Heimskringla - 22.05.1929, Blaðsíða 1

Ágætustu nýtízku litunar og fatakrelni*
unarstofa i Kanada. Verk unnlt> 4 1 degl
EL.1.ICB AVE., and SIMCOE STR.
Wlnnipeff
—:— Man.
Dept. H.
FATALITIJN OG HRBINSUIV
UUlcc Ave. and Slmooe Str.
t ...................
llntl STS44 — tT*r ltnur
Hattnr UrelnaatSir og endurntJafSlr.
Betri hrelnaun Jafnödýr.
Bov. lí. rétureson x
45 Hoins St. — OITY.
í lm< lVieKen iiin
WINNIPEG MIÐVIIÍUDAGiNN , 22. MAÍ, 1929.
NÚMER 34
FRETTIR
Fiskisamlag Manitoba
(Manitoba Co-operative Fisheries)
F.élt fyrsta starfsársfund sinn á miS-
vikudaginn og fimmtudaginn var (15.
og 16. þ. m.) í Goodtemplara húsinu
á Sargent ave. Gerði framkvæmd-
arstjórn og stjórnarnefnd grein fyrir
starfi sínu á liðnu ári, og fyrir fyrir-
F.ugaðri starfsemi í nánustu frarn-
tíð.
Arsfundurinn var mjög vel sótt-
or og munu nm 200—300 ntanns
.hafa setið hann að jafnaði báða dag-
ana. Fór hann hið læzta fram og
mun óhætt að fullyrða að samlags-
menn hafi yfirleitt farið mjög vel
ánægðir heim, og með fullt eins
bjartar framtíðarvonir og þeir komu.
Auk stjórnarnefndarmanna ávörpuðu
fundarmenn ýmsir aðrir málsmetandi
menn, til dæmis Hon. Donald Mc-
Kenzie; T. J. Murray, lögfræðisráðu
nautur Hveitisamlagsins, er ávarpaði
fundinn í stað Mr. C. H. Burnell,
formanns Hveitisamlags Manitoba,
«r ei,gi gat komið, sent hann þó hafði
aetlað sér; Mr. J. T. Hull, ritstjóri
samvinnublaðsins "The Scoop Shov-
elMr. I. Ingaldson fylkisþingmað-
ur Gimli kjördæmis, H. M. Hannes-
son ofursti frá Selkirk, lögfræðis-
ráðunautur Fiskisamlagsins á liðnu
starfsári. og síðast en ekki sizt Miss
Hannesson, einkaritári Samlagsins. I
Er til þess kom að kjósa skyldi i
stjórnarneínd Samlagsins menn í
stað þeirra, er kosnir voru til eins
árs í fyrra, sögðu þeir Mr. Walker,
ri ari Samlagsins og Mr. Jónasson.
framkvæmdarstjóri þess, sig úr stjórn
arnefndinni. Lýstu t>eir vfir því, að
■ekki væri nauðsynlegt að þessir tveir
embættismenn félagsins ættu sæti í
stjórnarnefndinni, en aftur á móti
væri æskilegt að sem flest byg.gðarlög
samlagsmanna gætu átt þar fulltrúa.
Vildu þeir því draga sig úr nefnd-
inni, til þess að svo mætti verða.
Gengu samlagsmenn að þessu og voru
þá i þeirra stað kosnir Mr. Guðm.
Hannesson frá Cranberry Portage og
Mr. J. R. Burrell frá Winnipegosis
(Mr. Jónasson var í fyrra kosinn til
þriggja ára, en Mr. Walker til
tveggja). I fyrra voru kosnir til
eins árs Mr. F. E. Snidal, Steep
Rock; Mr. Guðm. Fjelsted, Gitnli;
og Mr. Geirfinnur Peterson, Hav-
land. Voru þeir allir endurkosnir.
Afram sitja í stjórnarnefndinni Mr.
P. Reykdal, Winnipeg, og Mr. R. S.
Vidal, Hodgspn, er í fyrra voru
kosnir til þriggja ára, og Mr. Skúli
Sigfússon Lundar, og Mr. Björn
Bjarnason Langruth, er í fyrra voru
kosnir til tveggja ára.
