Heimskringla - 17.07.1929, Blaðsíða 2

2. BLADSÍÐA
HEI MSKRINGLA
WINNIPEG, 17. JÚLÍ, 1929
Sigurður Stefánsson.
---Æfimmning----
“Skín sól á legstaS hans, sem hér
til hinstu hvílu færöur er.
Meö viröing lands, og héraös
hans,
er lík hans lagt í gröf.”—'Þ. G.
óöalsbóndinn góökunni, aö Krist-
nesi, Sask., Siguröur Stefánsson,
fæddist 1. nóvember 1859, aö Ytri-
Löngumýri, Svínavatnssókn, Húnav.-
sýslu. Foreldrar hans voru Stefán
Jóhannesson frá Fífilgeröi i Kaup-
angssveit í Eyjafirði, og kona hans
Hallfríður Siguröardóttir. Þau flutt-
ust skömmu síöar út á Skagaströnd og
bjuggu þar nokkur ár í þurrabúö.
Þar andaðist faöir Siguröar, er dreng
urinn var tæpra 9 ára, vorið 1868.
Ekkjan fór í kaupavinnu um sumarið
og haföi drenginn meö sér, svo tekjurn
ar uröu rýrar. Næsta ár lá hafís
fyrir Noröurlandi, og voru víöa af-
skapleg haröindi, einkum viö sjávar
síöuna. Varö drengurinn þá aö fara
á sveit fööur síns í Eyjafirði, og ólst
síöan upp hjá vandalausum, löngum
viö allþröng lífskjör, eins og veröa
vildi um fátæka í þann tíð. Leit
þó móöir hans eftir honum, allt sem
henni var unnt. Áriö 1886 kvænt-
ist Sigurður Jósefínu Guömundsdótt-
ir frá Klauf í Staöarbyggö í Eyja-
firöi. Byrjuöu þau búskap aö Ytri
Fjörum. En skömmu síöar fluttu
þau ásamt tveim börnum sinum til
Vesturheims — eöa árið 1890. Stóöu
stutt viö í Winnipeg, en settust aö í
Garðar-byggð, N. Dakota, og dvöldu
þar t 9 ár. Þau fluttust þá noröur
til Winnipegosis, Manitoba, og bjuggu
þar í fimm ár. Til Vatnabyggða i
Sask. komu þau áriö 1905, og námu
bólfestuland aö Kristnesi; hafa dvalið
þar síðan, hefir búnast ágætlega og
liðið vel. Þeim varö alls fimm
barna auðið, sem öll lifa, og öll eru
til heimilis og búsett þar í nágrenn-
inu — í Kristnes og Foam Lake
bygg®- Eru þau: Guömundur; þá
Kristin, kona Jóns kaupmanns Breiö-
dal í Foam Lake; þá Anna, kona
Björns Johnson; þá Emma, kona Guö
mundar Kristjánssonar; þá Stefán,
kvæntur ólöfu, fædd Benediktsson.
Sigurður heitinn var yfirleitt vel
heilsuhraustur maður þangaö til rétt
síðustu árin. Fékk hann sjúkleika
kast fyrir fáum árum síðan, en batn-
aöi þaö og var farið að líöa vel.
Síðastliðinn vetur sýktist hann af inn
vortis-meinsemd, er leiddi hann fljótt
til bana. Hann andaöist föstudag-
inn 3. maí, á 70. aldursári. Andlát
hans var undur hægt og friösælt.
Siguröur Stefánsson var vel gef-
inn maður og drengur hinn bezti, i
hvívetna. Konu sinni var hann ástúð-
legur og skyldurækinn æfifélagi og
nærgætinn vinur niðja sinna. Af
eigin handafli og hyiggjuviti braut
hann sér og sínum lífsveg; fæddist,
eins og fyr er getið, i sárri fátækt,
erfiðaði framan af í sárri fátækt, vann
sig áfram, efnaðist, gerðist búhöldur
og héraöshöföingi.
En skynsemd hans og áhugi beind-
ist aö fleiru en búskapnum. Að
hætti íslenzkrar bændastéttar las hann
töluvert og hugsaöi mikið, því aö;
“Hvar hefir geymst
gróörarvísir
manndóms okkar og mennta
allt frá upphafi
íslandsbyggðar ?
