Heimskringla - 22.05.1929, Blaðsíða 6

CL HLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLÁ
WINNIPEG, 22. MAÍ, 1929.
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
Hann hélt áfram að ganga fram og aftur
um gólfið. “Þú átt að afneita sjálfum þér
og fylgja drottni þínum’’ var ritað í reglum
■St. Benedikts. Hlýðni við það boðorð var
jafn mikils metið og góðverk. Nærri lá, að
hann væri hreykinn af sigrinum yfir sjálfum
sér. En Heiðveig hertogafrú var særð í
skapi, er hún gekk ofan vindustigann. Og
Illt er í aðsigi, er drembinn hugur hyggur sér
hafa verið smán synd.
Það var um sjöundu morgunstund, er
allir söfnuðust saman til þess að hlýða á guðs-
þjónustu í kastalagarðinum. Altari hafði
verið reist undir linditrénu gamla og á því
voru helgir gripir, er munkarnir höfðu komið
með á flóttanum, svo að sálir hinna trúuðu
mættu af því blessun hljóta. Garðurinn var
fullur af vopnuðum mönnum. Þeir stóðu í
þéttum röðum og í þeirri skipun, er Simon
Bardo hafði mælt fyrir um. Inngangssöng-
ur munkanna hófst eins og hljóð í fjarlægum
þrumum. Ábótinn frá Reichenau, klæddur í
svarta hempu með hvítum krossi, flutti há-
messuna.
Ekkehard gekk þá upp altarisþrepin og
var innilega hrærður, er hann leit yfir mann-
fjöldan. Endurminningunni um það, er hann
stcð sjálfur um morguninn í klefanum augliti
til auglits við hertogafrúna, skaut upp í
huga hans. Og hann tók nú að lesa úr guð-
spjallinu söguna aim píningu og dauða Frels-
arans. Rödd hans varð skýrari og hljóm-
meiri eftir því sem á leið lesturinn, og er hon-
um var lokið, kysti hann bókina og rétti
djáknanum hana, svo að hann gæti lagt hana
á silkikoddann. Hann leit snöggvast til
himins; því næst hóf hann ræðuna og mann-
fjöldinn hlustaði allur í djúpri þögn og hélt
niðri í sér andanum.
“Nærri því þúsund ár eru liðin,’’ hrópaði
hann, “síðan sonur guðs lét höfuð sitt drúpa
á krossinum og mælti: Því er lokið! En þó
eru sálir vorar enn ekki reiðubúnar til þess að
taka við hjálpræðinu, því í syndum höfum vér
lifað, og yfirsjónir þær, er vér höfum framið
í harðúð hjartna vorra, hrópa til himins gegn
oss.
“Fyrir því er tími þjáninga til vor kom-
inn, skínandi sverð eru hafin á loft gegn oss,
heiðin skrímsli hafa ruðst inn í kristin lönd.
En í stað þess að spyrja: Hversu lengi ætlar
drottinn að láta vort kæra heimaland verða
fyrir þessari skelfingu? — skal sérhver af oss
berja sér á brjóst og mæla: Vegna misgjörða
vorra er þetta yfir oss komið. Og viljið þér
láta frelsa yður frá illu, þá minnist hins
grimmilega dauðdaga Frelsara vors, og eins
og hann tók upp kross sinn og bar hann upp
Hauskúpuhæðina ,eins skal sérhver yðar taka
sér sverð í hönd og leita að sinni eigin Gol-
gata!’’....
Hann benti með hendinni ofan á strönd
vatnsins. Og nú breyttist framkoma hans
•og hann mælti fram huggunarorð og fyrir.
heita, orð, sem kváðu við snjallt og kröftug-
lega, eins og rödd ljónsins er meðal fjalla.
‘‘Tíminn er kominn, er um ef ritað: Og
or þúsund ár eru fullnuö, mun Satan verða
leystur úr fangelsi sínu. Og hann mun út-
ganga og leiða þjóðirnar afvega, þær sem eru
á fjórum skautum jarðarinnar, Góg og Magóg,
til að safna þeim saman til stríðs, og tala
þeirra er sem sandur sjávarins. Og þeir
stigu upp á víðan völl jarðar, og kringdu um
Lherbúðir heilagra og borgina elskuðu; og
eldur féll af himni ofan og eyddi þeim. Og
djöflinum, sem leiðir þá afvega, var kastað í
díki elds og brennisteins, þar sem bæði dýrið
or og falsspámaðurinn; og þeir munu kvaldir
verða dag og nótt um aldir alda.
