Heimskringla - 14.09.1927, Blaðsíða 5

WINNIPEG 14. SEPT. 1927.
HEIMSKRIN GLA
6. BLAÐSIÐA
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
!lae o£ pg hélt hann hefði gert að tekið yrði fullt tillit til Græn- ’séu ekki ánægðir með sam- flytja úr íslenzka hópnum okk-
® ’ ... . . . . 1 _____ 1.11 m n n «• A 1 n rt /1 i A Álrnnno TT' 1T1 Tl _
Eg þreif hatt minn og yfirhöfn
og gekk til dyra. Þá sprettur
maður upp úr sæti sínu og gekk
í veg fyrir mig. Eg hélt hann ætl
aði að varna mér útgöngu. Eg
laut að eyra hans og sagðist vera
húsviltur; eg hefði haldið að
þetta væri íslenzka kirkjan.
“Ó, já, þú finnur hana austur
á þessu stræti.”
Nú fór eg út og hrósaði happi
yfir að hafa sloppið svona slysa-
lust úr klípunni. Eg greiddi nú
sporið, því eg hélt eg væri orðinn
of seinn. Og bráðlega var eg
kominn að annari kirkju, —
hárri byggingu, byggðri ofan
á háan steinsteypukjalllara. Hátt
uppi stóð með með stórum, upp-
þrykktum stöfurn: “Calvary Me-
thodist Church”. Nei, það er ó-
mögulegt að þetta sé kirkja Is-
lendinga! Þessi dómadags-
skrokkur! íslendingar yrðu rétt
eins og puntstrá i ámu innan í
þessu gímaldi, hugsaði eg. En eg
afréði samt að ganga úr skugga
um það, en hafði hugfast, að
brenna mig ekki tvisV.ar á sama
soðinu, að flana inn svona við-
stöðulaust. Eg læddist því á
tánum inn að kirkjuhurðinni og
ýt'ti henni rétt nóg til að geta
friðþægingari Og að gamli
Abraham hefði jafnvel fómfært |
syni sínum, ef að guð hefði ekkij
latt hann þess. En hugur minn
hvarflaði ögn léngra: Því eru
Drottni ekki færðar brennifórn- :
ir nú á dögum? Það er ekki ó- ■
rýmilegt, að ímynda sér að
Gyðingar muni hafa farið nærri I
um það, hvað guði var þóknan-
legt, þar sem hið heilaga, óskeik
ula orðið skýrir okkur frá, að
þeir hafi talað við hann eins
og maður við mann, og hann
meira að segja glímt við einn
þeirra. Hefir guð breyzt; eða
eru það ihennirnir, sem hafa
breyzt? En látum prestana
svara þeim spurningum. Hann
Pétur Sigurðssön er manna fær
astur til þess að skýra vafa-1
spursmál ritningarinnar (sjá
skýringu hans í Lögbergi um
fjölgun mannkynsins).
En auðvitað voru það ekki
þesskonar fórnfærslur, er ræðu-
mér það sérstaklega til ánægju, lendínga sjálfra.
að syngja þetta lag.
Og nú sneri eg heimleiðis og
var vel ánægður og þótt-
I ist hafa heldur grætt en tapað á
kirkjuförinni.- Og mér fannst
i eins og eg svífa á hljómbylgjum
þessa indæla sálmalags; og eg
! sofnaði seinast með óminn af
j því í eyra mér.
Markham í marz 1927,
S. Björnsson.
(Mbl.)
Frá Islandi.
komulag þjóðminjavarðanna
tveggja, þá muni nefndin skjóta
því til danska ríkisþingsins,
hvort hægt sé að verða frekar
við óskum íslendinga en orðið
er, og telur íslenzki hluti nefnd-
arinnar það ekki nema sann-
Rvík 15. ágúst. gjamt. En öll nefndin leggur
Rannsókn á loftsstraumum1 til, að málið sé rannsakað ítar-
hafa þýzku •vísindamennimir Jega af fróðum mönnum, áður
gert undir Rit á Ströndum. — en endanleg ákvörðun verði tek
Hafa þeir notað til þess margvís! in um það, en það verður senni-
leg áhöld, og þar á meðal belgi i lega á fundum nefndarinnar í
fyllta vetni. Belgjum þessum er' Reykjavík 1928.
