Heimskringla - 12.09.1928, Blaðsíða 5

WINNIPEG 12. SEPT. 1928
HEIMSK.RINGLA
S. BLABSIÐa
— verja þá aðstööu heimfararnefndar
innar, að veita uirtboðsþóknun, sem
henni hefir verið boðin, af öllum
eimskipafélögum, sem hún hefir átt
tal við, móttöku, ef samningar tækj-
ust á milli hennar og einhvers af
slíkum félögum ?
Svar mitt er já. Það er ekki
hægt að neita því, með nokkurri
sanngirni. Segjum að á vegum
heimfararnefndarinnar réðu sig 300
manns til heimferðar árið 1930,
næmi umboðsþóknun fyrir þá tölu
$3,600. Þessi upphæð, eða um-
boðsþóknun, er lögð ofan á sann-
virði farbréfanna, af Norður-Atlanz-
hafs ráðinu í öllum tilfellum, að þvi
er siglingar á rnilli Canada og Evrópu
snertir.
iSpursmálið er því ékki um að
“heimta” þóknun, eins og Mr.-Eerg-
man kemst að orði, heldur hver eigi
að hirða hana — þjónar félaganna,
sem ekkert hafa til hennar unnið,
félagið sjálft, sem ekkert tilkall á
til hennar sökum þess, að það hefir
lagt hana ofan á farbréfsverðið, eða
heimfararnefndin, sem fer með umboð
þeirra er á hennar vegum ferðast.
Eg efast ekki um að þú, Mr. Berg-
man, munir verða mér samdóma um,
að frá öllu sanngjörnu sjónarmiði,
þá eigi nefndin að gera það,. Ekki
samt til þess að draga það fé undir
sig, eins og gefið er fyllilega í
skyn, heldur til þess að þeir peningar
séu ekki Islendingum með öllu tap-
aðir.
Mr. Bergman er hvað eftir annað
að væna heimfararnefndina um ó-
ráðvendni í sambandi við þessa um-
boðsþóknun. Segir samt hvergi, að
hún ætli beint að stela peningunum,
en siglir nærri nógu markinu til
þess að það komist inn í huga fólks,
að nefndin ætli sér að draga þá undir 1
sig.
Mér finst að Mr. Bergman , eins
og brezkum jurista sæmir, myndi gefa
nefndinni “henefit of the doubt,” eins
og dómarar gefa glæpamönnum í
brezka ríkinu áður en hann kvað
slíkan dóm upp. Nefndin hefir ekk-
ert um það sagt, hvað hún ætli að
gera við þessa peninga — hún hefir
ekki einu sinni ráð á neinu slíku fé
— ekki einu einasta centi. Hví þá
að vera að væna hana um óráðvendni
og óheiðarlegar hvatir í sambandi
við það ? Veit ekki Mr. Bergman
að það er ekki ærlegra drengja at-
vinna ?
Langt mál ri-tar Mr. Bergman um
það, að heimferðarnefndin eig'i ekki
\ ^
að stinga þessu fé í vasa sinn, heldur
fara fram á, að landinn sé látinn fá
þeim mun ódýrari farbréf, sem þess-
um um'boðslaunum svarar.
Aftur vil ég, fyrir hönd meðnefnd-
armanna minna og mín, afþakka
þetta óráðvendnismerki, sem Mr. Berg-
man er svo ant um að festa við okk-
ur, og segja honum, þó ég búist ekki
við að þess þurfi, því hann veit betur,
og öllum löndum mínum, að uppá-1
stunga hans um að lækka fargjaldið
sem umboðsþóknuninni nemur, getur!
ekki komið til nokkurra mála, fyrTr
þá einföldu ástæðu, að það er brot ^
gegn ákvæðum Norður-Atlanzhafs- j
ráðsins. Það er ekki hægt að verja
einu einasta centi af þessu umboðs-
þóknunar fé til þess, eins og hann
getur sjálfur gengið úr skugga með,
ef hann vill. En þar með er ekki
sagt, að ekki sé hægt að nota það
fé í aðrar þarfir ferðafólksins.