1‘ess má einnig geta nú, að Fiski-
samlagið hefir ákveðið að leggja í
sumarfiski á Winnipegvatn nú í
sumar. Er verið að smíða tvö skip
t Selkirk í þvi skyni og eiga þau að
ltafa rúm fyrir 800 kassa af fiski
hvert.
fratn breytingartillögu um það að
slá samþykktinni á frest í sex mán-
uði. Var sú brttl. felld að við-
liöfðu nafnakalli með 29 atkvæðum
gegn 19.
Samþykkt voru 113 frumvörp á
þessu þingi. —
A laugardaginn var, daginn eftir
að sagt var upp fylkisþingi, skipaði
Bracken forsætisráðherra þá Hon.
W. R. Clubb, fyrverandi ráðherra
opinlterra verka og Hon. W. J.
Miajor, fyrverandi dótnsmálaráðherra
í þessi embætti, er þeir höfðu áður
skipað. Eins og menn muna, beidd
ust þeir lausnar. i vetur, er það kom
i ljós, að þeir hefðu keypt hluti í
Winnipeg Electric félaginu, urn það
leyti, er Sjö-systra sanmingarnir
vortt gerðir.
H. A. Robson, leiðtogi liberala í
Manitobafylki og flokksmenn hans
komu sér saman urn að þeir kærðu
sig ekki um að skipa þessi sæti,
sem fullyrt er að þeir hafi átt kost
á, sem stuðningsmenn stjórnarinnar
að Sjö-systra samningunum.
Engin aukakosning er nauðsynleg
í tilefpi af endurskipun Mr. Major,
seni er kosinn með hlutfallskosn-
ingu hér í Winnipeg. Aftur á nióti
verðttr aukakosning í Morris kjör-
dænii, kjördætni Mr. Clubb, og er
sagt að hún verði haldin í júní,
sennilega áðúr en állsherjarfundur
conservativa i Manitobafylki verður
haldinn í Brandon, 20. júní.
BANDARÍKIN
K A N A D A
Fylkisþingi var slitið á föstu-
daginn var síðdegis. Fullyrða ensku
stórblöðin hér að aldrei hafi nokk-
ur Manitobastjórn átt svo hörðum
og stöðugum árásum að mæta á
þingi eins og Brackenstjórnin í
vetur, án þess að neyðast til kosn-
inga. Síðustu atrennuna til þess að
vinna bug á frumvarpi stjórnarinn-
ar ttm að samþykkja leigu Sjö
-systra fossana í hendur ‘‘Northwest
«rn Pawer Ct.” ;ger8i J. T. Haig,
conservatív þingtnaður í Winnipeg,
cr hann, við þriðju ttmræðu, bar
Hroðalegt slys * varð á miðviku-
daginn var. 15. þ. m., i Cleveland,
Ohio, er óstöðvandi eldur gaus ttpp
t Cleveland Clinic sjúkrahúsinu. Er
talið víst að eldurinn hafi orsakast
af gas-sprenginu , á efnarannsóknar-
slofu sjúkrahússins. Fylltist bygg-
ingin þegar af eldi, reyk og gasi og
varð af ógurlegt manntjón. Er víst
að 127 manns hafi farist þarna og
eru þá ekki taldir 75 aðrir, er enn
hefir eigi spurst til með vissu. Flest-
ir þeir, er bana biðtt, voru sjúkl-
jngar. en alhnargir læknar ogi hjúkr-
unarkonur létu einnig líf sitt, þar á
meðal að minnsta kosti tveir kana-
diskir læknar. dr. John Phillips frá
Toronto og dr. Harry Andison frá
Winnipeg, hinn efnilegasti ntaður.