Skáldið okkar
Af ýmsum líkum að dæma,
sleppt í björtu veðri og fljúga
þeir stundum mjög liátt í loft
upp — jafnvel 10—20 km. hæð.
Lundúnum. Sjá má af hreyfingum belgj-
anna, hvernig loftstraumar haga
sér. Mælingar þessar hafa með
al annars verið gerðar í því
hafa Vestur-íslendingar ekki j aiíyni ag vita, ef unnt væri, livar
gert sér grein fyrir því, að mað-; stormsveipir ejgi upptök sín, og
urinn, sem þeir sendu til Lund- j ilvort vera mUni heppileg leið til
úna fyrir meira en ári síðan, er, ]0ftferða .frá meginlandi Norð-
skáld. Þeir hafa þó séð að e’tt: { urálfunnar og Bretlandseyjum,
smálag eftir hann liefir hrifið, ytir pæreyjari ísland og Græn-
þúsundir karla og kvenna, og
það í miðstöð menningarinnar,
París á Frakklandi. íslendingar
heim^ hafa notað þetta sama
lag sem útfararsöng yfir mold-
um látinna ástvina. Hversu
mikið þarf að hvessa, til þess að
Vestur-íslendingar viti, hvað til
síns friðar heyrir? /
Stór-stráks-skáldið Halldór
Vörður.
maðurinn hafði í huga; heldur phan f ísienzku blöðunum, af
sú er œtti að birtast í breytni þeirri snind 0g þeim skilningi,
sem vænta mátti af afburða-
mönnum og konum af yngri kyn
land og þaðan til meginlands
Ameríku.
Vísindaiftenn þessir hafa
meðal annars fundið afar harða
norðlæga loftstrauma — um 40
metra á sek. — geysast suður
yfir hafinu millum ísiands og
Grænlands, hátt í lofti uppi. Er
þetta eigi minni hraði en felli-
byljir hafa við jörðu niðri. (1
Kiljan Laxness mælti eftir Ste- meter er her um bij 1,1 yard.
Eru 40 metrar því hér um bil
okkar við bræður okkar og syst-
ur hér á jörðinni.
Eftir messu frétti eg að séra
Runólfur hefði orðið snögglega
lasinn og þess vegna ekki get
gægst inn. Ennþá var verið að segnt prestsverkum sínum
syngja, og nú stóðu allir. Eg
þekkti engan; ekki heldur manrt-
inn, sem stóð á ræðupallinum.
Það var ekki séra Marteinsson.
Það eitt var víst. Eg hugsaði,
að þetta hlytu að vera Meþó-
distar. Nú læddist eg út og fram
á götuhornið. Eg leit upp og
ofan strætið; en sá enga aðra
kirkju nokkursstaðar í nánd. Eg
léit aftur upp á kirkjuna, og
mátti k^eyra hnakkan aftur á
milli herðanna til þess að geta
séð upp á burstina. Þá flaug
mér í hug staka, er eg fékk í
bréfi frá Stephani G. Stephans-
syni, þegar hann var að Garð-
ar, en eg í Winnipeg. Kristinn
heitinn Kristinsson mágur hans
lét reisa hús á landi sínu þá um
sumarið. Við kölluðum hann
“afa”. Þa(S nafn hafði loðað
við hann frá því á einherja ár-
um okkar í Winnipeg fyrmeir.
Hann taldi okkur Stephan,
“Laugu” systur hans og Krist-
rúnu ólafsdóttur, börnin sín, og
hann var oft að gefa okkur heil
ræði og föðurlegar bendingar,
,með glott á vörum, en stakan er
svona:
slóðinni. Og þó fyrirveTð eg mig
ekki fyrir að birta stefin hans
Björgvins í biöðunum, jafnvel
þótt hann hafi um sitt stutta
Og nú sneri eg heim á leið, og i aldursskeið, ætíð helt hjarta
eg var í þungum hugleiðingum. | sínu út í hljómum.
