Heimskringla - 24.08.1927, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 24. ÁGÚST 1927.
Slóðin fiá ?98
(Skáldsaga úr Norðurbyggðum.)
Séra Magnús J. Skaptason þýddi.
“Þú heldur þá, að af öllum þeim hundrað
þúsundum, sem hingað koma til þess að grafa
gull, verði aðeins einn, sem hefir ábata af því?
Þetta er nú mesta vitleysa hjá þér, Jim.”
“Jæja, þú færð að sjá það. En hvað mig
snertir, þá er eg eins viss um það, eins og eg er
á öxlina á henni, svo að hún ætlaði að kikna
undir. En eg hélt nú að nóg væri komið af
þessu, og gekk snúðugt fram til að grípa í
hann. En þá kom það fyrir, sem enginn hefði
búist við.
Gamli maðurinn, sem með henni var, reis
nú skyndilega á fætur, sem ungur væri, og var^|um!”
“Nei, hann virðist ekki vilja það,” svaraði mitt fór að titra líka. Og án þess að við tækj-
eg. | um eftir því, læddist rökkrið inn í litla klefann.
Hún var þarna sem hin umhyggjusamasta! En hið hrufótta, fríða og tilkomumikla andlft
hjúkrunarkona yfir sjúkling sínum. Hún hugs-; gamla mannslns, virtist vera innblásið, en stúlk-
aði sig um stundarkorn og mælti svo: J an sat með samanspenntum höndum, snjóhvít
“Ó, ef eg aðeins hefði ávexti handa hon-', í andliti og tilfinningarlaus. En svo allt í einu
eg forviða og undrandi hve hár \iann var. En úr: j>á komu mér til hugar vínberin, sem eg
andliti hans og augum skein nú valdið og aflið, hafði keypt fyrir skömmu, og ætlaði að gefa fé-
að ráða fyrir mönnum, og reiðin og hefndin fyrir
ósvífni þessa. Úr augum hans sindraði reiðin,
en hefi hans kom ofan á höfuðið á Marks, svo
þungt, að hatturinn hljóp niður fyrir augun á
honupi. Varð nú af þessu skellihlátur um allt,
viss unl að guð er yfir höfði okkar, og leiðir okk-, því að allir höfðu veitt þessu eftirtekt. En Marks
ur gegnum myrkur næturinnar; ,en hvað sjálfan fór að reyna að losa háttinn, og gekk þó illa, því
mig snertir, þá datt mér dálítið í hug nuna:
Þarna gengur hann gamli Jim seinustu götu
Nú stundi hann, og sagði svo hvass-
sina.
lega nokkuð:
“Sástu manninn, sem gekk þarna framhjá
okkur? Það er hann Mosher spilamaður, og
fyrverandi prestur. Þessi maður er spilasnuðari,
og var áður að prédika mönnum guðspjöllin.
Eg veiti honum nákvæma eftirtekt. Það kann
hæglega að fara svo, að við eigum eftir að jafna
sakir okkar einhvern daginn. Fremur líklegt.”
Nú þagrtaði hann allt í einu og skildi við
mig, en eg var lengi hugsandi um þessi skugga-
legu orð hans.
Við vorum nú búnir að vera þrjá daga áleið
inni. Veðrið var hið fegursta, og nærri hvert
mannsbarn á skipinu var uppi á þilfari í hinu
blíða skini sólarinnar. Jafnvel þeir Bullhammer
Marks og Mosher höfðu yfirgefið spilaborðin un
tíma. Bankaskrifarinn og tréskerinn töluðu
saman í mestu alvöru, og voru að leggja sam-
an ráð sín, hvernig þeir skyldu haga sér, er þeir
kæmu til gulllandsins. Prófessorinn var önn-
um kafinn að skýra fyrir nokkrum ungum mönn
um frá Minnesota, hvernig gullið yrði til. En
hinn tröllaukni Mervin hlystaði á hann með
mestu eftirtekt og var hinn rólegasti, og hinn
jötunaukni Hewson tuggði munntóbak sem
fastast og spýtti óspart. Tvíburarnir voru að
leika sér við Checker-tafl. Winkelsteinarnir voru
hjá söngfólkinu og voru að koma sér vel við
það. Ennþá var eyðsluseggurinn okkar að skjót-
ast frá einum hóp til annars, með spaugi og
glensi. Og þar voru líka, hin yndislega Gyð-
ingastúlka og afi hennar, gamli maðurinn.