“Og þetta, sem sjáandinn á Patmos sá
og opinberaði, er fyrir oss fyrirheit og traust
um sigur, ef vér leggjum af stað með hjörtun
hreinsuð af synd gegn óvininum. Þótt þeir
þeyti að oss á skjótum hestum, að hvaða
Eagni kemur það þeim? Drottinn hefir sett
4 þá innsigli barna djöfulsins, og fyrir þá sök
«ru ásjónur þeirra sem skrípamynd af svip
«nanna. Þeir mega eyða uppskeru akra
vorra og saurga ölturu kirkna vorra, en lengi
'íá þæir eigi staðist gegn armi þeirra, er þegið
ftafa hugrekki sitt frá drottni.
“Og gleymið því ekki, að hvar sem verja
kéisaradæmi vort, þá eigum vér Svabíu-
Snenn ávalt að vera í fararbroddi. Og þótt
það væri stórsynd á öðrum tímum að klæðast
•Iherklæðum á þessum helga degi, þá mun Hann
nú blessa vopn vor og segja dýrlingum sínum
að stíga niður og hjálpa oss, og Hann mun
sjálfur berjast vor á meðal, Hann, drottinn
hersveitanna, sem sendir hina eyðandi eld-
ing af himni og lætur gin opnast á jörð-
unni, er dagur fullkomnunarinnar er kominn.’’
Ræðumaðurinn örfaði nú skap áheyr-
endanna með því að benda þeim á mörg dælni
glæsilegra herdáða, og mörg hendin kreft-
ist utan um spjót og margur fótur lyftist frá
jörðu í óþolinmæði, er hann talaði um Jósúa,
sem með hjálp drottins felldi af velli þrjátíu
og einn konung í landinu hinu megin við
Jórdán; og um Gideon, er með hvellandi lúður
hljómi ruddist inn í herbúðir Midóníta og elti
þá allt til Betseda og Tebbat; og um menn-
ina frá Betúlia, sem réðust á Assýringa, eftir
hina dýrlegu dáð Júditar, og brytjuðu þá nið
ur með sverðseggjum.
Að lokum mælti hann til þeirra orð Júd-
asar Makkabea til lýðsins, er þeir settu tjöld
sín við Emaus á undan orustunni við her-
sveitir Antiokkusar —
“Takið til vopna og verið hugrakkir
menn, og gætið þess að vera reiðubúnir að
morgni til þess að berjast gegn þjóðum þess-
um, sem safnast hafa saman til þess að eyða
oss og því, er oss er heilagt. Því betra er oss
að farast í orustu en að líta smán þjóðar vorr-
ar og helgistaða hennar. Amen!”
Hann lauk máli sínu og augnabliks þögn
varð á eftir. Þá varð skyndilegt vopnabrak
og hávaði. Sverðum og skjöldum var lostið
saman, spjótum og merkjum veifað yfir höfð-
um manna — hinn forni siður að láta í ljós
samþykki sitt. Amen! kvað við úr öllum átt-
um og allir féllu á kné, er leið að lokum há-
messunnar. Þeir, sem ekki höfðu notið sér-
stakrar páskaþjónustu, hrestu nú anda sinn
með hinu heilaga sakramenti við altarið.
Þeir voru mitt í þeirri athöfn, er kall kom frá
varðturninum: “Til vopna, til vopna! Fjand-
mennirnir eru í námunda!’’
Þeir komu frá vatninu — svört þyrping
hesta og reiðmanna. “Fjandmennirnir!’’ Ekki
var nokkur leið að halda aftur af ákafa mann-
nna. Þeir ruddust að hliðinu, eins og þeim
væri þrýst áfram af ósýnilegu afli. Wazmann
ábóti hafði naumast tíma til þess að fara með
blessunarorðin.
Fiskimennirnir við Eystrasaltið nú á tím •
um flykkjast alveg á sama hátt frá sunnu-
dagsmessu prestsins síns við Rugen, þegar
síldartorfurnar nálgast. “Síldin er að
koma!” hrópar varðmaðurinn á hvítri sand-
ströndinni og á sömu stundu þjóta allir í
bátana. Presturinn er skilinn eftir, einn og
yfirgefinn. Hann flýtir sér að ljúka guðs.