Þaö er í bóndans bæ.”—Þ.G.
Sjálfstæöi Sigurðar i hugsun, svo
og einka-framtak hans og lifskjör
öll, ollu þvi, aö yfirleitt batt hann
ekki bagga sína sömu hnútum og
samferðamenn. Varö honum ekki
auðsnúið af þeirri braut, er hann sjálf
ur hafði kosiö að ganga. Fremur
hafði hann ótrú á samvinnu- og jafn-
aðarstefnum nútímans t atvinnumál-
um, og var þaö hið eina, sem sá, er
þetta ritar, heyrði að sumum sam-
byggöarmönnum Siguröar féll miöur
í fari hans. I
I einu tilliti var Siguröur þó ein-
dreginn samvinnumaöur. Hann var
trúhneigður maður. Eins . og um-
hyggjusömum og skylduræknum fjöl-
skyldufööur sæmir vann hann og erf-
iðaði og “safnaði í kornhlöður” eftir
mætti. En í kófi hversdagsannanna
fenti aldrei yfir þá sanfæringu hans,
aö sú stund kæmi,er hann [ yrfti einhv.-
konar reikningsskap að standa af anda
sinttm og sál. Þótti honum aö til-
gangur mannlifsins myndi meiri og
æöri en sá einn, aö fæöast og seðjast,
æxlast og deyja. Fyrir því fann
bann ávalt til ríkrar ábyrgöar í sál
sinni gagnvart málstað trúar og
kirkju, og lagði á sig öörum fremur
fórnir og erfiði þeirra vegna. Hugs-
anasjálfstæöi hans hlaut að gera hann
að frjálshyggju — og frjálskirkju-
manni. Var hann þó mörgum skoð-
anabræðrum sínum víösýnni og um-
buröarlyndari, og gat vel átt samvinnu
viö íhaldssamari menn, og styrkti viö-
leitni þeirra, meðan þeir einir héldu
uppi kirkjulegum félagsskap í byggö-
inni.
Sigurður var aö veröa sjötugur
maöur, og þó fannst mönnum hann
fara allt of fljótt. Fáum mánuðum
fyrir andlát hans virtist hann geta átt
eftir mörg ár áhugaríkra starfa. Er
og til þess fundið, eigi aðeins af nán-
ustu ástvinum hans og niðjum, heldur
og almennt af byggðarbúum og öör-
um, er Sigurð heitinn þekktu, aö mik-
ils er viö mist. Er við burtför hans
merkur maöur kvaddur og alllöngum
æfiþræöi lokiö, er fjölspunninn var
litmiklum þáttum sælu og sárs-
auka, haröræöis og hamingju.
Fr. A. Fr.
--------x--------
450 ára hátíð Kaup-
mannahafnar-háskóla
Bftir dr. Bjarna Sœtnundsson
Kaupmannahafnarháskóli er annar
elzti háskóli Norðurlanda. Hann er
stofnaður af Kristjáni I., 1479, aðeins
tveimur árum síðar en Uppsalaháskól-
inn. Átti hann því 450 ára afmæli
í vor, eins og almenningi hér mun
kunnugt vera oröið af blaöafregnum.
I byrjun aprílmánaðar birtu dönsk
blöö þá fregn, aö háskólinn heföi á-
kveðið aö minnast afmælisins meö því
aö kjósa 36 heiðursdoktora (doctores
honoris causa) meðal læröra manna á
Noröurlöndum. Voru nöfn þeirra þá
þegar nefnd, og var undirritaður einn
i þeirra hóp. Var þess ennfremur
getið, aö þessum mönnum yröi boðið
til Hafnar á afmæli háskólans, um
mánaöamótin mai—júní, til þess aö
' taka á móti skírteinum sinum, er áttu
aö afhendast þeim á afmælisdaginn.
Staðfestingu í þessari blaöafregn
fékk ég fyrstu dagana í apríl, meö
bréfi frá deildarforseta (decanus)
stærð- og náttúrufræðisdeild háskól-
ans, próf. H. M. Hansen, þar sem
mér var tilkynnt kjöriö og boöiö aö
koma til Hafnar, til þess að vera við-
staddur afmælishátíðina og afhendingu
skírteinanna, 1. júní. Eg þá boðið
og fór til Hafnar 22. maí.
