægjandi né til frambúöar. En alveg eða alténd aö mestu leyti eins
menn,
dauöamein islenzkunnar liggur í lund
arfari Islendingsins, sent kemur strax
fram hjá meginþorranum, þegar
og þeir eru sjálfir. En gæta eigi þess
að þeir og forfeður þeirra hafa lært
af reynslu miljóna ára, sem er orðiti
hann kemur til annara þjóða. ELann samgróin eðli þeirra og er þeim nátt-
samlagast öllu strax. Sál hans er al-
heimsborgari, þótt líkaminn hafi ver-
ið einangraður í þústtnd ár norðitr i
landinu ljúfra drauma.
Fólk hér er stöðugt ag tala um aö
skilja Vesturheimi eftir andlegt, ís-
lenzkt góðgæti, eins og' það gefur
honum kroppinn sinn til áburðar. Það
segist skulda honum fyrir það, sem
hann hefir gefið því að borða. En
tnér finst nú að við séum búnir að
margborga það með allri skítvinn-
unni. En það er samt góð og falle£
hugsttn.
En skuldum við Islandi ekkert?
Gaf það okkur ekki likanta og sál,
uæst á eftir guði almáttugum? Er
ekki líf okkar, sem þár erum
fæddir, i raun og veru þess líf ?
( Sumt i íslenzka þjóðlifinu er þann-
úrleg óg eðlileg. Hann var ekki meö
tannstöngul í vasanum eða hanzka
á höndunum hann Adam, og hún Eva
hafði engan hring á höndunum, var
ekki í neinum silkikjól, og enginn
var presturinn að gef.a þau sajitan.
Og ekki voru húsakynnin neitt kostiu-
leg heldur, þau eru ekki nefnd i sögu
Gyðinga i bibliunni. Því að gamla-
testamentið er alt frá upphafi til enda
trúarbók Gyðinga. En hún nær ekki
nema. tiltölulega lítið aftur i tímann.
Og byrjunin, urn sköpun heimsins, er
nokkuð endaslepp og fljótfærnisleg.
Riblían segir aö guð h'afi skapað
heintinn á sex dögum. En vér vitum
það með vissu, að heimurinn er að
skapast enn þann dag í dag, og þessi
sköpunarsaga Gyðinga er svo barna-
leg, að undrun fer um hvern hugs-
ig vakið, að það getur ekki komist landi mann við að lesa hana. Hfffi er
inn i neitt annað þjóðlíf. Svo er
uieð sum hugtök málsins, venjur og
siði okkar, og siigttr þær og sýnir og
skilníng, sem við það ^r tengt. En
hvað verðttr af því, sem ekki kemst
til þessarar þjóðar? Og það er æði-
niargt. Læra börnin það? Nei, það
fer í gröfina með okkttr.
Eg gat þess arna í siðasta Lögbergs
blaðí, að “Saga” vildi fegin geyma
og vernda írá glötun allan íslenzkan
íróðleik hér vestra, og hefir þess
áður einnig verið rninst í Heims-
•kringlu. Mér finst við skuldum Is-
landi þessa verndun, þessa litlu fyrir-
'höfn, að skrifa up_p eða láta aðra
skrifa, hafi eitthvað markvert fyrir
tiugu eða anda borið á langri Hfs-
leið, eða sem minnið geymjr frá sögu
sögn annara. Að glata því bezta,
sem ,við kunnum og hvergi er ann-
arsstaðar til, er synd á móti íslenzk-
um anda, en hann hefir of oft frelsað
okkur frá þeim ensku sjö, til þess að
við munum honum það ekki.
Með þessu eru ekki meint ártölin.