Eg fann til vonbrigða, og mér Fyrir þá sem skilja orðin, en
fannst ^g ekki hafa grætt neitt ekki hljómana, ætti þetta að
á kirkjuförinni. Eg var mér vera vakning: að sjá, að á ann-
þess meðvitandi, að eg hafði ari tungu en hans eigin getur
hvorki verið lotningarfullur, i hann komið fram fyrir almenn-
auðmjúkur né iðrandi, meöan ; jng eins og sá sem vald hefir. Og
eg sat í guðshúsinu undir flutn-iþeir sem skilja betur orðin en ________ ___________ ^ ^ ^
mgi orðsms. Og eg fann að eg| tónana, ættu að vakna til með- minnkar lestarrúm*fyrir flutn-
var sekur um að liafa hætt þar vitundar um það, að eitt stór- ing og farþega.
herra m,nn ‘ meg hegðan líkam j skáldið okkar á nú sem stendur j j>ag sem menn aganega hafa
44 yards. — Ritstj.)
Ýmislegt telja þeir mæla með
því að flugleið sé valin yfir Is-
land í stað hinnar “syðri leiðar”,
sem liggur yfír Azoreyjar. —
‘Nyrsta leiðin” frá Hamborg til
New York, er 7200 km. og skift
ist í 5 áfanga, sem er 1000—
1600 km. hver. “Miðleiðin yfir
Atlantshaf beint, er 6600 km„
en þá er allt 4tlantshaf í ein-
um áfanga, en “syðsta leiðin” er
fullir 8000 km. í 3 mislöngum
áföngum. Verða því flugvélar
að flytja mikið benzín á báðum
syðri leiðunum, e^ við það
Verðmæti innfluttra vöruteg-
unda fyrra helming þessa árs
hefir numið 19,462,185 kr. (þar
af til Reykjavíkur 9,476 969 kr.)
Á sama tíma í fyrra var innflutn
ingurinn talinn 24,9 milj. kr. og
verður því innflutningurinn nú
eigi nema 78% af þeirri upphæð.
— Útfluttar vörur á fyrra helm-
ingi þessa árs hafa numið tæp-
um 19 miljónum kr., eða rúm-
lega hálfri miljón kr. minna en
Jnnflutningurinn. En í þeirri
innflutningsupphæð eru ekki
talin innflutt skip, svo sem Brú-
arfoss, né innfluttar vörur í
pósti, en talið er að þær hafi
numið frá ársbyrjun til júníloka
907,707. — Er auðsætt að fyrra
helming ársins hafa aöfluttax
vörur numið töluvert meiri fjár
hæð en útfluttar. (Hagtíðindi.)
Afi byggði hús syo hátt,
að himininn styggðist við það.
Á sól það skyggði í suðurátt;
sveitina hryggði rökkur blátt.
¥
hér í blaðinu. — Ritstj.
ans tóma”. Og til hvers er mað- líeima í Lundúnum.
ur að fara í kirkju, ef' maður
hefir enga andlega nautn eða á-
nægju af að hlusta á það, sem
þar er borið á borð fyrir mann?
Nú leið heil vika og kominn
annar sunnudagur. Þá frétti eg
að séra Runólfur Marteinsson
ætlaði að messa þá um kvöld-
ið. Svo nú lagði eg aftur af
stað í kirkjuna. Og nú var mér
vel Ijóst hvers vegna að eg fór.
j á móti “nyrztu leiðinni” kemur
j af ótrú á íslenzkri veðráttu og
röngum hugmyndum um legu
Kvæðið birtist á öðrum stað jsiands á hnettinum. En veðr-
J. P. P.
¥
Opnun Grænlands.
áttu -hér við land telja þeir allt
! eins hagfelda fyrir flugferðir og
■ veðráttu yfir Norðursjónum og
j Norðurhluta Atlantshafs alls yf-
j ir, þó að veðrátta sé í landinu
i sjálfu mjög svo breytileg.
Nýlega var Kragh, innanrík-j
isráðherra Dana. á ferð í Nor- j
sjá aðra, og til þess að efna
loforð mitt við séra Rúnólf. —
Fjöldi fólks var nú við messu.