þjónustunni, grípur net sín og hraðar sér til
þess að taka þátt í hernaðinum gegn hinum
hreistrugu fylkingum.....
Allir karlar héldu út úr garðinum, áfjáð-
ir í baráttuna, og vottaði hver taug og vöðvi,
að hið mikla augnablik stæði fyrir dyrum.
Munkarnir frá St. Gall voru sextíu og fjórir.
að tölu, þeir frá Reichenau nítíu og mennirn-
ir úr landvarnarliðinu yfir fimni hundruð.
Ekkeliard gekk fast viö merki St. Gall manna.
Það var kross, vafinn hvítum slæðum og með
svartar veifur, því að fáni klaustursins hafði
verið skilinn eftir.
Hertogafrúin stóð hátt uppi á svölum
sínum og veifaði hvítum klút. Ekkehard
snéri sér við til þess að horfa á hana, en hún
varðist að líta á hann, og hann fékk ekkert
af kveðju hennar.
Nokkurir leikbræðurnir höfðu boriö
kistu St. Markúsar úr kastalanum og ofan að
neðra hliðinu. Hermenniruir snertu hana
allir með spjóti sínu eða sverði um leið og
þeir gengu framhjá, en héldu síðan þungum
skrefum ofan kastalastíginn.
Simon Bardo setti fylkingar sínar á stóru
sléttunni, sem náði alla leið fram að vatninu.
Og gainli hershöfðingin var sannarlega á-
nægður yfir því að herklæði skyldi enn einu
sinni hylja örótt brjóst hans í stað munka-
kufls. Hann bar einkennilega lagaðan lijálm
á höfði og belti hans, sett steinum, og gullin
sverðshjöltun báru vott um, að hann hefði
áður verið hersveitarforingi.
“Þið lesið fornritin málsins vegna,” sagði
hann við ábótana tvo, er sátu á hestbaki rétt
hjá honum, “en ég lærði iðju nn'na af þeim.
Jafnvel á okkar tímum má hafa gagn af því
að lesa Frontínus og Vegetius. í þetta sinn
skulum við byrja með því að reyna hernaðar-
aðferð Rómverjanna.því með því móti er hæg-
ast ab bíða fjandmannanna og sjá hvað þeir
hafa í hyggju. Þar á eftir getum við reynt
aðrar aðferðir, því að smáskæru þessari mun
ekki lokið á hálfri klukkustund.
Léttir liðflokkar bogamanna og slöngu
manna voru nú kallaðir fram og þeir beðnir
að taka sér stöðu í skógarjaðrinum, þar sem
þéttir runnarnir vörðu þá gegn riddaraliðs
áhlaupi.
“Miðið lágt,” sagði Simon Bardo við þá.
“Það gagnar þegar nokkuð, er þið hittið hest-
ana í stað riddarana!”
Lúðurinn gall við og hersveitirnar gengu
fram til þess að taka sér stöðu sína. Enn
var enginn fjandmaður í ljós kominn.
Landvamarliðinu var skipað í tvær þétt-
ar fylkingar. Þeir gengu hægt fram og
báru spjótin lágt, og var tveggja fet bil á milli
raðanna. Riddarinn frá Randegg og hinn
magri Fridinger höfðu forystu fyrir þeim.
Simon skipaði munkunum að skipa sér í
einn fastan hóp og vera aftast í liðinu.
“Hvers vegna?” spurði Wazmann ábóti.
Honum fanst sæmd sinni misboðið, er honum
var ekki ætlað að hefja fyrstu árásina.
“Þetta eru “triarii” mínir," niælti hann.
“Ekki vegna þess að þeir séu reyndir her-
menn, heldur vegna þess, að sérhver þeirra er
að berjast fyrir sínu eigin hreiðri. Að vera
rekinn frá húsi og hæli og rúmi, er það, sem
gerir sverðshöggin þyngst og spjótalögin
dýpst. En hræðstu ekki. Byrði bardagans
mun falla nógu snemma á lærisveina St.
Benedikts!”
Húnamir höfðu farið frá klaustrinu í
Reichenau í aftureldingu. Þeir höfðu étið
upp allar vistir, drukkið vínið og rænt kirkjuna
og dagsverki þeirra var lokið. Það sléttist
úr margri hrukkunni á andliti Heribalds, er
síðasti reiðmaðurinn þeysti út úr hliðinu.
Hann kastaði reiður gullpeningi á eftir þeim.