þegar hingað var flutt, eða þegar
börnin fæddust eða dóu, eins og flest-
ar okkar landnámssögur eru: fæð-
ingar- og dánardægur — búreikning-
svo bersýnilega röng. Til dæmis, þar
sem guð fer að skapa konuna. Hann
skapaði karlmanninn, en í annríkinu
gleymdi hann að skapa konuna. En
ekki var hann lengi að gá að því, að
þetta dugði ekki. Hann fór því til
og lét fastan svefn falla á manninn.
og tók eitt af rifjum hans og fylti
aftur mcð holdi, og gerði konuna af
þessu beini. En sé þetta satt ætti
maðurinn að hafa einu rifinu færra
öðrumegin, og getur hver sem vill
leitað á sjálfum sér, hvort rifið er
þar eða ekki. Ef hann finnur rifið
þar og að þáu eru jafnmörg báðu-
megin rifin þá er annaðhvort, að
guði hefir skjátlast, eða að sagan er
ekki sönn. Þessi saga er á ensku
máli kölluð “ribstory”. Og þarna
í 3. kapítula er höggormttrinn látinn
tala við konttna, og hún talar við
hann og þau skilja hvort annað eins
og góðir og gamlir kunningjar. Svc
gerðist guð "skraddari og bjó til
skinnföt h.anda Adam og Evu, og
erum vér tregir til að trúa þvi, og
munu þeir fleiri verða, ef rnenn
hugsa sig nokkttð um.
En í staðinn fyri# að eltast við
oss áfl það, sem lyft hefir heilum
fjallgörðum. Jafnvel heilum lönd-
um eins og Islandi. Eða fjöllunum
í Svisslandi, eða Klettafjöllunum i
Norður-Ameríku, Andesfjöllunum í
Suöur-Ameríku, eða hinum voðalegu
fjöllttm norðan við Indland í Asíu,
HimaUtyaf jöllunum (Snjófjöllttnum).
Þau eru þetta 26,000 fet, 28,000 og
29,000 fet. Hvort haldið þér, vinir
ntínir, að það hafi þurft nokkunt
kraft til þessa?
En meðan jarðskorpan var að
harðna, þá hefir ekki gengið á öðru
en þesstt: Það hefir verið brestur
við brest og hvellur við hvell, og
drunur miklar langt út frá. Hugsið
yður hvernig yður yrði við, ef þér
heyrðuð þessa dynki, ef að landið
lyftist með yður hátt upp til hirnins?
Eg man eftir því einu sinni heima á
Islandi, það var við húslestur um
kvöld eitt, að faðir minn var að lesa
lesturinn, fann eg þá ónota hreyfingu
og sá föður ntinn rugg.a til stólnum.
Þegar búið var að lesa, sagði hann
að það hefði verið jarðskjálfti. I
annað sinn var það um vor eitt að
við vorum að ríða til kirkju og
hleyptum harðan skeiðsprett á glæru
svelli. Þá heyrðttm við voðalega
hvelli til fjallsips austan við okkur,
dimm.a. og þunga, og var sem jörðin
hristist. Og s\o voru þeir miklir, að
við héldttm fyrst að það væri rétt
austan við Vatnsdalsfjall, sem þetta
væri. En seinna vissum við að það
voru Dyngjufjöll að gjósa. En þau
heltu bsku og vikri miklu yfir Aust-
urland. En þau eru lángt austur frá
Þingi í Húnavatnssýslu, þar sem við
vorum á ferðinni, og þó fanst okkur
sem drunur þessar værtt rétt hjá okk-
ur, og þó voru þær eitthvað 10 eða
12 dagleiðir í burtu þaðan sem við
vorum á sprettinum.
Hinir' fornu Gyðingar h.afa hugs-
að sér að jörðin væn flöt, syndandi
á einhverju voðalegu hafi og í kring-
ttm hana gekk sólin og allur stjörnu-
himininn. En i stað þess vitum við
að jörðin er hnöttur, sem allar stjörn
ur eða sólir himins, og eins er langt
stðan að vér vissum, að jörðin gekk
í kringum sólu. En sólin hefir svo
mikið aðdráttarafl, að hún rennur um
himinhvolfíð með allan plánetuhóp-
inn með sér, og missir aldrei af
neinni.