Eftir að Mr. Bergman er búinn að
sýna fram á, hvernig að umboðs-
þóknun og ókeypis farbréf eigi að
lækka farbréf manna, sem ekki er
hægt, segir hann: “Því á landinn að
þur fa að borga toll til nefndarinnar
fyrir að fá að ferðast með skipi, eða
járnbraut, sem nefndin hefir samið
við?”
Mér getur ekki annað skilist, en að
hér sé ranghverfunni snúið alveg út.
Það er svo langt frá því að
landinn þurfi að borga toll til nefnd-
arinnar seni frekast má verða. Land
inn borgar toll til eimskipafélagsins,
um leið og hann kaupir farbtéf sitt.
Nefndin innkallar tollinn aftur frá
félaginu til þess að landinn geti haft
eitthvað gott af honum. Annars
væri hann honum með öllu tapaður.
Og finst mér vera langt frá því, að
sú afstaða nefndarinnar sé “óréttlæt-
andi,” því ég veit að Mr. Bergman
trúir því ekki með sjálfum sér, að
5nefndin ætli að stela peningunum, þó
hann geri sér far um að koma því
inn í almenning.
Mikið finst Mr. Bergsnan til á-
gengni heimfararnefndarinnar, sem
fram kemur í sjöunda lið bráða-
birgða uppkastsins. Það er eins og
maður heyri hjarta hans slá út af
kvíða fyrir því, að heimfararnefndin
muni setja þessi eimskipafélög á
hausinn, og sýnir það að minsta
og sannar, að nefndin er og hefir
verið, að íeitast við að framkvæma
það loforð sitt, að komast að sem
hagkvæmustum samningum við fél-
ögin fyrir hönd þeirra manna, sem
heimfararmálið fólu henni, og því
ætlar heimfararnefndin að halda á-
fram, hvort sem honum líkar það
betur eða ver.
Hvað eftir annað staðhæfir Mr.
Bergman, að þessi umboðsþóknun sé
tollur, sem heimfararnefndin sé að
leggja á Islending'a. Eins og tekið
er fram hér að framan, þá er ekki
hinn minsti flugufótur fyrir þeirri
staðhæfing. Þó að nefndin afsalaði
sér ÖI1U tilkalli til þessarar umboðs-
þóknunar, sem henni dettur ekki í
hug að gera, eða hefði aldrei á hana
minst, þá hefði það engin áhrif haft
á verð farbréfanna, menn hefðu orð-
ið að borga alveg sama prísinn,
$172.00, fyrir þriðja farrými fram
og aftur,, $194.00, eða um það fyrir
annað farrými, “The Tourist Class,”
sem nú er farið að nefna annað far-
rými, og $300.00 fvrir það fyfsta.—
Nefndin hefir ekki lagt toll á nokk-
urn mann, né heldur er það á henn-
ar valdi að gera það, og því blekk-
ing ein að vera að halda sliku að
fólki. Það eina, sem nefndin ætlar
sér að gera, er að sjá um, að þetta
umboðsfé sé farþegum ekki með öllú
tapað.
Mr. Bergman er hræddur um, að
eimskipafélagi verði það dýrt spaug,
að taka ísl. umboðsmann í þjónustu
sína og að Winnipeg-menn gangi
ekki gruflandi að því, hver hann
muni verða. Eg á ekki von á, að
það geri mikinn mismun hver umboðs-
maðurinn yrði, sem heimfararnefndin
beldi. Aðal atriðið er, að hann
verði duglegur. En annars ætti það
ekki að verða neitt tilfinnanlegra fyr-
ir félag það, sem heimfararnefndin
semur við, að halda umboðsmanni í
þjónustu sinni, en fyrir Cunardlínu-
félagið, að ráða ungfrú Jackson í
sína þjónustu í sama tilgangi, og
hefi ég engann heyrt bera neinn kvíð-
boga fyrir því, að hún muni ríða
á slig því féla-gi.
