Heimskringla - 07.08.1929, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 7. AGOST, 1929
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA.
wegi aö trúarlífiö sé að sumu leyti
einkamál milli i'guös og mannssálar-
innar og að Jesús Kristur hafi ráð-
lalgt mönnum að fara inn í heribergi
sitt og loka dyrum, þegar þeir bæðust
íyrir — og sjálfur hafi hann jafnan
beðist fyrir í einrúmi, þá á trúarlifið
þó engu og siður, að efla samúð
manna og skilning á því, að þeir eru
börn sama föður, og eiga að sækja til
sama áfanga.. Hið foma máltæki
Cypríans kirkjuföður, “Extra
ecclesiam nulla salus” (engin sálu-
hjálp utan kirkjunnar) hefir oft
verið notað sem dæmi um trúhræsni
og kirkjuvalds hulgmyndir kaþólsk-
unnar, en raunar getur einnig fahst í
því djúpur sannleikur. Enginn er
sjálfum sér nægur. Gll menning
vor og siðmentun er fólgin í ótal á-
hrifum, sem að oss berast frá fjölda
annara einstaklinga og sem hver mað-
ur gerist arftaki að. Þannig hlýtur
trú einstklingsins að vera að ein-
hverju, meira eða minna leyti
innblásin frá fjöldanum og sér-
hver þroskuð trúarhugmynd að vera
verk mangra kynslóða. Þegar trúin
or vakin í brjósti mannsins getur hún
heldur eigi öðlast þroska eða eigin-
lcga merkingu, nema fyrir starfið í
mannlegu félagi. Ef safnaðar hug-
tak Cypríans er látið ná yfir mann-
félagið yfirleitt, má Iþað til sannsvegar
f*ra. Jafnvel munkar og einsetu
menn hafa að lokum leitað sál sinni
fróunar í miskunnar verkum, þegar
hænariðjan hefir eigi nægt þeim,
enda er eigi unt að slíta sig út úr
heildinni, þótt igerð sé ákveðin til-
raun til þess. En af þessu verður
oss það ljóst, að þegar dýrlingar og
hdgir menn hafa ekki fundið frið-
sálum sinum, nema i samfélaginu við
aðra menn, þá er það skiljanlegt að
almenningur leiti hughreystingar og
trúarstyrkingar í söfnuði, ’með sam-
eiginlegri bæn og guðsdýrkun. Það
er og í samræmi við öll sálvísindi, að
sameiginleg guðsþjónusta eða sam-
hæn sé mikill ávinningur. Þegar vér
komum saman til guðsþjónustu með
einlægum huga skapast máttugur
straumur kærleiks og bænarhugarfars,
Ef till vill finnur enginn það betur
en presturinn hversu mikið sterkari
straumurinn er, þegar fleiri eru i
kirkjunni en færri. Hugsunin er
mattur og þess vegna styrkir hver
maður annan í andanum, þar sem
margir eru samankomnir með líku
hugarfari. Þetta hefir Jesús senni-
fega átt við, þegar hann ,sagði að hvar
sem tveir eða þrír menn væru saman-
homnir í sínu nafni væri hann og mitt
a meðal þeirra. Að koma samán í
Jesú nafni, þýðir aðeins það að koma
saman í ihans anda eða með hans
hugarfari. — Á þá Jesú við það að
sa andi muni styrkjast því meir, sem
fleiri komi saman, og menn geti
þannig hjálpað hver öðrum til að öð-
'ast andann.