En, nú er komið að því að byggja
jörðina. Meðan hún var í umbrotum
þessum og alt lék á reiðiskjálfi, björg
in hrundu eða risu upp, gat engin
lifandi skepna lifað á henni, því að
gosin og eldarnir að neð.an vildu
eyöa öllu lifandi á henni. En smátt
og smátt vann kuldinn á að utan úr
geimnum og gosip urðu færri og
færri, og nú fóru að kotna lifajtdi
kvikindi á hana. Tröllsleg voru þau
mörg fyrir örófi vetra, og mun fátt
af því eyjarnar í Mexíkóflóanum,
Cuba, Porto Rico o. fl.
Þegar Islendingar fóru i landaleit-
ir suður af Grænlandi, fundu þeir
þar menn fyrir á ströndunum. En
þeir voru fyrstir allra að finna Ame-
ríku. Við menn þessa börðust þeir,
og voru þeir harðir í horn að taka.
Einmitt fyrir það urðu þeir að hætta
ferðum sínum þangað og voru þó
k-omnir suður undir Boston, og að
því er sumir ætla, suður undir New
York.
Þá má einnig geta þess, að aldrei
■hefir Kínverji verið forfaðir Islend-
inga eða Kákasusntanna eða Svert-
ingja. Kynflokkarnir hafa verið að-
skildir frá alda öðli. Og víst er um
það að ekki eigum vér Islendingar
ætti vora að rekja til Gyðinga. Rek-
ur oss þvi enginn nauður' til að
leggja trúnað á það æfintýri, sem
sköpunarsaga þeirra er, og því síður,
sem þeir afneita algerlega Jesú Kristt,
syni Jóseps, sem frelsara sínum.
M. J. S.
St. James Private Continuation Sehool
and Business College
Portage Ave., Cor. Parkview St., St. James, Winnipeg.
Auk vanalegra námsgreina veitum við einstaklega góða t3*
sögn í enskri tungu, ntálfræði og bókmentum, með þeim til-
gangi að gjöra mögulegt fyrir þá sem frá öðrum þjóðum
koma að láta í ljós beztu hugsanir sínar á fósturmáli sínu
Enskunni, eins vel og innfæddir geta gjört.
Þeir, sem standast inntöku prófið, sem er ekki erfitt, geta
byrjað strax.
Skrifið, eða sækið persónulega um inngöngu frá klukkan
8—10 að kvöldinu. Gjald frá $5.00 á mánuði og hærra.
Einnig má fá upplýsingar þessu viðkomandi hjá Mr. H.
Elíasson, og er þeim sem tamari er íslenzkan, bent á að snúa
sér til hans. Simanúmer N-6537 eða A-8020.
Sími N 8603
Andrew’s Tailor Shop
Föt búin til eftir máli. — Hreinsun og pressun
Verk sótt og sent heim.
ANDREW KAVALEC
346 Ellice Ave., Winnipeg
♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦•^♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦.♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦Í<
dreymt, hrygst og saknað, hlegið og
grátið, — geislabrotin frá íslenzkri
sálarsól, sem tjú er að lækka göngu
sína vestan hafs.-----Það eru geisl- 1
ar og glampar, friðsæl kvöld og þögl-
ar nætur, og þrumur og eldingar hins
innra lífs, hugsjónirnar og hugmynda
flugið — ímyndunaraflið í allri sinni
ílenzku dýrð hugsandi landnemans,
sem “Sögu” langar til að eignast
geyma og sýna.