Að endingu vildi ég enn á ný 'fara
fratn á það við Mr. Bergman og alla
sjálfboða, að þeir hættu persónuleg-
um deilum um þetta mál. Það er
að sjálfsögðu útséð um, að samkomu
lag geti orðið í málinu á milli máls-
aðilanna. En við ættum að geta
unnið að því, þó við séum skiftir,
án þess að úthúða og útata hvorir
aðra — unnið að því með það eitt
fyrir augum, að gera sem bezt'ur
því sem orðið er, ef ekki vegna
sjálfra vor, sem manna og Islendinga,
þá vegna málefnisins, sem um er að
tæða og við öll víljum heiðra.
Jón J. Bildfell,
forseti heimfararnefndarinnar.
Salmagundi
Það er mikið talað og ritað, þessa
dagana, um að fyrirbyggja styrjald-
ir með samningum. Sumar helztu
þjóðirnar hafa núna nýverið haft
þetta mál á prjónunum og hafa
“stígið á stokk og strengt þess heit”
að herja ekki hver á aðra þótt eitt-
hvað beri á milli. Eru, að visu,
handhægar bakdyr að þessum samn-
ingum (sem kenndir eru við Kellogg,
ríkisráðherra Bandaríkjanna) og ekki
óhugsandi að tilefni til stríðs finnist,
þrátt fyrir allt og allt, sé þess
æskt. Fara sum blöð fremur lítils-
virðingarorðum u'11 þessi handbrögð,
og eitt helzta tímarit Bandaríkjanna
fer svo langt að segja , að nú sé
loks verið að löghelga stríð sem
þjóðarstefnu (policy). Þó má ganga
að því sem vísu, að þeim mönnum,
sem fremstir standa ,að þessum samn-
ingum, sé fyllilega alvara mefj áð
útlægja stríð á þennan hátt. Hvort
slíkir samningar mega sín nokkurs,
ef um “þjóðarheiður” er að gera, er
annað mál.
Afstaða langflestra einstaklinga
til striðs yfirleitt, mun vera sú, að
þeir vildu ekki bera vopn í öðru en
réttlátu stríði; en hængurinn á þess-
ari afstöðu er sá, að öll stríð, ný af
nálinni, virðast “réttlát’’ stríð. Það
er sjaldnast fvrr en eftir að síðasta
skotið er riðið af hiá sigurvegurun-
tim, að þeir yfirvega tildrögin; og
auk heldur þá er vart við nokkru
frekar að búast en hálfvolgri viður-
kenningu, að ástæður fyrir stríðinu
hafi kannske ekki verið eins eindregn
ar og þær virtust í byrjun, og
meðan að á stríðinu stóð. Það er til
of mikils ætlast af nokkurri þjóð, að
hún viðurkenni að hafa varið rang-
an málstað. Þessvegna eru, og
verða, öll stríð “réttlát” stríð.
¥ * ¥
Við elskum friðinn, svona allflest,
meðan ekkert ber út af. Við dáum
friðinn — erum friðar-sinnuð, og
finnst mér því viðeigandi að láta hátt
nieðan ekkert annað er á döfinni en
þessar smástyrjaldir sem eru svo
handhægar til að flytja Afríku-
skríl norðlæga menning með sprengi-
kúlum. Mér er annt um að komast
á skrá sem friðarhetja nú, ef ske
kynni að ég ærðist með hinum, þegar
meira ber að höndum, svo að ég ekki
treystist til að sitja hjá, en færi að
spígspora með fylkingunum niður
Portage Avenue, eða máske selja
Victory Bonds. Og svo þegar sög-
urnar um hryðjuvterkin fæ.ru að
berast til okkar ærðist ég kannske
enn frekar; því að sjálfsögðu fremdu
óvinirnir hryðjuverk sem okkur öll-
um óaði við. Það hefir víst ekki
oft brugðist.