Prótestantiski skilningurinn á guðs
þjónustunni hefir einkum lagt á-
'herzlu á orðið, sem meigin náðar
ttteðal kirkjunnar, er verki á mennina
8egn um skynsemi þeirra til tilfinn-
lngar og breytni. En hið ósýnilega
Oaðarmeðal sammagnanarinnar, sem
verður af því að hugur verkar ósjálf-
ratt á hug sem orkugjafi, hefir þeim
hirkjudeildum verið gjarnara á, að
sjást yfir — að ég nú ekki tali um
t>*r skoðanir dulspekinga, að við
slíkar athafnir Ihafi framliðnir vinir
vorir og englar himnanna betri að-
stöðu en annarstaðar að nálgast oss
^eð krafti sínum og friði. — Það
sjónarmið á guðsþjónustunni, sem
engum ætti að geta verið fjarlægt
sem á annað borð trúir á framhald-
andi líf eftir liikams dauðann og á
*ðri veraldir, þar sem lífinu er lifað
,* meiri kærleika olg visku en hér, ætti
að stuðla hvað mest að því að auka
lotningu manna fyrir guðsþjónustunni
°S ást manna á henni. Kristin trú
f^fir, eins og öll önnur trú, unnið að
tví að varðveita þessa sannfæringu
nm annað líf, og það var meira að
segja eitt aðal verkefni kirkjunnar
°? tilgangur í fyrstu að varðveita
sambandið við annan heim og vissu
manna um hann. Þessvegna getur
frjálslynd kirkja heldur 'ekki gengið
fram hjá þessu sjónarmiði, heldur ber
henni að íhuga rök allra þessara skoð-
ana 0g áhrif þeirra á andlegt og sið
ferðilegt líf
og sömu leitina og þrána eítir eilífu
lifi.
Frjálslynda kirkju hreyfinffjn vest-
an hafs. Langar mig þá til, í niður-
lagi þessa erindis, að drepa ofurlítið
á hvernig ástatt muni vera um frjáls-
lyndi kristinna manna íslenzkra hér
vestan hafs. Eg býst við að þetta
kirkjufélag vort telji sig einkum vera
fulltrúa frjálslyndisins í trúarefnum,
enda verður því naumast neitað, að
til þess liggja öll söguleg rök. Annar
þáttur þessa fólks, sem í voru kirkju-
félagi starfar gekk úr sambandi við
Lútherska kirkjufélagið, vegna þess
að þeir töldu sig ekki fá iþar fult skoð-
ana frelsi, en hinn þátturinn er fólk
sem 'hallast hefir að únítarískum skoð-
unum, sem er mjög frjálslynd guð-
fæðisstefna, er ganga hefir viljað á
snið við allan bókstafs þrældóm og
þessvegna stundum hlotið fyrirlit-
ningu og óvild fáfróðra manna og
þröngsýnna. Eg hefi ætlað mér að
sýna fram á það síðar, á öðrum stað,
hversu sjálfsagt það er, og eðlilegt.
að ÍJnitarar og nýguðfræðingar leiti
samvinnu, þegar þess er gætt að þær
niðurstöður sem nýguðfræðin hefir
komist að, eru í öllum verulegum at-
riðum nákvæmlega hinar sömu og
ÍJnítarisminn var kominn að, þegar
\
á dögum Channings og Theodórs
mannanna, og í þeim
Parker. En Iþað sem mestu ræður þó
er það að hvorritveggja stefnunni hafa
fylgt frjálslyndir menn og hugsandi,
menn með rannsóknareðli og sann-
ieiksþrá, sem ekki hafa viljað kaupa
köttinn í sekknum í sáluhjálpar efnum.
— Öhjákvæmilega hlýtur svo að fara,
að í þesskonar trúarflokka, safnist
einnig margt það fólk, sem efandi er
og leitandi, því að frjálslynd kirkja
býður mennina velkomna, án þess að
prófa þá fyrst *i trúnni og óskar að
geta orðið öllum slíkum mönnum að
liði. En annað mál er það, að slíkir
menn verða ekki æfinlega kirkjunni
að liði: Stundum telja sig til félags-
skaparins menn sem enga trú hafa á
neinu megin trúaratriði kirkjunnar,
heldur eru hreinir efnishyggju menn
og leggja alt kapp á að rífa niður
alla andlega lífsskoðun hennar. Vitan-
lega eiga þeir menn ekki heima í
neinni kirkju, hvorki frjálslyndri né
annari, af þeirri einföldu ástæðu, að
þeir hafa ekki samúð með neinu mál-
efni kirkjunnar, og telja þau öll hé-
góma og heilaspuna og kirkjuna sjálfa
úrelta stofnun. Hinsvegar samsama
>essir menn sighinni frjálslyndu kirkju
hreyfingu og telja að hún eigi að vera
slíku eintómu niðurrifi fólgin. Af
æssu hefir hin frjálslynda trúar-
hreyfing beðið talsvert mikinn hnekki
viða um heim. Almennings álitið
færir allri trúarhreyfingunni til syndar
orð hvers öfgamanns, sem þykist tala
hennar nafni, hversu fjarri allri sann-
girni, sem slíkt þó í rauninni er. Hér
í Ameríku mun hættan ekki vera minni
þessu en annarstaðar, þar sem öf
garnar svo að segja snertast, efnis-
hyggjan og trúarþröngsýnið.
