Heimskringla - 24.11.1926, Side 7

WINNIPEG 24. NÓV. 1926.
HEIMSKRINGLA
Bakverkir
eru einkenni nýmasjúkdóma. GIN
PILLS lækna þá fljótt, vegna þess aS
þær verka beint, en þó mildtlega, á
nýrun — og græSandi og styrkjandi.
50c askjan hjá öllum lyfsölum.
132
heitir finska, og ekki á neitt skylt
viö Noröurlandaníálin, en yfirleitt
halda menn sænskuna miklu útbreidd.
ari í Finnlahdi en hún er. Sænska
hliðin á Finnlandi hefir verið opn-
ari og aðgengilegri en hin, og áhrifin,
þaðan því meiri. Finskir staðir eru
jafnan nefndir sænskum nöfnum en
ekl^i finskum hér á lándi, þó mikill
meirihluti Finnlendinga nefni aldrei
nöfnin Helsingfors, Abo og Viborg
til dæmis, heldur ávalt Helsinki, Tur-
ku, og Viipuri.
Finnlendingum er illa við þetta,
það er að segja meirihlutanum —
og hann er meiri en margur heldur.>
Finnlendingar eru réttum þremur
miljónum fleiri en Islendingaf, en
þar af eru ekki nema 340,000 sænsku
mælandi — rúmlega tíundi hver mað-
!lir'
mjólkurkerrur, er nú er ekið heim aö Um áramótin 1917—18 urðu Finn
loknu dagsverki, og stoku bifreiðar ]encjingar sjálfstæð þjóð, eftir að
þjóta fram hjá. A stóku ^tað skýtui . jla|a stahig un(jir erlendum yfirráð-
upp krakka við veginn. I eii Hggja. sigan 1293. Má því segja, að
hér og gle>Pa sólskiniö eins kött ( þe;m ha.fi tekist vel aö varðveita
urinn. og ekki er aö sjá, aö þeim^ þjóSerni sitt og tungu, í meira en 500
bregöi neitt sérstakle„a viö hvininn ’ra samhug v;g Svía, bg kemur það
í bifreiö>innl- . | vitanlega af þvi, hversu frábrugðin4
Viö ökum tun þéttbvgÖ kauptún. þjótSa.reinkennin voru. Sænskan varð
Þar er hvet sölubúö.n viö aöra, enf|a ^ mal hinnar ráðandi stéttar, og ýmsra
liggja þéttbvgöar sveitir til be„gja andans manna, sem heillast höföu af
handa, svo að kaupmenn lif.t >æmi_ | sænshri menning, en alþýðan hélt
trúlega við sitt.
Finnlendingar eru mjög óskyldir
Frh. frá 3. bls.
‘legu og þolanfegu lífi. Húsin eru
flest einlyft, surn þó tví- og þrílyft.
en fá voru þo svo ha. F.ngin þorf Noröurlandaþjógunum og mal þeirra
sömuleiðis. Að því er menn hyggja,
er þjóðstofninn kominn úr suð'ur
virtist á að villast í þessum bæjurn,
því að vegurinn er aðeins einn
Viö höfum ekiö 3 4 milut o& er_ f urj1grugunum v;g Volga, og þykjast
um nu í Storehedinge. V.ð stöðvum j ^ hafa menjar eftir hann
bifreiðina á torgi e.nu . miðjum,^ ff. seinf . steinöldinni.
bænum. Þar eru margar bifreiðar j Haf. kynþáttur þessi sígan flutt sig
fyrir. Tala þeirra er sjá'lfsagt 100
—150. Hér er nokkitrra mínútna
dvöl, og svo er ekið af staö, — ferð-
inni er heitið til Stevnsklint, og þang-
að er aðeins 15 mínútna aksstur.
Það er á þessum stöðvum, að
“AlfhóU” á að gerast. En tímansl
tönn hefir breytt rniklu á þessum
svæðum. Landið hefir' smámsaman
horfið í sjó. Stórir skógar og frjó.
samar ekrur hafa oröið sjónum að
bráð, og sjórinn brýtur árlega af
landinu. Strandlengjan er hart krít-
arlag, en á milli er líka mevr krit.
Hér er þverhnípt niöur i sjó, og verö-
ur að gæta allrar varúöar að fara
ekki á höfuðið niður í sjóinn.. Hér
þykir gott að baðast, en sjórinn er
hvítur af krít. Brött þrep liggja
niöur að sjónum, og þótti mér hin
mesta glæfraför að fara þetta upp
og ofn. Slúta bakkarnir langt út,
þegar niður kemur. og hanga eins
og skútar yfir höfði manns.
