Heimskringla - 12.06.1929, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA
HEI MSKRINGLA
WINNIEG, 12. JÚNÍ, 1929
Huimskriugla
(8«ofnn« 18N6)
Kfntir at t hTorJnin mllTlkotcgt
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
NB3 ok (»50 SARGEST AVE, WiríNIPEe
TAI.SIMI! 8« 53»
V«r» blaDolna er (3.00 JirKan^urlnn borg-
tet fyrlrfram. Allar borganlr sendlst
THE VIKING PKESS LTD.
BIGFÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Rltstjórl.
ItnnAwkrtfi tll blallMlnflt
THB VIKING PUESS, Ud., n«* SIOB
l'tanAnkrlft tll rltnt JArana t
BDITOR HBINSKtlllVQLA, Bo* 8105
WIHSIPKG, MAN.
“Haltn?kring:la is publlshed by
Tbe Vlklnic l*rea» Ltd.
and printed by
ClTf PKINTING 4* PIJBL.ISHKVG CO.
U».S.V) Saraent Are^ Wlanlpe*, Man.
Telepboiiei .80 58 T
*l i T íiiTái—— """l
WINNIEG, 12. JÚNÍ, 1929
Flugferðir til Islands
Bandaríkjaverkfræðingurinn, Earl
Hanson, er nú er orðinn íslendingum
svo vel kunnur, bæði austan hafs og
vestan, að ekki þarf frekari lýsingar við,
er nafn hans er nefnt, skrapp nýlega suð
uð til Chicago frá Flin Flon námasvæð-
inu, þar sem hann hefir dvalið síðan
hann var hér í vor, þegar Heimskringla
gat síðast um ferðir hans. Náðum vér
tali af Mr. Hanson er hann fór norður
aftur um miðja vikuna sem leið, og hafði
hann ýms markverð tíðindi að flytja úv
þessari skyndiferð til Chicago.
Mr. Hanson kvað áreiðanlegt að
þrjú flugfélög í Bandaríkjunum hefðu
nú þegar á prjónunum ákveðnar fyrir-
ætlanir um reglubundnar flugferðir milli
Ameríku og Evrópu um Grænlands—
íslands leiðina, annaðhvort í sumar eða
að sumri að minnsta kosti. Starfsmað-
ur annars Chicago félagsins er Banda-
ríkja-Svíinn Bert Hassell, er ásamt
Kramer ætlaði að fljúga þessa leið til
Evrópu í fyrra en strandaði á Grænlandi,
eins og áður hefir verið getið í Heims-
kringlu. Annað félagið af hinum tveim
ur mun hafa farið þess á leit við Mr.
Hanson, að hann gengi í þjónustu þess,
eða aðstoðaði það sem ráðanautur J
sambandi við þessar fyriraétlanir. Mun
ekkert fullráðið um það hvort Mr. Han
son tekur því boði eða eigi, en máske fullt
eins líklegt að svo fari.
Öll þessi þrjú félög kvað Mr. Hanson
standa föstum fótum fjárhagslega, og
hafa sér til aðstoðar færustu sérfræðinga
um flugtækni, sem völ er á í Bandaríkj-
unum. Vafasamt er að reglubundnar
ferðir hefjist í sumar, en að gangskör
verði gerð að fullum framkvæmdum má
hezt sjá á því, að tíu farþegavélar hafa
þegar verið keyptar á Þýzkalandi, og að
Bert Hassell leggur í flugferð í sumar,
sennilega áður en Iangt um líður. Opin-
■berlega verður ekki annað látið í ljós um
þá ferð, en að hún sé aðeins farin í af-
reksskyni. En í raun og veru verður
hún farin í undirbúningsskyni, og mun
Hassell dvelja eitthvað á íslandi til þess
að litast um og með það fyrir augum,
að komast að samningum við yfirvöld-
in um flugferðamiðstöð þar, er skifti
Ieiðum frá íslandi til ýmissa staða í
Norðurálfunni.
