Heimskringla - 08.06.1927, Blaðsíða 5

WINNIPEG 8. JÚNI 1927.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.
fólk kippir sér ekki upp við .þetta,
né lætur það ras'ka ró sinni. En uni
Wynyardmenn verða jafnvel klerkar
að viöurkenna, að þeir eru margir
vel vakandi og starfandi — og heyr-
ir það til menningar.
Síðast en ekki sizt er a8 tjá
þaS háttvirtum Jesara, að á föstu—
daginn kemur, 10. júni kl. 8að kvöldj,
efnist til kapprœðu í kirkju Quill
Lake safnaðar. Kappræðendur : Mr.
Jón Jóhannsson, Wynyard: Dr. Jó-
hannes Pálsson, Elfros, Mr. I»or—
stejnn Guðmundsson, Leslie, og und-
jrritaður. Kappræðuefni: Ákvcðið
að kenna beri trúarbrögð í barna-
skólum rikishts.”
Bandaríkjamenn ræða þetta mál
sem stendur af miklum áhuga, og
hafa gert undanfarin ár. ÞaS tekur
og til hvers vakandi manns og konu.
“En, þeim sé hvíldin þægileg,
sem þreyttir eru að vaka.
Bi, bí og blaka.”
Fr. A. Fr.
Fögur erindi.
Rökkrin eru löng heima á Fróni.
Þau eru líka dirnni stundum og —
köld. Uti er allt þakið snjó, og him
ininn sjálfur, skuggaþrunginn, virð-
ist rita frekara fangamark dauðans á
kalt hjarnið með haglkomu og hríð—
ar—renningi. Það er ekki hægt að
hugsa sér neitt ömurlegra.
Þetta er nú aðeins önnur hliðin á
íslenzku kvöldvökunum. Þau eru
lika björt og fögur, þegar veðrið er
gott. Hugsið þið ykkur bjart tungl—
skinskvöld — kalt en iheiðskírt með
bylgjandi norðurljósum, sem speglast
í dimmbláum ísnum á vötnunum og
hjúpar fjallatindana í dularvef huldu
landsins ög fyllir hvern snjókrystal
með töfrum. Og himindjúpið hefi eg
hvergi séð svo blátt og djúpt og
stjörnurnar hvergi eins skærar og
fagrar og heima á Fróni. Það er
hin hliðin á íslenzku rökkrunum og
hliðin, sem eg vil helzt tala um. I
sveitum bregða menn sér þá stund—
um til næsta bæjar, og í þorpum lita
menn inn til nágranna síns, til þess
að tala um “heima og geima”.
Oftast er talað um skáldskap, nýj—
ar ritgerðir, sögur og kvæði. Eg
man eftir því aö eipu sinni barst um
talsefnið að því, ihvað væri fallegasta
versið eða erindið i ísl. skáldskap.
Þetta var víðtækt umtalsefni og það
var rætt þar á eftir í mörg kvöld.
Auðvitað voru tiflögurnar margafr.
Einhver hélt því fram, að eftirfar—
andi erindi eftir Ben. Gröndal væri
áreiðanlega eitthvert fallegasta vers,
sem hann hefði heyrt:
Um undrageim i himinveldi háu
nú hverfur sól og kveður jarðar—
glaum;
á fegra Jandi gróa blómin bláu
í bjartri dögg við Hfsins helga straum.
Þar rísa bjartar hallir sem ei hrynja
og hreimur sætur fyllir bogagöng,
og langt í fjarska foldar þrumur
drynja
með fimbulbassa undir helgum söng.
Og gullinn strengur gígju veldur
hljóði,
og glitrar titt um eilíft suniarkvöld,
þar roðnar aldrei sverð af bana—
blóði,
það byggir gyðjan mín sín himin—
tjöld. »
Það er ekki land veruleikans, sem
dkáldið hverfur til í erindi þessu.
Allt jarðneskt er 'horfið sýnum.