* * *
I erindi mínu hér undanfarið hefi
ég nokkuð rætt um hina frjálslyndu
trúarhreyfingu á víð og dreif, bæði
reynt að benda á hvaða annmörkum
henni er hættast við að stranda á, hver
sé frumskilyrði hennar og hvataafl,
'hvert sé samband hennar við nýrri
tíma guðfræði og hvernig ég álíti að
frjálslyndur kristindómur megi dafna
og hvert honum iberi að stefna. Eg
hefi lagt þetta mál fram hér vegna
þess, að ég veit að við raunum telja
oss frjálslynd og er oss þá ekki litil
nauðsyn á, að kafna ekki undir nafni
Eins og ég hefi áður tekið fram er
það mjög auðvelt að staðna á hvaða
skoðanastigi sem er og verða ortho-
doks nýguðfræðingur, orthodoks tJní-
tari, eða hvað sem er. Ekkert af þv
er betra andlegt ásigkomulag, en að
vera orthodoks lútherskur. Hitt er
örðugra, að gæta þess, að vera ávalt
frjálslyndur og geta rétt höndina fram
til bræðralags, hvenær sem er, og
viðurkent trúarfrjálslyndi undir hvaða
nafni sem það birtist. Vér megum
ekki gleyma því, að lútherskir menn
geta einnig orðið frjálslyndir undireins
og þeir hverfa frá orthodoksum hug-
sunarhætti. T. d. er það mjög at-
hyglis vert, að gefa þvi gaum, að
prestur Fyrsta lútherska safnaðar í
Winnipeg séra Björn B. Jónsson, sem
fyrir tuttugu árum síðan 'hélt því fram,
áreiðanlega regla fyrir trú manna,
kenning og lífi,” og að hún væri al-
gerlega sönn í öllum atriðum og fylli-
lega innblásin í öllum efnum — ritar
nú um það í 5. blaði Sameiningar-
innar þetta ár að slík trú sé hætt að
hafa gildi fyrir augum nútímamanna,
'heldur vilji þeir trúa því einu, sem
staðfest sé af trúarreynslu þeirra
sjálfra. Trú sem bygð sé á valdboði
utanfrá, óskeikuium mönnum eða ó-
skeikulum bókum, hafi tíðkast á þeim
tímum, þegar fólk var óupplýst og
þekkingin í fárra höndum. Hafi þá
þótt sjálfsagt að lúta drottin-valdinu.
En sú trú sé fánýt. Alla áherzlu
beri að leggja á það, að rannsaka
sjálfur og hafa það eitt fyrir satt, sem
manni sjálfum reynist satt. Þessi
prestur segir ennfremur að nútíma-
maðurinn láti sig litlu varða hvað
"skrifað stendur” eða feðurnir hafi
sagt, hann sætti sig ekki við annað
en hann sannfærist um sjálfur að sé
gott og nytsamt. Þetta hafi nákvæm-
lega verið aðferð Krists, sem hann
vék aldrei frá. Hann hafi einmitt
sagt: farið og prófið sjáfir, því að
hann hafi álitið, að kenningin væri
hverjum manni gagnlaus, nema hann
tileinkaði sér hana og sannfærðist um
gildi hennar af reynslunni. Fleiri
eru orð þessa merka prests í sömu átt,
en þetta nægi til að sýna, hversu gjör-
samlega hann er nú snúinn til allrar
frjálslyndrar og nýrrar guðfræði, frá
því er 'hann og séra Kr. Ölafsson voru
að útskýra fyrir rétti, kenningu sina
um “plenary” innblástur ritningarinn-
ar fyrir tuttugu árum síðan og kom-
ust að þeirri niðurstöðu, að samkvæmt
henni væri dómgreind einstaklinganna
alls ekkert svigrúm gefið, til að velja
og hafna í biiblíunni og það sé ekkert
svigrúm til að beita dómgreind ein-
staklingsins, við að ákveða hverju
skuli trúa og hverju ekki. Væri það
og nauðsynlegt að trúa hinum og öð-
rum mótsögnum biblíunnar, þó að
maður skildi þær ekki né gæti skýrt
>ær, fyrir sjálfum sér.