Stór söngflokkur fylkti sér um
orgelið, undir stjórn Gur.nars
Matthíassonar. — Umræðuefni
20 aura. Þessi fþróttamerki eru
mjög smekkleg að gerð og lit-
um. Á dýrara merkinu er mynd
glímumönnum (klofbragð,
af
________________ _____________, FrímeiXi þau, sem í. S. í. hef-
S f„ÓLÍU Þ!S!.fð, Sýn-a mig °S egi! Átti þá blaðamaður tal við;ir feng’ð leyfi ríkisstjórnarinn-
hann um , opnun Grænlands,' ar fii Setn út, eru nú kom-
hvort líta mæti svo á, að það in a öiarkaðinn og kosta 10 og
væri opnað til fulls, eða aðeins
til bráðabirgða.
Innanríkisráðherrann svaraði
því á þá leið, að það, sem gert , -----
pres sins var. Sýndu hinum hefir Verið í Grænlandsmálinu, hábragðið), en á hinu er mynd
unga \eginn, sem hann á að Væri ekki annað en það að|af sundmanni, er varpar sér til
ganga, og þegar hann eldist, dönskum þegnum hefðu verið sunds. ITndir myndunum stend-
mun hann ekki af honum víkja ’j veitt sömu rettindi, til fiskveiða
n þo a tvískiftar skoðanir; vig Grænland, eins og þeir
nnm a. Vera um sannieiiís‘' hefðu heimafyrir í Danmörku.
1 e,rrar staðhæfingar, þá Qg þessar breytingar hefðu ver-
voru samt hugleiðingar prests-
Eg kallaði til þess, Ins heimsPek’iegar og vel rök-
studdar. Og þar sem hann á
emum stað í ræðunni minntist á
hve
ið gerðar í því augnamiði að fá
reynslu fyrir því hver áhrif þetta
hefði á lífskjör Grænlendinga
sjálfra. Þvi fyreta og helzta
Tveir drengir voru að leika
sér á hjólskautum á asfaltinu
á götunni.
sem nær mér var og spurði
hann hvort hann gæti sagt mér.
hvar íslenzka kirkjan væri. —
“Hey!” kallar hann á þann sem
fjær var. “This guy wants to
know where the Icelandic
church is.” “This is it,” segir , - llttllll 11C1U1 n.lvlll L11 va.lv
hann. — Svo þetta var þá kirkj- a< Þa verði Vlsindamenn- veizju á hendur Dönunu Vel
an eftir allt saman. Og nú gekk n'r en e 1 Prestarnir, sem á iígan iGrænlendinga yrði alltaf
eg öruggur inn og tók mér sæti; . ‘ num Ul< a gatur l’fsins, —j að sitja t fyrirrumi.
og nú þekkti eg marga og ræðu ., >a< annars verður nokkurn-i Jafnframt kvað
tima auðið jarðneskum
fioi e’ ”Sa visindunum hefði hiutverk Dana, þegar um Græn-
.L.3'31" þenna síðastliðna iand værj ag ræða, væri það að
1! ^01" ung’ Þa Þntti már væiit koma því svo fyrir, að græn-
ann °s eg fann t’1 samúð- j^nzhi kynþátturinn varðveittist
t >nie* ,°nlUn tn’ Þaö er mín | þvi hann hefði kröfu til varð-
manninn líka; en það var guð-
flræðinemi Kolbeinn Sæmunds-
son. Fámennt var í kirkjunni;
mestmegnis yngra fólkið, sem
ekki hafði full not af móðurmál-
inu, því prédikunin var á ensku.
Textinn var úr einu af bréfum
Páls postula: “Sacrifice” (fórn-
færsla). Mér þótti textinn léleg
ur og ræðan þur; en hann minti
mig á sögurnar í gamla testa-
mentinu um það, þegar Gyðing-
ar voru að slátra feitum hrútum
og alikálfum, og fórnfæra
Kragh það
haft nokkur áhrif á þær
ur: “Góð íþrótt er gulli betri
Þessi bréfmerki eru seld til
styrktar málefnum íþrótajnanna
og er þess vænst, að allir sem
líkamsíþróttum unna, noti þessi
merki á bréf sín.
Bréfmerki þessi fást á póst-
húsinu, í flestum bókaverzlun-
um hjá afgreiðslumanni íþrótta
blaðsins og forseta í. S. í.
SILFURBRÚÐKAUP.
Frh. frá 1. bls.)
að farsæld og hamingja fylgi
þeim um alla æfileið. Og ykkur
öllum, sem orð mín heyrið*óska
eg sigurfarar. Megi ljósið, sem
iýsir á leið ykkar, vera hið
sanna ljós, er á að lýsa anda
mannsins til sæluheima.
