Heimskringla - 30.01.1929, Qupperneq 4

4. BLAÐStÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 30. JAN. 1929
ff-eímakringla
(StofnnH 188«)
Kmr nt • k«rjnm mlKrlknltil
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
853 <>K 855, SARGENT AVE, WINJIIPEG
TAUSIMl! 86 537
VnrD blafislns er »3.00 á.rgangurlnn borg-
Int fyrlrfram. Allar borganir sendist
l'HE VIKING PRE6S LTD.
8TGFÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Rltstjórl.
UtanAnkrltt tlt hlntintnst
THB VIKING PllliSS, I,t(l., Ilox 8105
UtanAskrlft tll rltatJOrnnsi
ROITOR HKIMSKHINGL.A, Box 3105
WINNIPEG, MAN.
“HeimskrlPgla Is publlshed by f
Tbe VlklnK Prens l,td.
and prlnted by
CITV PKIN'I'I IS !■ <t PUBI.ISHkNG CO.
853-855 SarKent Ave., WlnnlpeK. Mnn.
Telephonei .86 53 T
WINNIPEG, 30. JAN. 1929
Fróðleg endurskoðun
ófriSarlygar /
Af því sem ritað hefir verið um al-
þjóðamál mun fátt hafa vakið meiri eft
irtekt, nú um skeið, en löng og ítarlega
rökstudd skýrsla eftir A.A.W.H. Ponson-
by, fyrverandi vara-utanríkisráðherra
Breta, um þann lygavef, er ofinn var um
öll lönd í ófriðnum mikla.til þess að æsa
hugi alþýðu heima fyrir, til hins grimmi-
legasta haturs á óvinunum. Skýrsla
þessi kom út nú rétt eftir nýárið; nær
200 blaðsíður, og ein óslitin röksemda-
keðja, fyrir þeim rógi og lýgi og við.
þjóðslega ódrengskap, er á sér jafnan
stað á ófriðartímum, þvert ofan í hinn
sítuggna ósannindaþvætting stjórnmála-
snata hvers ríkis, um ‘‘drengilega her-
mennsku” og ‘‘fair play” sinna eigin her-
foringja, stjórnmálaleiðtoga og blaða-
manna. Flettir skýrsla þessi sérstak-
lega ofan af álygum “bandamanna”
((Engl., Frakka, og fél. þeirra) á Þjóð-
verja, um ‘‘sekt” þeirra og hryðjuverk,
en nefnir einnig nóg til af ófriðarlygum
Þjóðverja til þess að sýna, að þeir gerðu
sig einnig seka um samskonar athæfi.
Að nákvæmast eru gagnrýndar æsinga
lygar ‘‘bandamanna” mun stafa af því
fyrst og fremst, að höiundurinn er ensk-
ur stjórnmálamaður, og hefir því veitt
auðveldast að hafa hendur í hári lygaill-
gresisins, er þeim megin spratt, og þá
einnig af því, að þeim varð langt um bet-
ur ágengt í álygaróðri sínum heldur en
Þjóðverjum, svo að á ófrðarárunum
stóðu Þjóðverjar og samherjar þeirra
brennimerktir öllum svívirðingum frammi
fyrir hinum ‘‘hlutlausa’’ alheimi, en hin-
ir í því nær óflekkuðum skrúða alsak-
leysisins, enda er enginn vafi á því því,
að “bandamenn” voru langt um ötulli
við þessa atvinnu en Þjóðverjar og sam-
herjar þeirra, enda áttu þeir greiðari að-
gang að umheiminum.
