Heimskringla - 31.07.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA
HEI MSKRINGLA
WINNIPEG, 31. JÚLÍ, 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
“Við megum engan tíma missa,’’ sagði
ábótinn í skyndi. “Þeystu af stað, byrlari
eins fljótt og þér er unt og flyttu hertoga-
frúnni fregnir um hvað oss þyki fyrir
þessu. Taktu dálítið af silfri úr kistlinum í
skaðabætur handa garminum, sem fyrir áverk-
anum varð, og segðu að vér munum biðja fyrir
honum, svo að hann fái skjótan bata. Af
stað nú! í>ú ert guðfaðir hans og slunginn
maður.”
“Þetta verður erfiðleikum bundið,’’ svar-
aði Rudimann. “Hún verður áreiðanlega
mjög reið.’’
“Færðu henni gjöf að auki,” mælti ábót-
inn. “Auðvelt er að múta börnum og kven-
fólki.”
“Hverskonar gjöf?” ætlaði Rudimann að
fara að spyrja þegar hurðinni var hrundið upp
og Spazzo gekk inn með tilhlýðilegan svip á
andlitinu.
“Eg spyr í nafni hinnar ágætu hertogafrú-
ar!” hrópaði hann.. “Hefir ábótinn í þessari
rottuholu helt blýi í eyrun á sér eða er hann
orðinn lamur á fótum. Hversvegna kemur
hann ekki ofan til að taka á móti gestum
sínum?”
“Þú kemur mér að óvörum” svaraði ábót-
inn. “Nú skulum vér fagna þér.’’ Hann lyfti
upp fingrunum eins og hann ætlaði að blessa
hann.
“Eg hefi enga þörf fyrir slíkar kveðjur,”
hreytti Spazzó úr sér. “Fjandinn er dýrðling-
ur í dag. Vér höfum orðið fyrir ósvífni, stór-
kostlegri ósvífni! Vér dæmum til sektar,
minsta kosti tvö hundruð pund silfurs. Dauði
og djöfull! Vér látum eigi munka-svífni troða
á rétti tignar vorrar! Vér erum sendiherra.’’
Og hann lét sporana skella í gólfinu.
‘‘Afsaka oss,’’ svaraði ábótinn, “en vér
þektum ekki búning sendiherrans. Þar sem
voru þessi gráu veiðimannsföt.
“Eg sver við skikkju Jóhannesar skírara
úr úlfaldahári,”brast nú út úr Spazzo, “að þótt
ég hefði komið í skirtunni einni, þá hefði það
verið nógu gott til að flytja ykkur svartkuflum
boðskap!” Hann setti hjálminn á sig aftur og
lét fjaðrirnar hristast ógnandi. “Greiðið mér
og leyfið mér að fara.Loftið hérna er slæmt,
mjög slæmt.”
“Fyrirgefðu,” sagði ábótinn, “en vér leyf-
um engum gesti að fara reiðum úr eyju vorri.
Þér er skapþungt vegna þess að þú hefir ekki
neytt niatar. Eg bið þig um að fyrirlíta ekki
vora óbrotnu máltíð. Við getum svo rætt um
önnur mál á eftir.”
Stallarinn gat ekki að því gert, að það
hafði nokkur áhrif á hann að vera boðið til
miðdegisverðar, eftir að hafa sýnt svona
mikla ókurteisi. Hann tók þessvegna hjálm-
inn ofan aftur. “Vér látum eigi munka-ósvífni
troða á rétti tignar vorrar,” sagði hann aftur,
en ábótinn benti á klaustur eldhúsið, og mátti
sjá um opnar dyrnar þangað, að ljóshæirður
eldhúsdrengur var að snúa við kjötstykki yfir
eldinum. Hann sleikti út um, því að steikar-
lyktin var fyrir vitum hans. Þakið var yfir
alskonar mat lengra inni, og vakti sú sjón hug-
boð unj margt girnilegt, og þá ekki sízt sú sjón,
er munkur hélt með stærðar vínbrúsa í gegn-
um eldhúsið og úr kjallaranum. Öll var sjón-
in freistandi. Spazzó gleymdi íglda svipnum,
sem starf hans og erindi krafðist, og þáði
boðið.