Oftar en einu sinni hafa aldnir
tnenn lofað mér handritum um merka
atburði, sem mig langaði til að eign-
ast, en mennirnir dáið áður en það
komst í fram kvæmd. Mér finst því
öll sanngirni rnæla með því, að við
segjum það í tíma, sem ætti að segj-
ast, þvi annars getur skeð að þögnin
verði nokkuð löng. Og þar sem
Saga er gefin meðfram út í þessu
augnamiði, þá ætti fólk að senda
henni handrit sin. En ef það vill
það ekki, þá ætti það samt að koma
þeim á einhvern óhultan stað, t. d. i
^kjalasafn Þjóðræknisfélagsins i
Winnipeg, eða handritasafnið i
Reykjavík, svo það geti verið þess
víst, að það verði ekki brent með
“islenzka skraninu og bókaruslinu’’,
sem búast má við, að aþtaðar þyki
verða fyrir nútiðar uppfundningum
nýtizkuhúsanna, þegar islenzki Is-
lendingurinn er farinn veg allrar ver- l ,..
“ i sioðandi og
aldar.
Þ. Þ. Þ.
þjóðsögur Gyðinga, skulum vér
ar og jarðamat. Það sem eg á við, jihlusta á hvað vísindamennirnir segj.i
er hvað hafi verið hugsað, vonað og oss um þenna hnött, sem vér nú af þeinl og ]jk]ega ekkert lifandi nú.
byggjum. Og viljum vér taka það
trúanlegra, en sagnir fáfróðra lítt-
mentaðra Gyðinga, sem alls enga
þekkingu höfðu á þessum efnum, og
lifðu þarna í útjaðri menningar þeirr
ar, er þá var, fyrir meira en 2000 ár-
um. Það er æfinlega betra að
treysta því, sem maður getur skilið,
heldur en botnlausum tröllasögum
hinna og þessara mentunarlausra
manna.
Þeir segja oss að sólin sé eldhnött
ur enn þann dag í dag. Þess vegna
höfum vér hitann frá henni. Öðfluga.
veltur hún um geiminn og dregur
með sér allan plánetuhópinn. Merk-
úríus, Venus, Jörðina, Marz, Júpíter,
Satúrnus, íjranus og Neptúnus. Þetta
er stór hringur og er Merkúrtus næst
sólinni, en Neptúnus fjærst. Þessar
8 plánetur hafa hver utn sig tung!,
sem ganga um þær; jörðin hefir eitt,
hinar fleiri. Turrglin eru flest orðitt
köld, því að þau eru minni en plán-
eturnar og er á þeim eilíft frost, þvi
að loftið, sem þau verða að vaða um
er kalt. En endur fyrir löngu var
jörðin heit, sjóðandi heit.' Tunglið
okkar er nú kait og freðið, 'og sama
verður urn jörðina, þó að langt sé
enn til þess ^tíma.
En fyrir óralöngum tíma síðan,
sjálfsagt miljónum ára, var jörðin öll
vellandi, eins og sólin
er nú. Vér sjáitnt það alstaðar, þar
sem fjöllin eru og hverarnir, og sum
fjöllin gjósa ennþá við ’og við. En
Sköpunarsagan. fjöllin eru öll komin fyrir það, að
þarna uftdir fjöllttnum hefir hitinn
verið svo voðalega mikill, að hann
hefir sprengt skorpu jarðarinnar,
brotið klettana sundur og lyft öllu
ttpp. Vér getum fengið nokkra hug-
Þegar menn far.n að hugsa sér sköp
un hinna fyrstu manna og dýra á
jörðinni, þá mun mörgum manninum
verða það að hugsa sér þá á sama
eða Hku stigi og þeir eru sjálfir. Al-
En eftir því setn alt verður rólegra
fer þeittt að fjölga. Ormar og skor-
kvikindi, dýr merkurinnar, hirtir og
kindttr, og hestar og nautgripir, ljón
og tigrisdýr, úlfar og refir og fljúg-.