Mr. Hanson gat þess, að sér hefðu
borist fyrirspurnir um það, hvort þessi
félög myndu efna til hlutafjársölu á ís-
landi og í Danmörku. Taldi' hann mjög
ósennilegt að þau hefðu það í hyggju,
sökum þess að þau væru gróin í fjár-
magni, nema þá ef svo skyldi vera, að
þeim lltist að bjóða þar fram mjög tak-
markaöan fjölda hlutabréfa með það eitt
fyrir augum, að glæða áhuga manna á
íslandi og í Danmörku, fyrir því að þess-
ar flugpóstsamgöngur gætu tekist. En
arðinum, sem af samgöngunum flotnar
myndu félögin ekki kæra sig um að
dreifa á margar hendur. En að góðan
arð sé mögulegt að hafa af slíku fyrir-
,tæki, eru félögin ekki í vafa um, enda
fullyrðir Mr. Hanson, að framfarir hafi
orðið svo miklar í flugtækni nú rétt
undanfarið, meira að segja á síðustu sex
mánuðunum, að frá því sjónarmiði sé
slíku fyrirtækl ekki hið minnsta að van-
búnaði, að því er sérfræðingar fái séð,
þótt almenningi hafi alls ekkert verið
gert kunnugt um það í hverju þær end-
urbætur séu fólgnar.
Mr. Hanson gat þess, að ef ráðist
yrði í það að koma á þessum samgöng-
um í náinni framtíð, þá myndi verða
reynt að fá bróður hans, Malcolm Han-
son, sem er víðvarps og loftskeytastjóri
í Suðurskautsleiðangri Byrds flotafor-
ingja, til þess að takast á hendur yfir-
umsjón með allri loftskeytastarfsemi í
sambandi við þessar flugpóstsamgöngur,
og yrði þá tafarlaust reynt að ná honum
heim úr leiðangrinum. Virðist það
benda til þess, að um töluverða starfsemi
hljóti að vera að ræða, er tilvinnandi
þyki, að senda eftir manni alla þá leið,
ekki minna mannvali en þó er kostur á
í Bandaríkjunum á því sviði, og þá ekki
síöur til þess, að um engann meðalmann
sé að ræða, þar sem Malcolm Hanson er.
enda hefir Byrd ekki tekið neinn hálf-
drættings sérfræðing með sér í förina,
svo sem til hennar var vandað.
Lesendum kynni að þykja einkenni-
legt að um flugpóstsamgöngur aðeins
er talað hér á undan, í því nær sömu
andránni og getið er um kaup tíu þýzkra
farþegaflugvéla. Þetta er svo að skilja,
að tilætlunin mun vera sú, að vera sér
aðeins út um bréfa og bögglaflutning
fyrst um sinn, en bera sig ekki eftir far-
þegaflutningi, fyr en sá árangur er orð-
inn af póstferðunum, að næg trygging
þyki fengin fyrir öruggum farþegaferð
um, að áliti almennings jafn vel og sér-
fræðinga. Þó taldi Mr. Hanson ekki
ósennilegt, að til farþegaflutnings myndi
verða hugsað, og búið sig undir hann, í
fjambandi við þúsund ára afmælishátíð
Alþingis, að ári, um þetta leyti. —
* * *
Á það lagði Mr. Hanson einna mesta
áherzlu í því samtali, er oss fór á milli,
að íslendingar gætu á ýmsan hátt stutt
mjög að skipulagningu þessa«fyrirtækis,
án þess að um nokkurt fjárframlag eða
hlutakaup væri að ræða/. Til dæmjs
myndi það flýta erindi Hassells afar mikið
ef íslendingar hefðu, áði|a en hann ber
að garði, viðað að sér öllum heimildar-
atriðum um póst- og varningsflutning
milli Kaupmannahafnar og íslands, Bret-
lands og íslands, o. s. frv. og komið
þeim heimildaratriðum öllum í eitt, er
Hassell fengi greiðan aðgang að. Sömu-
leiðis er vel hugsanlegt, að íslendingar
gætu orðið þessu fyrirtæki að liði í Dan-
mörku, með því að beita sér fyrir þá
mál^leit.an við lilutað(eigandi stjórnvöld
þar, að þau leyfðu þessum félögum nauð-
synlegar flugstöðvar á Grænlandi. —