Skammaryrðum hans tók að fækka er
hann var kominn að þriðja réttinum, og þau
hættu með öllu, er rauða Meersburg-vínið
glóði í bikarnum. Rauða vínið frá Meersburg
var ágætt..
En Rudimann reið nú, meðan þessu fór
fram, út úr klausturhliðinu.. Fiskimennimir
við Ermatingen höfðu veitt stóran lax. Hann
lá nýr og kaldur í kjallaranum og Rudiman
hafði valið þennan fisk sem viðeiggandi gjöf
til þess að friða hertogafrúna. Hann þyrfti
einnig að sækja dálítið úr klaustur-skrifstof-
unnni áður en hann fór. Leikmaður varð að
fara með honum og reiðg, fiskiferlíkið vafið inn
í strá á múlasna sínum. Spazzó hafði þeyst
drembilega, en Rudimann hélt leiðar sinnar
hógværlega. Hann spurði eftir hertogafrúnni
í lágum og auðmjúkum róm, og honum var
sagt að hún væri út í garðinum. “Og hvar er
minn guðhræddi bróðir Ekkehard?” spurði
byrlarinn.
“Hann fór með hinum særða Cappan heim
í kofan hans á Hohenstofflen til þess að hjúkra
honum þar. Hann kemur ekki heim aftur fyr
en í kvöld,” var honum svarað
“Mér þykir fyrir að heyra það,’’ sagi Rudi-
mann og glotti við tönn. Hann lét taka utan
af laxinum og láta hann á steinborð í hallar-
garðinum. Linditréð kastaði skugga á glit-
randi hreystrið á risavaxna fiskinum. Það var
eins og köld augun í honum væru enn þá lif
andi og störðu í þögulli sorg handan yfir
grænu trétoppana yfir að vatninu bláa. Fisk-
urinn var hérumbil sex fet að lengd og Praxed-
is rak upp óp, þegar strávafningarnir voru tek-
nir í burtu. 4
“Hann kemur ekki til baka aftur fyr en
í kvöld,” tautaði Rudimann um leið og hann
braut sterka grein af linditrénu og setti hana
upp í ginið á fiskinum, svo að það héldist opið.
Þvínæst tíndi hann dálítið af grænum laufum
og lagði þau vandlega inn í ginið, dró síðan
bókfelið, sem skammarrit Gunzós var ritað á,
undan kufli sínum, og vafði það laglega saman
og stakk því inn. Praxedis horfði forviða á
aðfarirnar. Hún hafði aldrei áður verið sjón-
arvottur að slíkri athöfn.
«
Hertogafrúin kom nú. Rudimann gekk
með auðmýktarsvip fram fyrir hana og sár-
bændi hana að virða á betri veg fyrir leigulið-
um klaustursins; hann sagði frá því, hve sárt
ábótanum hefði tekið þetta, talaði vingjarnlega
um hinn særða mann, lét í ljós vantrú sína á
veðurgöldrum, og flutti að öllu leyti fyrirtaks
sáttarræðu.
“Leyfið mér nú að færa yður lítilfjörlega
gjöf, til þess að votta yður hina óbifanlegu vin.
semd Reichenaus” sagði hann að lokum um
leið og hann gekk til hliðar ag sýndi laxinn í
allri sinni dýrð. Hertogafrúin brosti og var að
mestu leyti runnin reiðin. Hún kom auga á
endan á handritinu, sem stóð út úr
“Og hvað er þetta?” spurði hún.
Hið nýjasta í bókmentum,’’ svaraði Rudi-
mann. Hann hneigði sig djúpt í kveðjuskyni,
steig á bak asna sínum og flýtti sér heimleiðis.