Öþarft er að geta þess að séra
Björn sýnist nú vera kominn nákvæm-
lega í sama trúarskoðana stig og and-
stæðingar hans voru á fyrir 20 árum
síðan. Hvort aðrir prestar kirkju-
félagsins hafa snúist jaín eindregið í
fjálslyndis áttina veit ég ekki um, né
hvort grundvallarlögum Lútherska
kirkjufélagsins hefi verið breytt í þá
átt, sem séra Björn telur að upplýsing
og þroski nútímans krefjist og sé
fullu samræmi við orð og eftirdæmi
Jesú Krists, en líklegt þykir mér það,
að séra Björn sé þar engin einstök
hrópandans rödd á eyðimörku.
En undir eins og svo er komið, að
það kirkjufélag er snúið til hinnar
sömu trúarákoðunar og kirkjuféfag
vort hefir viljað -berjast fyrir og er
stofnað til að efla og útbreiða, þá
ættu öll ágreinings efni að vera sjálf-
fallin burt frá báðum aðiljum ogþess
að mega vænta í náinni framtíð, að
þessi tvö kirkjyfélög íslenzkra manna
Vesturheimi fari að dæmi margra
annara kristinna trúarfélaga víðs
vegar um heim og rétti hverju öðru
hendurnar til bræðralags, án nokkurr-
ar skoðunarkúgunar frá hvorugri hlið
Það er kominn tími til þess hér
sem annarsstaðar, að smávægilegur
skoðana kritur eða persónuleg óvild
sé látin niður falla meðal þeirra
þótt þau færu nú að láta gamlar vær-
ingar og skoðanaríg niður falla og
sameinuðu heldur krafta sína á þeim
drengilega grundvelli, að reyna að
vinna guðsríki gagn og huigsjónum
Jesú Krists, eftir því sem guð hefir
gefið hverjum af oss vit og vilja til
að skilja þær.
Með þessu móti þarf hvorki
lútherskur maður eða únitari eða ný-
/
guðfræðingur, að hafna í nokkru sinni
dýrmætu trúarsannfæringu, heldur
aðeins að viðurkenn^ góðfúslega rétt
hvers annars til frábrugðinnar skoð-
unar og skilja það, að öllum getur
skjátlast að einhverju leyti( í trú
sinni, og að allir geta einnig eitthvað
hver af öðrum lært.
Jafnvel hinir allra fyrstu lærisvein-
ar Jesú Krists voru ekki sammála í
öllum atriðum, enda getur aldrei
verið við slíku að búast af fólki, sem
stendur á misjöfnu menningar og
gáfna stigi. En skoðana ágreiningur
inn á eigi að valda neinni sundrungu.
Hann er ávinnningur meðal viturra
manna, þeir læra af honum, en gera
hann ekki að fjandskapar efni—Þegar
hægt verður, að sameina þessi tvo
litlu kirkjufélög Islendinga í Vestur-
heimi á þessum grunvelli, þá er
einnig með því fullnægt grundvallar
atriðum alls frjálslyndis, og þess-
vegna vona ég, að við öll sem hér
erum saman komin mundum hugsa til
slíkrar sameiningar með gleði og
óska hennar eindregið.