Hann dvelur á landi hugsjóna sinna
— landinu með höllunum, sem aldrei
hrynja, þar sem allt er fagurt og
gott. Þar eru óðul ódauðleikans og
rúmið fullt af helgum hreimum, en
í fjarska kveða við þrumur jarðar—
innar, þrumur stríðs og óeirða. En
skáldið er horfið til lands friðarins,
þar sem sverö roðna aldrei í bana-
blóði, .þar |sem gfg|jan (hans refgir
honuni himintjöld. Það er mikil
hugsun í erindinu, og það má ganga
frá því með fullri vissu, að það sé
igullfallegt.
Það er þó ef til vill ekki falleg—
asta erindið í ísenzkum skáldskap.
Gamla Frón hefir átt svo marga
snillinga að fornu og nýju, og mörg
um hefir sagst vel.
Ef^irfarandi erindi eftjir Hannes
Hafstein kom einnig til greina:
Með slegið gullhár igengur sól
að gleðibeð með dag á armi,
Og dregur gullinn. guðvefs kjól
af glæstum, hvelfdum móður barmi,
og breiðir hann á rekkjurönd
Og roðnar, er á beö hún stiigur,
með brosi kveður lög og lönd
og Ijúft í Ægis faðm svo hnígur.
Hér er flest gagnstætt fyrra er—
indinu, þótt bæði eigi þau við sólar—
lagið. Þar sem Gröndal dregur hugi
manna með hinn.i hverfandi sól í
fjarska, til hugsjónalands síns, heldur
Hafsteinn athygli manna við það,
sem er ihelgast og bezt í verulegu lífi.
Hann líkir sólarlaginu við brúðkaups
viðhöfn, ög dregur upp svo eðlilega
mvnd af fegurð, helgidómi og hrein
lejka hins allra bezta, sem hrærist
í mannlegri sál, að menn lyftast með
hugsuninni og lifa og hrærast í veldi
ástarinnar, snortnir af töfrasprotum
þeim, sem eru undiralda lífsins, og
sem gera tilveruna svo mikils virði.
Kjarni allra ljóöa og lista liggja í
þessu erindi. Það er ekki aðeins
blátt áfrain látlaus lýsing á eðlilegum
viðburði náttúrunnar í öllum sínum
mikilleika, heldur einnig dregur það
nánar Hnur að leyndustu og um leið
'hielgustu hugsunum man.nlegis eðlis.
-----“Og roðnar er á beð hún stíg—
ur” eins og óspilt mær við faðm elsk
huga sins.
huga síns.-----------------
Erindið er fagurt og kvöldin virð—
ast ekki lönig heima, jþegar hugir
manna dragast að slíkum umtalsefn—
un>.
Að lokum vil eg minnast á eina
stöku eftir Þorstein Erlingsson, sem
Hka kom til greina í þessu sambandi:
Sléttu bæði og Horni hjá
heldur Græðir anda,
meðan hæðir allar á
aftan—klæðuni standa.
Við nyrstu tanga Islands, þar sem
himin og haf norðursins faðma land
ið mitt á “nóttlausum” degi, þar og
hvergi annarsstaðar igetur slík lýsing
átt heima. Það er skyldleikaeinkenni
með þessum síðarnefndu erindum. —
Bæði eru þau þrungin af lotningu
fyrir náttúrufegurðinni, um leið og
þau anda að merg og beinum hlýleika
og hreinleika íslenzkrar ástar. Það
var aldrei svo dimt kvöld heima á
Fróni. að það í raun og veru ætti
ekki ljós í hverju horni, og aldrei var
þar svo kalt, að slík erindi gæfu ekki
nægan hita.
Pálmi.
Fyrstu stríðsjól í “Bergi” og (
“Kringlu”.
Hljómsveit færði Lögberg lýð;
— Hf það næröi í hljóði.
Kallar hrærð að kveikja stríð
Kringlan, ærð af blóði.
ósnoðinn sessunautur.
Græðir sár að sjá þig hér;
— siða-fárið tafið.
Gylta háriö á þér er
yndisbárum vafið.
' (
Snoðkolla.
Hér ei stoðar hárprýðin.
— Hofmóðs- troðinn -vegur! —
Horfðu’ á snoðinn hnakkann þinn,
— hann er voðalegur !