Rauða vínið frá Meersburg var ágætt og
Spazzó var ekki þess háttar maður, að hann
nokkur léttúð eða leti væri í hug hans er hann
stóð andspæmis víni. Hann settist öllu frekar
með þeim hátíðleik og alvöru við vínbrúsann
eins og væri það umsetin borg, og drakk
hreyfingarlaus á bekk sín eins og hnnn vildi
láta æskulýðnum eftir köll og hávaða.
“Af öllu sem klaustrinu tilheyrir, er mest
vit í þessu rauða víni. Hafið þið meira af því
í kjallaranum?” hafði hann sagt við ábótann,
þegar fyrsti brúsinn var tæmdur. Þetta var
kurteisisvottur, merki um sátt og samlyndi, að
hann óskaði eftir meiru að drekka, og fyrir þá
sök var komið með annan brúsa í viðbót.”
“Við skálum án þess að nokkru sé slept af
réttindum vorum,” mælti hann þungbúinn um
leið og hann drakk ábótanum til.
“Engu slept!” endurtók Wazmann og
skotraði til hans augunum.
Það var komið fram á fimtu stund.
Klukku var hfingt í klaustrinu.
“Afsakið mig,” sagði ábótinn. “Við verð-
um að ganga til kveldsöngs. Ætlar þú að
koma með okkur?’
“Eg held ég bjði þín heldur hér,” svaraði
Spazzó og gaut augunum á brúsann. Enn var
eftir nægilegur forði til kveldstundar drykkju,
Hann lét því munkinn fara til kvöldsöngsiire
og hélt áfrarn að drekka einn. Önnur klukku-
stund leið. Hann reyndi að rifja upp fyrir sér
hver ástæðan hefði verið fyrir því að hann
skyldi hafa riðið yfir í klaustrið, en honum
var það hvergi nærri ljóst. Ábótinn kom aftur.
“Hvernig hefir þér liðið?” spurði hann.
“Ágætlega,” svaraði Spazzó. Brúsinn var
tómur.
“Eg veit ekki hvort — ”byrjaði ábótinn.
“Sannarlega!” sagði Spazzó og kinkaði
kolli. Það var komið með þriðja brúsann.
Rudimann var nú kominn aftur, meðan á
þessu stóð, úr leiðangri sínum. Sólgeislr féllu
inn um hina þröngu glugga á drykkjubræðurna
sem sátu við borðið.
Þegar Spazzó skálaði í næsta skifti við
ábótann, hafði rauða vínið breyst í glóandi
vökva í kristalglasinu, og geislabaugur Ijómaði
umhverfis höfuð ábótans. Spazzó starði á
hann og reyndi af öllum mætti að átta sig.
“í nafni Heiðveigar og helgra manna, hver
ertu,” spurði hann í hátíðlegum róm.
Ábótinn skyldi hann ekki.
“Hvað sagðir þú?” spurði hann. Spazzó
kannaðist aftur við röddina.
“Ó, já,” hrópaði hann og barði í borðið
með hnefanum. “Vér látum eigi munka ó-
svífni troða á rétti tignar vorrar!”
“Nei, vissulega ekki,” sagði ábótinn.
Stallarinn fann til nokburs sársauka í
höfðinu. Hann þekkti þennan sársauka vel og
kallaði hann “vekjarann.” “Vekjarinn” gerði
aldrei vart við sig, nema þegar hann sat yfir
vínbrúsa; þá átti hann það til að þjóta í gegn-
um höfuð hans og var það merki þess, að inn-
an hálstíma mundi tunga hans missa máttinn
og honum verða ógerlegt að neyta máls. Ef
“vekjarinn” gerði tvisvar vart við sig, þá stóð
lönuin á fótunum líka fyrir dyrum.. Spazzó
stóð þessvegna á fætur.
“Þessir náungar í kuflunum skulu ekki
verða þeirrar ánægju njótandi að sjá klaustur-
vínið svifta stallara á höfðingjasetri málinu,”
hugsaði hann með sjálfum sér og stóð á fætur
“Dokaðu enn við augnablik!” mælti ábót-
inn. “Skilnaðarskálin er eftir.”