liðinn. Teljum vér víst, að íslenzkum
lesendum sé óblandað ánægjuefni, ttð sjá
hve vinsamlega blaðið tekur undir hina
sameiginlegu þingsályktunartillögu, er
Mr. Burtness hefir lagt fyrir ríkisþingið,
að beiðni Heimfaramefndarinnar. En
greinin hljóðar svo:
“Eitt mál er það, sem öldungaráðið
og fuHtrúadeildin ættu ekki að vera í
neinum vandræðum um að koma sér sam
an um, en það er hin sameiginlega þings
ályktunartillaga, er heimilar forseta
Bandaríkjanna, að þiggja boð konungs-
líkisins íslands, um að taka þátt í hátíð-
inni, er haldin verður á næsta ári í
þúsund ára minningu hins íslenzka lög-
gjafarþings, Alþingis, og að láta í ljós
þokka vorn á þessum viðburði með því
að færa íslenzku þjóðinni að gjöf mynda
styttu af Leifi Eiríkssyni, er uppgötvaði
meginland Ameríku árið 1000. Þetta
væri þekkileg og áhrifamikil samþjóðleg
athöfn. Árið 1874 fór eitt af voru
amerísku skáldum, Bayard Taylor á há-
tíöina, er haldin var á þúsund ára af-
mæli íslands fundar/ sem fulltrúi New
York blaðsins ‘'Tribune.’’ Er hann
nálgaðiist strendur íslands kom andinn
yfir hann, svo að hann orti ávarpskvæði
er hann nefndi ‘‘Ameríka til íslands,’’ og
sem vafalaust verður marg-endurprent-
að og þulið í sambandi við hátíðahöldin
nætsta sumar. Kvæðið er á þessa leið:
We come, the children of the Vinland,
The youngest of the world’s high peers,
O land of steel and song and saga,
To greet thy glorious thousand years.
Across the sea, the son of Eric
Dared with his venturous dragon’s prow;
From shores where Thorfinn set thy banner,
Thy laíest children seek thee now.
Hail, mother land of skalds and heroes,
By love of freedom hither hurled,
Fire in their hearts, as in thy mountains,
And strength like thine to shake the world.
When war and ravage wrecked the nations,
The bird of song made thee her home;
The ancient gods, the ancient iglory,
Still dwelt within thy shores of foam.
Here as a fount may keep its virtue,
While all the rivers turbid run,
The manly growth of deed lind daring
Was thine, beneath a scantier sun.
Vér vildum sem ákveðnast mæla
með því, að íslendingar sæu sér fært að
hefjast handa í þessu efni. Gestrisni
íslendinga er svo alkunn, að engan
kvíðboga þarf að bera fyrir því hvernig
tekið verður á móti Hassell persónulega.
En svo mikil ánægja sem honum vafa-
laust verður að því, þá myndi það þó
valda hcnum enn meiri ánægju, ef ís-
lendingar hefðu allar heimildir, er sem
mest gætu flýtt för hans, á reiðum hönd-
um, er hann flýgur í hlað. Það ættu
þeir að gera, og þá einnig hitt, að reyna
að greiða götu hans sem mest í Dan-
mörku, ekki einungis samkvæmt boð-
orðum gestrisninnar, sem • íslendingar
rækja manna bezt, heldur af því, að vér
trúum því, að með því að gera þetta
tvennt, til dæmis, séu þeir að búa mikiu
meira í haginn fyrir sig sjálfa en fyrir
Hassell eða flugfélögin. Því takist
flugferðir um Grænland með flugstöðv-
um þar, þá verður þess tæplega lengi að
bíöa, að Grænland verði opnað, að
minnsta kosti íslendingum. En hvort
sem væri, hvort sem þeir fengju þar nokk-
ur sérréttindi, eða eigi, fram yfir þau,
er þeim bæri við opnunina, sem sam-
bandsþjóð Dana, þá er þó víst um það,
að íslendingum ætti að vera það hug-
leikið, öllum þjóðum flramar, að Græn-
landi verði lokið upp fyrir þeim.