Oss ríður eigi minnst á því, kæru
kirkjuþings gestir, að gagnrýna vora
eigin frjálslyndi. Vér getum verið
full af hleypidómum alveg eins og
>eir, sem vér stundum ásökum fyrir
þröngsýni — aðeins annari tegund
hleypidóma. Og hleypidómar eru
jafn grunnfærnir og illir af hvaða
tegund sem iþeir eru. Bernhard Shaw
komst eitt sinn þannig að orði er -hann
r að gagnrýna kristna sið-
fræði, að hugleysið vceri hin mesta
harmsaga við skapgerð mannsins. Ef
vér eigum að ná nokkrum árangri og
framförum, hvort heldur er í voru
eigin trúarlífi eða annara, verðum
véf að þora að kljúfa máléfni inn að
kjarnanum og sjá veilurnar, jafnt hjá
sjálfum oss og öðrum. Þeim manni
fer aldrei fram, sem ekki skilur sínar
eigin yfirsjónir. Og af því að það
er áreiðanlegt, að öllum yfirsézt á
ýmsa lund, þá er aldrei úr svo háum
söðli að detta, þótt einhver skyssan
sé viðurkend. — En hættulegra er að
sjá ekki veiurnar, nema hjá öðrum.
Það er að vísu ágætt að sjá þær 'hjá
öðrum, en þó ennþá heilsusamlegra
að finna þær hjá sjálfum sér. Eg vil
ráðleggja þessu kirkjufélagi og oss
öllum, að œfa frjálslyndi vora á því
og mun þá vel fara. Og gleymum því
eigi, að ekki er alveg víst, að fjar-
stæðukend og heimskuleg kenning
geri manninn að villutrúar manni—
hitt er víst að slæmur maður gerir
hvaða kenningu, sem hann flytur að
villutrú.
Samdægurs að kvöldi var efnt til
samkomu, Sanfbandssöfnuðinum til á-
góða. Og enn safnaðist saman fjöldi
manns. Enda var þar margt góðra
atriða á skemtiskránni. Kappræddu
þeir þar af móði miklum, séra Guð-
mundur Ánason og Dr. Rögnvaldur
Pétursson um afstöðu trúarbragða-
kenslu og almennra skóla. Séra
Ragnar E. Kvaran söng einsöngva,
með aðstoð ungfrú Oafsson. Átta
manna karla-kór söng nokkur lög.
Guðmundur Björnsson spilaði tvær
“trombone-sólóar.’ Reglulegt nýnæmi
var að heyra þá Timot-heus Böðvars-
son og Björn Bjarnason frá Geysir,
kveða Alþingisrímumar við raust.
Guttormur J. Guttormsson, skáld, las
upp tvö af gamankvæðum sínum, og
tókst upp að vanda. Er nokkuð leið
á kvöldið var tekið að stíga dans.
Varð þess þá lítið vart í margmenninu
að vér eldri mennirnir, sumir, hurfum
heim og tókum á oss náðir. I dag-
renningu næsta morigun skyldi haldið
heimleiðis.
Það er enganvegin ofmælt að þetta
sjöunda ársþing kirkjufélags vors, i
Riverton tókst mætavel. Það var ein-
kar bjart og ánægjulegt yfir öllum
þessum samveru- og samvinnustund-
um. Þar bar naumast nokkurn
skugga á. Xit virtist hjálpa til: menn
og konur, veður og vegfr. Kirkju-
félagið í heild, svo og gestir og full-
trúar þingsins, hvers fyrir sig, eru í
mikilli þakklætisskuld við Sambands-
Skrifið eftir
ASS®
Beztu skamtar við höfuðverk,
kvefi og beinverkjum- Þér þurfið
ekki að líða af gigt. Tveir Asco
skamtar bæta hana samstundis. Asco
læknar höfuðverk, verki innvortis,
eða hvar sem eru. Asco er ekki
eingöngu Aspirin, það er meira.
---5 krifið—-—
ASCO PHARMACIAL CO.
WINNIPEG, MAN.
söfnuðinn í Riverton og kvennfélag
hans, fyrir hinar ágætu viðtökur. Hins-
vegar veit ég að sambands safnaðar-
fólkinu er ljúft að minnast þess og
þakka það að það naut vinsamlegrar
aðstoðar úr ýmsum áttum Nýja Is-
lands, og það eigi aðeins frá samherj-
unum, t.d. í Árborg, 'heldur og frá
utansafnaðar-mönnum og lúterskum
mönnum í Riverton og nágrenni. Mér
er til dæmis kunugt um, að ýmsir með-
limir Bræðrasafnaðar hjálpuðu við
kirkjuvígislu sönginn og samkomu-
sönginn á mánudagskveldið. Verður
eigi annað sagt, en að þeir sýndu þar
mjög vinsamlegt “frjálslyndi” sem
vert er að kannast við og þakka.