Maðurinn frá Ellwangen hafði þrýst honum
með leynd í lófa hans o gmælt —
“Landi minn, ef þú skyldir frétta, að eitt-
hvað hafi orðið að mér, þá bið ég þig að sjá
um, að sungnar séu fáeinar messur fyrir
minni aumu sál. Eg hefi alltaf verið vinur
munka og munklífis. og ég veit varla sjálfur,
hvernig ég lenti hjá heiðingjunum. En jarð-
vegurinn í Ellwangen er því miður of óhrjá-
legur til þess að þar geti uppvaxið dýrlingar!”
En Heiibald vildi engin afskifti hafa af
honum. Hann gróf upp beinin og öskuna af
Húnunum tveimur og hrossunum þeirra, er
brendir höfðu verið, og fleygði út í vatnið með-
an fjandmennirnir voru enn í sýn á hinni
ströndinni.
“Ekki skulu heiðnar leifar vera á þessari
eyju!” mælti hann með fyrirlitningu. Síðan
gekk hann inn í garðinn og starði hugsandi- á
staðinn, þar sem hann hafði verið neyddur í
dansinn kvöldið áður.
Húnarnir riðu í gegnum dimman greni-
skóginn í áttina til Hchentwiel. Við og við
prjónuðu hestainir ákaflega, því að óvarlega
var farið, en örvar og steinar, sem ósýnilegar
hendur sendu, komu þegar minnst varði út
úr skógarþykninu. Þeir, sem fremstir fóru,
hægðu á sér, en Ellak hrópaði: “Hverju skift-
ir þótt mýið stingi? Áfram! Á sléttunni verð-
um við að berjast,” og hann keyrði hestinn
sporum.
Jörðin dunaði undan hófum kláranna, er
Húnarnir brunuðu áfram. Þeir dreifðu sér
jafnskjótt og þeir komu út á sléttuna og
hleyptu á stökki gegn Svabverjum. Ellak
reið langfremstur sinna manna og með hon-
um merkisberinn, er veifaði græna fánanum
yfir höfði sér. Foringinn rak upp hátt óp
og skaut fyrstu örinni og hóf á þann hátt or-
ustuna, eins og siður var til. Og nú byrjaöi
blóðugur bardagi.
Það gagnaði Svabíuhermönnunum lítið,
þótt þeir stæðu öruggir og óbifanlegir eins og
spjótaveggur, því að þótt riddaraliðið hrykki
undan þeim, þá féll yfir þá skothríð frá fjand-
mönnum er fjær voru. Húnarnir hálfstóðu
í ístöðunum, létu taumana falla frani á makk-
ana á hestum sínum og komu á harðastökki
óg skutu af bogum sínum á stökkinu. Og
•örvarnar misstu ekki marks.
Aörir reiðmenn komu æðandi að frá báð-
um hliðum og vei þeim, sem féll af baki, ef
félagar hans tóku hann ekki jafnskjótt og
skutu honum inn í miðjann liópinn.
Lúöurinn gall við og gaf létta liðinu í
skóginum merki um að koma fram og ráðast
á Húnana að baki, en Húnar snéru sér við
eins og elding og sendu skothríð yfir það.
Mennirnir hikuðu, fáeinir héldu áfram, en
voru þegar hraktir til baka, og Adifax varð
einn eftir og hélt ótrauður áfram framrás-
inni. Örvarnar þutu umhverfis hann, hann
leit hvorki til hægri né vinstri, heldur hélt
áfrani og blés til árásar, eins og honum hafði
verið ætlað, og áður en varði var hann kom-
inn mitt inn í fylkingu Húnanna. Þar hætti
hann að blása, því einn reiðmaðurinn kastaði
reipi um hann, um leið og hann reið framhjá
og dró hann með sér. Adifax leit umhverfis
sig og barðist um af ollum mætti. Hann var
aleinn meðal óvinanna, enginn af félögum
hans hafði fylgt honum eftir.
“Ó, Hadumoth!" hrópaði hann sorgbitinn
upp. Sá, er tekið hafði hann til fanga, fann
til ofurlítils vottar af meðaumkun af þessu
ljóshærða barni. í stað þess að kljúfa haus-
inn í sundur dró hann hann upp í hnakkinn og
þeyttist með hann þangað sem farangurs-
vagnarnir voru í skjóli undir hæð. Skógar-
konan stóð upprétt í vagni sínum og horfði
áfjáð á bardagann; hún hafði búið um sár
þeirra, sem fyrst höfðu særst og hafði kveð-
ið máttugan seiðsöng yfir fljótandi blóðinu.