Við sváfum í sama herberginu báðir og.
hafði eg þó sjaldan séð hann. Hann var æfin
lega háttaður, þegar eg fór að sofa, en var æfin
lega kominn á fætur, þegar eg vaknaði. En svo
forðaðist eg þau bæði, af því að þau voru
einhverju sambandi við Winkelsteinfólkið. Samt
hugsaði eg með sjálfum mér, að hún gæti ekki
verið flækt inn í gerðir þeirra. En það var þó
eitthvað í hinum skæru og fögru augum henn-
ar, og í hinu hreinskilnislega andliti gamla manns
ins, sem kom mér til þess að ásaka sjálfan mig
fyrir þessa efasemi mína.
En á meðan eg var að hugsa um þetta, og
veita þeim báðum athygli, þó að í leyndum væri
kom undarlegt atvik fyrir.
Þeir stóðu hjá mér, hann Bullhammer og
Marks; heyrðum við þá fjágjallandann í dans
stúlkunum, og sá eg þá lauslætisglampann í aug
unum á Bullhammer, er hann renndi þeim frá
einni stúiku til annarar, þangað til þau hvíldu á
stúlkunni, sem stóð hjá hinum hvíthærða afa
sínum. Og eg sá hann sleikja út um.
“Heyrðu, api! Segðu mér hvað hún heitir
stúlkan þarna, sem stendur hjá gamla mannin
um hvíthærða.”
“Það veit eg ekki,” svaraði Jiinn. “Langar
þig til að kynnast henni?”
“Langar mig! En það virðist ekki vera svo
létt.”
“Vill hún ekki kynnast góðum mönnum?
Eg hefi aldrei séð þá stúlku, sem hefir neitað
mér. Eg skal sýna þér það fljótlega. Horfðu nú
á mig og sjáðu hvernig gengur/’
Eg verð að segja það, að maðurinn var
prúðbúinn. Og olíuslétta andlitið hans kom
voðalega stórt bros, er hann gekk til hennar
brosandi út undir eyru, og hneigði hann sig svo
djúpt, að höfuð hans nærri snerti gólfið. — En
þá sá eg hana hrökkva við, og hörfa aftur á
bak. “Já, þetta var fallega gert af þér, stúlka
mín,” hugsaði eg. En það var langt frá því að
honum brygði við þetta.
“Heyrið þér nú, systir góð,” mælti hann;
“þetta er allt saman rétt og gott. En mig lang-
ar til að kynna yður einum vina minna.”
Stúlkan horfði á hann agndofa, og skein
út úr augum hennar bæði ótti og vantraust. —
Minnti það mig á hindarkálf, sem veiðimaðurnn
hefr elt með hundum sínum, en kálfurinn er
ni^ að þrotum kominn, og skelfur og nötrar af
ótta, og eg fann svo mikið til með stúlkuaum-
ingjanum, að eg fór að skjálfa sjálfur. Hún
leit til hans sem snöggvast, og sneri svo óðara
við honum bakinu.
En þessa fyrirlitningu þoldi Marks ekki. —
Hann sótroðnaði í framan.
Hvað gengur að yður?” mælti hann. “Kom-
ið þér ofan af þessu hænsnapriki yðar. Erum
við ekki nógu góðir til þess að dansa við yður
Hver grefillinn eruð þér? Prinsessa eða hvað?”
Andlitið á honum var orðið eldrautt af reiði.
Og var sem^hann myndi stökkva á hana. Svo
gekk hann fast að henni og lagði stóru hendina
hann var harður. En loksins gat hann losað
hann. Heyrðist þá fyrst ekki annað en blóts-
yrði og bannfæringar frá honum, og svo ætlaði
hann að stökkva á gamla manninn. En í því
bili þreif hann sterk hönd, og var hann sem í
skrúfstykki væri; eftir útliti og látbragði
hans, var ómjúklega við hann komið. Þetta var
)á þöguli maðurinn Hewson, sem hélt í öxlina á
honum. Bar Marks sig aumkvunarlega og hljóð
aði. En gamli maðurinn, afi hennar, var fölur
sem nár, en stúlkan grátandi.