Um bylguþrunginn bárugeim
eg breyta kýs ei skapi.
En bið um ljós, sem lýsi heim.
svo lending enginn tapi.
Ágúst Magnússon.
¥
¥
KvæðÍ flutt séra Albert E. Krist-
jánssyni og konu hans,
í silfurbrúðkaupi þeirra 21.
gúst 1927.
á-
Rvík 20. ágúst.
Dansk-islenzka ráðgjafar
nefndin lauk störfum sínum
mánudaginn 15. þ. m., og þá um
kvöldið birtist skýrsla frá henni
*m nefndarstörfin. Meðal ann-
ars hefir verið rætt um fiskveið
örottni sínum til þóknunar og ha® var mitt mesta uppáhalds-! andi Grænlandi yrði þann veg,
r, . , verum- hafa .ia.t nwrvtvui a..iu u pæi i ----------***** v.éuvvcio
A . (1 .. anns ann hefði átt breytingar, sem nýlega væru ar utiendinga í íslenzkri land-
3 °.S-n, <ngra’ og hæta því; gerðar með tilliti til Grænlanas. um leyfi til veiða við
T.Í J Jan hGfSÍ Staðið f! að Fgereyingar hefðu þurft ný
,! A nU' fat' ,Tndin toku Þessi, fiskimið, og ef til vill væri
r-, ‘ ,S .rt a Þ° lnSarhrautinni. Grænlandsmiðin hinn rétti stað-
En það er kannske til of mikils| ur fyrir þá.
mælst af luterskum presti, þó! Spurningunni um það, hvort
að Vlðsynn se- j algerð opnun Grænlands mundi
Rétt í því að presturinn var fara fram bráðlega, svaraði
að byrja að auglýsa númer út-! ráðherrann svo, að það væri allt
göngusálmsins, byrjaði vinur! komið undir þeirri reynslu, sem
niinn, G. Matthíasson, að syngja' fengist nú í sumar og næstu
sálminn “Guð hæst í hæð”. En árin. Allt sem gert yrði viðvíkj-
Sveitungar fjölmenna á friðhelg
um stað,
fólki er ljúfast að kætast.
Forn-íslenzk gestrisni ríður í
hlað,
rausnin og góðvildin mætast.
Við skulum óska að eining og
dy'ggð
öndvegið skipi í þessari byggð.
Offrum nú því sem við eigum
til bezt;
á því má svolítíð græða.
Heiðvirðu bniðhjónin meta það
mest,
mannúð ef reynt er að glæða.
Væri ei nauðsyn að vinna með
þeim
við það að leiðrétta guðlaugan
heim?
Hafið nú þökk fyrir hjáliðinn
dag,
hjartnæmar, fr^imlegar ræður.
Hljóðlega flytja’ykkur hollustu-
brag
heilráðar systur og bræður.
Öðlist þið svo, fyrir æfilangt
hlaup,
ódauðlegt mannorð og guðsríki
í kaup.
V- J. Guttormsson.
Grænland, um gagnkvæm borg
araleg réttindi, um gerðardóms
samning mjlli Danmerkur og ls-
lands og um framhaldsnám ís-
lenzkra lækna í Danmörku. __
Um fornminjamálið hefir nefnd
in í einu hljóði látið það í ljós,
að þar komi ekki aðeins til
greina lagalegar ástæður, held-
ur einnig hvað rétt sé, og báð-
um fyrir beztu. Svo er minnst
Æfiminning.
Þess var nýlega getið í ís-
lenzku blöðunum í Winnipeg
að dáinn væri að 532 Beverley
St, hér í borginni, öldungurinn
Páll Jónsson, 85 ára að aldri, og
að hans yrði síðar meira getið
,Eg sem rita þessar línur álít
ar yfir á landið ókunna. Einn-
ig getur það orðið leiðbeining
fyrir þá, sem skrifa um land-
námssögu Vestur-íslendinga, er
hefir oft verið látið í ljós, að
einhver ætti að gera, og hlytí að
gera nú í nálægri tíð. Þess
vegna er nauðsynlegt að það,
sem skrifað er sé rétt, hlut-
drægnislaust og ábyggilegt. V
Páll Jónsson var fæddur á
Bakkagerði í Reyðarfirði í Suð-
ur-Múlasýslu 10. marz 1842. —
Foreldrar hans voru þau heiöurs
hjónin Jón Guðmundsson frá,
Bessastöðum í Fljótsdal og Val-
gerður Bjarnadóttir frá Kolla-
leiru í Reyðarfirði.
