Heimskringla - 21.08.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPBG, 21. ÁGÚST, 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld,
eftir I. von Scheffel.
Hertogafrúin hafði hlakkað mikið yfir
þessum nýju dutlungum sínum og búið sig
sérstaklega vandvirknislega. Það var skammt
éliðið kveldsins, er hún gekk inn í laufskálann,
fögur og mikilfengleg á að líta. Hún var klædd
í víðan kirtil og voru ermar og borðar brydd-
aðir með gulli. Frá öxlum hennar hékk
iaus skikkja og féll í mjúkum fellingum að
fótum hennar, en gimsteinanæla festi hana yfir
barminn. Slæða úr bleiku, gagnsæju efni
féll frá höfði hennar og var fest með gullband-
inu, sem bundið var um ennið. Hún tók rós
úr blómvendi Burkards og festi milli bands og
slæðu.
Klausturnemandinn, sem var rétt við það
að gleyma sínu fommenntanámi og hinni
frjálsu list, hafði beðið um leyfi að fá að halda
uppi slóða hertogafrúarinnar, og henni til heið-
urs hafði hann sett upp sérstaka skó, frá-
munalega frammjóa, skreytta með lafandi
blöðkum á hvorri hlið, er slógust til og frá.
Hann var næstum utan við sig af gleði, yfir
hinni miklu hamingju, sem honum hafði hlotn-
ast, að fá leyfi til, að vera þjónustusveinn þess-
arar hefðarkonu. Praxedis og herra Spazzo
fylgdu henni. Hertogafrúin leit snöggvast í
kringum sig og spurði: “Hefir herra Ekke-
hard, sem við höfum ákveðið að eyða þessu
kveldi til gleði og uppbyggingar, orðið ósýni-
legur?” Ekkehard hafði ekki látið sjá sig.
"‘Föðurbróðir minn hlýtur að vera veikur,’’
eagði Burkard. í allt gærkveldi gekk hann
um gólf í tumherberginu sínu, og þegar ég
óskaði eftir að benda honum á Stóra Björninn,
Orion og hið daufa Sjöstimi, svaraði hann mér
engu, en fleygði sér niður á legubekkinn, og
er hann var sofnaður tók hann að tala.’’
“Hvað sagði hann?” spurði hertogafrúin.
‘‘Ó, dúfan mín, þú sem ert í klettasprung-
um í hinum óiþekkta stað, þar sem stiginn er,
lofaðu mér að sjá framan í þig, láttu mig heyra
rödd þína, hún er svo indæl og ásjóna þín er
einnig fögur.’’ Og í annað sinn sagði hann:
'“Hví kystirðu drenginn fyrir augunum á
mér?”
‘‘Þetta er dálaglegt mál,” hvíslaði Spazzo
að hinni grísku stúlku. ”Hefir þú það á sam-
vizkunni?”
“Þig hefir sjálfan verið að dreyma,” sagði
hertogafrúin við Burkard. “Hlauptu upp og
biddu föðurbróðir þinn að koma niður, við
bíðum eftir honum.” Með fögrum og mjúk-
um hreyfingum setti hún sig niður á sitt virðu -
lega sæti sem var boðlegt hverri drotningu; og
eftir fáein augnablik kom Ekkehard óg bróð-
ursonur hans inn í laufskálann.
Ekkehard var niðurdreginn og fölur, og
augnaráð hans dauft og órólegt. Hann hneigði
sig án þess að segja nokkurt orð, og settist
niður við borðsendann. Burkard ætlaði að
setja stólinn sinn við fætur hertogafrúarinn-
ar, á sama hátt og kveldið áður, meðan Virgil
var lesinn, en Ekkehard reis upp, tók í höndina
á honum og dró hann til baka. ‘‘Sittu hérna,”
sagði hann og benti honum á stað við hliðina
á sér. Hertogafrúin lét sig þetta engu skifta.