VAzIufólkið var þar allt komið í hnapp; ut
an um þau; og allir töluðu, hver framan í annan
og skurðu og spurðu, svo eg sá mér það bezt
að fara í burtu þaðan.
En hvað var það nú við stúlku þessa, sem
gerði mér svo annt um hana? Eg fann það
fljótt, að eg var einlægt að hugsa um hana. Var
þetta samtal, sem eg heyrði, nokkur orsök í
því? Var það þetta dularfulla samtal, eða var
það þessi óseðjandi hvöt sálar minnar, að fá
ást hennar? Þó að skammt væri milli herbergja
okkar, þá hafði eg aldjei leitast við að ná fundi
hennar. Og eg talaði aldrei við hana.
En örlög mannanna hafa undarlega aðferð.
Óefað hefði ferðinni lokið svo, að við hefðum
ekki haft meiri, eða nánari þekkingu hvort af
öðru. Við hefðum gengið sinn stíginn hvort
okkar, og aldrei sést aftur; og aldrei hefði saga
þessi verið sögð og í letur færð, — hefði ekki
slysið komið fyrir með vínberjakassann.
lögum mínum. Það var eins og mér hefði verið
blásið þessu í brjóst; og nú kom eg með þau
sigri hrósandi; stór og fögur og skínandi ber.
Eg tók nokkuó stóra hríslu af þeim, og kom
með hana til gamla mannsins. Og það leit út
fyrir, að við hefðum nú komið með það, sem
hann langaði í fremur öllu öðru. Hún horfði
nú feginsamlega á hann, er hann borðaði berin
með beztu lyst. Og þegar hann var búinn, og
leið nú nokkuð vel, þá sneri hún sér að mér og
sagði:.
“Eg veit ekki hvernig eg á að þakka yður
fyrir alla yðar góðsemiT”
sá eg að tárin runnu niður kinnar hennar. Ein-
hvern veginn fannst mér þá sem eg væri dreginn
að þeim báðum, dreginn með söngnum og tár-
unum, og hinum sorgfulla svip á andliti beggja
þeirra. Mér fannst þá sem mér hefði auðnast
að taka þátt í þessum augnablikum, sem helguð
voru sorg þeirra; og þau vissu að eg skildi þau.
Þenna sama dag, er eg skildi við þau, sagði
eg við Bernu:
“Berna! Þetta er seinasta kvöldið, sem við
verðum saman.”
“Á morgun skiftast leiðir okkar, og koma
kannske aldrei saman aftur. Viltu koma upp á
þilfar stundarkorn? Eg þarf að tala við þig.”
N“Tala vijð mig?” Hún varð nú hissa og ætl
aði ekki að trúa þessu, og hikaði sig.
“Gerðu það fyrir mig, Berna! Það er í sein-
“Ó, það er ósköp auðvelt,” svaraði eg. “Ef I asta sinni.”
þér aðeins viljið þiggja eitthvað af þessum á-| “Já, eg skal koma,” sagði hún i lágum
vöxtum sjálfar, þál er mér meira en borgað.” i róm.
Hún leit í fyrstu til mín efunaraugum, en! Svc horfði hún einkennilega á mig.
svo lýstust þau upp af glampa og f jöri, svo að I
3. KAPÍTULI.
Við vorum komin úr Puget-sundinu, og kom
um nú á úthafið mikla, sem lá meðfram hinni
óþýðu og hrjósjtrugu strönd, þar sem allt er ís
og kuldi; meiri og meiri eftir því sem norðar
dregur. Vindurinn bar okkur kaldaloft og vætu,
og kaldur var kossinn hinna stóru ísjaka. Við
renndum fram hjá margri eyjunni, og stundum
renndum vjð fram hjá eyju eftir eyju. En meg-
inlandið var þó drungalegast, er við sáum topp-
ana á furutrjánum gægjast til okkar, yfir öld-
urnar, yfir brimið og löður sjávarins. Það var
þegjandi land, þessi langa, langa Alaskaströnd.