Ýmsir hafa auðvitað áður flett ofan
af þessum soðpotti rógs og lyga, fært
upp úr suma feitustu keppina og sýnt al-
menningi innan í þá. En þessi afflett
ing þykir merkilegust og ótvíræðust allra,
sökum þess, hver höfundurinn er, því
engir, er þetta starf hafa áður að sér
tekið, munu hafa verið í færum um að
rökfesta jafn rækilega staðhæfingar sín-
ar. Er því ekki úr vegi, að geta hans
nokkuð sjálfs, áður en drepið er á sumt
ið helzta í skýrslu hans, sem nú er sér-
staklega tímabært, er til tals hefir komið,
án þess að mótbárum hafi verið hreyft,
að Englendingar bjóði heim frægasta
fjandmanni sínum úr stríðinu mikia.
Hindenburg marskáiki og ríkisforseta.
* * *
Arthur Augustus William Harry
Ponsonby er af göfugum ættum ensk-
um, (eins og sjá má af því, að slíkur
skírnarnafnsíburður er ekki ótíginna
borgara), er komið hafa við stjórnmála-
sögu enska; t. d. var einn langafi hans,
Grey jarl, forsætisráðherra Bretlands
1830—1834. í barnæsku varð Ponson-
by hirðsveinn Victoríu drotningar, er
geðjaðist svo vel að ‘‘that dear Ponsonby
child,” eins og hún nefndi hann, að hún
hélt honum fimm ár í þeirri þjónustu.
Og tæpum tíu árum síðar, fékk hann,
kornungur maður, aðgöngu að stjóm-
málunum. Var hann einkaritari forsæt-
isráðherrans, Sir Campbell - Bannerman,
1906—1908, en í þá stöðu komast ekki
nema valdir menn. Hann er einn af
hinum framsæknu liberölum frá tímum
Sir Campbell - Bannermanns, er haldið
hafa áfram yfir í flokk hinna íhaldssam-
ari jafnaðarmanna. Við stjórnmál og
þingstörf hefir hann látlaust fengist frá
því hann fyrst fór að gefa sig við opin-
berum málum, og varð hann vara-utan-
ríkisráðherra í ráðuneyti Ramsay Mc-
Donalds, og hans hægri hönd, því McDon
ald fór sjálfur með utanríkismálin í siniíi
stjórnartíð, eins og lesendur Heimskringlu
kannske muna. Mega menn af þessum
lífs og embættisferli skilja, að fáir, eða
engir, hafa verið betur settir en Ponsonby,
til þess að kynna sér allt sem nauðsyn-
legast var til þess að koma af þessu ætl-
unarverki sínu: að ónýta að minnsta
kosti eitthvað af ‘‘þeim blekkingargildr-
um,” er fylgisöflunarsnatar bandamanna
egndu á ófriðarárunum og sérstaklega að
fletta ofan af hinum meiriháttar lygum.
er dreift var út af ‘‘fylgisöflunarskrifstofu
brezka ríkisíns í Crewe House, undir for
ystu Northcliffe lávarðar,” eins og Pon-
sonby kemst að orði. Og úr því að á
opinbera fylgisöfiun er minnst, þá má
geta þess, að Bandaríkjamönnum þykir
einmitt rétt sem stendur ekki ófróðlegt
að verða þess vísari af þessari skýrslu,
að árið 1917, er Bandaríkin fóru í ófrið-
inn, voru 10,500 brezkir fylgisöflunar-
snatar, launaðir af hinu opinbera, starf-
andi í Bandaríkjunum. Er ekki nema
vonlegt, að Eiigilsaxarnir beggja megin
hafsins, séu fullir vandlætingar yfir fylg-
isöflun Sovjetstjórnarinnar.