' Þetta er ritað í þeirri von, að það
veki eftirtekt réttra aðila á íslandi í
tæka tíð, svo mögulegt verði, ef þeir sjá
sér fært, að búa sem bezt í haginn að
þessu leyti, sem drepið hefir verið á hér
að framan, áður en Hassell, eða aðra
umboðsmenn þessara félaga ber að
garði heima. Því eftir því sem oss
skildist á Mr. Hanson, verður ekkert gert
opinskátt um þetta fyrst um sinn, í am-
erískum eða enskum blöðum. —
----------x----------
Ameríka og Island
Svo hljóðar fyrirsögn ritstjórnar-
greinar er birtist í stórblaðinu New York
Evening Post, föstudaginn 31. maí síðast
Set far apart, neglected, exiled,
Thy children wrote their runes of pride,
With power that brings in this, thy triumph,
The conquering nations to thy side.
What though thy natfve harps be silent,
The chord they struck shail ours prolong,
We claim thee kindred, call thee mother,
O land of saga, steel and song.
Matthías þýddi þetta kvæði, en af
því ef til vill ekki ýkja margir Vestur-
íslendingar geyma það í minni, eða hafa
aðgang að því, þykir rétt að birta hér
þýðinguna.
Hér koma börn þíns bjarta Vínlands,
sem byggjum yngstu heimsins grund, ,
þú aettland kappa, söngs og sögu,
aS signa þig á frægðarstund!
Vér hleyptum skeiS, þar Eiríks arfi,
hinn ógnum-prúSi sigla nam;
og þar, sem fánar Þorfinns gnæfSu,
vér, Þorfinns niSjar, settum fram.
Heill, heill þér móSir hetjuskálda,
er hingaS leiddi frelsis-orS,
meS eld sem þú í efldum barmi,
og afl sem þú aS bifa storS!
Þá tryltur ofsi eyddi þjóSum,
nam andans svanur hér sín lönd,
og heiSin goS og frægSin íorna
hér festu byggS á sæbrims-strönd.
Og eins og lindin hrein sér heldur,
þótt hlaupi’ á akra leirug flóS,
þitt afl og ljós og lífsins dugur
hér !ifSi á sólar-kaldri slóS.
Þótt gleymd, og hrjá og hrakin værir,
þin hetjuþjóS skóp frægSar rún,
er seiSir til þín sigurþjóðir
aS sjá í dag þín frægu tún.
Og þótt þín harpa þagna eigi,
skal þjóS vor lengja brostin IjóS:
Vér köllum land Jritt kynland, móðir,
þú kappa, skálda, sögu þjóS!
Flugleiðir um Island.
Bjtir Earl HanSon
(Lesb. Mbl.)
ASalkosturinn, sem flugleiSin yfir
Grænland og Island hefir fram yfir
aSrar flugleiSir milli Ameríku og
Evrópu, hefir lengi veriS augljós
öllum þeim, sem hafa haft fyrir því
aS athuga vel landabréfiS. ÞaS má
sjá þaS á landabréfinu, aS á þessari
leiS er hvergi yfir aS fara lengra
haf en 500 mílur. Vilhjálmur Stef-
ánsson benti á þetta 1922, og kostir
þessarar leiSar voru sannaSir meS
heimsflugi Ban<jaríkj abersi ns 192*4
og aftur aS nokkru leyti meS flugi
þeirra Hassels og Cramers í fyrra.
En þaS kemur fleira til greina en
stuttir áfangar. ÞaS er afarmikiS
undir veSráttu komiS, og þá er ekki
,!iur mikiS undir því komiS, aS
eitthvaS sé til aS flytja á milli hinna
ýmsu áfangastaSa.
Grænland og Island hafa yfirleitt
á sér slæmt orS. Flestir ætla, aS
þaS sé köld og nakin heimskauta-
lönd og afskekt, og þaS sé ekki fyr-
ir aSra en djarfa landkönnuSi að
ferSast þar, en engum viSskiftarek-
anda, sem teljast vill hygginn, detta
í hug aS hugsa neitt um þau.