Um miðbik 15. aldar var bvgð hér
kirkja. Þá stóð hún langt frá sjó.
Nú stencjur hún frammi við sjó, svo
að garðurinn krjngum hana og kirkju
garðurinn pmhverfis stendur nú á
sjávarbarmi, og hefir sjórinn étiö sig
innundir austurenda kirkjunnar, og
er því ekki ntessað þar lengum en
kirkjan látin standa sem minjagrip-
ur á þessum stöðvum, en vel má vera
að sjórinn taki hana áöttr langir tím
ar líða. Lengra frá sjónum er bygð
ný og fögur kirkja, og umhverfis
hana hinn fegursti kirkjugarður,
hreinasta listaverk, — en lítið tekinn
til notkunar ennþá.
Þorf. Kristjánssou'.....
—Alþýðublaðið.
smatt og

Vér höfum
nokkuð sem þér
þarfnist
Það eru útiskór. Laglegar og móðins
skóhlífar og yfirskór fyrir konur og.
stúlkur, einnig sterkar og endingar-
kóðar.
Vér höfum allar gerðir og stærð-
ir; ef þér viljið koma og skoða, þá get-
um vér áréiðanlega útvegað yður
IW einmitt það sem • ™E ^kl
u ^ þér óskið helzt n IORthERN
eftir,- í" 1 •■^UBEíER^Cq'I^
Til sölu hjá eftirfylgjandi kaupmönnum:
Arborg Farmers Co.op.
Association, Ltd.
Jónas Anderson
T. J. Clemens
S. Einarsson
T. J. Gíslason
Lakeside Trading Co.
Sim. Sigurðsson
F. E. Snidal
S. D. B. Stephenson
Arborg
Cypress River.
Ashern.
Lundar.
Brown.
Gimli. *
Árborg
Steep Rock.
Eriksdale.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
“Alfhóll” er hið fræga leikrit Hei-
bergs, "Elverhöj”, sem ntargir Is.
lendingar kannast við. — Ritstj.
Finnland hið nýja.
smátt vestur og norður
yfir Rússland og staðnæmst um hríö
í hértfðunum fyrir sunnan Finska.
flóann. En á fyrstu öldunum eftir
Krists burð hafi þeir svo fluzt norð-
ur yfir flóann og sezt að í Finnlandi.
Nánustu ættingja þessa- kynþattar
telja menn Eistlendinga og Magyar-
ana í Ungverjalandi, og styðjast þar
einkum við athuganir á málum þess-
ara þjóöa, sem eru ntjög skyld.
A árunum 1154—1292 lögðu Sví-
ar undir sig Finnland smátt og smáí.
Urn siðbót var fvrst farið að nota
finsku • sem ritmál, siðbótapostuli
þeirra hét Mikael Agricola, og var
einn af lærisveinum Lúters. Er hann
talinn fyrsti maðurinn, sem ritað
hafi finsku að nokkru ráði; hann
þýddi meðal annars Nýja Testament-
ið, og kom það út á finsku 1548, en
öll biblían kom út á finsku árið
1642. En finskra áhrifa í bókment-
unum gætti eigj að siður lítið um
þessar mundir. Þaö er eigi fvr en
uni' aldamótin 1800, að finsk þjoð-
ernisvakning fer fyrir alvöru að breið
ast út og fá vind í seglin, en þegar
híu ár voru liðin af öldinni, urðu
Svíar að láta landið af hendi við
Rússa. Varð það að vissu leyti til
þess að vekja Finnlendinga enn betur
til meðvitundar um þjóöerni sitt.
J. V. Snellntan og tímaritið “Sa.
ima” höfðu forustuna á þessu sviði.