Fox TroL
Þessi óöld okkur hjá
æðri sóar leiðum.
“Sprenginn tóu” sparka má
sporum nógu gleiðum.
Heilræði.
Islenzk brúður upp mitt hjal
eigi snúðugt taki:
aldrei trúðu enskum hal;
A8 honum snúðu baki!
I
Stjórnarbjór.
S
Dvína stórum dyggðirnar,
dauðveik tórir æra.
Flæðir bjór um byggðirnar;
börnin þjórið læra.
Sigling.
Kári lengi heldur hast
hrausta drengi ihvetur.
Söng í strengjum kyljukast. —
— Kveður enginn betur.
)
Óyndi.
Festi eg yndi eigi þar.
— 111 er synd í taugum —
Fjalla-myndin fögur var
fyrir blindum augum.
Sigurður Jóhannsson.
Jón Leifs.
Hringhent.
við ýms tækifæri,
Haust.
Skýin grá, sem skunda hjá
skapa- tjá oss -dóminn :
Fölna strá og falla í dá
fögur smáu blómin.
Manndrápsbylur.
Eins og mylja ætli jörð
á oss kylja treður,
þegar hylja hæð og skörð
hættubylja veður.
Stríðsgróði.
Vellur blóð, svo viknar steinn.
— Vonin stóð á auði! —
Þessi gróði’ er orðinn, einn
alla þjóða dauði.
I fyrra var frá því skýrt héT í
blaðinu, að hljómkviða (symfonia)
eftir Jón. Leifs, hefði verið leikin af
orkestri bæjarins Karlsbad. Þessi
fyrsta hljómkviða, sem Islendingur
hefir samiö, ihlaut mjög loflega dónia
í blöðunum í Karlsbad, og hefir
hún nýlega verið leikin öðru sinni af
orkestri bæjarins Bochum (sem ligg
ur i Rínarhéruðunum og hefir 200
þús. íbúa). Blöðin þar ljúka einnig
miklu lofsorði á hljómkviðuna, segja
að J. Leifs 'hafi fult vald á að semja
verk fyrir orkestur og nái úr því
mikilli tónfegurð, að hann kunni
mikið, en sé jafnframt sérstæður í
eðli og list hans boðskapur frá nýrri
þjóð i ríki tónlistarinnar. J. L. er
hið fvrsta íslenzkt tónskáld, sem
tekið hefir efnivið ríinnalaga vorra
og þjóðlaga og notað hann í stór—
vaxin tónverk á nútimavísu, Hkt og
Grieg gerði í Noregi. Þó að auð—
vitað sé of snemmt ennþá, að leiða
getur að því, hverjá framtíð hann
muni eiga, þá er hitt þó sýnt, að
hann stefnir hærra en nokkurt ís—
Ienzkt tónskáld hefir áður gert og
að gáfa hans er mikil, ef treysta má
dómunum i blöðum þeirrar þjóðar,
sem dómbærust er um tónlist.
J. L. hefir á siðari árum ritað all-
niikið í merk þýzk tónlistartímarit
og stærri dagblöð. M .a. hefir hann
skrifað nokkrar alllangar ritgeröir
um Beethoven, seni athygli hafa
vakið Heldur hann því fram, að verk
hans séu nú yfirleitt leikin of mjög
i suðrænum anda, að hið norræna
í eðli þéirra njóti sín ekki í meðferð
orkesturstjóra vorra tíma. Það er
ótvíræður vottur þess, að ritgerðir
þessar hafa vakið athygli, og Bee
thoven árbókin 1927, sem er sérlega
vönduð vegna þess, að á þessu ári
er öld liðin frá dauða tónskáldsins
rnikla, flytur tvær greinar uni verk
hans eftir J. L.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson er nú
fallinn frá, og fór vel á því, að Al-
þingi skyldi nú, um leið og það felldi
úr fjárlögunum heiðurslaun þau, er
hann hefir notið, ákveða að styrkja
þann af yngri tónskáldum vorum
sem niest er í spunnið og líklegastur
er til þess að auka hróður Islands í
heimi tónlistarinnar. Ed. samþykkti
fyrir fáum dögum 2000 styrk til Jóns
Leifs, og ber að vænta þess fastlega
að hann njóti eigi minni launa fram
vegis, meðan ekki er séð að hann
bregðist þeim miklu vonum, sem nú
eru við hann bundnar.
