Heimskringla - 07.03.1928, Blaðsíða 1

i-nn A-vrraTR.
WINNIPEG, MAN., MIÐWKUDAGINN 7. MARZ 1928
NÚMER 23
Rev. it. Pétursson x
Jr> Hoa:# 8t. — CITY.
CANADA
Eftir búnaðarskýrslu sambands -
stjórnarinnar verður jafnaðarverð
allra bújarða í landinu árið 1927 um
$38 ekran. Með landinu eru taldar
allar untbætur, svo sem hús, girð—
ingar, vatnsveitur og fleira. Verðið
«r miðað við það sem landið gefur
af sér, þegar dreginn er frá allur
kostnaður við jarðyrkjuna. Aflgang-
urinn eru vextir, miðaðir við 6 af
Ihundraði. Arið 1926 var meðalverð
ið talið $37 ekran, en 1925, $38. —
Afurðirnar eru mismunandi að verð-
lagi í fylkjunum, og eru því ábýlis-
jarðirnar reiknaðar mishátt, þótt
jafnaSartalan verSi þessi. Meðal-
verSmat í fylkjunum verSur á þessa
leið: I Prince Edvvard Island, $41
ek-an; Nova Scotia, $37; New Bruns
wick, $30; Quebec, $57; Ontario,
$65; Manitoba, $27; Saskatchewan,
$26; Alberta, $28; British Colunfbia,
$89.
kornhlöSukaupa. Neitar SamlagiS að
verSa við þessum kröfum. því eigi
verði litiS 9vo á, sem þetta séu tekj-
ur, heldur aðeins framlag, sem bænd
ur hafi gert til þess að geta haft
betri stjórn á hveitimarkaðinum. —
Segja Samlagsmlenn, að ekki .hafi
þeir á móti því aS stjórnin hefji
miálssókn út af þessu, en verja muni
Iþeir gerSir sínar fyrir ihvaSa dóm—
stóli sem sé í rtkinu.
Frumvarp unt atkvæðisrétt kvenna
var felit í Quebedþinginu fyrra
fimtudag. AtkvæSagreiSslan féll
þannig, að 11 greiddu atkvæSi með
frumvarpinu, en 39 á nióti. Frum-
varpiS fór fram á að veita konum
kjörgengi til þings, en þaS máttu
háttvirtir þingmenn ekki heyra nefnt.
Samskonar frumvarp var fellt þar í
(þinginu í fyrra.
MeSalverð í þeim héruSum, þar
nem aldinarækt er stunduð, er að
stjómarmati iþessi: Niova Scotia, $104
ekran; Ontario $143; Britislh Colitm—
bia, $321.
MeSaþ vinnumánnslaun árið sem
leið, er goldiS var út um landsbyggð
Ina, var $41 um mánuðinn, olg vinnu—
konUkaup $23. FæSi var taliS til jafn
aðar aS ígilti $23 fyrir karlmenn, en
$19 um nfánuSinn fyrir konur.
Komið hafa fram andmæli gegn
því t þinginu í Ontario að veita þeim
mönnum leyfi til að stjórna bifreiS-
um, er fengiS hafa vínkaupsleyfi.
Vegabótafélag fylkisins (Manhroba
Good Roads Association) hélt árs-
fund sinn á föstudaginn var. Var
áskorun send til stjórnarinnar að
styrkja vegnbætur í fylkinu á þeim
svæSuni, þar sem torveldast er yfir—
ferSar, meS auknum fjárframlöguml
Fundurinn lét í ljós einhljóSa álit
um, að austurhluti fylkisins þyrfti eink
um að njóta aSstoSar í þessu efni,
og mælti fastlelga ntteS aS lokiS yrði
ViS vtegagerS austur til Kenora a
þessu ári.