Hún leit í kringum sig og hóf síðan mál sitt
á þessa leið:
‘‘í gær héldum við því fram, að í okkar
þjóðversku sögum og helgisögnum, væri eins
gott efni til skemtunar eins og í hinu róm-
verska söguljóði um Æneas Eg er þess full-
viss að sérhvert af oss þekkir einhverja sögu
um skyndilega unnið afreksverk og þraut-
seigju í baráttu, um sanna elskendur, sem orð-
ið hafa að lifa aðskildir, og um volduga kon-
unga, sem voru lítilsvirtir. Mannlegt hjarta
er svo mjög breytilegt, það sem einn hirðir ekk-
ert um er öðrum til gleði og dægradvalar.
Þess vegna höfum vér ákveðið að hver af vor
um trúu þegnum skuli í kveld segja skemti-
léga sögu. Og að því loknu skal úthlutað
verðlaunum til hins snjallasta sögumanns, sem
skemtilegustu söguna hefir sagt.. Ef svo skyldi
fara að einn af ykkur karlmönnum yrði sigur-
vegarinn, skal hann fá hið forna drykkjarhom,
sem hangið hefir í höllinni síðan á dögum
Dagóberts konungs. Og ef mín trygglynda
Praxedis verður hlutskörpust skal ég heiðra
-hana með veglegum skrautgrip. ' Þið verðið
öll að varpa hlutkesti um það, hver á að byrja.”
Praxedis hafði þegar á reiðum höndum
fjögur strá af mismunandi lengd og rétti þau
að hertogafrúnni. “Á ég að bæta við einu
strái fyrir hið unga skáld?’’ spurði hún. En
Burkard greip fram í dapur í bragði og sagði:
“Eg grátbið þig göfuga frú, að hafa mig und-
anskilinn, því ef kennari minn að St. Gall
heyrði að ég hefði aftur farið að skemta mér
við vitlausar sögur, myndi mér verða refsað,
eins og forðum, þegar við lékum í varðturni
Romeias söguna af Hildibrandi og syni hans Ha
dubrand. Varamaðurinn hafði ávalt mjög gam-
an af öllu slíku, og það var hann sem smíðaði
tréhestinn og hinn stóra þríhymta skjöld fyrir
okkur. Eg var Hadrubol, en skólabróðir
minn Notker var gamli Hildibrandur, vegna
þess að hann hafði svo stóra og slapandi
neðrivör, alveg eins og áttræður karl. Við
hlupumst á svo harkalega að rykið þyrlaöist
upp og út um glugga Romeias. Notker hafði
losað armband sitt og rétti það til mín sem
gjöf, eins og lýst er í hinu gamla ljóði, og ég
sagði við hann: ‘‘Ha, ha, gamli félagi, í sann-
leika sagt, ertu of slægur. Ætlarðu fyrst að
ginna mig með orðum, og leggja síðan til mín
með spjóti? Hefir ekki höfuð þitt orðið grátt
af lygum og þó svíkur þú enn? Sjófarendur
frá Vesturlöndum, hinumegin við Wendel haf,
hafa sagt mér: ‘‘Dauðinn tók hann í orustu,
Hildibrand, afkomenda Heribrands” — þegar
herra Ratolt, kennari okkar í mælskufræði
kom upp stigann, og lét stóru kylfuna sína
ganga á okkur svo grimmilega að hesturinn,
skjöldurinn og sverðið slóst úr höndum okkar
Hann kallaði Romeias hirðulausan, gamlah
heimskingja að ginna okkur þannig frá gagn-
legu námi, og félagi minn Notker og ég vorum
lokaðir inni í þrjá daga við brauð og vatn, og
sem frekari hegningu fyrir Hildibrandsleik
okkar urðum við að búa til hundrað og fimm-
tíu hexametra til heiðurs St. Óðmari.”
Hertogafrúin brosti og sagði: “Guð líður
það ekki að við lokkum þig aftur til slíkrar
syndar.” Hún tók hin fjögur blaðstrá í
hægri höndina, og rétti þau brosandi fram
til þeirra sem áttu að draga um það hver
byrja skyldi að segja sögu. En meðan Ekke-
hard gekk fram fyrir hana, hvfldu augu hans
stöðugt á rósinni, sem var í skarbandi hennar,
og tvisvar varð hún að tala til hans áður en
hann dró sitt blað. “Hver d...........’’ var
rétt að segja komið fram á varimar á Spazzo;
hann hafði dregið styzta blaðstráið. Afsak-
anir vissi hann að myndu vera gagnslausar,
og hann starði hálf hnugginn niður hina snar-
bröttu kletta, eins og hann vonaðist eftir ein-
hverri hjálp neðan úr dalnum. Praxedis hafði
tekið fiðluna sína og byrjaði að spila einskonar
forspil, sem blandaðist svo einkennileg vel
hinu létta blaðskrjáfi hlynsins. “Stallarinn
okkar þarf ekki að óttast neina refsingu, eins
og litli klausturnemandinn, þó hann segi okk-
ur fallega sögu. Vertu svo góður að byrja.”