Og landið upp af ströndinni var svo feykilegá
stórt, og líflítið og einmanalegt. Það var eins
og eg í fyrsta sinni/hefði fengið nokkra hug-
mynd um þetta eyðiland, þessa ósigrandi, auðu
og tómu eyðimörk. Þar sem guð er og þögnin
drúpir yfir eins og þungt ský; þar er sannarlega
hans helgidómur, hans huggun og hans friður.
Veturinn var að koma þarna, og það glumdi
svo í vindinum, að mávarnir urðu að skella
vængjunum á móti honum, hart og snarpt, ann-
ars köstuðust þeir aftur ál bak. Úlfar sjávarins,
hinar hvítfyssandi öldur, geltu í ákafa, og jusu
hvítri froðunni er þær léku um skipið. Þilfarið
var autt, því enginn vildi uppi vera. Menn lágu
niðri í fletum sínum undir þiljum. Enginn skifti
sér af öðrum. En loks saknaði eg g.imla manns-
ins, og þegar eg kom niður, var hann orðinn
mjög veikur. Magra hendin hans lá á enni hans,
en stunurnar bárust frá vörum hans.
“Aumingja gAnli maðurinn,” hUgsaði eg.
“Skyldi eg geta gert noítkuð fyrir hann?” En
hún varð öll ljómandi í mínum augum. Það var
sem sex til átta ár hefðu fallið af herðum henn-
ar, en andlitið skein af óendanlegri gleði og á-
nægju.
“Ef þér viljið borða þau með mér,” sagði
hún blátt áfram.
Stólar voru þar engir, og krupum við svo
bæði á gólfinu; en gamli maðurinn horfði vina-
legur til okkar. En ávextirnir minntu okkur á
hin suðrænu vín, og suðrænan, léttan og fjörug-
an anda. — Mér fannst þetta allt vera töfrandi.
Hún borðaði svo nettlega; en eg horfði á hana
er hún talaði, og vildi gjarna móta andlit henn-
ar í sálu mína, svo að eg gæti aldrei gleymt því
að eilífu.
Sérstaklega tók eg eftir hinum löngunar-
fulla svip á vöngum hennar, og eftir munninum á
henni, sem var einhvernveginn svo tilfinningarík
ur, og svo tók eg eftir hinni fíngerðu höku. Öllu
þessu veitti eg hina nákvæmustu athygli. Hún
hafði skær, hreinskilin augu, með löngum augna-
hárum. Eyrun voru líkust fögrum skeljum, og
hárið mjúkt og féll sem í.öldum. Þessu tók eg
öllu eftir. Hún var meir^ en fríð stúlka. Hún
var ljómandi falleg. En eg var sem-hrifinn í
himininn upp, eða eins og maður, sem fundið
hefir hinn fegursta gimstein í forarpolli.
Menn verða nú að gæta þess, * að allt til
þessa hafði eg aldrei litið ástaraugum til nokk-
urrar stúlku, og kvenfólk allt var mér sem ó-
ráðin gáta. Eg hafði lifað alla æfi mína sem
klausturbúi. En allt fyrir það var eg hugsjóna-
maður. Þessi stúlka hafði eitthvað svo dular-
fullt og töfrandi við sig, að það var ekki að undra
þó eg fyndi til unaðar við návist hennar; og eg
var svo hamingjusamur, að munnur og tunga
urðu að reglulegum gosbrunni, og eg fór að segja
henni frá skipinu, frá samferðamönnum okkar,
og Öllu því, sem okkur kynni að henda í þessari
gullleit okkar. Og eg fann það þá þegar, að hún
skildi þetta allt saman. Hún var meira að segja
fljótari að hugsa en eg, því að oft kom hún með
orðin áður en eg gat talað þau. En samt mintist
hún aldrei á sjálfa sig. Og þegar eg fór frá þeim
um kvöldið, þá lagnaði n;ig til að spyrja hana um
svo margt og mikið.