Jón Baldvinsson á heiðurinn af
þvi, að ihafa barist fyrir þessari
styrkveitingu, og borið tillöguna um
hana fram til sigurs. v
(Vörður.)
Kaþólska kirkjan nýja.
# «
Á annan páskadag var hornsteinn-
inn lagður að kaþólsku kirkjunni nýju
með mikiili viðhöfn. Meulenberg pre-
fect framkvæmdi vígsluna, og flutti
skörulega ræðu, þar sem hann meðal
annars minntist hinnar fornu ka-
þólsku þjóðkirkju á Islandi.
Kirkjan á að standa á Landakots-
hæðinni, fyrir sunnan túngötu, gegnt
spítalanum. Kirkjan er í gotneskuni
stíl. Guðjón Samúelsson húsameist-
ari hefir teiknað hana, Hún verður
40 metrar á langd, en 50 metrar á
hæð (helmingi hærri en hús Nathan
& Olsens). Langskip hennar verða
þrjú, en eitt þverskip. Þakið hvílir á
sextán súlum. Er ráðgert að vegg-
ir einir og þak kosti 300 þús. kr. —
Gólfið er nú fullsteypt og verður
kirkjan komin undir 'þak næsta vet-
ur.
Hún verður fegursta guðshús, er
reist hefir verið á Islandi, og hin
mesta bæjarprýði. Mun 'hún njóta
sín sem bezt má verða, þar sem hana
ber við vesturloftið á háhæð Landa
kotstúns.
Greiðið Atkvæði með
Hinni Beztu Stjórn
sem verið hef ir í Manitoba
KJÓSIÐ FRAMBJÓÐENDUR BRACKEN’S f WINNIPEG
HON. W. J. MAJOR
MAX STEINKOPF
COL. ROYAL BURRITT, D. S. O.
DR. E. W. MONTGOMERY
Um allar upplýsingar, snúiS yður til einhvers af þessum
upplýsingastofum:
CENTRAL COMMITTEE ROOMS
Portage og Main — Sími 88 980
s
I
*
LADIES’ COMMITTEE ROOMS
Portage og Main — Sími 89 941
\ORTU WIXXlPEIi
«74 Maln S«. og 11»« llaln S«.
I’hnnr 56 023 Phnne 52 40»
NORTH ELMWOOD
I'" 1S2 Kelvin St — Phnne 54 375
Þetta er að vísu dálítill galli á bók-
inni, en ekki bagalegur. A8 öðru leyti
er hún þörf og þakkarverð kynning
Islands og íslenzkra efna hjá frænd-
þjóðjnni, sein um margt er talin
vera líkust ökkur af öllum Norður—
landaþjóðum. Frásagnarháttur höf-
undar er hlýr og fullur samúðar og
skilnings, eins pg vænta má frá hendi
þessa ágæta fræðimanns og vinar
1 okkar íslendinga, sem hér hefir verið
SOUTH WINNIPEG ....... ?
750 Corydon — Phone 47 5R5
SOITH ELMWOOD ....... f
341 \alrn Ave. — Phone 5 4721 5
► 0-«B»-0-««»T>-«BB»-0-«1^0-«i»-04i*.fe^
Ed. W. Oddleifsson—II
3rd year:
T. Borgfjörð—II
R. F. Pétursson—1B
4th year (Civil Erugineering) :
H. I. S. Borgfjörö—1B
(Electrical Engineering) :
I. C. Ingimundarson—1B
ARTS AND SCIENCE.
Hámark 4 st. fyrir hverja námsgr.
(Vörður.)
--------X--------
Frá íslandi.