“Eg færi þér hérna aðstoð við að þvo
katlana þína,” hrópaði reiðmaðurinn og kast-
aði drengnum af baki, svo að hann féll ofan í
hálminn í vagninum, að fótum konunnar
gömlu.
“Velkominn! þú eitraða litla padda,” hróp
aði hún í ofsa. “Þú skalt fá þín verðskuld-
uðu laun fyrir að leiða manninn með hettuna
heim til mín á klettinum.” Hún liafði þekt
hann undireins og dró hann nú út úr vagnin-
um og batt hann fastan við hann.
Adifax sagði ekki orð, þótt beisk tár
stæðu í augum hans. En hann var ekki að
gráta yfir því að vera fangi. Hann var að
gráta yfir því, að vonir hans höfðu brugðist í
annað sinn. “Ó, Hadumoth," sagði hann og
andvarpaði aftur.
Kveldið áður hafði hann og gæsatelpan
setið úti í horni og horft á blaktandi eldinn á
arininum. “Þú skalt verða ósæránlegur!”
hafði Hadumoth sagt við liann. “Hvorki
skulu högg né lög megna að særa þig.”
Hún hafði soðið brúnan höggorm og
smurt enni hans, herðar og brjóst með fit-
unni.
“Eg skal bíða þín á morgun hér á þessum
sama stað. Þú skalt koma aftur til mín
heill á húfi. Ekkert járn getur neitt á móti
höggormsfitu.”
Og Adifax hafði rétt henni hönd sína og
hafði lagt svo glaður á stað með litlu pípuna
sína — og nú!
Bardaginn var í algleymingi í dalnum og
fylkingar Svabverja voru að því komnar að
láta undan síga, uppgefnar eftir þessa löngu
baráttu. Simon Bardo leit áhyggjufullur á
þær og hristi höfuðið.
“Hin ágætasta herstyipun er gagnslaus
gagnvart þessum mannhrossum,” tautaði
hann í skegg sitt. “Þeytast hingað og þang-
að og skjóta úr löngu færi og hegða sér eins
og þessi þrefalda fylking væri ekki neitt. Það
ætti alls ekki illa við, að bætt væri einum
kafla um árásir Húna viö í bók Leos keisara
um hernaðarlist!”
/
Hann reið þangað, sem munkarnir voru,
og skifti þeim í tvo hluti; hann bað munkana
frá St. Gall að ganga til hægri, en Reichenau-
menn að vinstri arm Svabverjaliðsins. Báðir
flokkarnir áttu svo að klenima að, svo að
fjandmennirnir yrðu lokaðir inni í stórum
hálfhring, er þeir hefðu skóginn að baki sér.
"Þeir stöðvast aldrei og lofa okkur ekki
að komast að þeim nema við umkringjum þá,”
hrópaði hann og sveiflaði sverði sínu. “Fyrir
þá sök, gerið árás!”
Eldur brann úr hvers manns augum og
allir voru reiðbúnir til atlögu. En þó krupu
allir fyrst á kné, gripu lófafylli af niold upp og
fleygðu henni yfir axlir sér, svo að helgun og
blessun félli í skaut þeirra frá fósturjörðinni.
Þvínæst ruddust þeir fram til atlögu.
Bræðurnir frá St. Gall hófu hinn guð-
rækna hersöng “Media Vita.” Notker hinn
stamandi hafði eitt sinn farið yfir gilið við
Gildbach, skammt frá St. Gall, er verið var
að koma á brú yfir æðisgengið fljótið. Verka-
mennirnir héngu þarna í þessari svimandi
hæð, og þessi sjón vakti þá hugsun hjá honum
að hyldýpi dauðans kynni að standa gínandi
við fætur vorar á hverri stundu, og þá samdi
hann sönglagið. Nú var líkast töfrasöng á
það að hlýða, er verndaði þá en olli dauða
fjandmannanna.
Hátíðlegur hljómurinn barst yfir til Hún-
anna, er munkarnir nálægðust —
“Media vita in morte sumus
Quem quaerimus adjutorem,
Nisi te, doniine,
Qui pro peccatis nostris juste irasceris.”
Og frá arminum svöruðu bræðurnir frá Reich-
enau —