Næsta dag var gamli maðurinn enn í rúm-
inu, og aftur kom stúlkan að sjá hann. En nú
tók eg ^ftir því, að feimni hennar var að mestu
horfin, og var hún vinaleg við mig, en þó aftur-
haldandi og eins og hálffeimin. En ens og fyrri
kom eg með vínberjakassann, og fór nú alll að
glæðast milli okkar: Hún hlýddi fúslega á mig,
þegjandi, svo að eg sagði henni allt um sjálfan
mig, heimili mitt og skyldfólk. Hélt eg fyrst, að
4. KAPÍTULI.
^ moAan henni myndi leiðast þetta; en hún hlustaði og
Lull h A f hUgSa;m Þetta’ heyrði eS|drakk í sig það, sem eg sagði henni, og smá-
bír var kondna TT'lu * °pnaði hyrnar’ °g hneiSði höfuðið, og stundum með ákefð, er henni
þar var komm litla stulkan hans, hun Berna líkaði eitthvað vel. En ekl^ert orð sagði hún
mér af sjálfri sér, eða frá kjöruniSsínum; var mér
Utlit hennar var allt kvíðfullt, en þögult, og
augu hennar spyrjandi.
“Hann er nokkuð veikur í dag,” sagði eg
þýðlega. ‘ En viljið þér ekki koma inn og sjá
hann?”
“Eg þakka yður fyrir,” mælti hún, og við-
kvæmnin og ástin virtust heyja bardaga í and-
liti hennar, þegar hún smeygði sér hjá mér þýð-
lega. Svo kraup hún á kné við rúmið hans, með
hógværum og blíðum orðum; og litla, hvíta hend
in hennar fór að leita að mögru hnýtti\ hend-
inni hans. Og undireins var sem rafmagnstraum
ur rynni um hann allan, og hann seri sér að henni
með þakklæti í svipnum.
“Másko hann vildi smakka kaffisopa,”
sagði eg. “Eg held eg geti komið með kaffibolla
handa honum.”
Hún leit til mín undur þakklátlega.
“Ó, ef þér bara gætuð það!” svaraði hún.
Þegar eg kom með kaffið litlu seinna, var
hún búin að reisa gamla manninn upp; svo tók
hún við kaffinu og hélt bollanum upp að vörum
hans, en þegar hann hafði sopið nokkra sopa,
þá sneri hann sér við þreytulega.
“Eg er hrædd um að hann vilji ekki kaff-
ið,” mælti hún.
það allt jafnóljóst, eins og þá er eg sá þau fyrst.
Þriðja daginn hitti eg gamla manninn, er
hann var nýkominn á fætur, og var Berna þá
hjá honum. Hún leit út fyrir að vera lukkulegri
og ánægðari, en eg nokkurntíma hafði séð hana.
og heilsaði mér með brosandi andliti. En svo
sagði hún:
“Hann afi minn leikur á fiðlu. Vilduð þér
hann léki fyrir yður fáeina sveitasöngva? Hon-
um myndi þykja gaman að því, og það myndi
hressa hann að gera það.”
“í öllum bænum, byrjið þið sem fyrst!”
sagði eg.
Hún fékk sér þá einhverja gamla fiðlu, og
gamli maðurinn tók tveim höndum við henni
og lék á hana einhver leyndardómsfull lög, en
mjög þýð. Það vorir czechneskir söngvar, sem
komu mér til þess að hugsa um æfintýri, ást og
hatur, geðsræringar og örvæntingu. Hann lék
hvert lagið af öðru, eins og væri hann að út-
hella sorgimíi og hinni hjartaskerandi byrði þjóð
ar sinnar, svo að hjarta mínu lá við að veina með
honum.
Hið tryllta lag var titrandi og veinandi af
áköfum sætleika og örvænting, þangað til hjarta
Hún kom á mótið að hitta mig, hvít sem
liljan og yndisleg. Hún var í þunnum fötum og
hríðskalf, svo að eg vafði ká'punni minni utan um
hana. Fórum við svo fram á skipið og urðum
að klifrast yfir stórt akkeri fram í framstefni
skipsins; en þar fengum við hlé fyrir köldum
vindinum.
Skipið risti þarna í gegnum sléttan sjó, en
við og við sáum við golgræna ísjakana gnæfa upp
úr sjónum. En á lofti uppi gnæfði máninn bleik
ur,t og var sem hann væri að fóstra hið nýja
tungl í örmum sínum.