KennslumálaráSgjafi fjdkisins, Hon
Mr. Hoey, lýsti því yfir í vikunni
sem leiS, aS gerS yrSi gangskör aS
því aS komast eftir tölu blindra barna
er heima ættu í fylkinu, gerSar ráS-
stafanir til þess aS koma þeimi til
mennta, svo að í framtíSinni þeitn
mætti auSnast að vinna fyrir sér. —
Gat hann þess um leið, aS undanfariS
hefSi fylkið styrkt aSstandendur slíkra
barna til að láta kenna þeim, olg
hefSu þau, er slíks styrks hefSu notiS,
veriS send burt úr fylkinu. Ef það
reyndist, aS börnin væri svo mörg,
aS nauSsyn mætti teljast til aS koma
upp stofnun fyrir þau hér, yrSu út—
vegir hafSir meS þaS að sjálfsögSu.
Bracken stjórnarformaSur, lýsti þvi
yfir i þinginu fyrra föstudag, aS um
$1,000,000 yrSu lagðir til enduiiwta
talsímiakerfi fylkisins. Gert er ráð
fyrir, aS af þessu fé verSi $421,441.00
varig til endurbóta alsímum talsím-
um út um sveeitirnar; um $130,000
gangi til nfiSstöSva, en aflgangurinn,
er nemur tæpum helmingi, til bæjar—
falsímanna.
Nlálaferli standa til milli sambands
stjórnarinnar og Hveitisamlagsins. —
Krefst Sambandsstjórnin þess, aS
SamlagiS greiði tekjuskatt undir tekju
skattslögum, af fé því er þaS hefir
dregiS af hveitiverðinu og varið til
Sá úrskurSur var kveðinn upp í
yfirdómi í Ontario nýlega, aS eigi
væri leyfilégt fyrir þá sem stunda
handlækningar aS nefna sig “Doc—
tor”. MáliS reis í undirrétti út af
því, aS nuddlæknir í borginni To-
ronto, að nafni Pocock, auglýsti sig
sem "Doctor”. Var |þa8 kært, og
varS Pocock fyrir sektum. Skaut
hann máli sínu til yfirréttarins, er
að fradlögSum göignum staðfesti und
irréttardóminn.
InnflutningamálaráSberra í Ottawa
hefir lýst því yfir, aS engutn þeim
manni yrði leyfð landganga í Can—
ada, er áður hefði veriS bönnuS land-
vist, nema sá hinn sami fengi leyfi
dómsmálará'ðberra fyrir því, og yrði
hann þá að sækja um þaS leyfi, áður
en hann hýggSi til hingaSkomu.
Mjög auSug kolanáma hefir fund
ist í NorSur—Ontario. JarSfræSing-
ar stjórnarinnar hafa rannsakaS náma
svæðið, Og skýra svo frá, aS kola-
lagiS sé 11 feta þykkt, þar sem þeir
hafa skoSaS það, en um víSáttu þess
vita þeir ekki aS öSru leyti. Námu—
svæðið er í svonefndu Mattagami-
héraSi, er liggur norSur að Hudson‘s
flóa.
Námuntennirnir frá Hollitilger
námunni, þar sem slysið mikla varS
nýlega, skutu á allsherjarfundi þeg-
ar eftir slysiS og kröfSust þess, aS
rannókn skyldi hafin af hinu opin—
bera, til þess aS komast aS raun um
hvort glæpsamleg vanræksla um hirð
ingu námunnar, hefði átt sér staS
af hálfu námueigenda, er svo hefði
leitt til slyssins.
Nefnd hefir m) veriS skipuS til
þess að rannsaka rrtáliS. Er rann-
sókninni ekki lokið ennþá, og hefir
ekkert sérlégt heyrst um þann árang
ur,' sem fenginn er.
X Björgvinssjóöurinn. Aður auglýst .... — $4124.18
J. Goodman, Leislie .... 1.50
Albena Jaokson, Leslie 2.00
J. Stefánsson, Elfros 2.00
KvenfélagiS Sólskin Van— couver, sent af Mrs. Emily Thorson, gjaklkera 10.00
G. M. K. Björnsson, River— ton, Man., ágóSi af sam komu, haldinni 28. febrúar til ágóöa fyrir sjóSinn .... 35.00
$4174.68
T. E. Thorsteinsson.
Erlendar fréttir.