Fjórði brúsinn var sóttur. Það var hverju
orði sannara, að Spazzó hafði staðið á fætur,
en margt verður að gerast frá að staðið er upp
og þar til gengið verði. Hann drakk aftur. En
hann rataði ekki á borðið, þegar hann ætlaði
að sitja bikarinn á það, svo að kristallinn
brotnaði í duft á steingólfinu. Þetta litla at-
vik æsti hann til reiði. Sundurleitar hugsanir
börðust um yfirráðin í heila hans.
“Hvað hafið þið gert af honum?” sagði
hann í valdsmannlegum róm við ábótann.
“Af hverjum?”
“Klausturbóndanum. Út með hann;
þessi fantur ætlaði að drepa skírnarbam mitt!”
og hann færði sig ógnandi nær ábótanum.
Hann missté sig ekki nema einu sinni.
“Hann er í Schlangenhof,” sagði ábótinn
brosandi. “Þú mátt taka hann, eíi þú verður
að fara að sækja hann sjálfur.”
“Dauði og djöfull! vér skulum sækja
hann,” hrópaði Spazzó, sló á sverðshjöltin og
staulaðist til dyranna. “Úr rúminu skulum við
draga hann þorparann þann arna, og þegar við
höfum náð honum, þá skulum við svei mér!\ ef
hann — þá — eg skal segja þér-----”
Hann lauk aldrei við ræðu sína, því að
tunga hans staðnæmdist alveg eins og sólin
gerði að skipun Jósúa í bardaganum við
Amorita.
Hann þreif bikar ábótans og tæmdi hann.
En valdið yfir tungunni kom ekki heldur. Blítt
bros kom á varir hans, hann gekk til ábóatans
og faðmaði hann að sér.
‘‘Vinur og bróðir! ástkæri gamli vínbrúsi!
hvernig væri það, ef ég þrýsti úr þér öðru aug-
anu ? ’’ reyndi hann að segja með sinni óþægu
tungu, en ekkert orð heyrðist. Hann þrýsti
ábótanum fast upp að barmi sér og steig jafn-
framt með þungum stígvélunum sínum ofan á
fæturna á honum.
Wazmann ábóti hafði verið að hugsa um
það, hvort hann ætti að hýsa hinn uppgefna
mann, en faðmlagið og sársaukin í tánni lét
hann falla frá því ráði, og tók hann í þess stað
að flýta fyrir heimferð gestsins.
Hryssa stallarans stóð söðluð í klaustur-
garðinum. Hálfvitinn Heribald var að flæk-
jast þar hjá. Hann hafði sótt stórt glóðar-
stykki inn í eldhús og hafði hugsað sér að
stinga því inn í nasirnar á hryssunni og ná sér
á þann hátt niðri fyrir sverðshöggið. Spazzó
stallari hresti sig upp eftir mætti og gerði sig
eins virðulegan eins og honum var unt, er hann
■ gekk yfir garðinn á eftir þjóni, sem bar blys
fyrir honum. Hanp hafði kvatt ábótann við
efra hliðið.
Stallarinn reyndi að komast á bak hryss-
unni, Falada, en var ekki fyr kominn í söðul-
inn, en hann valt út af hinu megin. Heribald
stökk fram til þess að lijálpn honum, og nerust
skeggbroddarnir á munkinum við ennið á
Spazzó, er hann greip hann í faöm sér.
“Ert þú hér líka einfeldningur! þú vitri
Salómon!” stamaði Spazzö. “Vertu vinur
minn!” og kysti hann. Heribald hjálpaði hon.
um til að komast á bak og lét glóðarstykkið
falla til jarðar og steig á það.
“Heill þér, tigni herra!” hrópaði hann,”
og megir þú komast farsællega heim. Koma
þín hingað var önnur en koma Húnanna og
þessvegna er -burtför þín líka önnur. Og þó
voru þeir líka vel að sér í list víndrykkjunnar.”