“Berna!” sagði eg.
“Já,” sagði hún.
“Þú ert ekki lukkuleg, Berna! Þú ert f
vandræðum núna. Eg veit ekki hvers vegna þú
hefir verið að koma í þetta, af guði yfirgefrfa
land, eða með þessum mönnum. Eg vil ekkert
skifta mér af því, og vil ekkert vita um það; en
væri það eitthvað, sem eg get gert fyrir þig, og
gæti eg sýnt það að eg er sannur vinur þinn, þá
verður þú að segja mér, hvað það er. Viltu
ekki gera það?”
En röddin kom upp um mig, og sýndi henni
geðshræringu mína. Eg fann, er hún stóð þarna
hjá mér, að hún skalf sem hrísla í vindi. í silf-
urglampa hins vaxandi tungls gat eg vel séð
andlit hennar, nyigurt nokkuð en yndislegt á
að líta. Varlega tók eg þá með báðum höndum
mínum utan um aðra hendi hennar.
Hún svaraði ekki strax. Hún steinþagði
nokkra stund, svo það virtist sem gæti hún ekki
talað, eða að einhverjar tilfinningar væru að
berjast um í hjarta liennar. Þangað til loksins
að hun ofur rólega, þýðlega og yndislega tók
til máls, rétt eins og hún væri að vega hvert ein-
asta orð:*
“Nei, þú getur ekkert hjálpað mér. Þú hef-
ir verið mér svo notalegur. Þú ert eini mað-
urinn á skipinu, sem hefir veiið mér góður. —
Flestir hinna hafa litið til mín — ja — þú veizt
hvernig karlmenn líta á ungar, varnarlausar
stúlkur. En þú ert ekkert af því bergi brotinn;
þú ert svo góður. Þú ert allt öðruvísi en þeir.
Þú ert heiðarlegur og hreinskilinn. Eg get séð
þetta allt í andliti þínu, í augum þínum. Eg vissi
það vel að eg gæti treyst þér. Þú hefir verið
svo góður við hann afa minn, og við mig. Eg
get aldrei þakkað þér það nógsaiplega.”
“Hvaða vitleysa! Vertu ekki að tala um
þakklæti við mig, Berna! Þú veizt ekki hve mik /
il ánægja það er að hjálpa þér. Og mér þykir/
lakast, að það hefir verið svo lítið. Eg ætla nú
að vera hreinskilinn ogblátt áfram við þig. —
Þessar fáu stundir, sem eg hefi notið návistar
þinnar, hvafa kveikt hjá mér löngunina til þess
að vera með þér lengur. Eg er einstæðingur
og einmana. Eg hefi aldrei Mt neinar systur
og aldrei átt stúlku að vin. Þú ert fyrsta stúlkan
sem eg hefi kynnst, og það hefir verið sannar-
legur sólskinsblettur í lífi mínu. Get eg ekki
verið sannur vinur þinn, Berna? Mig langar svo
mikið til þess; Láttu mig hjálpa þér eitthvað,
hvað svo sem það er, bara til þess að sýna þér
að mér er alvarg!”
“Já, eg skil það. Jæja, þú ert þá minn kæri
i vinnr-'- hnno íí »
sanni vmur'— hana nú.’
Já> eS veit Það nú. En heyrðu nú, Berna!
A morgun ferðu kannske eitthvað burtu, og við
sjáumst aldrei framar. Til hvers er það þá allt
saman?”
“Já, hvaö vantar þig? Við höfum bæði all-
gott nnnni, og yndislegar og skemtilegar endur-
nunningar; eða er ekki svo? Trúðu mér, það
er betra svoleiðis; Þig getur aldrei langáð til
að hafa nokkuð meira með mig að gera. Þú
ert niér alveg ókunnugur, og þú getur nú séð
folkið, sem eg hefi mest kynni við. Ætli að ee
sé nokkuð betri en það er.”
“Nei, segðu ekki þetta, Berna!” greip eg
fram í með alvörusvip. “Þú, sem ert svo góð o-
hrein og elskuleg!”
I