Heimskringla - 04.04.1928, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRIN GLA
WINNIPEG 4. APRÍL 1928
Bindindismál
Ræða
flu af A. S. Bardal, Stór-Templ-
ar, sem fulltrúa Islands á alþjóða-
þin'gi bannmanna í Winan i ágústmán-
úði 1927.
■Hvert einasta land í heimi ætti að
hafa frjálsar hendur til þess að
lögleiða algert vímbann og framfylgja
þvi.
Það er mér hið mesta fagnaðarefni,
að flytja kveðju frá fyrstu þjóð í
heimi, sem lögleiddi algert áfengis-
bann með þjóðaratkvæði.
Þessi atkvæði vóru greidd árið
1908, og lögin afgreidd og staðfest
1909.
Friðrik VIII. konungur Dana og
Islendinga, kvaðst undirskrifa lög-
in með sérstakri ánægju og óska
þess, að hann bæri gæfu til þess að
undirskrifa samskonar lög fyrir Dan-
mörku.
En jafnframt því, sem ég er bæði
glaður og stoltur fyrir hönd þjóðar
minnar, svo sem ötullega hefir barist
í broddi fylkingar fyrir alíheims banni,
þá verð ég að viðurkenna það með
hrygð í hwga, að engin hannþjóð
hefir orðið að þola meiri andróður
vegna þess málefnis, en Island.
I Bandaríikjunum hafa erfi?(leik-
arnir að mestu leyti verið innbyrðis;
hér er það aðal atriðið að geta fram-
fvlgt lögunum. En á Islandi hafa
það verið utan aðkomandi óvinir,
sem sikæðustum beittu vopnunum.
Utlent vald hefir j-eynt aðf brjlóta
bannlögin og hleypa flóðöldu áfengis
eitursins yfir þjóðina á ný.
Hvert einasta land i heimi, ætti
að hafa frjálsar hendur til þess að
lögleiða algert vínbann, og framfylgj-
a því sagði ég í byrjun. Eg skal
skýra nákvæmar hvað ég á við með
þessu; i því skyni ætla ég að segja
sögu af heimaþjóð minni í sambandi
við þetta mál, og legigja hana fyrir
þetta heimsþing til ihugunar og at-
hafna.
Islendingar samþyktu algert áfeng-
isbann í landi sinu með þjóðarat-
kvæði 10. sept. 1908. Lögin komust
í gildi að nokkru ieyti 1. jan. 1912 og
upp frá þeim degi var innflutning-
ur allra áfengra drykkja bannaður.
En sala áfengis i landinu var ekki
bönnuð fyr en 1. jan. 1915. Frá
þeim tíma var Island algert bann-
land.
Svo vel hafa bannlögin reynst, að
þjóöin hefir alls ekki skift um skoð-
un eða látið sér koma til hugar að
breyta til aftur. Og það er vist, að
bannlögin verða aldrei numin úr gildi.
ef Islendingar mega sjálfir ráða að
öllu leyti. En hér byrjar sorgar-
kaflinn i sögu bannmálsins á ætt-
jörð minni.
Þegar stjórnarskránni í Bandarikj-
unum var breytt árið 1920, að til-
búningur, sala, útfluttningur og inn-
flutningur áfengra drykkja var fyr-
irboðinn, vakti það miklu meiri
eftirtekt en hitt, þótt Island yrði
bannland. Og ástæðan er auðskilin:
Island er aðeins smáþjóð, sem ekki
telur nema eitt hundrað þúsund í-
búa. Bandaríkin þar á móti hafa
meir en þúsund sinnum þá ibúatölu
Þetta fór þvi að lita illa út fyrir
áfengissalana yfirleitt. Þið hafið öll
heyrt orðatakið, sem þannig hljóðar:
“Eftir Ameríku dansa öll önnur
lönd.” Þetta skildist þeim brenni-
vínskóngum og hin svo kölluðu vin-
lönd Evrópu fyltust ótta.
Ekkert var liklegra, en að Evrópu-
lönd fetuðu í fótspor Bandaríkjanna
og hvernig væri þá kornin hin mikla
og arðsanta vínverzlun í Evrópu'?