ÞaS er ekki eingöngu sök hinna
hyggnu viSskiftamanna aS þeir hafa
ekki hugsaS uin Grænland og Is-
land. Um allan heim hafa menn
rnjög skakkar hugmyndir um þau
lönd, ef þeir vita þá aS þau. eru
til. og þaS er aS mestu leyti þvi aS
kenna, aS hvorki Danir né íslend-
ingar hafa lært neitt af revnslunni
um þaS, hvernig á aS augiýsa. Og
þaS kostar of fjár og fyrirhöfn mikla
aS behja nauSsynlegar upplysingar
!tm í höfuS almenningi.
ESa hversu margir skyldu þeir
vera, sem vita þaS, aS miSaS viS í-
húatölu er utanríkisverzlun íslands
meiri en nokkurs annars lands i
heimi ? Ef íslendingar gerSu sér
sjálfir ljóst, hve geisimikinn hag
þeir hefSu af því aS gera þetta kunn
rgt úl um heiminn, þá myndu þeir
undireins fá flugsamgöngur, fyrst
viS meginland Evrópu, og síSan
sennilega viS Ameríku.
ÞaS er nokkurnveginn óhætt aS
fu!!yrSa þaS, aS einhverntíma
verSur Island þýSingarmikill áfangi
fyrir ílugvélar, sem fara milli Am-
eríku og Evrópu. Hitt getur veriS
efamál, livort það er góður áfanga-
staður fyrir loftskip. Mienn hafa
ekki enn komist að jafn nákvæmri
fiiSurstöSu um, hvert þurfi aS vera
hlutfalliS milli flugkostnaSar og
flutningaþarfar á loftskipum eins og
á flugvélum. Sem stendur virðast
menn hugsa sér aS heppilegra sé
íiS nota loftskip til langflugs, eins
og til dæmis yfir sunnanvert At-
lanzhaf, en flugvélar á nyrðri leiS-
um, þar sem stvttri eru áfangar.
Skemsta leiðin liggur milli Van-
couver og París yfir Island, eins og
leiSin milli Chicago og Lundúna, og
leiðin milli New York og Berlín.
Og þótt ísland sé ekki alveg í beinni
linu milli þessara borga og þótt það
væri lengra út úr skotiS, ber að taka
tillit til þess, hvaS áfangar eru styttri
meS því aS koma þar viS, og verzl-
unarþarfir meiri.
Við skulum aSeins hugsa okkur
bina einu flugleið milli Chicago og
Reykjavíkur, og svo flugleiSir þaðan
út um allt — til Lundúna, Ham-
borgar, Kiaupmannahafnar, Stokk-
í fullan aldarfjórðung haf&
i Dodds nýrna pillur verið hin.
i viðurlðenndíu pieðu^ við bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
um, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu f öllum lyfahúff
um á 50c askjan eða 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og sendtfc
andvirðið þangað.
svo er ástatt, og þar sem ekki erix
meira en 200—250 rnílur millfe
stærstu kaupstaSanna, þá er engin
hæíta á aS fyrirtækiS misheppnist.
ÞaS er almennt álit, bæSi á IslandE
og annarsstaSar, aS Luft-Hansa.
muni hafa augastaS á þessari flug-
leiS og sé aS reyna að fá fótfestu á
íslandi meS þyí aS fá sérleyfi hjá
j stjórninni til þess að hafa allar flug
j samgöngur þar í sínum höndum.
Sé þetta rétt, þá er þetta félag:
j komiS ískyggilega nálægt því aS næ
i takmarki sínu. Ahugi landsmanna
j fyrir flugsamgöngum virðist muni
j ýta undir þetta. Og hér ber lika.
j tvennt aS athuga. I fyrsta lagi þa5>
aS ÞjóSverjar eru hinir fyrstu og
einu, sem hafa lntgsað um flug á
íslandi. Og í öSru lagi hafa Is-
lendingar sjálfir ekki mikiS álit á
framtíS flugsamganga viS Ameríku.