Og um miðja öldina setn leið var svo
í komið, að allmörg skáld og fræði.
tnenn voru farnir að nota finskuna
í riti. . Jafnframt reis upp hópur
mentamanna, sem notuðu finskt mál,
en áður hafði sænskan veriö mál
lærðra manna og rithöfunda. Þo
var það ekki fvr en 1860—70 að far-
ið var að nota finskuna alment i
blöðum. •
Fyrsti skólinn, sent notaði finsk-
una sem aðalntál, var stofnaður ár.
ið 1858. Það var mentaskólinn t Jy-
veskyle. Fyrst. var kent ltæöi á
ssensku og finsku, en er stundir liðu
framj á finsku eingöngu. Arið 1869
var finski kvennaskólinn stofnaður í
Helsingfors. Og árið 1875 var
finska lögboðin í skólununt jafnfranit
sænsku. Sex árum síðar var leyft,
aö kensla mætti fara frant á finsku
I Hmýnd flestra Islendinga er
Finnland í flestu tilliti sanistæða ann
ara Norðurlanda, og þjóöin náskyld
Svíum að máli og menningu. Að
vísu vita flestir að til er mál, sem eingöngu. Og 1887 var fyrirskipað,
St. James Private Continuation School
and Business College
Portage Ave., Cor. Parkview St., St. James, Winnipeg.
Auk vanalegra nántsgreina veitum við einstaklega góða til-
sögn i enskri tungu, málfræði og bókmentum, með þeim til-
Sangi að gjöra mögulegt fyrir þá sem frá öðrum þjóðum
koma að láta í ljós beztu hugsanir sínar á fósturmáli sínu
Enskunni, eins vel og innfæddir geta gjört.
Þeir, sem standast inntöku prófið, sem er ekki erfitt, geta
byrjað strax. •
q i^krÍf'«- e^a sækið persónulega um. inngöngu frá klukkan
8 10 að kvöldinu. Gjald frá $5.00 á mánuði og hærra.
I
að opinberar skrifstofur skyldu svara
á finsku þeirn bréfurn, er þær fengju
á þvi máli.
A siðustu árum rússnesku stjórn.
arinnár í Finnlandi, var gerð tilraun
til þess að lögleiða rússneska tungu
í embættisfærslu i Finnlandi, en þó
varð því ekki framgengt. Fyrirskip-
un sú um mál Finnlendinga, er nú
gildir, er frá 1923, og eru helztu á.
kvæði hennar þessi:
I þeim héruðum, þar sem tíundi
hluti íbf\anna krefst þess, skulu bæði
málin kend. Þó skál kenna bæði
málin í Helsingfors, Abo og Vasa,
þó að minnihlutinn nái ekki 10%.
Komist minnihlutinn i einhverju hér
aði, sent hefir bæði málin, niður í
8%, skal hætta að nota mál hans.
Síðan Finnland varð sjálÍ9tætt ríki
missir sænskan fótfestu þar með
hverju ári sem líður, og í mörgum
héruöum landsins eru börn, seln ekki
læra sænskt orö.
— Tvö hundruð þingmenn eiga
sæti á löggjafarþingi Finnlet^linga.
og eru þeir kosnir til þriggja ára í
senn. Flokkaskiftingin er þannig nú
að í þinginu sitja 61 hægrimenn, 61
bændaflokks- og framsóknarmenn og
vinstriflokkur, sem í eru 60 jafnað.
armenn og 18 kgffnmúnistar.
Landbúnaðuririn er aðalatvinnu-
vegur Finnlendinga, og lifðij 61%
henni og úrræðum hennar; — þörfin
á að þekkja rök þau, er stefnan hefir
fram að færa, er jafnbrýn fyrir fylg-
ismenn og andstæðinga.
Eg man ekki eftir, að eg hafi les-
ið nokkra bók, sem gerir eins vel og
ljóslega greirt fyrir rökúm stefnunn.
ar og svari jafnmörgum mótbárum,
sem þessi bók gerir, er hér um ræð-
>r. Er það sannkallað vopnabúr fyr.
ir meðmælendur stefnunnar, en and-
stæðingar hennar ættu aö fara að
sem einn. kunningi minn, sem er
rjmmur ihaldsmaður'og situr nú viö
að lesa bókina og stryka undir, til
þess að geta hrakið kenningar henn-
ar, bæöi fyrir sjálfan sig og> aðra.
Efnið í bókinni er sem hér segir:
I. Frumatriði jafnaðarstefnUnnar.
II. Jafnaðarstefna og eignasvifting.
III. Jafnaðarstefna og persónuleg
eign. IV. Jafnaðarstefna og frelsi.