Bókasafn I.augaskóla. — Lauga—
skóli hefir nýlega keypt bókasafn af
Jónasi Sveinssyni bóksala á Akur—
eyri. I safninu eru hátt á 8. hundr-
að bindi. Eru það nálega allt ís—
lenzkar bækur; þar á meðal margar
fágætar bækur~ eða jafnvel ófáan—
legar. Safnið er vel valið og heil-
steypt, einkum um sagnfræðileg efni.
Tímarit og flokkaútgáfur allt í heilu
lagi. Allt er safnið snyrtilegt, hreint
og bimdið í ágætisband og að öllu
leyti frábærilega vel frá gengið. —
Kaupverðið er 5000—5500 kr., eftir
því hvort greitt verður á 1 eða 3
áruni.
A'nnáll 19. aldar. — 3 hefti II. bind
is er nýkomið út. Nær það yfir árin
1843 til 1849. Eins og fyrri, er frá-
gangur verksins í bezta lagi, og út-
gefandanum, syni séra Péturs, Hall-
grinti bókbindara, til sórna. Eins og
fyr hefir verið greint, er bók þessi
prýðilega rituð, skemtileg og hin
fróðlegasta. Eru , þar raktir helztu
atburðir aldarinnar í dómstólamálum,
slysförum o. fl., rakin æfiatriði
merkra manna, lýst veðurfari.
mannalát talin og margvíslegur ann
ar fróðleikur samantindur. Eins og
sést af ártalinu, er verkið nú nálega
hálfnað. Ættu sem flestir að iger-
ast ikaupendur þessa merkilega rits.
Ragnar Lundborg prófessor, Is—
landsvinurinn góðkunni, hefir nýlega
samið dálitla bók um ísland, og er
hún gefin út seni nr. 114 í sænska
“Barnabókasafninu Saga”. Bókin er
212 blaösíður í litlu broti og er eins
konar ritgerðasafn um ýmisleg ís-
lenzk efni. forn og ný. Er þar viða
komið við, og margháttaður fróðleik
ur sarnan settur urn landið og þjóð-
ina. Fjalja þær um landafræði Is—
lands, sögu landsins, stjórnmál þjóð-
arinnar, menningarsögu hennar. bók
menntir fornar og nýjar, trú og siði
og margt fleira. Allt er þetta ritað
af hlýjum velvildarhug ti! lands qg
þjóðar og góðum skilningi á sögu—
legunt og menningarlegum efnum.
Þó má segja að höfundi vaxi nokk-
uð í auguni hæfileikar og afrek
Bjarna frá Vogi, setn er hinn eini
af síðustu tíma Islendingum, er höf-
undurinn ritar um sérstaklega. —
Bjarni átti að vísu mikinn og góðan
þátt i ýmsum nytjaverkum og stór—
mælum þjóðarinnar. Þó er ekki
unnt að benda á neitt stórt og af—
markað Hfsafrek, sem eftir hann liggi-
F.n slíks mætti vænta um mann, sem
er talinn höfuðskörungur sinnar tíð-
ar, eins og hér er gert í þessari bók
(Dagur.)
Dáitardœgur. — Nýlátinn er norð-
ur í Skagafirði Björn Bjarnason
fyrrum bóndi á Brekku við Víði—
mýri. Dvaldi hann siðustu árin hjá
dóttur sinni, Sigurlínu og manni henn
ar Jóni Jónssyni bónda að Hofi 4
Höfðaströnd. Björn sál. bjó lengst
æfi sinnar í Brekku. Han var tvi-
kvæntur. Fyrri kona hans, Margrét
Andrésdóttir frá Stokkholmi dó eftir
skanuua sambúð þeirra. Bjó hann
svo lengi með ráðskonu, en. igiftist
síðar Stefaníu Stefánsdóttur, sem lif-
ir mann sinn. Björn átti 9 börn.
Eitt þeirra var Andrés rithöfundur,
sem lézt fyrir nokkrum árum hér i
bænum. Var hann þjöökunnur gáfu
maður og skáld, og hverjum manni
vinsælli. Sigurbjörg kona Jóns bónda
í Deildartungu, er eitt barna hans.