Annars gátu blööin lítið um hátiða-
höldin út af þessu afmæli, enda var
þaö fyrst, vegna kostnaðarins, ofan
á í háskólaráðinu, aö engin hátiðahöld
yrðu önnur en athöfnin i háskólanum,
og að henni hefðu ekki aðrir komist
en kennarar háskólans og boðsgestir,
en sára fátt af stúdentum og læröum
mönnum. Stúdentarnir heimtuöu
víðtækari hátíöahöld og varð hinn litli
meiri hluti háskólaráðsins að láta und-
an; var þá ákveðið, aö stúdentar
efndu til blysfarar og borgarstjórn
Hafnar bauö þeim og kennurum og
gestuin háskólans til kveldskemtunar
í ráöhúsinu.
Um fyrirkomulag hátíðarinnar vissi
ég litiö fyrri en daginn sem ég kom
til Hafnar (27. maí), og haföi heils-
að upp á rektor háskólans, Hjelmslev
prófessor, og þar með tilkynnt komu
mina.
Samkvæmt framansögðu var hátíö-
in eiginlega í tvennu lagi: hátíö stúd-
enta og hátið kennara háskólans. Og
þar sem þetta var söguleg hátíö, þá
á bezt viö, að byrja á byrjuninni og
fylgja ráö viðburðanna.
Hátíð stúdentanna, blysförin, var
haldin kveldið fyrir aðalhátíöina.
Þátttakendur í henni voru 2400 stúd-
entar, ungir og gamlir, allir meö hvit-
ar húfur, og auk þess sönjgflokkur
stúdenta. Var komið saman i ríkis-
dagsgaröinum viö Kristjánsborgar—
höll, kveikt á 500 blysúm kl. 9.30 er
farið var að skyggja, og svo gengið
þaöan í langri fylkingu, syngjandi,
meö blysberana utan til í fylkingunni,
ýmsar krókaleiöir upp að háskólan-
um.*) — Um tíuleytið staönæmdist
fylkingin á Frueplads, fyrir framan
háskólann, og stóö þar rektor háskól-
ans og dekanar á tröppunum, en aör-
ir kennarar til beggja hliða, prúöbún
ir til þes saö taka á móti blysförinni.
Hvast haföi verið á noröan um dag-
inn, svo að menn óttuðust, aö ekki
gæti orðið af blysförinni, en hann
lygndi um kveldiö og va rveðrið hiö
bezta, en all-kalt. Ríkislögmaðurinn
Goll haföi orð fyrir stúdentunum og
hylti “alma mater” (þ. e. háskólann)
í langri og snjallri ræðu, og færði
hénni 35 þús. kr. afmælisgjöf frá
eldri og yngri háskólagengnum rnönn
um, en rektor þakkaði fyrir hönd há-
skólans. Svo var og sungin blysfar-
arsöngur eftir Johannes V. Jensen.
• Oss, gestum háskólans, var boðiö til
þessarar móttökuathafnar og ætluö
sæti í forsal háskólans, meö útsýni
gegn um dyrnar, en þaö fór svo, aö
viö sáum lítið af blysförinni og heyrð
um litið af ræöunum, þrátt fyrir há-
talara og önnur hjálpartæki.
Laust fyrir kl. 11 var athöfninni
við háskólann lokiö og haldið rak-
leiöis út til ráöhússins. Tók yfir-
borgarstjórinn á móti gestunum, er
voru nær 3000 að tölu, í hinum mikla
samkomusal, meö ræöu til háskólans,
en rektor þakkaði meö stuttri og fjör-
ugri ræöu. Einnig var sungið kvæði.
Að því búnu var gengiö upp í hina
minni samkomusali á 1. lofti; þar
var veitt smurt brauö.öl og aldinvin og
¥)Kennslustofnanir í Kaupmanna-
hafnarháskóla eru mjög misgamlar og
dreifðar víða um borgina. Aöalhús-
ið, Universitetet, og elzta stendur i
utanverðum “gamla bænum.” Við
Frueplads, andspænis Frúarkirkju.