¥ ¥ ¥
Hið helzta, sem Ponsonby sannar,
þvert ofan í ófriðarlygarnar og almenn-
ingsálitið meðal Bandamanna, er 1) að
yfirleitt hafi þýzk hryðjuverk (‘‘German
atrocities”)) verið afar sjaldgæf; og að
sérstaklega hafi þýzkir hermenn í
Belgíu og á Frakklandi aldrei höggvið
hönd af einu einasta barni; 2) að fylgis-
öflunarsnatar bandamanna hafi logið á
Vilhjálm keisara ummælunum um hinn
fyrirlitlega litla her Englendinga (‘‘Eng-
lands contemptible little army”), sem
varð eitthvert allra öflugasta eggjunar-
vopn Breta í öllum ófriðnum, til þess að
knýja fram sjálfboðana; 3) að Þjóðverjar
sökktu ‘‘Lusitaníu” með fullum rétti, þar
sem liún hafði skotfæri meðferðis; 4) að
foringjar þýzkra neðansjávarbáta hafi
aldrei á nokkurn hátt aukið á vandræði
skipshafnar eða farþega á skipum þeim
er þeir sökktu, með nokkru “hryðjuverki”
eða mannúðarleysi; og 5) að sá hluti
Versalasamningsins, er skellir ófriðar-
skuldinni á Þjóðverja eina, sé hreinasta
bull.
Margar, eða jafnvel allar þessar stað-
hæfingar eru ekki algert nýmeti, þeim
er með einhverri samvizkusemi hafa
reynt að fylgjast með því sem um ófrið-
inn mikla hefir ritað, en enginn mun áð-
ur hafa fundið þeim staðhæfingum svo
öruggan stað sem Ponsonby, auk þess
að vitund hans um þetta er vafalaus.
éins og áður var sagt. Hann hefir kynnt
sér til hlítar skjöl og uppljóstranir, er
í ljós hafa komið frá því um vopnahlé
og fram á þenna dag, og safnað sönnun-
um frá skjalfestum ummælum einmitt
þeifra stjórnmálam., er létu undirm. sína
búa til ófriðarlygarnar, eða leyfðu þeim
að nota þær sem vopn. Vitnar Pon-
sonby í ‘vers og kapítula,” að se^ja má,
blaðsíðu og línu, er hann færir sannanir
að þessum fimm staðhæfingum, er hér
voru að framan taldar.
1) í endurminningum Signor Fran-
cisco Nitti, forsætisráð.herra ítala 1918—
1920, er svohljóðandi yfirlýsing: ‘‘Á
ófriðarárunum breiddu Frakkarx út, á-
samt öðrum bandamönnum sínum, að
vorum ítöisku stjórnvöldum meðtöldum,
hinn fáránlegasta uppspuna, til þess að
vekja vígahuginn með alþýðu vorri.
Blóðið storknaði í æðum manns yfir
hryðjuverkunum, sem Þjóðverjum voru
eignuð.. Vér heyrðum sögur um vesal-
ings litlu belgisku börnin, sem “Hún-
arnir” höfðu höggvið hendurnar a,f.
Auðugur Ameríkumaður, sem mjög hafði
komist við af fylgisöflun Frakka, sendi
erindreka til Belgíu eftir ófriðinn, í þeim
tilgangi að taka að sér og sjá fyrir börn
unum, sem vesalings litlu hendurnar
höfðu verið höggnar af. Honum tókst
ekki að hafa upp á einu einasta. Þegar
ég veitti forstöðu ítölsku stjórninni, þá
efldum við Mr. Lloyd George *):il ítar-
legra rannsókna, til þess að grafast fyrir
sannleikann í þessum voðalegu ákærum,
er sumar, að minnsta kosti, tilgreindu
nöfn og staði. Hver einasta saga er rann
sökuð var reyndist að vera helber til-
búningur.*
2) Enn þann dag í dag einkenna
Bretar, er börðust á Frakklandi 1914,
sig dálítið drýgindalega, sem hluta úr heild
inni “Hinir fyrirlitlegu” (Old Contempt-
ibles). Þetta stafar frá því, að 24.
sept. 1914 lásu þeir í ‘‘Daglegum fyrir-
skipunum sendiliðsins brezka” (British
Expeditionary Force Routine Orders of
the day), að 19. ágúst 1914 hefði keisar-
inn sagt í almennri fyrirskipun, gefinni
út í yfirherstjórnarbúðum Þjóðverja, í
Aix-la-Chapelle:
“Það er mín konunglega og keisara-
lega fyrirskipun, að þér (þýzkir hermenn)
gjöreyðileggið fyrst hina svikulu Englend
inga; fótumtroðið hinn fyrirlitlega litla
her French yfirhershöfðingja!”