Eitt vínlandanna er Spán. Brenn-
ivínsvaldið í því landi ásetti sér að
sýna bannstefnunni i tvo heima. Það
varð að byrja á þvi að fóma ein-
hverri sérstakri þjóð, hinum til skelf-
ingar og aðvörunar. Island varð
fyrir valinu. Spánn þorði ekki að
ógna hinu volduga riki Bandaríkjun-
um, þótt þar væri lögleitt vinlbann;
jafnvel þé>tt þessi lög eyðilegðu mikla
og arðsama verzlun fyrir Spáni. Is-
land var lambið, sem úlfurinn mark-
aði til dauðs. Væri það mögulegt
að láta þetta land leggja niður vopn-
in og afnema bannlögin, þá þótti
ekki liklegt, að önnur lönd í Evrópu
lögleiddu vinlbann.
Spánn sendi hótanir sinar til Is-
lands árið 1921. Hótanin var orðuð
þanniig, að ef Island leyfði ekki inn-
flutning spánskra vína, með 21 per
cent áfengi að minsta kosti, þá yrði
settur fimmfaldur tollur á allan fisk,
sem Isliendingþr seldu Sipánverjum,
Þetta var sama sem að gjöreyðileggja
aðal lífsbjörg Islendinga. Islend-
ingar selja þurkaðan saltfisk til Spán-
ar, því Spánverjar neyta fiskjar í
stað kjöts, þegar þeirra kaþólska trú
bannar þeim kjötnautn.
Þetta var voðaleg hótun. Þessi
litla þjóð — Island — lét undan ár-
ið 1922; þingið ákvað að leyfa
Spánverjum undariþágu frá vínbann-
inu í eitt ár,' með þeirri von, að
stjórninni tækist að ná samningum
við þá áður en árið væri á enda, til
þess að bannlöigunum yrði borgið.
En Spánn lét engan bilbttg á sér
finna.
Þegar séra David östlund, full-
trúi alþjóða vínbannsfélagsins, kom
til íslands árið 1923, samþykti þing-
ið samskonar undanþágu fyrir Spán-
verja í annað skifti. En nú átti
undanþágan að gilda um óákveðinn
tíma.
Eg skal leyfa mér að skýra hér
frá yfirlýsdngu þingsins um leið og
það framlengdi undanlþáguna, til
þess að ykkur skiljist, að Islendingar
gerðu þetta þvert á móti eigin vilja
einungis vegna þess, að þeir vóru
kúgaðir af þjóð, sem er tuttugu sinn-
um stærri. Yfirlýsingin er þannig:
“Með því að þingið hefir nú sam-
þykt undanþágu frá vínbannslögun-
um, til þess að samningar gæti tekist
við Spán í verzlunarviðskiftum, þá
fýsir íslenzka þingið því hér með
yfir, að þessi undanþága hefir verið
veitt vegnp. óhjákviæmi'Jbgrar nauð-
ungar, en ekki vegna þess, að þing-
ið vilji nema úr gildi lögin, sem sam-
þykt vóru í samræmi, við atkvæða-
greiðslu þjóðarinnar, er þar lét
greinilega í Ijós vilja sinn.’’
Þessi yfirlýsing var samþykt i
einu hljóði vorið 1923. Hvað hefir
skeð siðan? Stjórnin á Islandi hef-
ir gert sitt allra bezta til þess að út-
vega fiskimankað annarsstaðar, i
því skyni að geta framfylkt á ný
bannlögunum án undantekninga. Nú
er þar aðeins bannað öl og brennivín
(sterkt vín) en spönsk vin eru seld
í sjö bæjum. Enn sem komið er,
hefir stjórninni ekki tekist að fá
annan markað fyrir fiskinn. Mark-
aður getur fengist fyrir dálítið af
fiski í Suður Ameriku, en það er
Intt mögulegt að flytja þurkaðan
fisk yfir miðjarðarlinuna, án þess að
hann skemmist af hita.
Bindindishreyfingin er sterk á Is-
landi. Good Templara reglan er þar
aðal bindindis- og bannfélagið.
Næstu árin eftir atkvæðagreiðsluna
og bannlögin, fækkaði me'ðlimuni
Reglunnar frá 7,500, niður i 1,500.