Því finnst mér vel, að við séum
öll friðarsinnuð meðán tækifærið
gefst, að utanríkisráðherrum meðtöld
um, og að sem flestum samningum sé
komist, í þá átt að útlægja styrjald-
ir; því að sá tími kemur, nær sem
er, að við verðum ekki okkar eigin
sannfæringu ráðandi hvað “rétt-
læti” styrjalda snertir. Fyrr en var-
ir verður ráðist að okkur, með yfir-
gangi, og þá verður ekki um annað
að gera en að verja land og þjóð, að
ógleymdum “þjóðarheiðrinum.” Það
getur að vísu verið að stundin og
tildrögin krefjist þess að við herjum
inn vfir landamæri þess, er á oss
herjar; en svo skiftir það minnstu.
“Réttlæti” tiltektarina er alls ekki
raskað með smáatriðum. En að
sinni erum við öll á friðarins bandi.
L. F.
Islandsminni
Flutt á Islendingadegi Vatnabygðar 2. ágúst sl.
-X-
Bréf íil Hkr.
3212 Portland Str.,
New Westminster,B.C.
5. sept. 1928.
Herra Ritstjóri S. H. f. Höfnum.
Eg sé í seinustu Heimskringlu að
vinur minn J. P. Pálsson, hefir ekki
skilið mig, i bréfi sem ég sendi H!kr.
frá Hecla P. O.
Eg veit að ég er klaufi að láta
skilja mig, en ég hélt að þeir þarna
í Vatnabygðum yrðu seinastir til að
misskilja það sem ég meinti. Eg
nefnilega vissi að herra Björgvin
Guðmundsson fór vestur til Sask.,
ásamt herra Sigfúsi Halldórs frá
Höfnum og ungfrú Rósu M. Her-
mannsson, og ég stóð í þeirri mein-
ingu að þessir þrímenningar hefðu
farið þessa ferð til þess að hafa söng
samkomu'r v Vatnabygðúm sérstak-
lega. Eg beið eftir fréttum af
Þá ágústsól með unaðsbrag,
að Islands háttagjörðum,
sig breiðir yfir bygðarlag,
með blíðalogn á fjörðum;
og “Fossar” vaða víðan sjó,
en, vænst er ferð á hestum,
og börnin krjúpa í berjamó,
en býlin fagna gestum,—
þá svífum ofar öldnum mar,
við upphaf gleðilagsins,
í sveitina’ heim, og syngjum þar
við síðsta geisla dagsins.
Og fyllum brjóst með andans auð,
því insta’ og fleyga’ að lyfta;
- svo hugurinn eigi hentugt brauð
til hinstu vistaskifta.
Vér hlutum gullið fræga flest
úr feiknaháum sigunii
Því Islendingar una bezt
í efstu hæðastiguni.
Það skerpir engin “Skuld” þá egg,
sem skaðar kærleiksbandið.
Það hleður engin hönd þann vegg,
sem hylur bræðralandið.
—FRIÐRJK GUtíMUNDSSON.
þessum samkomum, ef nokkrar yrðu, skilji, því þar var ég í vafa um að
og svo þegar ekkert fréttist þá kom nokkur skildi, en þarna hef ég fengið
ég m^'ð þetta klaufalega spursmál, einn, og ekki þann heimskasta.
sem líklegast enginn hefir skilið. E^l Eg væri þakklátur hverjum þeim
er ekki séfstoklega g*Veyminn, 'sem ekki skilur mig ef hann eða
gamall sé, og ég vildi óska að Vest- hún vildu veita mér þá virðing, að
ur-Islendingar vildu muna skýrt og spyrja mig hvað ég meinti, því mis-
lengi að þeir hafa eignast tónskáld skilningur er vondur fyrir báða máls
af Guðs náð þar sem Björgvin er.. 'aðila: þann sem segir, og hinn, sem
Mér voru sannar gleðifréttir þeg- hlustar, eða les.
ar ég las að J. P. Pálsson segir að I Með vinsemd og virðing,
i ég' hafi lag á að yrkja svo hann | Sigurður Jóhannsson.

VISIT OUR OREAT
49* Anniversary g^Jg
Of Hígh Grade
Home Furnishings
I
i
i
w
Sale Opens Thursdaythe 14th
And
Closes Saturday August the 22nd
9 Great Sale Days
The Reliable.Home Furnishers