Spazzó þrýsti hjálminum fast ofan á koll-
inn á sér og þreif hraustlega í taumana. Eitt-
hvað sótti enn á huga hans. Hann barðist við
hina óþægu tungu. Ofurlítið af mætti henn-
ar kom aftur. Hann steig upp í ístöðunum; í
þetta skifti hlýddi röddin og hann hrópaði:
“Vér látum eigi munka-ósvífni troða á rétti
vorrar!” Rödd hans heyrðist hvell í kyrðinni
og myrkrinu í klausturgarðinum og barst upp
í herbergið, þar sem Rudiman sat með ábótan-
um og var að skýra frá góðum úrslitum erindis
síns til hertogafrúarinnar.
Spazzó reið leið sína. Hann fleygði gull-
hring til þjónsins, sem hafði lýst honum með
blysinu, og liafði það örlæti svo mikið á mann-
inn að hann fylgdi honum alla leið að eiðinu.
sem lá frá eyjunni til lands. Hann komst heilu
og höldnu yfir eiðið til strandar. Tunglskinið
lýsti upp leið hans; skýin þjöppuðust saman
langt í burtu, yfir Alpatindunum. Spazzó reið
inn íþungbúin greniskóginn. Gaukurinn gal-
aði með ákveðnu millibili og heyrðist greini-
lega til hans í kyrðinni. Spazzó hló með sjálf-
um sér. Var það einhver skemtileg endur-
minning eða björt framtíðarvon, sem kom hon-
um til þess að brosa svo unaðslega? Hann tók
í taumana á hestinum.
““Hvenær á brúðkaupið að standa? hróp-
aði hann og gsneri sér að trénu, þar sem söng-
varinn sat. Hann taldi svörin. Gaukurinn
var óþreytandi þessa nótt. Spazzó misti þolin-
mæðina, þegar hann hafði talið til tólf.
“Þegiðu, garmurinn þinn!” hrópaði hann.
Enn tónn gauksins skall við í þrettánda sinn.
“Fjörutíu og fimm árin hefi ég beðið!” sagði
Spazzó reiður. “Þrettan í viðbót mundi gera
mig fimmtíu og átta. Heldur seint fyrir ásta-
mál!”
Gaukurinn Iét f jórtanda tóninn gjalla og það
vakti annan fugl, sem líka hóf upp rödd sína.
Sá þriðji bættist við og nú kvað skógurinn við
af samsöng gaukanna eins og til þess að stríða
honum. Ekki var nokkur leið að telja lengur,
og þolinmæðin yfirgaf nú hinn drukkna stall-
ara með öllu.
“Þið eruð lygalaupar og hórkallar, allir
saman!” öskraði hann til fuglanna. “Fjandinn
hirði ykkur alla”
Hann keyrði hestinn á hart brokk. Skóg-
urinn þéttist, skýin héldu áfram að þéttast og
drógu fyrir tunglið. Níðamyrkur varð, trén
urðu draugaleg og svört þögn hvíldi yfir öllu.
Spazzó hefði verið feginn að fá að ljlusta á
gaukinn nú, en þessi friðrofi næturinnar hafði
flogið í burtu. Ónota-tilfinning fór að sækja
á hinn einmanalega riddara. Formlaust ský
rann fyriir mánann og faldi hann með öllu, og
gamla sagan, sem fóstra hans hafði sagt honuni
í æsku, er hann sat á hné hennar, bærði á sér í
huga Spazzós — sagan um hin ílla úlf Hati og
hundinn Mánagarm sem eltu himinhnöttinn um
geiminn. Hann leit aftur upp til himins og sá
þá úlfinn og hundinn greinlega, rétt að því
komna að stökkva á hinn góða huggara ferða*
manna um nætur sakir. Það fór hrollur um
Spazzó, hann fyltist af samúð og dró sverðið
úr sliðrum.
“Vince Luna! sigraðu tungl!” hrópaði
hann eins hátt og röddin var til og sló sverð-
inu í brynhosurnar. “Vince luna!' vince luna!”