Þrælatök Spánverja hafa valcið bind-
indis- og bannvini af svefni, og er nú
aftur komnir í félagið 9,000, eða 11
af hundraði, af allri þjóðinni.
Við allar þingkosningar síðan 1923,
hefir aðal málið verið það, að kjósa
engan sem ekki skuldbindi sig til
þess að gera alt, sem í hans valdi
stæði, til þess að algert áfengisbann
komist á aftur, og mér er ánægja að
geta lýst því yfir, að þeir hafa feng-
ið flést atkvæðin, sem það mál hafa
stutt öruggast. Við kosningar í
sumar, eins og við aðjar undanfar-
andi kosningar, hefir eini verulegi
vinningurinn verið sá, að sýna ótví-
rætt, að mikitl meiri hluti þjóðar-
innar er eindregið með bannlögun-
um nú sem áður.
Deilan eða baráttan milli Spán-
verja og Islendinga, verður ekki
Ieidd til lykta á annan hátt en með
alþjóða samkomulagi.
Vonir hafa vaknað utn það á síð-
ustu árum, a® einhverrar liknar mætti
vænta fyrir aðgerðir Alþjóðasamb-
andsins (League of Nations); hefir
Blue Ribbon
BAKING P0WDER
BLUE RIBBON
er hið eina
hökunarduft
sem þarf til
allrar bökunar
af öllu tægi.
Reynið það.
Sendl« 25c til Blue Rlbbon Ltd.
Winnipegr, fyrir Blue Rlbbon
matrei'ðslubók til daglegrar not
kunar í heimahúsum 1 Vestur
Canada.
þeirri stofnun verið valið nafnið
“Skipið með mannúðarvonir innan-
borðs.’> Dr. Fri&þjólfur Nansen
hefir skapað þau orð. Vér mættum
ef til vill einnig vænta þess, að Al-
þjóðafélaigið hefði banrtþjóð innan-
borðs.
En Alþjóðafélagið er veikbuTða,
og ekki er til neins að gera sér háar
vonir enn sem komið er. Ef aðeins
Bandaríkin í Ameriku, voldugasta
ríki bannmálsins, gerðist meðlimur
Alþjóðasambandsins þá væri þess von
að leiðrétt yrði ranglætið gagnvart
Islandi, þar sem verzlunarleg neyð
hefir verið notuð til þess að kúga
þjóðina á þann hátt, að láta hana
brjóta sín eigin lög. Þá mætti ef
til vill einnig vænta þess, að réttur
yrði hluti bannamanna í Noregi,. sem
nú hefir verið fótum troðinn.
Ef Bandaríkin geta ekki læitt sin-
um miklu áhrifum á þann hátt nú
þegar, þá ætti þetta alþjóðaþing
bannmanna, að samþykkja ótviræða
yfirlýsingu, sem forclæmi aðferð
spánska brennivínsvaldsins og skora
á allar þjóðir — sérstaklega Alþjóð-
asambandið — að krefjast þess, að
hver einasta þjóð í heimi hafi frjáls-
ar ihendur til þess að lögleiða algert
vinbann og framfylgja þeim lög-
um hindrunarlaust of afskiftalaust
frá hendi annara þjóða.
Þetta frjálsræði VERÐL'R að
fást, ef hið rnikla réttlætis- og sið-
ferðis mál vort á að bera sigur úr
býtum um allan heim — og lægra má
markið ekki vera.
----------x----------
“Er andatrúin bygð
á svikum?”
er bók sú sem ritað hefir Joseplh Mc-
Cabe nafnkendur enskur rithöfundur,
fyrirlesari, og út hefir gefið Jón
Tómasson, þýdda af séra Guðmundi
Arnasyni.
Islendingar ættu að kynna sér bók
þessa, því bókin er, að mánu leyti,
ágæt og svo mikið hefir verið ritað
og rætt um andatrú, að timi virðist
kominn til að menn geri sér fullkom-
lega grein fyrir hvað um er að vera
á þessu efni. Menn ættu að reyna
að svara þessari spurningu. Spurn-
inginn er stutt og ljós: “Er anda-
trúin bygð á svikum ?”