Tvær dætur hans eru giftar 'hér i
bænum, Margrét og Jórunn. Eru <511
börn Björns sál. prýðis vel geeíin oig
nýtir menn. Björn i Brekku var
ekki talinn stórbóndi eða efnamaður
um dagana og lét ekki eftir sig þunga
fépyngju. En hann galt hverjum
sitt og leitaði ekki á annara náðir,
þó efnin væru lítil. Það eru ekki
endurminningar um verkleg afrek,
eða aurasafn, sem 'heldur minningu
Björns sáluiga á lofti. En hann var
drengskaparmaður i bezta lagi, gáf-
aður og fjölfróður, og sískemtinn í
tali. Fvrir mannkosti og gáfur má
óhætt skipa ihonum i fremstu röö
manna, sem uppi voru honum sam—
tímis i Skagafirði og þó viðar sé
leitað. —
(Timinn.)
---------x----------
Háskólaprófin.
Nöfn islenzkra stúdenta, er gengu
undir próf.
AGRICULTURE.
lst Year:
Ha1|ur Bprgfeteinssort—1B.
4th vear:
Björn Pétursson—1A — $100.00
Scholarship.
5th year:
Leifur Bergsteinsson—1A.
MEDICINE.
5th year:
Lárus A. Sigurðsson—Pass.
Einar J. Skafeld—Pass.
ENGINEERING.
lst year:
H. G. Hanssorr—II.
H. S Pétursson—II
2nd year:
Otto H Bjarnason—1B
Clifford P. Hjaltalin—1B
lst year:
Barney S. Bjarnason—12
Guðmundur S. Christie—20
Joe Freeman—20
S. Milton Freeman—20
Francis P. Gíslason—20
Harry G. Goodman—20
Axel Oddleifsson—20
Kristinn Olafsson—20
Jóhann H. Stadfeld—20
Barney Tihordarson—20
2nd year:
Harvey H. Árnason—20
Ethel Bergman—20
Egill Fáfnis—12
Friðrik Fjeldsted—20
Sigfús Gillies—16
Beatrice Gíslason—20
Daniel Hallsson—20
Thelrna Jóhannsson—20
Ethel M. Johnson—12
^Gyða Johnson—20
John Oddstað—8
Sigurður Sigmundsson—20
Aldis Thorlakson—13
3rd Year:
John Johnson—8
Gunnsteinn Johnson—12
Thorarinn Johnson—12
Harold T. N. Peterson—14
Theodore Sigurdson—16.
4th year: •
Herðmar Björnsson—1B
Margrét Pétursson—1B
Ölöf Sigurðsson—1B
Carl Thorkelsson—II Took half
of 4th year work only.
HOME F.CONOMICS’ DIPLOMA
COURSE AE AGRICULTURAL
COLLEGE.
Bertha Thorwardson—1B
Svlvia Bildfell—1B
Margarett Birandson — Special
cöurse of 2nd, 3rd and 4th year
subjects, average 1B. .
----------x------*--
(Erh. frá 1. blst
ingargrein. um iþróttir í blöðin hér —
eins og Iesendur muna — og svo við
hald sit öðrum góðum og ósérplægn—
um drengjum,' eins og t. d. Ben. 01-
afssyni og Pétri Sigurðssyni. — Hat
aldur Sveinbjörnsson kannaði lið
Sleipnis á mánudaginn, og leizt ágæt—
lega á strákana. Byrjaði hann þegar
æfingar með þeim. Félagið ætti nú
að æfa rösklega glíniumenn sina fyr—
ir þjóðhátíðina og Islendingadaginn.
Er meira undir því komið fyrir Isl.
og íslenzkar iþróttir en. flestir munu
gera sér í hugarlund, að glímuna sé
hægt að sýna sem bezt á þjóðhátíð—
inni, 1.—3. júlí. Fáar þjóöir eiga
svo sérstaka íþrótt einar, og hana má
sýna jafnt sumar sem vetur.
Fyrirhugað er að stofna leikfimis—
félag fyrir íslenzkar stúlkur, við til—
sögn Haraldar.
-------«—x----------