Þeir benda á þaS, að áSur en sæsím—
inn var lagSur, hafi veriS talað uœ
aS leggja hann svipaSa leiS, vegnai.
þess hve skammt væri milli landa,.
en svo hefði hugvit manna unniö'
þaS á, aS hægt væri að leggja sím-
ann beina leiS. Gera þeir ráS»
fyrir þvi, að viðlika fráftifarir *.
þessu sviSi verSi, svo aS beinar
t'lugferðir fáist milli Ameríku og:
Evrópu.
Þetta er leiðinlegur misskilningnr,.
í fyrsta lagi vegna þess, aS þaS er
nú þegar nokkurnveginn Ijóst, hve-
miklum framförum núverandi flúg-
vélar geta tekiS. Þær bera ekki.
rr.eir en 25 pund fyrir hvert hest-
afl vélarinnar og eftir því er rétt
aS telja Island þýðingarmikla miS-
stöS á alþjóSáflugleiðum. I öSru.
lagi nær þaS engri átt aS bera sam-
an ástandiS á íslandi nú og á fyrstu:
árum sæsímanna. Þá var viSskifta
þörf Islendinga hverfandi lítil, ers.
nú hafa þeir griðarmikla þörf sam-
gangna fyrir farþega, póst og vöru-
ílutning, aS maSur ekki tali turti
ferðamennina, sem nú streyma þang—
aS í vaxandi skara.
Annars eru framfarirnar á Islandi
nú rétt aðeins aS byrja. — FiskveiS*
arnar hafa tekið ótrúlega skjótum
framförum, landbúnaður hefir stigið
stór framfaraskref, og honum hefir
ckki staðið annaS fyrir þrifum, ere
skortur á góðum samgöngum. ViS-
skifti, bæSi innanlands og viS út-
hólms, Ósló — til þess aS sjá, hve
geisihaglega ísland er sett til þess
aS vera tengistöS flugsamganga i
Evrópu og Bardarikjunum.
A6 undanteknum Islendingum sjálí
um og svo nokkrum einstökum am-
erískum flugmönnum og landkönnuS-
um, virðast ÞjóSverjar vera hinir
einu, sem hafa vakandi augu á því,
hverja þýðingu þetta hefir, og þeir
hafa þegar stigiS fyrsta skrefiS i
áttina, til aS koma þessari hugmynd
í framkvæmd. I fyrra-sumar gerSi
Luft-Hansa dálitla tilraun meS viS-
skiftaflug innanlands á Islandi. Og
þaS er enginn efi á því, aS sú til-
raun ber árangiir. Framfarir eru
stórstígar á íslandi og fólki fjölgar
þar óðum og þaS hefir ekki síSur
þörf fyrir góSar samgöngur heldur
en önnur lönd. En landið hefir
hvorki járnbrautir né nægilega fjöl-
greint bílvegakerfi til þess aS keppa
viS samgöngur í loftinu. Og þar sem
lönd, hafa fariö fram úr öllum von-
um. Og nú er komiS að því, að-
taka verður hiS óhemjumikla afl
fossanna i þágu iðnaðarins, og til að
framleiSa áburðarefni og aluminium.
ÞaS er enginn efi á því, aS þetta
verður gert fyr eSa síSar, vegna þess
aS það er nauðsynlegt fyrir efnahags
framfarir þjóSarinnar. Og svo
þarf ekki anaS en aS koma þar upp
gistihúsum og aS Islendingar gerSu
dálitiS til aS kynna sig og land sitt,
til þess aS auka ferðamannastraum-
inn, því aS þar er hiS einkenni’leg
asía og fegursta landslag í heimi og
sérkennilegt sveitalíf. Og það
verða ekki nema nokkur ár þangaS
til aS þetta verSur.
Auk þessa eru á Islandi gó6 skil-
yrSi fyrir flugbáta. Þótt ef til vill
sé fátt um góSa lendingarstaði frá
nátúrunnar hálfu, ,þá bætir það upp,
aS þar er hver fjörðurinn öSrum
betri og hafnir óteljandi. Og hægt