Þessi bók, sem um er að ræða, er
ágæt hjálp í þessu efni. McCalife
gerir sér mikið far um að svara spurn-
ingunni og kastar ekki höndunum að
því. Hann tekur fyrir marga hina j
merkustu andatrúarmenn sem nokk-
urstaðar er aö finna og skoðar ná-
j kvæmlega ofan i kjölinn, það sem
þeir hafa að segja um málið, ihver um
sig. Afleiðingin er sú, að hans skoð-
un á málinu er í stuttu máli: að anda-
! trúin hafi ekkert við að styðjast
nema svik og blekkingar miðlanna.
Það er því ekki úr vegi fyrir menn
að atihtiga hvort að McCabe hafi rétt
fyrir sér eða ekki. Auðveldasta
ráðið til þess að fræðast í þessu efni
er að kaupa bókina og lesa hana.
Eg skal nú benda mönnum á ýmis-
legt mergjað í bókinni og vitna i blað-
' síðutal. Geta menn þá um leið og
þeir lesa, athugað hvort ég hafi farið
rétt með, eða máske hallað á ein-
hverja þessa svo-kölluðu andatrúar-
vitringa.
1. Hverniig frú Fish sýndi hygg-
indi sín. ibls. 6.
2. Hvað Flammarion segir. bls. 7.
bls. 11 3. Að lokum komst það
þá upp aö hún flutti andana og að-
flutta hluti í fölsku hári, sem hun
bar í nærklæðum sínum.”
4. bls. 13 og váðar: “En þeir 4
flekklausir,, Home, Stainton Moses,
frú Piper og frú Everett.”
5. Sir A. C. Doyle, bls. 16.
6. Hvar eru þá svikalausu miðl-
arnir? bls. 19—26.
7. Annar kapítuli: um það hvern-
ig andar ern búnir til. bls. 26—59.
!>ennan kapítula verða menn að
lesa nákvæmlega. Það er svo 'gam-
an að því að vita hvernig á að búa
anda til — og máske gagnlegt. Það
hefir ekkert komið mér eins mikið á
óvart, þegar ég ihefi ihlustað á fyrir-
lestra um andatrú eða um ANDA,
og þegar fyrirlesarinn gat þess að
ÞEIR, hann sjálfur og fleiri, hefðu
þuklað um kálfa og knc andanna þar
sem þeir svifu svo fagurlega sem
englar yfir höfðum þeirra í herberg-
inu þar sem fundarhaldið fór fram
— sumt láklega fallegar stúlkur. Það
leynir sér ekki að fundirnir geta verið
bæði frœðandi og skemtandi.
3. kapítuli
Höffg og lyftingar.
Þennan kapítula þarf ekki að lesa
neitt nákvæmlega; jafnvel sumir sem
eru lausir við andatrú ALVEG geta
gefið högg og lyft, (bls. 59—80) en
ekki er úr vegi að fletta upp blaðsíðn
79 og fræðast svolítið um “Eusapíu.”
4. kapituli.
Andamyndir. bls. 83—104.
Eiginlega er hér að athuga ýms
kænleg brögð til þess að villa mönn-
um sjónir og nmnu menn skilja slík-
ar sjónihverfiragar. Vel mætti lesar-
inn fletta upp blafsíðu 88 og sjá
hvernig Sir A. C. Doyle gefur högg-
stað á sér.
5. kapítuli.
Draugalcg afrek.
Aðalefnið úr þessum kapitula má
finna á fyrstu blaðsíðunni og er í
stuttu máli sem fylgir: “Innan 5
ára voru miðlarnir í Bandaríkjununr
orðnir svo margir að þeir skiftu
hundruðum, og dollar á mann var
venjulega igjaldið sem þeir settu fyr-
ir að aðstoða við eina guðsþjónustu
þessara nýju trúarbragða.”
Flestir munu geta sér til hvað u:n
var að vera og hvað um ER að vera.
6. kapítuli.
Skygnigáfan. bls. 124—115.
Hér ætti lesarinn að fletta upp
iblaðsíðu 144 og lesa urn skyggnt*
konurnar í Bond stræti.
7. kapituli.
Skeyti frá andahciminum bls. 116-172
Gott væri að lesa strax bls. 147 ogr
sér lesarinn þar undireins hvað klukk-
an muni ætla að slá og á bls. 148
kemur úrlausnin. Þá er bls. 154 þess
virði að lesa hana — önnur máls-
grein ..... að skafa spjaldið me&
nöglinni, bls. 157. Hversvegna?