Bandaríkin
Coolidge forseti á einn æsku— og
aldavin í öldungaráðinu, Fess aS
nafni, er ótal tilraunir hefir gert til
þess, að fá Coolidge forseta til þess
aS sækja um þriSja kjörtímabil. —
Atti nýlega aS samþykkja í öldurtga-
ráðinu yfirlýsingu um að ráSiS gledd
ist af ákvörðun forseta, aS fara að
dæmi fyrirrennara sinna, aS sitja aö
eins tvö tímabil. UrSu deilur um
þetta, því Fess kvað forseta vel geta
sótt enn; hefði ekki yfirlýsing hans
veriS ákveðnari en svo. — Robert La
Follette yngri, fékk þá ráðið til þess
aö saniþykkja ályktun, með 56 atkv.
gegn 26, þess efnis, aS öldungaráSiS
áliti aS enginn forseti eigi aS sitja
lengur en tvö tímabil. KveSst La
Follette, er telst til repúblíkana flokks
ins, ekki kæra sig um aS veita Coll—
idge heiöur, er hann ætti á engan
liótt skiliS.
FORSET AEFNI
Eins og nú standa sakir, mun Hier-
bert Hoover þykja líklegastur til þess
aS ná forsetatilnefningu repúblíkana
flokksins, aS minnsta kosti á meSan
Dawes varaforseti ekki hefir gefiö
kost á sér. Qg eins og áöur hefir ver
iS getið um í Heimskringlu, hefir Al—
fred Smitih, ríkisstjóri i New York,
verið aS þessu talinn sjálfsagt for-
setaefni demókrata. En nú hefir
James A. Reed, öldungaráÖsmaSur
frá Missouri, gefiS kost á sér. Hann
er einn af 'helztu þingskörungum
Bandaríkjanna, nafnkenndur mælsku
maSur, og þykir óvæginn mótstöSu—
maSur. Hefir hann ráSist grimmi
lega á stjórn Coolidge, og er sagt
aS hann hafi snúiö mjög mörgum
flokksrníönnupm sínuni til fylgis við
sig, af þeim ástæöum aS þeim þyki
Smitlh láta of lítiS til sin heyra. Er
nú jafnvel fariS aS tala um aS Reed
rnuni verSa Smith ofjarl í samkeppn-
inni, nema aS hinn síSarnefndi
rumski alvarlega og skjótlega. —
FLOTAAFáLIN.
ÞingiS hefir fariS illa meS fjár-
' veitinganbeiSni stjórnarinnar til flota
málanna. 'Skar þaS áætlunina svo
niSur, aS aðeins var samþykkt aS
smíSa nú i fyrstu hviðunni 15 beiti-
skip (í stað 25)); 10 beitiskip önnur,
er lagt skal forseta í sjálfsvald, hvort
smiSa skal eSa ekki, eftir því sem
hann álítur nauSsyn bera til; 1 flulgi—
vélaskip (er sent getur frá sér flug
vélar á rúmsjó og tekiS við þeim
aftur), i staö 5; engin skip önnur (og
þar meS hætt viS aS smiíSa 9 tund
urspilla' og 32 neSansjávarbáta, er
ákveSið hafSi veriS aS smíSa). —
VerSa því útgjöldin i fyrstu hviSunni
“aSeins” $264,000,000, í staS $800,-
000,000, er stjórnin fór fram á. —
Má þetta kallast glæsilegur allþjóSar
sigur, því meirihluti þingmann lét á—
reiöanlega aö orSum kjósenda sinna,
er hvíldarlaust sendu inn til þingsins
mótmæli sín, er heyrnmlkunnugt varS
um hina gífuregu flotaáætlun stjórn
arinnar.