BRETAV'ELDI
Á fimmtudaginn var, 15. þ. m.,
snéri Georg konungur aftur heim til
aðseturs síns, Windsor hallárinnar,
frá Bognor, þar sem hann hefir
dvalið þvi nær hálfan fjórða mánuð
sér til heilsubótar. Er hann nú
talinn hafa rétt við að fullu úr hinum
afar langa og hættulega sjúkdómi, er
þjáði hann í vetur. Er öllum þegn-
um hans þessi bati hið mesta gleði-
efni, og ætluðu fagnaðarlætin engan
tnda að taka, er hann hvarf aftur
heim, enda hefir sjaldatt lifað vin-
sælli konungur en Georg V. —
Allir stjórnmálaflokkar hamast nú
að undirbúningi kosninganna, er í
hönd fara 30. maí. Eru 1728 þing-
mannsefni í kjöri; þar á meðal 69
konur. Conservativar hafa 596
þingtnenn í kjöri; verkamenn 571 og
liberalar 514. Oliver Baldwin,
sonur forsætisráðherra, býður sig
enn fram af hálfu verkamanna, Og
vinnur allra manna kappsamlegast á
móti föður sínum án þess að það
spilli þó nokkru um vinfengi þeirra
feðga.
Ársprófin
Frá Epsom á Englandi var símað
t gærdag, að þar hefði látist um nótt-
ina jarlinn af Rosebery, liberal for-
sætisráðherra Bretlands 1894—1895.
Er með honum til grafar genginn
hinn síðasti allra pólitizkra stór
menna frá timabili Victoríu drottn-
ingar. Jarlinn var 82 ára gamall
viö Manitobaháskóla er nú lokið og
fór háskólauppsögn fram á mið-
vikudaginn og fimmtudaginn var, í
Walker leikhúsinu samkvætnt veniu
undanfarinna ára.
Þessir Islendingar luku prófutn, að
því er vér vituni:
Meistaraþrófi (Arts)
Angantýr Árnason; B.A., (frá
Manitobaháskóla 1926). Höfuðgrein:
Saga Canada. Attkagrein; Saga It-
alíu.
Ingólfur Gilbert Arnason, B.A.
(frá Manitobaháskóla 1921). Höf-
uðgrein: Dýrafræði. Aukagrein:
Kvnfræði.
Ölöf Sigurðsson, B.A. (frá M ani-
tobaháskóla 1927). Höfuðgrein:
Saga Canada; Aukagrein: Saga It-
alíu.
Laknisprófi:
Siggeir Stefán Thordarson, B.A.
Wilfred Harold Thorleifsson. .
Stúdentaþrófi (B.A.):
Etliel Bergman
Sigfús Valdimar Gillis
Beatrice Sigurbjörg Gíslason
Gyða Johnson.
LandbúnaSarþrófi:
I>orvaldur Peterson
l.yfsalaþrófi:
Eric Ellsworth Marínó Sigvalda-
son.
H úsnuró'mþrófi:
Unnur Elízabeth Björnson
Nátnsverðlaun:
et kennd eru við Sir James Aikins,
fyrir ensku fékk rneðal annara Chris-
tine Hallgrimson ($75J.
* * *
Mest afrek í prófunum liggja eft-
it sænskan læknisfræðing, Henry
Theodor Johannes Nylander, er
vann gullverðfauniapening háslkólans
fyrir læknisfræði; gullverölaunapen-
ing Manitoba Medical Alumni As-
sociation fyrir hæsta jafrlaðareink-
unn í prófintt; gpllverðlaunapening
gefinn af dr. Charlotte W. Ross fyrir
hæzta einkunn í yfirsetufræði og
barnasjúkdómsfræði, og gullverö-
launapening fyrir læknisfræðiskunn-
áttu þann sem kenndur er við dr.
Chown og $50 verðlaun fylgja.
sem flestir ferðamenn spyrja fyrst
eftir, þegar þeir koma í ókunna
borg eða bæ, og eftir igistihúsunum
dæma þeir oft allan staðinn eða land
ið.