Winnipeg
Manitoba
tiíijímty Uöi! (Eöm}mnit
INCORPORATED 2t? MAY 1670.
Winnipeg
Manitoba
Alveg sérstök Kjarakaup á Karlmanna og Drengjafatnaði í
tf*
!fi
Efi
y?
sfi
!fi
£
i
I undirbúningi er stórkostleg spamaðarsala á miðvikudaginn. Sér-
staklega hefir verið til hennar keypt, og varan endurseld við verði, sem
er algjörlega ótrúlegt. Fatnaður, buxur, skyrturt húfur, hlífðarföt,
o.s.frv. Menn og drengir ætti að bregðast á það heillaráð, að kaupa
í einu alt er þeir þurfa til vors og sumars, því svona tækifæri gefast
ekki oft.
Munið: Engin C.O.D.’s; Engin póstkaup; Engin símaverzlun;
Engar heimsendingar; Engum verzlurum selt; verzlið snemma.
FIMMTÍU KARLMANNSFATNAÐ-
IR Á
$6.95
TWEED DRENGJA-
BUXUR MEÐ LÖNG-
UM SKÁLMUM
$1.89
HlitSar - bak - og úrvasar.
Gott tweed.snotrar og end-
ingargót5ar. Vel sniðnar
buxur, met5 uppbrotnum
skálmum, víöum aö neöan.
^tæröir 23 til 32.
HÁLFSTÍFIR KARL-
MANNAKRAGAR
—3 Á
49c
Seldir sem velktir vœru,
sökum lítilfjörlegra vtef-
Kaiia, sem eng-nregÍÐ
-draga úr haldgæTSunum.
StærSlr 12 til 18.
HLÍFÐARFÖT DREN-
GJA EINSNIÐIN
$1.29
Khakistrigi, met5 þrem
stórum vösum og vít5um
skálmum. StærT5ir 10 £il
16 ára.
I»etta vert5 er vissulega nógu lágt til
þess at5 þeir seljist allir á klukkutíma.
Þetta eru nýtízku vorfatasýnishorn, er
kosta langt um meira i raun og veru.
Kinhnepptir jakkar, meí 2 eöa 3 hnöpp-
um, vel sniðnir. Grá^ brún og rákuö
efni. Stæröir: 33 til 39.
300 DRENGJA FATNAÐIR MEÐ
HNJEBUXUM
$3.95
Fallegir tweedfatnaöir met5 brókum, et5a
hnébuxum. Nýjustu vorlitir. ein- og
tvíhnepptir. Vel snit5nir. Stæröír 27 til
36.
SIÐAR TWEEDBUXUR FYRIR
KARLMENN
$1.98
Úr betra síldarbeinsgárut5u efni. Vel
snit5nar buxur. Ljós-gulbrúnar, gráar,
brúnar og randat5ar. Stært5ir 29 til 44.
VANDAÐAR KARLMANNÁSKYRTUR
$1.45
Afbragt5skaup Delhi flónelsskyrtur, met5 áföstum kraga. Snoturt, stykkjótt
efni, blátt, grænt og grátt. Chester reimar met5 sérstökum kraga, samsvar-
andi, bláröndut5um et5a purpuragrænum og bláunt. Hæfilega sniönar’
skyrtur, er þola vel slit. Stært5ir 13% til 17.
HLÍFÐARFÖT KARLMANNA
ÚR KHAKI
$1.98
HVÍT HLÍFÐARFÖT OG STRÁ-
HATTAR; HVERT
89c
drengjahúfur
48c
■Or dökku og ljósu tweed;
húfan úr óskiftu efni;
svitareimar úr leóri, metS
óbrjótandi skygnl. StærtS-
ir 6S4 til 7.
MOLSKINNSBUXUR
KARLMANNA
Á
KJÖRVERÐI
$1.95
VitS, þægileg, 4 vasa föt. Sterk. StærtSir
36 til 46.
Fyrir glpssteypara,
VítS vltS hæfi.
málara og bakar.
Gráreniar molskinnsbuxur
vel snitSnar, 30 til 44.