---------x--------
Þjóðbandalagið
Þref mikiS hefir spunnist milli
ÞjóSbandalagsins og Ungverja út af
2000 hraSskotabyssum, er Ungverjar
gerSu upptækar og sendar höfSu ver
iS norSur yfir landmæri í gégnum St
Gothard skarSiS. Lýsti stjórnin þvi
yíir, aS nema þvi aSeins, aS réttur
eigandi gæfi sig fram, myndi hún láta
selja byssur þessar viS opinlieru upp—
boði; hefði stjórninni ekkert veriS
gert aövart um sendingu þeirra, og
liti hún svo á sem um samsæri gæti
verið aS ræða 'gegn þjóðinni. Eng-
inn eigandi hefir gefiS sig fram; en
í stað þess hafa fulltrúar Italíu og
Litla Bandalagsins svonefnda, ,kært
þetta, sem þeir nefna gerræði, fyrir
forstöSunefnd Þjóöbandalagsins, og
heimtað, aS Ungverjum yæri bannaö
aS . Hefir forstöSunefndin orSiS viS
tilinælum þeirra; en Ungverjastjórn
hefir lýst því yfir, aS hún hafi það
bann að engu, en fari sínu fram. —
Búast nú sumir viS ófriSi út af
þessu.
Stórstúkuþing templara
ÞaS var haldið í Goodtemplara—
húsinu á Sargent Ave. í Winnipeg,
þann 27. og 28. febrúarmánaðar. —
Fulltrúar niættu frá þessum stúkum:
“Hieklu”, “Skuld”, “Hope of Elm-
wood” og “Britannia” í Winnipeg.
En utan úr sveitum frú stúkunni
“Isafold” í Riverton, “Vonin” á
Gimli, “Einingin” í Selkirk, “Fram-
þrá” á Lundar, Oig frá stúkunni “Ar-
borg” í samnefndum bæ.
Auk fulltrúa frá þessuml stúkum og
stórstjlikunlefndar, sótti fjöldi anjn—
ará Goodtemplara þingiS. Miá þf
aSsókn þeirri ráða, að áhugi manna
sé óvenjulega vel vakandi fyr—
ir bindindi.
Skýrslur stórstúkunefndar báru
þaS meS sér, aS ötullega hafi unn-
iS verið að templaramálum á ár—
inu. Nýjar stúkur voru stofnaSar
og dauSar vaktar upp. Félagatala
haföi mikiS aukist á árinu. A sviði
ungmenna hefir rrteira veriS unnið
en áöur að goodtemplaramálum meS
hinum bezta árangri. Nýr og ein-
beifjtúr áhugi virSibt oijmig ihafa
vaknaS fyrir íræSslu— og útbreiSslu
starfi.
Nokkur af þeim málum, er þinlgiS
samþykkti voru fólgin í þessu:
1) AS fariS sé fram á aS fylkiS
skipi mann, er umsjón hafi meS bind
indisfræSslu.
2) ÞinigiS lýsir vanþóknun sinni á
því, aS “Cash and Carry” aöferSin
var leyfö, og aS ekki voru hömlur
iagðar á aS auiglýsa áfengi í blöSum.
3) AS lögleitt sé aö banna ungling
um eSa drengjum innan 21 árs, aS
keyra vinflutningavagna.
4) AS rannsakaS sé frekar, hvort
urriboö fylkisstjórnar sé svo tak-
markað á framleiSslumálum, aS þaS
geti ekki látið sig varða tilbúning öls
og víns. (Hafa framkvæmdir í þá
átt a stöðva víntilbúnintg oft strand—
aS á því, aS framleiösla öll (manu-
facturing) sé lögum samkvæmt í
höndum sambandsstjórnar, og þá vin—
framleiSsla eins, en ekki fylkis—
stjórnar.)
5) AS vinna aS þvi aS fræöa al—
menning um bindindismál, og glæða
hugsjónir hans fyrir því velferöar-
nfáli, unz takmarkinu er náS og á—
femgissukkiö er gert landrækt.
I framkvæmdarnefnd stórstúkunn-
ar voru þessir kosnir fyrir komandi
ár:
S.æ.t. — A. S. Bardal
S.kannsl. — G. P. Magnússon
S.rit. — Miss F. Long.