Aðalhúsið er fremur tilkomulítið, en
hátíöasalurinn, sem er i sérstakri
álmu aftan viö framhúsið, er bæði
stór og skratitlegur, prýddur veggmynd
um eftir fræga danska málara.
svo kaffi með allskonar kökum, þar
á meðal svo þykkum og lostætUm
pönnukökum, aö ég varð hrifinn og
innilega þakklátur hinum ‘vísu feðr-
um borgarinnar fyrir aö vita, hvað
mér kom bezt. Það var eitthvað
annað en hin froðufylltu þunnildi,
sem nefnast pönnukökur, og maður á
nú aö venjast í höfuðborg Islands.
Þá, er ég hafði fengið nægju mina
af þessu sælgæti, varö mér reikað inn
í svalirnar, er umkringja samkomu-
salinn, hátt frá gólfi. Var nú gólf-
ið alskipað dansandi fólki, stúdentum
o,g stúdinum (svo nefna Danir kven-
stúdenta) og öðrum dömum, sjálfsagt
yfir þúsund pör, “allt á iði, eins og
síld á miði,” svo aö mann svimaði
nærri að horfa á iðuna. Gerði ég
ýmist að horfa á dansinn eða tala við
ýmsa kunningja eldri og yngri, er ég
hitti þar, og skemti mér prýðilega.
Engan sá ég ölvaðan, þó að nóg öl
væri á boðstólum. Stúdentaflokkur,
setn fór að dansa uppi á svölunum,
var all glaðvær, en það var víst freni
ur af æskufjöri, en af því, að þeir
hefðu fengið of mikið í kollinn.
Kl. 2 var hátíðin úti og bilaði ég
heim, ,ásamt Adolf Jensen dýrafræðis
prófessor og frú hans — en hjá þeim
bjó ég (inni í sjálfum háskólagarðin-
um) meðan ég dvaldi i Höfn.
Dagur aðalhátíðarinnar var nú upp
runninn, en ég svaf lengi frameftir,
því nú var, eins og gamli Steenberg
sagði, “den store Dag.” Eg borð-
aði “heima,” saman með einu dokt-
orsefninu, Esben Petersen, borgar-
stjóra í Silkiborg, og nokkurum starfs
mönnum við dýrasafnið; Petersen er
mikill skordýrafræðingur (uppruna-
lega alþýðukennari), var og eini dýra-
fræðingurinn annar en ég meðal dokt-
orsefnanna.
Kl. 1.30 áttum við doktorsefnin að
mæta á háskólanuni, og var skammt
fyrir okkur Petersen að fara (aðeins
yfir garðinn). Tóku dekanar hverr-
ar deildar við sínum mönnum í
samkomusal háskólaráðsins, og skip-
uðu þeim og sér í fylkingu, sem
“niarséraði” svo inn í hátíðasalinn,
sem þegar var nærri fullskipaður
fólki, inn um aftari dyrnar og eftir
auðum gangi á miðju gólfi og leiddu
þá til sætis alla á einum stað, utan
til við konungsstúkuna, sem er fyrir
miðjum vegg, eins og öndvegi, gagn-
vart ræðustólnum við hinn vegginn.
—Voru þarna samkomnir allir kenn
arar háskólans og frúr þeirra, full-
trúar norrænna háskóla, sendiherrar
annara ríkja, forsætisráðherra og
kennslumálaráðherra og margt annað
stórmenni, allir í sínum beztu spjör-
um, margir krossberar og sumir með
stjörnum Oig breiða borða að auki;
SHEÁS WINNIPEG BREU/ERY LIMITED
í stuttu máli sagt: mesta mannval.
KI. 2, á slaginu, gekk rektor fram að
aðaldyrum salsins; var þar kominn
konungur og drotning, krónprinsinn
og gamli Valdemar prins og föruneyti
þeirra. Leiddi rektor konungsfólk-
ið til sætis, og svo byrjaði athöfnin.