Páll ólst upp í Reyðarfirði
þar til hann var 16 ára; þá
fluttist hann að Dölum í Fá-
skrúðsfirði, þar sem faðir hans
bjó allan seinni hlutann af bú-
skaparárunum.
Ekki naut Páll neinnar sér-
stakrar menntunar á uppvaxtar
árunum, því engir skólar eða
kennarar voru þá til nema heim
ilin; en sú kennsla, sem börn-
um var þar veitt, varð bæði hon-
um og mörgum öðrum einke'nni-
lega happadrjúg; og það er mitt
álit að íslenzk alþýða á þeim
árum hafi verið betur upplýst
en alþýða í nokkru öðru landi.
þrátt fyrir allt skólaleysið.
Páll var skemtinn í viðræð-
um, skýr og hygginn og minn-
ugur vel á allt sem hann hafði
heyrt eða lesið um, eins og
hann átti kyn til; enda kom hon
um það mætá vel á seinni árun-
um, eins og síðar verður bent
til.
Árið 1871 flutlist Páll að Litln
Breiðuvík í Reyðarfirði, til Val-
gerðar Þórólfsdóttur, sem þar
bjó ekkja með 7 börn í ómegð
eftir fyrri mann sinn, Vigfús Ei-
ríksson náfrænda Páls. Ári síð-
ar giftust þau Páll og Valgerð-
ur^ og bjó liann allan sinn bú-
skap á íslandi í Litlu-Breiðuvík
meðrausn og myndarskap.
Þrjú börn eignuðust þau sam
an, Jón, Jóhönnu og Vigfús. —
Það þótti ekki í kot vísað að
koma að heimili því á þeim ár-
um; þar mætti vegfarandi ætíð
alúð og drengsltap ásamt ís-
lenzkri gestrisni. Eg man að eg
heyrði til þess tekið, hvað for-
eldrar og börn hjálpuðust að
iví, að láta öllum líða sem bezt»
sem að garði bar.
Árið 1900 seldi Páll bú og jörð
og flutti af landi burt vestur til
Canada og settist að í Winnipeg.
Það var fallegur og fjörugur
hópur, sem fylgdist með Páli
hingað, og fáir munu hafa gert
betur en . hann, að kosta 15
manns alla þessa löngu leið; allt
var þetta skyldulið þeirra hjóna.
Æfi Páls var ekki margbreyti
leg eftir að hingað kom, því áð-
ur en full þrjú ár voru liðin, þá
varð hann fyrir þeirri þungu
iraut að verða blindur, þrátt
fyrir allar tilraunir sem gerðar
voru til að aftra því; það er löng
nótt að sitja í myrkri í 24 ár.
En hér fór sem oftar, að leggur
drottinn líkn með þraut; því að
hann bar þetta mótlæti með ein
stakri þolinmæði og stillingu,
enda umkringdur af ástvinum,
sem gerðu allt sem hægt var að
gera undir kringumstæðunum,
til að létta honum lífið; samt
var ekkert eðlilegra en að hann
þráði að kveðja þenna heim; og
kallið kom þann 27. júlí síðast-
liðinn; þá var hérvistarstríðinu
lokið, er hann flutti yfir á land
eilífðarinnar, til ástvinanna
mörgu er á undan lionum voru
farnir, fevo sem foreldrar og 15
systkini hans; og 7 úr hópnum.
sem fylgdist með honum til
þessa lands.
Einn bróðir Páls er á Iffi,
Krákur Jónsson, nú á Betel
Gimli. \
Það má með
það vel viðeigandi að minnast
á það, að þar sem íslendingar með fáeinum orðum þeirra, sem
ma meo sanni segja,,
eins og oft hefir verið sagt áð-
ur: Þar féll góður íslendingur f
valinn.
Blessuð sé ætíð minning
hans.
B. M. Long.. .