S.v.t. — Gunnlaugur Jóhannsson.
F.S.æ.t. — S. Matthews
S.gkj. — Hjálmar Gíslason
S.kap. — W. R. Wood
S.dr. — J. C. Bessason, Selkirk
(Frh. á 8. bls.)
Ljóð frá Syríu
Eg er sú sorg, er elskar hvað sem lifir,
eg elska þig, sem lifir, deyr og grætur.
Eg er sú von, sem vakir allar nætur,
vina mín, þínum hjartaslögum yfir.
Hljóður eg vaki, hlýði á blómin sofa,
hvíla þau bernsk í andardráttum þínum.
Auga þitt dreymir undir gómum mínum.
Er ekki sælt að mega trúa og lofa?
Er ekki sælt að hugga sig við harminn?
Eg hlusta á únga brjóstið mitt, sem lifir,
á hjartað mitt, sem dauðinn dokar yfir
og dreypi tári rnínu á sofna hvarminn.
Halldór Kiljan Laxness,
San Francistjo, 11. febr. 1928.
(Endurprentunl bönnuð.)
Hættan við prédikanir
þeim byröum sem mættu virSast
hæfilegar helmingi fleiri mönnum.
Rœða flutt í kirkju Satnbctndssafn-
aðar í Winnipcy 26. fcbr. 1928
af sr. Ragnari E. Kvaran.
Eg veit aS yöur mun ekkert furða
á því, að ég átti bágt meö að slíta
hugann frá starfsemi ÞjóSræknisfél-
agsins, er ég tók aS hugleiða þaö
mál, sem é>g ætlaði aö flytja hér í
kirkjunni í kveld.. Ekki svo aS
skilja aS ég ætli mér á nokkurn hátt
aS tala um það félag nú. En ég hafSi
á réttri viku — frá föstudagskveldi
til föstudagskvelds — veriS á fimm
stöSum riSinn viS einlhverja tegund
af íslenzku félagslífi. Jafnvel þó sá
þeytingur hafi veriö of mikill til
þess, aS óg hafi verulega getáS hug-
leitt þaS, sem annars hefir vaknaS
í huganum í sambandi viS þá reynslu
þá hefir þaS hinsivegar varnaS
því, aö mikiS annaS kæniist aS. Og
það sem ég hefi veriö aS hugsa um
á þessum brautum, hefir ^ ffléttbst
einkennilega saman viS hugsanir, sem
ég er lengi nokkuS búinn aS ganga
með í samibandi við presta og þrédik-
ara, og ég er ekki alveg viss um
aö ég fái greitt þaS alt saman nægi—
lega í sundur, til þess að gera þaS
ljóst, sem fyrir mér vakir.
Eg gat þess, aS ég hefSi veriS á
einni viku staddur á fimm mismunandi
stööum, þar sem einlhverskonar ís-
lenzkur félagsskapur var viS iSju.
Þrír af þessum stöSum vóru vestur í
Saskatdhewan, einn norður í Nýja
Islandi og svo hér í Winnpeg. Og
þaö hefir yfirleitt falliS í mitt hlut—
skifti þessi ár, að fá tækifæri til
þess að kynnast þessíháttar starfsemi
í hér um bil öl'lum sæmilega mann-
mörgum bylgSum Islendinga hér um
slóSir. Svo nokkura þekkingu ætti
ég aö hafa af þessu máli. Og þaS
fyrsta sem maSur hlýtur aS taka
eftir í því sambandi, er þaS, hve
mikla tilhneigingu þjóö vor hefir í
þessa átt. Eg held jafnvel aö hún
hljóti aö vera óvenjulega mikil. Þetta
er því eftirtektaverðara, sem þetota
er aö engu leyti einkenni, sem þjóSin
hafi flutt meS sér heiman af föSur-
landinu. Einn mest áberandi menn-
ingarskortur Islands á þeim tíma,
sem meginlhluti Islendinga flutti til
íþessa lands, var einmitt hve félatgs—
legt líf lá í fullkomnum rústum. En
jndir eins og Islendingar komu hingaO
og áttu kost á meira þéttobýli en þeir
höfðu vanist, þá var sem þeir gætu
ekki mettaö lönigun sína og tilihneig-
ingu til félagslegs lífs og samneytiis.