Sem sannanir fyrir því, að þessi um
mæli séu brezkur tilbúningur færir Pon-
sonby það til í fyrsta lagi, að það er vafa-
laus sannreynd, að yfirhersstjórnin þýzka
átti sér aldrei aðsetur í Aix-la-Chapelle,
og í öðru lagi, að brezki yfirhe'rshöfð-
inginn Sir Frederick Maurice, sem eftir
ófriðinn iét mjög nákvæmlega rannsaka
þýzk skilríki og skjalasöfn, lýsti yfir því,
að hann hefði hvergi rekist á þýzkt
blað eða skjal, er benti til þess að Vil-
hjálmur II. hefði nokkurntíma látið sér
þessi orð um munn fara.
3) Um Lúsitaníu vísar Ponsonby til
skjalfestra ummæla núverandi fjármála
ráðherra Breta, Right Hon. Winston
Churchill, er hann hefir ritað undir með
eigin hendi:
“í farminum er hún (Lúsitanía)
hafði meðferðis var dálítil sending af riff
ilskotfærum og sprengikúlum, um 173
tonn.”
4) Þetta atriði rökstyður Ponsonby
meö svohljóðandi yfirlýsingu Williams
S>. Síms, Bandaríkjaaðiníráls: Engin
ábyggileg skýrsla er til um grimmdar-
verk er nokkumtíma hafi verið framin af
foringja eða liðsmönnum á þýzkum neð-
ansjávarbát. Blaðafréttir um slík
grimmdarverk voru einungis búnar til í
fylgisöflunarskyni.”
%
Sem dæmi um það hvernig þessar
hi-yðjuverkasögur voru búnar til og síðan
komið á gang, skýrir Ponsonby frá af-
rekum jungfrú Kate Hume, frá Dum-
fries á Skotiandi. Árið 1914 falsaði
hún og sendi brezkum blöðum bréf frá
systur sinni, jungfrú Grace Hume, þar
sem hún var látin segja frá því, að
þýzkir hermenn í Belgíu hefðu skorið af
hennl hægra brjóstiö. Jungfrú Grace
Hiume, sem aldrei hafði stigið fæti út
fyrir brezka jörð, þótti illt afspurnar að
hún væri limlest á þenna hátt, mótmælti
þessu sjálf, en ekki fýr en sagan var orð-
in þjóökuún, svo að allir trúðu.
5) Tfl rökstuðningar staðhæfingu
sinni um þann kafla Versalasamnings
ins, er leggur alla sökina á þjóðverja
eina, ber Ponsonby þann samning saman
við Locarnosamninginn, er lesendur Hkr.
munu minnast.
Versalasamningurinn, (1918), lýsir
því yfir, að ‘‘stjórnarvöld bandamanna
(the Allied and Associated Governments)
staðfesti, og Þjóðverjar játi á sig ábyrgð-
inni ..... af ófrið þeim, er þeim hafi
verið á hendur færður af Þjóðverjum og
samherjum þeirra;” en Locarnosamning
urinn (1925) ræðir ujn “þjóðirnar, er
urðu fyrir ófriðarplágunni 1914—1918.”
Þýzkaland er því þarna, eftir sjö ár, haf-
ið úr hraksessi glæpamannsins, er ját-
að hefir á sig allri sekt, og á sig einan,
upp á ^"kkinn í samfélag hinna marg-
hjáðu guáiuæddra. Auðvitað er kenn.
ingin um að þeir séu einir í sökinni enn-
þá bindandi samkvæmt lagastafnum,
þar sem hún er innifalin í einni ákvæðis-
grein (231) Versalasamningsins, en ofan-
skráð ummæli Locarnosamningsins er
aðeins að finna í formála hans og þess-
vegna á engan hátt bindandi, — svo þýð-
ingarmikil, sem þau þó eru í raun og
veru.