Menn hafa séð, hve nauðsynlegt
væri að koma hér upp gistihúsi fyrir
1930, en þó hefði það óefað farist
fyrir, ef Jóhannes Jósefsson hefði
ekki farið að brjótast i því. Stjórn
in hefir gengið í ábyrgð fyrir 300
þús. kr. láni, nteð baktrygging Reykj
avíkurbæjar, sem fær fyrsta veðrétt
í húsinu. Sjálfur hefir Jóhannes
lagt allar eigur sínar í þetta fyrir
tæki, og tveggja ára vinnu hefir
hann varið til þess að koma málinu
framkvæmd. Upphaflega var ekki
búist við, að húsið myndi kosta meir
en hálfa tniljón. en nú hefir komið í
Ijós, að það verður nær helminigi
dýrara. En svo er á það að líta
áð gistihús betta á að öllu leyti að
þoj’iat samiaínburð við fyrsta flokks
gistihús erlendis, hvar í heimi sem
er. — Jóhannes Jósefsson hefir ugg-
laust átt betri kost á því en allir aðr-
ir íslendingar, að kynna sér, hverjar
kröfur eru gerðar til fyrsta flokks
gistihúsa, bæði austan hafs og vest-
an. og honutn er kappsntál, að "Hótel
E-org” SeL öllu leyti fullnægt ný-
tízku kröfutn.
Ef hingað væri óslitinn ferða-
mannastraumur allt árið, þá má gera
ráð fyrir, að nýtízku gistihús væri
þegar risið hér upp. En eins ou
allir vita, koma útlendingar hingað
aðallega þrjá til fjóra mánuði að
sumrinu, aðra tima ársins er að-
sókn lítil, og þess vegna hafa menn
ógjarna viljað hætta fé sínu í þetta
fyrirtælkí, enda er ekki hægt að
segja um það íyrir, hvort þaö geti
Ixtrið sig.
Ráðgert er að "Hótel Borg” geti
tekið til starfa i aprílmánuði 1930,
og verður þar hægt að hýsa um 70
gesti. Hefir heyrst að landsstjórn-
in rnuni áskilja sér rúnt í gistihúsinu
handa þeint gestum, sem verða hér
á vegum hennar meðan Alþingishá-
tíðin stendur yfir, og væri með engu
móti unt að fá þeim ákjósanlegri
dvalarstað. — Vísir.
Funda- ályktun
Frá Islandi
og á ritstjórana báða, Lögbergs
og Heimskringlu, að þeir láti nú
opinberar þrætur um ntálið falla
niður. en beiti sér heldur fyrir
því, að vestur-íslenzkt fólk af öll-
urn flokkum fái með einum huga
vottiið heinivþjóðinni tilfinningar
sínar á einhvern sómasamlegan
hátt, þegar hátíðin fer í hönd.
Presti safnaðarins er falið að senda
afskrift af fundarályktun þessari
báðum íslenzku vikublöðunum i
Winnipeg, til birtingar.
Samþykkt i einu hljóði á safnað-
arfundi þriggja sóknanna i
prestakwllinu: í Vesturlheims-
söfnuði 5. mai. sl.: en í Lin-
coln söfnuði og St. Páls söfn-
uði 12. maí.
G. GnttormSson,
prestur safnaðanna.
Söngsamkeppni
í Brandon
HOTEL BORG
I Pósthússtræti við Austurvöll er
nú að risa hið mikla gistihús Jó-
hannesar Jósefssonar, og virðist
smíði þess miða vel áfram. Því
hefir þegar verið nafn gefið oig á
að heita “Hótel Borg.”
"Hótel Borg” verður um 950 fer-
rnetrar að grunnmáli, en stærð aðal-
hússins 27j^m. x 13m., auk útbygg-
inga.
Reykvíkingar hafa lengi fundið til
þess, að hér væri þörf á nýtízku
gistihúsi og útlendingar hafa jafnvel
látið svo um mælt, að ekkert mætti
gera tit þess, að hvetja ferðamenn
hingað, fyrr en nýtt gistihús væri
komið upp. Gistihús er sá staður,
Samþykkt á fundum allra safnaðanna
í ísl. þrcstakallinu í MinncSota.