andi fuglar, og ortnar og skriðkvik-
indi af öllu tæi. Þetta hefir óefað
bygt jörðina um fleiri þúsund ár
fyrst framan af. Einhver seinustu a/
dýrunum hafa að öllum líkindum ap-
arnir verið. Þeir ertt ntönnum lík-
astir. En svo kentur sá tími þegar
mennirnir koma. Enginn maður veit
eða getur sagt hvenær það hefir ver-
ið. En rniklu lengra er siðan hinn
fyrsti maður kom á jörðina, en rnenn
alnient hafa haldið. Og óskaplegn
lengi h.afa þeir verið að þroskast, að
læra að mynda tunguniálin og bjarg-
ast af fyrir villidýrunum, sem al-
staðar ltafa ásótt þá, og svo hefir
hver villimaður ofsótt annan. Og
ekkert hafa þeir kunnað málið í
fyrstu, og það tekur ákaflega lang-
an tima að mynda tungumál. Fyrst
hafa þeir talað hver við annan með
bendingum og hljóðum, en ekki getað
búið til skiljanleg orð.
Eitthvert hið elzta tungumál heims-
ins er kínverska. enda bera Kinverjar
það með sér. Sama er að segja um
Indverjá, enda hafa lönd þessi verið
fyrirtaksgóð, einkum meðan fjöldinn
var minni þar en hann er nú.
En svo er Ameríka. Einhvernveg-
inn hefir mannkynið lifað hér eins
og i hinum gamla heimi. Og það er
vist að fyrri á öldum var hún miklu
stærri en nú. Menn hafa sögur af
þvi löngu áður en landafundir gerð-
ust hér, að til væri land mikið vestur
af Spáni og Norður-Afriku. En svo
halda menn að það hafi sokkið i haf-
T
f
f
T
t
t
t
t
t
t
t
❖
t
t
T
GAMLA
AÐFERÐIN:
Með gömiu aðferðinni,
seljum við
í Samkepni
sem Einstaklinga r
eftir atvikum
heimskulega
hrúgum á markaðinn
gefum ágóðann
til annara.
I
i
NÝJA
AÐFERÐIN:
Með samlagssölu
seljum við
í Samvinnu
sem heild
regluhundið
skynsamlega
með verslunaraðferð
svo ágóðinn lendi
hjá okkur sjálfum
Samvinna Veitir Betri Lífskjör.
Skrifið nú eftir öllum upplýsingum um upptöku í samlagið til
Manitoba eða Saskatchewan eða Alberta
T
♦!♦
V
Wheat Pool Wheat Pool
Winnipeg,Man Regina, Sask.
Wheat Pool
Calgary, Alta.
:♦♦;♦
f
t
T
T
T
T
f
t
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
❖
f
f
v
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^♦^♦♦.♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦.
mynd um þetta, þegar vér ímyndura ið og horfið, og sé nú aðeins eftir
s
TIFERDIR
FARBRÉP TIL SÖLU
15. MAl
til
30. SEPT’
AUSTUR-C AN 4DA
M£Ð JARNBRAUT EÐA JARNBRAUT OG SKIPI
KYRRAHAFSSTRANDAR
URIHYRNINGSLEIÐIN — —
ALASKA
JASPER NATIONAL PARK
-------- MT. ROBSON PARK --- ■ ■
GILDA TIL HEIM-
FERÐAR
til 31. OKTÓBER
1926
SkemtiferSir undir umsjá leiísögumanna.
eru lueffllejrar i'yrlr
KENNARA, t/EKNA, LÖGMENN,
KAUPStSLUMENN og KVENFÖLK
FerlSlr t Jflll «1
♦ *
Stórbretalands og Meginlandsins
PIUIVCE EDWARD ISUAND
KYRRHAFSSTRANDAR
Skemtanir á merkum stöt5um á lensinni.
.... BEIXAR FERÐIR FRA VESTUR-CANADA TIL _
Eucharistic Congress, Chicago
20.—24« JCNÍ, 1926.
Finni5, og fAI5 fullar upplýsingnr
hjft einhverjum umhoþsmannl
CANADIAN NATIONAL RAILWAYS
etfn skrifið„
W. J. QUINLAN,
Dlstrict Passengrer Agent
Winnipegr, Man