V. Jafnaðarstefná og embættismanna-
vald. VI. Jafnaðarstefnan og tollalög-
gjöf. VII. Jafnaðarstefna og véla-
iöja. VIII. Jafnaðarstefna og sóun
IX. Jafnaðarstefna og jöfnun. niður
á viö. X. Jafnaðarstefna og mann-
legt eðli. XI. Um hagsýni. í
Þess niá geta, að óháði verkamanna
flokkurinn brezki hefir tekið upp sér
staklega og gefið út fyrsta kafla
bókarinnar, sem greinargerð fyrir að
stöðu jafnaðármanna.
Jakob Jók. Smári....
af þjóðinni á honum árið 1920, en
aðeins 14,8% af iðnaði. Tala sjálfs..*—Vísir.
eigparbænda hefir siöan 1901 vaxiö -----------x-----------
upp úr 110 upp i 300 þúsund. Rikið
á sjálft unt 40% allra jaröeigna i P ' Íclon/lí
landinu. Smjörframleiðsla hefir auk I lu lSmliQl
ist mjög síðustu árin. | ----
Aðalútflutningsvara Finnlendinga Lárus Michacl Kmidscn. — Hann
er timbur og trjávörur. Finnland er , var bróðursonur þeirra Kristinar
rnesta skógland Norðurálfu, og 58,6, Sveinbjörnsson háyfirdómarafrúar,
prósent af landinu er þakið skógi, j Jóhönnu Guðmundsen, sýslumannsfú.
sem aö notuni keniur . Af skóglend [ ar á*Litlahrauni og frú Guðrúnar
inu á ríkið 37%. Pappírsframleiðslu ! Guðjohnsen. Hann var fæddur 1841,
er rnikil, og starfa 16,000 að pappirs-
iðnaði. I landinu eru rúmlega 100
trjáijiauks. og pappírsverksmiðjur,
og framleiöa þær nær 600,000 smá-
lestir af trjámauki og “cellulose”.
Fjárha^ur Finnlands er furðu góö
urur. Arið 1924 var tekjuafgangur
ríkisins 70 miljón rnörk. Beinir og
óbeinir skattar voru þaö ár 1860 milj
stundaöi sjómensku og læröi skipa-
smíði hjá Danielsen í Lóni. Hann
var kaupmaður um tínia, árin 1894
—1904, og var þá i Keflavík. Hann
fluttist til Reykjavikur árið 1900,
varð blindur árið 1905 og lá í kör
siðustu 5 árin. Hann var tvíkvæntur
Siðari kona hans \ heitir Svanborg
Jónsdóttir, og eiga þau eina dóttur,
ónir. Utgjöld til hersins nerna 146, Er hún gift kona við Sevðisfjörð. —
morkuni á ibúa «á ári en afborgun Svanborg Jónsdóttir lifir mann sinn.
og vextir ríkisskulda unt 72 mörkurn. Lárus Knudsen var afburija karl.
Ríkisskuldirnar nema utn 1148 mörk. menni á yngri árum. 17—18 fjórð-
um á hvern íbúa.
(Visir.)
Ritfregn.
Rök , jafnaðarstcfnunuar eftir
Frcd Hcndcrson. Reykjavík
Utgefandi: Jafnaöarmannafé-
lag Islands. 1925. (Yngvi Jó.
hannsson islenzkaði með leyfi
höfundarins og Independent
I Labor Party.)
Æ meiri veröur rneð ári hverju
þörfin. að kynna sér jafnaðarstefn-
úna, þossa stjórnmálastefnu, sem full
yrðir að hún sjái ráð til að útrýma
fátæktinni úr heiminum. Er það að
því leyti til alveg sama, hvort maðuí
hefir fyrir frarn trú eða vantrú á
unga bar hann einu sinni niilli Reykja
víkur og Alftaness. Hann var skygn
mjög. einkum framan af æíinni. A
gamals aldri m^etti hann efnu sinni
kunningj’a sinum, sem var dáinn uppi
í sveit fyrir tveim dögum, án þess
að Lárus vissi það, og baö hann unt
að lána sér hest, en hinn svaraði, aö
nú lánaði hann ekki hésta frantar,
og þótti Lár#si þaö kynlegt í svip-
inn. Lárus var mesti dugnaðar- og
iðjumaður, sjójnaður, smiður og
kaupmaður. I 15 ár hafði hann'of-
an af fyrir sér, eftir að hann var
orðinn blindur. Konan hans studdi
hann að því trúlega, en eftir að hann
var kominn í kör, varð hún að taka
alla byrðina á stnar herðar og vinna
fyrir þeim báðum, og annast hann.
jafnframt, og hefir gert það heiðri.