Wynyard, 25. júlí, 1929.
Friðrik A. Friðriksson.
•M, 7 O r - O ----- - r- - - , ... * ........> '■'to
um mun hún finna sömu viðleitnina' að “biblían væri hin eina sanna og hvorugs þessara kirkjufélaga hér,
manna, sem allir telja sig kristna og
halda vilja uppi hugsjón Jesú Krist
um hógværð og mannkærleika. Slikt
sundurlyndi á ekki að þrífast og getur
ekki þrifist meðal kristinna manna, ef
þeir eru það meira en að nafninu og
á frjálslyndið hér óskilið mál, svo
fremi að það vilji einnig blása að
sundrungar andanum. En það
frjálslyndi kafnar undir nafni, sem
þannig fer að. Að sjálfsögðu ætti
kirkjufélag vort, ef það telur sig
frjálslyndara, að stiga fyrsta sporið í
áttina til þeirrar endursameiningar ís-
lenzkrar kristni hér í Ameríku, sem
öllum málsaðiljum ætti að vera á-
nægja og sómi að vinna að. Þetta
íslenzka þjóðarbrot hér er svo fá-
mennt, að hrein og bein skömm er að
þvi, að menn skuli þurfa að hanga
í hárinu hver á öðrum út af öllum
sköpuðum hlutum, jafnvel kristindómi,
sem sízt af öllu ætti að þurfa að
verða mönnum að illindum. Eg hygg,
að saga kirkjufélags vors mundi ekki
þykja ófegurri i famtiðinni, og saga
Áf kirkjuþinginu
(Frh. frá 1. bls.)
réði, og vann flestum fremur að henni,
er Friðgeir Sigurðsson að Riverton.
Vígsla kirkjunnar fór fam sunnu
daginn 30. júní, og hófst kl. 2 e.h.
Var aðsókn meiri en húsrúm leyfði,
enda veður hið besta. Séra Benjamin
Kristjánsson flutti fagra og áhrifa
mikla bæn. Séra Ragnar E. Kvaran
hélt kirkjuvígslu ræðu. Forseti safn-
aðarins, Sveinn Thovaldsson, afhenti
svo söfnuðinum og bygðinni, formlega
og opinberlega, kirkjuna, kristilegum
trúar og siðgæðismálum til varðveislu
og eflingar. Séra Þorgeir Jónsson
prestur safnaðarins prédikaði. Rögnv
Pétursson flutti ræðu og árnaðaróskir
fyrir hönd “American Unitarian
Association.” Séra Friðrik A. Frið
riksson talaði fyrir hönd hins Samein
aða kirkjufélags. - Cand. theol. Philip
M. Pétursson qg séra Guðmundur
Arnason fluttu ræður á enskri tungu
Þingi lauk síðdegis mánudaginn 1
júlí. Um leið og því var slitið bauð
sambandssöfnuðurinn og kvenfélög
hans þingheimi öllum og bygðarbúum
til samsætis í samkomuskála Riverton
bæjar. Fór það ágætlega fram undir
stjórn Sveins Thorvaldssonar, kaup
manns. Undu menn sé hið bezta við
örlátlegar veitingar, sörtg og ræðu
höld.
1 sumar hitunum heima eða
í sumarleyfinu niður við
vatnið, er ekkert sem þér
megið treysta á með full-
komnari vissu, en fram-
leiðslu vora á
HREINNI
MJÓLK
Gæði hennar ósvikin og þér
fáið hana í réttu ástandi.
Crescent
CRESCENT er gerilsneydd. Mjólk, Rjómi, Smjör,
ísrjómi, Áfir, Ostur.
SÍMIÐ 37101
NÚ Á
DÖGUM
I samræmi við þær
breytingar og fram-
farir sem orðið hafa
á síðastl. 52 árum,
hefir
DBEWRYS
Er ávalt hefir bruggað
helzta bjór vesturlandsins
—haldið vinsældum sín-
um meðal almennings með
STANDARD
LAGEIT
fullkomnað hef
ir verið með 52 ára
reynslu með ö'lgerð.