Með því að deilan út af Heimfarar-
ntálinu svonefnda hefir nú geisað
í meira en ár i vikublöðunum v,-
íslenzku, og virðist ekki fara rén-
andi; og
Með því að megin röksemdir beggja
hliða eru fyrir löngu kunnar vest-
ur-íslenzkum almenningi, svo að
hver heilvita maður er nú fær um
að mynda sér sjálfstæða skoðun á
málinu, án frekara þófs; og
Með því að búið er að semja við
tvö eimskipafélög um flutning á
hátíðargestum héðan til tslands.
svo að báðir flokkar geta hagað
heimförinni eftíg eigin skoðunum
og geðþótta; og
Með því að deilugreinarnar hafa
margar hverjar verið fullar af
liersónulegum hnjóðsvrðum og
orðastappi um aukaatriði, sein al-
menning varðar engu; og
Með því að deilan hefir í báðum
blöðunum tekið feikna mikið rúm
frá öðru þarfara lesmáli; og
Með því að það verður oss Vestur-
Islendingum til mikillar vansæmd-
ar, ef ekkert getur orðið af almenn-
um samtökum vor á meðal í þá
átt, að sýna bræðrum vorum heima
á ættjörðinni einhvern myndarleg
an og viðeigandi samfagnaðarvott
á þessari hátíð:
Þá skorar fundurinn á Ieiðtoga
beggja flokkanna í máli þessu, svo
Heimskringla birtir með ánægju
þessa funda-ályktun. Og það er
síður en svo, að hana Iangi til þess að
þurfa að standa lengur L þessum
deilum. Því það er laukrétt, að
nm heimferðina siálfa þýðir ekki
lengur -að deila: var þýðingarlaust
undireins og ’ "kjálflxiðfiniefndin”
hafði samið við Cunard og þar með
var orðið útséð um það, að Vestur-
Islendingar gætu orðið samskipa
heim. Og það veit hamingjan, að
oss er engin aufúsa í því, að verða j
að nota blað eftir blað til þess eins,
svo að segja, að moka aurnum af
sér sem á mann er slett, í stað þess
að fá svigrúm til þess að ræða eitt-
hvað nýtilegra. En það verða
menn að skilja, að meðan að þessi
austur heldur áfram, og sífellt er
íitjað upp á nýjum óhróðri um
Heimfararnefndina, hver einasta hug
mynd eða athöfn hennar hárdregin
cg véfengd af fjandmönnung hennar,
að þá erum vér knúðir til svars. Og
rr.enn hljóta líka að skilja það, að
þar sem heinifararmálið var i raun
og veru útkljáð með samningum
sjálfboða við Cunard, þá getur ekki
þessi sifelldi fjandsemisofsi i garð
Heimíararnefndarinnar haft nokkurt
markmið annað en það, að reyns að
ginna menn, er á vegum hennar kynnu
að hafa ætlað sér, yfir i hinar her
búðirnar. eða þá beinlínis að spilla
fyrir þátttöku Vestur-íslendinga yfir-1 £ram
lei t í hátíðahaldinu. Því þaö er
vist, aö þessar árásir og rifrildið.
setn af þeim hefir spunnist, hefir
þegar í augum margra Vestur-Islend
inga varpað skugga á hátíðina. Oy
Islendingum heimafyrir hlýtur að
vera það allt annað en skemtileg
tilhugsiín að Vestur-Islendingar skuli
gripa einmitt þetta tilefni sem
fjandskaparefni, og að látlaust skuli
vera hamast á Heimfararnefndinni
og Þjóðræknisfélaginu, umboðs-
mönnum hátíðarnefndar Alþingis hér
vestra, þrátt fyrir tvítekna opinbera
yfirlýsingu hátíöarnefndarinnar um
það, að hún sé algerlega ánægð með
þá umboðsmennsku.
Söngflokkur Glenboro safnaðar,
sem er undir stjórn Hr. P. G.
Magnus, hins vel þekkta íslenzka
söngstjóra, fór til Brandon þann 15.
maí s. 1. og tók þar þátt í söngsam-
keppni, sem stofnaö var til af
Rotary klúbbnum þar í borginni.
Var þetta fyrsta samkeppni klúbbs-
ins, en ráð gert- að halda því áfrant
á rlegla i framtiðinni. GSleríboro-
söngflokkurinn átti að keppa við
söngflokka úr hinum stærri bæjum
utan Brandon i Vestur-Manitoba, en
þegar til kom, komu engir af þeini
til tnótsins. Islenzki söngflokkur-
inn söng tvö lög í santkeppninni, og
fékk mikið lof frá dómaranum, sem
er kunnur sérfræðingur í þeirri list,
og Dan Canteron heitir, frá Regina.