Hún hófst með því, að stúdentar og
ýmsir aðrir söngvarar sungu fyrsta
hlutann af kantötu Chr. Richardts frá
1879. Naut söngurinn sín ágætlega
ofan af svölunum, sem eru rétt uppi
undir lofti í hinum háa sal. Að þvi
loknu tók rektor til máls og sagði
stuttlega frá stofnun háskólans 1.
júní 1479, með fáeinum útlendum
kennurum og 79 stúdentum (nú eru.
kennararnir í kringum 159 og stúd-
entar um 5000), gat um hinar auknu
kröfur til háskólakennslunnar, sem nú
t'er svo mjög fram í labóratóríum, og
vaxandi erfiðleika á að fullnægja
þeim, en skýrði um leið frá hinum
miklu gjöfum Carlsbergssjóðsins:
150 þús. kr. til stærðfræðisstofnunar
og 100 þús. í afmælissjóðinn, sem
stofnað hafði verið til, og eru nú 300
þús. kr., og ýmsum minni gjöfum
til afmælisbarnsins.
Því næst fór ‘prómótsjón’ heiðurs-
doktoranna fram. Af þeim höfðu
ekki komið nema 27. Athöfnin var i
því fólgin, að dekanus hverrar deild
ar gekk — þá er sunginn hafði ver
ið viðeigandi hluti kantötunnar —
fram á gólfið fyrir framan ræðu-
stólinn og kallaði fram fyrir sig þá,
sem undir hans deild heyrðu, og
nefndi nafn hvers eins og hið helzta,
sem hann hafði til síns ágætis unn-
ið, og “prómóveraði” hann svo til
heiðursdoktors í þessari eða hinni
fræðigrein, tók í hönd honum og af-
henti honum doktors-skirteinið —
mikið skjal á latínu —. Þetta var
endurtekið fimm sinnum, jafn oft og
deildir háskólans (fakúltetin) eru
margar. Að því loknu beindi rektor
nokkrum orðum til hinna nýbökuðu
doktora, gat þess, að þeir hefðu nú
öðlast rétt til þes's að kenna við há-
skólann o. fl.
Því næst báru fulltrúar frá há-
skólum Norðurlanda (þó ekki allra)
frarn kveðjur og heillaóskir í stutt-
um ræðum og afhentu rektor skraut
rituð ávörp. Fyrir hönd háskóla
vors var þar staddur Agúst prófessor
Bjarnason. Fór hann nokkrum snjöll
um orðum um þýbingu Hafnarháskóla
fyrir íslenzka menningu og minntist
þeirra Rasks og Höffdings sérstak-
lega vegna áhrifa þeirra hins fyr-
nefnda á viðreisn íslenzkrar tungu,
hins síðar talda á íslenzka stúdenta
á síðari áratugum, og afhenti um leið
ávarp á latínu, undirritað af nær 200
Islendingum, sem stundað hafa nám
við háskólann.
Þegar þessu var lokið, var sung-
inn síðasti hluti kantötunnar. Að
því búnu stóð konungsfólkið upp úr
sætum sínum; konungur igekk að sæt
um heiðursdoktoranna og tók fast og
innilega í hönd hverjum þeirra.
Fylgdi svo rektor hinum tignu gest-
Þér fáið fleiri
brauð og líka betri,
ef þér nctið ^
RobinHood
FIiOUR
Ábyggileg peninga trygging
í hverjum poka
LUMBER
i-Æ' u'. r.
THE McARTHUR LUMBER & FUEL CO.. LTD.
Winnipeg
Manitoba
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Blrgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Stofnað 1882.
Löggilt 1914.
D. D.Wood& Sons, Ltd. j
VICTOR A. WOOD
President
HOWARD WOOD
Treasurer
LIONEL E. WOOD
Secretary
I I'Iltarnlr »em <»Uum reynn ntl þftknaMt)
Verzla með:-
BYGGINGAREFNI — KOL og KOK
Búa til og selja:-
SAND-LIME BRICK — CONCRETE TILE
SAND — MOL OG MULID GRJOT
Gefið oss tækifæri
SIMAR 87 308 — 87 309 — 87 300
Skrlfstofa og verksmiðja:
1028 Ariington Str. (milli Ross og Elgin) Winnipeg.