¥ ¥ ¥
r
Fyrir þá, sem aldrei þora að j
kynnast einhverju óþægilegu j
til hlítar, af því að “fær of mik-
ið á þá,” er alltof átakanlegt j
og sorglegt til þess að lesa það,
eða hlusta á það, er þó að
minnsta kosti ein blaðsíða, eða !
svo, í þessu voðaiega dóm- {
skjali Ponsonby’s, sem getur j
komið manni til að brosa; sýn- |
ishorn af því hvernig blaða- j
mennimir gerðu fimm hænur
úr einni fjöður, bættu hverri :
lýginni ofan á aðra alveg fram j
í algleyming, unz hin ógurleg- j
asta hryðjuverkasaga um Þjóð-
verja var að lokum framleidd
alsköpuð úr engu.
Þegar Þjóðverjar unnu Ant-
wærpen í nóvember 1914r þá
gat þýzka blaðið “Kölnische
Zeitung” þess að kirkjuklukk-
um hefði verið hringt, í svo-
hljóðandi málsgrein:
‘‘Þegar fréttist um fall Ant
werpen var kirkjuklukkum
i hringt.”
Nú taka blöð bandamanna
þessa fregn og færa hana í
eitt litklæðið af öðru á þenna
hátt:
“Eftir því sem “Kölnischle
Zeitung” segir frá, voru prest-
arnir í Antwerpen neyddir til
þess að hringja kirkjuklukkun-
um, þegar borgin var unnin.”
Le Matin (París)
“Eftir því sem ‘‘Le Matin”
hefir frétt frá Köln, hafa belg-
isku prestarnir, sem neituðu
að ^hringja kirkjuklukkunum
þegar Antwerpen var unnin,
verið gerðir brottrækir.”
—The Times (London)
Eftir því sem “The Times”
hefir frétt frá Köln, gegnum
París, voru hinir óhamingju-
sömu prestar, sem neituðu að
hringja kirkjuklukkunum þeg-
ar Antwerpen var unnin, dæmd
ir í hegningarvinnu.”
—Corriere della Sera Milano)
“Eftir því sem “Corriere della
Sera” hefir frétt frá Köln,
gegnum London, er það sann-
að að hinir hrottafengnu (bar-
baric) sigurvegara Anterwerp
en hafa refsað vesalings prest-
unum fyrir hetjuskap þeirra.
að neita að hriiígja kirkjuklukk
unum, með því, að hengja þá
upp í klukkurnar sem lifandi
kólfa, svo að höfuðið vissi nið-
ur.”
—Le Matin (París).
--------X--------
>*
A sjkotspónum
Einhver ágreiningur er nú, á millf
“hálærSra’’ fornfræðinga, og þeirra
sem elska fífla og sóleyar og blá-
klukkur, í blómaskrúða vordaganna.
—Og líta tárvotum vonaraugum til
framtíðarinnar. —
Þeir sem gengist hafa fyrir forn-
menja-greftri, i Asíu og öðrum sögu-
frægum stöðum, þar sem forfeður
okkar háðu hildarleik fyrir tilveru
sinni — og niðurskurði annara, við
dagsbrún sögunnar. — Fornfræðingar
halda því fram, að sem stytztum
tima sé varið, til garðræktar, akur-
yrkju og trjáplöntunar. Þeir segja,
að það sé nægilegur forði af eplum,
og appelsínum, og svo hafi ætíð verið,
frá því að Eden var skapaður. —
Utvöldum mönnum til íbúðar. —
Bláklukkur, sóleyjar, og önnur skraut
blóm hafi eiginlega sama sem ekki
neitt verðgildi, búfræðislega reiknað,
og ætti helzt að vera upprætt úr
akurlendinu. En það mætti kannske
nota þess konar “dót” sem húsblóm
— innan fjöigiurra veggja, með ströngu
eftirliti, ríkis og kirkju, undir um-
sjón kirkjuhollra, skriftlærðra manna.