Hrópið var hátt og vopnabrakið var
grimmilegt en himinskrímslin sleptu ekki taki
sínu. En hestur hans sjálfs fældist og fór á
stökki með hann um dimman skóginn.
Þegar Spazzó vaknaði morguninn eftir, lá hann
undir Húna-haug. Reiðskikkja hans lá á vell-
inum og hryssan hans, Falada, var á beit við
skógarjaðurinn spölkorn í burtu. Söðulinn
var undir kvið og beislið var slitið; hún át ný-
græðinginn með bestu list.
Miaðurinn var syfjaður og leit hægt upp,
geispandi og horfði umhverfis sig. Klaustur-
turnirin í Reichenau speglaði sig í vatninu eins
friðsamlega eins og ekkert hefði í skorist.
Spazzó reif upp handfylli sína af döggvotu
grasi og brá því að enni sitt. “Vince luna!”
mælti hann og brosti beisklega.. Hann hafði
hræðilegan höfuðverk.
19. KAPITULI
Klaustur-lærisveinninn Burkajnd.
Rudimann byrlari var óheimskur maður.
Ekki gat hjá því farið, að bókfell í laxgini
vekti forvitni. Meðan Spazzó sat við drykkju
og þambaði vínið í Reichenau, voru þær hús-
móðir hans og Praxedis inni í herbergi að
reyna að stafa sig fram úr ritlingi Gunzos.
Nemendur Ekkehards höfðu lært nægi-
lega mikið í latínu til þess að geta áttað sig á
merg málsins. Þær gátu sér til um það, sem
þeim var máflræðislega óljóst, og skálduðu þar
í eyðurnar, er þær gátu ekki rámað neitt í
Praxedis var reið.
“Er fræðimannástéttin alstaðar eins?”
mælti hún. “Fyrst er mýflugunni breytt í fíl
og síðan barist við skrímslið, sem þeir hafa
sjálfir skapað! Gjöfin frá Reichenau er súr
eins og edik!’’og hún setti st;út á fallegan
munn sinn, eins og hún hafði gert endur fyrir
löngu yfir krabbaepli Wilborödu.
Heiðveig hertogafrú var undarlega æst.
Hún hafði fullkomið veður af því, að illur andi
gagnsýrði rit Gunzós, en þó þótti henni það
ekki miður, að Ekkehard skyldi verða fyrir
auðmýking.
“Eg held að hann eigi þessa áminningu
skilið,” mæfti hún.
Praxedis stökk upp.
“Okkar góði kennari á skilið margskonar
áminningar,” sagði hún, “en við ættum að sjá
um þær sjálfar. Ef okkur tækist að aga út úr
honum klaufaskapinn og feimnina, þáliefðum
við vel gert; en þegar einhver, sem hefir bjálka
í augunum, tekur að áminna þann, sem flísina
hefir, þá fer mér ekki að lítast á. Þessir illu
munkar hafa sent honum þetta í því skyni að
gera honum* ilt og ófrægja hann. Má ég
fleygja því út um gluggann, náðuga frú?”
“Vér ætlum að biðja þig að lúka hvorki við
uppeldi Ekkehards né fileyja gjöfum vorum út
um gluggann,” svaraði hertogafrúin svo hast-
arlega, að Praxedis þagnaði.
Það leið á löngu áður en hertogafrúin gat
slitið sig frá handriti Gunzós. Hún hugsaði
ekki lengur um ljóshærða munkinn á sama
hátt og hún hafði gert daginn, sem hann hafði
borið hana yfir þröskuldinn á klaustrinu. En
mönnum finst þeir hafi orðið fyrir smán, er
aðrir skilja þá ekki, þegar þeim er innilega
mikið niðri fyrir — broddurinn situr ávalt.
Hjartasláttur hennar örfaðist ekki lengur, er
hún sá hann. Stundum leit hún á hann með-
aumkunaraugum, en það var ekki hin við-
kvæma meðaumkun, sem ást sprettur af, líkt
og lilja sprettur í rökum jarðvegi. Meðaum-
kun huldi vott af fyrirlitningu.