Og þetta sýnist ekki vera neitt S
dvína. Vitaskuld er það sannmæli,
að víöast hvar hvílir alt starf í þessa
átt á herðum fárra manna og kvenna,
en hinsvegar er það fólk þá svo at—
orkusamt og dugmikiS, aS þaö lyftir
Samt sem áður er mikið sett út á
félagslif vor allra, manna á meöal.
ÞaS er eins og menn hafi þaö á
tilfinninigunni, aS eirihver meinsemd
sé í því víSastohvar, sem spilli fyrir
þeim árangri sem annars gæti af
þessari tilihneigingu hlotist. Og þeg-
ar grafist er fyrir, hverjar þessar
meinsetndif séu, þá verSur svar
flestra á þá leiö, aS hin mikla mein—
semd í íslenzku félagslífi sé hin
meðfædda tilhneiging vor til flokka—
drátta og misklíSar. Mjenn tala um,
aS vér höfum að erföum fengiö ó-
stýrlæti víkingsins og' agaleysi. Oss
hætti stöðugt til aS fara aS endur—
vekja Sturlungaöldina í eirihverri
mynd. I öSrum orðum, vér getum
aldrei á sátts höföi setið hver viS
annan.
Eg verö aS kannast viö, að svo dug—
leg ihefir þessi kenning veriö prédik—
uS, og svo fastlega hefir henni verið
trúaS, og menn hafa taliS hana svo
óyggjandi og sjálfsaigða, aS ég hefi
veriS einn af þeim, sem hefi tekiS
þetta urrihugsanarlaust upp og gert aS
minni skoöun. Eg hefi veriS farinn
að halda, eins og nærri því allir
viröast gera, aS eirihver ættaróham-
ingja hvíldi yfir oss í þessu efni, vér
værum þrætugjarnari en flestir aðrir
og agalausari. En ég er aö skifta
um skoðun. Eg held aö þetta sé alt
helber misskilningur. Vitaskuld er
iþað rétt aS vér höfum ekki haft
tækifæri, sem ýmsar aSrar þjóöir
hafa haft í margar aldir, til þess aS
ibyggja lund vora undir sjálfsagöan
og sæmilegan aga. En hinsvegar
erum vér ekki örari en svo aö eðlis—
fari, aS vér þurfum yfirleitt mínna
á oss að leggja en flestar aSrar
IþjóSir, til þess aS halda niðri í oss
ofsa og ástríðum, ef þær sækja á
oss. ÞaS kemur sjaklnar fyrir en um
aðra menn, aS Islendingiar veiti t.d.
hver öSrum líkamlega áverka eöa
alvarleg mein.
En nú veröur hinsvegar ekki komist
hjá því aö kannast viS, aS oft má
ótrúlega litiS út af bera í íslenzku
félagslífi, svo aS gjörsamlega einkis-
veröur hlutur eöa atvik valdi merki—
lega miklum glundroSa. Hvernig
stendur þá á því? Er þaS af þessu,
sem trúaö hefir veriS, aö vér séum
taumlausari en aörir, meiri flokks-
menn en aSrir, fylgjum fastara eftir
vorum foringjum en aörir, höfum
meiri tilihneigingu til úlfúöar en aSrir ?
Eg er sannfærSur um aö svo er ekki.
En hvaö veldur þessu þá?‘ Eitt, og
aSeins eitt. Það cr hin eilífa prcdik-.
un um að scr séum úlfúðarmcnn.
ÞaS er búið aö staglast svo mikiS
á því, aS vér séum fullir ofstækis og
aigaleysis, aS undir eins og tveir
(Frh. á 4. bls.)