Fékk flokkurinn 78 mörk fyrir fyrra
lagið, en 80 fyrir það síðara, og
skjöld þann er keppt var um. 1
þessari samkeppni tóku þátt fimni vei
þekktir söngflokkar i Brandon og
sá flokkurinn sent hæst mörk fékk,
var aðeins 5 mörkum hærri en tsl.
flokkurinn. Var sá flokkur Ixeði
fjölmennari og hafði einnig fleira
af þaulvönu söngfólki, því margir í
hinutn íslenzka söngflokk eru ungl-
ingar, sem eru byrjendur.
Hr. Magnus söng á þessari sant-
keppni baritone solo og keppti við
4 vel þekkta söngmenn. Sá hét
Dr. Bolton sem sigur hlaut, með 85
mörkum, en hr. Magnus kom næstur
honum með 84 mörk. Stóð Magnus
þar ver að vígi; hann tafðist á
leiðinni; komst því ekki í tíma til
þess að æfa sig með þeim sem á
hljóðfærið lék og hann hafði aldrei
sungið áður með. Hefði hann
sennilega sigrað auðveldlega hefði
hann haft jafna aðstöðu við Dr.
Bolton. Hr. Magnus er óefað einn
með allra hæfustu íslenzkum söng-
stjórum vestanhafs, og hefir fengið
mikla viðurkenniugiu hjá æfðustu sér
fræðingunt í þessari list; Hann hefir
frábæra þekkingu á söngfræði og
mikinn fegurðarsmekk, og er líka
ágætur söngmaður.
Samkeppnin, sent hér er getið, fór
í St. Paul’s United Church
seinni hluta dags, en um kveldið var
söngsamkoma í kirkjunni, og kornu
þar frant allir sigurvegararnir. Þar
söng íslenzki flokkurinn aftur og
fékk meira lóíaklapp en nokkur ann-
ar á skemtiskránni, og það var eina
númerið sent kallað var fram aftur.
En þar sent það var á móti reglu-
gerðinni, að nokkur væri kallaður
fram aftur, þá söng flokkurinn ekki
í annað sinn. Öhætt má segja það,
að íslendingar töpuðu ekki áliti við
framkomu flokksins í Brandon, þann
15. ntaí.
En Heimskringlu er, sem sagt,
engin aufúsa í þessum deilum. Hún
hefir ekki hafið þær. Og hún mun
ekki hefja þær á ný, ef árásttnum á
(Þjóðræknisfélagið og Heimfarar
nefndina er liætt.
Vér erum á sömu skoðun og kent
ur frarn í einkabréfi, er þessum
funda-ályktunum fylgja, að þessi
þræta hafi staðið í vegi fyrir ' af-
greiðslu eða íhugun annara mála,
er æskilegt er að fyrir altnenning
hefðu verið lögð í sambandi við
þessa hátíð. Og að Vestur-Islend-
ingar ættu til dæniis að geta kontið
sér saman ttm að leg,gja til hennar
frá sjálfum sér eitthvað, sem minn-
ingarverðara er, en þetta orðaskak.
Gefa til dæmis í sjóð til þess að
græða Island skógi, hvernig sent
framkvæmdum skóggræ'ðslunnar
Lagði söngstjórinn og flokkurinn,
sem á yfir ágætum söngkröftum að
ráða, mikið á sig við þessa byrjun.
Vonandi ver flokkurinn skjöldinn á
næsta árs samkeppni.
G. J. O.
yrði hagað. Eða þá, það sem oss
þætti fegurst, að leggja í sjóð, er
vér vitum til að einn ágætur maður
á íslandi hefir í hyggju að efna til,
og hann hugsar sér að verði “clli-
off styrktarsjóður fyrir gamla sjó-
tnenn,” þá menn á Islandi, er meira
afla landinu til framfærslu, en allar
aðrar stéttir til samans, og mcð marg-
földttm lífdliáska.
Slíkri hugmynd og þvílíkri mynd-
um vér leggja óskorað lið og fús-
lega gangast fyrir, — jafn fúslega
og vér munum leggja niður deilurn-
ar ef þess er nokkur kostur.
Ritstjóri Heimskringlu.