(I. E. — Vísir )
7. BLAÐSÍÐA
i
Innköllunarmenn Heimskringlu
í CANADA:
Árnes .. . .1............
Amaranth..................
Antler..................
Árborg ..................
Baldur...................
Bowsman River............
Bella Bella.......; .. ..
BeckvP’e.................
Bifröst ............... .
Bredenbury ..............
Bröwn....................
Churchbridge.............
Cypress River............
Ebor Station ...........
Elfros...................
Framnes..................
Foam Lake................
Gimli...................
Glenboro ...............
Geysir...................
Hayland..................
Hecla...................
Hnausa...................
Húsavík..................
Hove.....................
Innisfail .. . . .. .. .. .
Kandahar ................
Kristnes........'........
Keewatin................
Leslie...................
Langruth................
Lonley Lake.............
Lundar.................r.
Mary Hill................
Mozart .. A..............
Markerville..............
Nes.....................$
Oak Point...............
Otto .. . .*.............
Ocean Falls, B. C........
Poplar Park..............
Piney....................
Red Deer...............*
Reykjavík................
Swan River............. .
* Stony Hill.............
Selkirk.................
Siglunes................
Steep Róck...............
Tantallon................
Thornhill........*. ..
Víffir..................
Vancouver ...............
Vogar .................
Winnipegosis.......... ..
Winnipeg Beach...........
Wynyard.................
, .......F. Finnbogason
......... Björn Þórðarson
......, .. .. Magnús Tait
..........G. O. Einarsson
........Sigtr. Sigvaldason
..........Halld. Egilsson
...........J. F. Leifsson
. .. .. .. Björn Þórðarson
.. .. Eiríkur Jóhannsson
. . .Hjálmar ó. Loftsson
....Thorsteinn J. Gíslason
.........Magnús Hinriksson
...........Páll Anderson
........... Ásm. Johnson
......J. H. Goodmundsson
.........Guðm. Magnússon
..........John Janusson
.............B. B. ólson
........... . . G. J. Oleson
..........Tím. Böðvarsson
..........Sig. B. Helgason
........ Jóhann K. Johnson
..........F. Finnbogason
..........John Kernested
..........Andrés Skagfeld
.........Jónas J. Húnfjörð
..........F. Kristjánsson
•. .... .. Rósm. Árnason
............Sam Magnússon
..........Th. Guðmundsson
........Ólafur Thorleifsson
...........Nikulás Snædal
..............Dan. Lindal
.. .. Eiríkur Guðmundsson
..........Jónas Stephensen
.........Jónas J. Húnfjörð
............Páll E. ísfeld '
..........Andrés Skagfeld
...........Philip Johnson
...........J. F. Leifsson .
..........Sig. Sigurðsson
...........S. S. Anderson •
..........Jónas J. Húnfjörð;
.í .. .. NikuláJs Snædal
...........Halldór Egilsson
...........Philip Johnson
...........B. Thorsteinsson
..........Guðm. Jónsson
..........Nikulás Snædal
............Guðm. ólafsson
.. .. Thorst. J. Gíslason
............Aug. Einarsson
.. Mrs. Valgerður Jósephson
.............Guðm. Jónsson
,. .. t. .. August Johnson
...........John Kernested
...........F. Kristjánsson
í BANDARfKJUNUM:
Akra, Cavalier og Hensel.................Guðm. Einarsson
Blaine...................................St. O. Eiríksson
Bantry..................................Sigurður Jónsson
Chicago v................................Sveinb. Árnason
Edinburg.......................... .. Hannes Björnsson
Garðar .. .. ...........................S. M. Breiðfjörð
Grafton...........................j .. Mrs. E. Eastman
Hallson .. ...........................jón K. Einarsson
Ivanhoe....................................G. A. Dalmaön
Californía..........................G. J. Goodmundsson
Milton.....................................F. G. Vatnsdal
Mountain...............................Hannes Björnsson
Minneota .. f.............1.............G. A. Dalmann
Minneapolis................*........,......h. Lárusson
Pembina............N................Þorbjörn BjarnarSon
Point Roberts....................... Sigurður Thordarson
Seattle...........................................Hóseas Thorláksson
Svold..................................Björn Sveinsson
Upham.................................Sigurður Jónsson
The Viking Press, Limited
-Winnipeg, Manitoba.
P. O. BOX 3105 853 SARGENT AVE.
-X-