Ungir rnenn hér i “álfunni.”—
Ajmeríku, — hafa látið þá skoðun
ejnarðlega í ljósi, opinberlega, að
lendir menn ættu að gefa allan sinn
tíma til þess að hlynna að jarðrækt,
og trjáplöntun. Sumir þessara ungu
I fullan aldarfjórðung hafa
Ðodds nýrna pillur verið hiu
viðurtóenndiu jneðuji, víð bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
um, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum iyfabúð
um á 50c askjan eða 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
| frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og senda
; andvirðið þangað.
manna gerast svo djarfir, að halda
; því fram, að þesskonar starfsemi,
! geti máske hjálpað frelsisbaráttunni,
J hér á meginlandinu, sem ekki hefir
verið lokið við jarðarför George
Washington, eða Abrahams Lin-
ilns. —
II.
Sagt er að Evrópu “kongar” tveir,
hafi nýlega farið í fiskiróður norður
fyrir Skotland. I fyrstunni var
ferðinni heitið bara til strandarinn-
ar, eftir skreið. En sökum afla-
leysis, og óhagstæðrar veðráttu fyrir
fiskiþurkun, þá trrðu þeir sjálfir a5
leita miðanna, úti fyrir ströndinhi.
Skotarnir sögðust ekki hafa nægilegt
til matar, af þurkuðu skreiðinni, og-
þverneituðu “kongunum” um nokkra
úrlausn. Þess vegna ieigðu þeir
byrðing einn forn-fále'gann, og lúðu
net. — Sjósó’knin heppnaðist sæmi-
lega, þó hafði hvorugur háan hlut.
“Þeir hétu hluta merktum
hundrað pundum af ertum.”
“Trúi þeir sem trúa vilja,
mér og mínum að meina-lausu."
III.
“Það ætlar að verða þokkalegt
veður í dag.” — Eitthvað líkt þessu
mátti lesa út úr. svipléttum og svip-
fríðum andlitum New York borgar,
engu síður heldur en þeim, sem
minni fríðleik höfðu að bjóða, hinn
{•18. dag októbermánaðar síðastl.
I Umhverfið og andrúmsloftið var
skuggalegt um morguninn. Þess
vegna voru þannig lagaðSr tjlfinn-
ingar — þannig lagaðar vitsmuna-
lega uppbygg'ðar hugleiðingar, ekkí
ástæðulausar. — Þar var engum var-
mensku veraldarbrag um að kenna.—
Þetta var sjötti verudagur minn í
New York. Það var ekki hvíldar-
dagur skaparans. \
Eg hafði oft komið til New York
áður. — Já, ég held nú það. Eg’
hafði verið þar heimilisfastur lausa-
maður, allmörg velti- vellíðunarár.
Þegar mögru kýrnar voru annað-
hvort týndar, eða vegviltar uppi æ
öræfum, hjá tröllunúm. sem döguðtt
uppi í dagrenning. — Allir stór-
igripirnir, höfðu haft nægilegt a5
borða. —
Skeð getur að sumir samverkamenn
mínir í New York, frá fyrri árum,
afneituðu því þrisvar, að hafa nokk-
urntíma séð mig þar, í borginni. —
En léttlyndari málkunningjar mínir
myndu sýna mér þá velvild, að kann-
ast við mig.—
Það var óvanalega heitt veður,
fyrir síðari hluta október mánaðar.
Eg var að hvíla mig, eftir fremur
erfiða ferð yfir álfuna þvera. —
Yfir Norður Ameríku. í
Eg hefi aldrei tekið sérlega mikiö
mark á draumum mínum. — Ekki
er ég með því að gefa í skyn, að ég
hafi borið minni virðingu fyrir mín-
um nætur-fyrirbrigðum, heldur eru
annara samferðamanna í manna
mun.—
Sjöttu nóttina sem ég dvaldi í New
« -------------