Herra Spazzo hallaði sér lítið eitt áfram,
strauk skeggið, studdi sig við meðalkaflan á
sverðinu sínu og byrjaði.
‘‘Þrátt fyrir það þó mér þætti aldrei gam-
an að gömlum sögum, og vildi heldur hlusta á
vopnabrak og bunuhljóð vínsins úr vínkjagg-
anum, hitti ég samt einu sinni á ágæta sögu.
Þegar ég var ungur vildi svo til að ég þurfti að
fara til Italíu. Leið mín lá gegnum Týrólalpa,
yfir Brenniskarð; var það sannarlega ósléttur
og steinóttur reiðvegur yfir hraun og stórgrýti
að fara, enda vildi það til að hesturinn minn
reif undan sér eina skeifuna. Um kveldið
náði ég að litlu þorpi, sem kallað var Gothen-
sass eða Gloggensaohsen, sem lá hálfhulið
meðal lævirkja trjáa síðan á dögum Diðriks
lávarðar af Berne. í útjaðri þorpsins við
fjallsræturnar stóð hús eitt, sem leit út fyrir
að vera virki, og fyrir framan það lá sindur-
hrúga. Innan úr húsinu lagði bjarma af
eldi og þaðan heyrðist steðjahljóð. Eg kall-
aði því á járnsmiðinn og bað hann að jáma
hestinn minn, en þar sem enginn ansaði eða
kom fram, sló ég á hurðina með spjótskaftinu
svo hún opnaðist, og um leið hrutu mér af
vörum nokkur sterk og ófögur orð. í sama
bili stóð fyrir framan mig maður með strítt
hár og svarta’ leðursvuntu, og ég var naumast
búinn að átta mig á nærveru hans fyr en spjót
mitt var slegið úr hendi mér og mölbrotið, líkt
og hinn stökkasti leir, og yfir höfði mér var
sveiflað járnstöng. Svo voru handleggir
mannsins þróttlegir, að af þeim gat maður vel
ályktað að hann gæti rekið steðjann sextán
faðma ofan í jörðina. Eg áleit þess vegna, að
undir slíkum kringumstæðum, myndu kurteis-
leg orð vera bezt og heppilegust, og sagði:
“Eg óska aðeins eftir, að þú viljir gera svo vel
og negla skeifuna undir hestinn minn.’ . Við
þetta lét járnsmiðurinn járnstöngina síga nið-
ur og sagði hátt. “Þetta lætur nokkuð betur
í eyrum og hjálpar. En ruddaskapur fær
engu áorkað í smiðju Welands. Segðu það
hverjum sem þú hittir.”’
Hann járnaði hestinn minn og ég uppgötv-
aði það, að hann var leikinn í sinni list; fékk ég
á honum góðan þokka, lét klárinn minn inn í
hesthúsið hans og gisti hjá honum um nótt-
ina. Við sátum lengi saman fram eftir nótt-
inni og drukkum fast, kallaði hann vínið ‘‘Ter-
laner” og helti því úr leðurflösku. Meðan
við drukkum spurði ég þennan sótuga gest-
gjafa minn um nafn smiðjunnar og hvemig
hann hefði eignast hana. Við það rak hann
upp skellihlátur og sagði mér síðan söguna af
Weland, smið. Hún er ekkert sérlega fíngerð
en engu síöur góð fyrir það.
Herra Spazzo þagnaði og rendi augunum
til borðsins, líkt og maður sem þráir að væta
þurrar varir sínar í gómsætu víni. En á borð
inu stóð ekkert vín, svo hinu þyrsta augnaráði
hans var ekkert sinnt og hann hélt sögunni
áfram.
“Hvaðan Weland smiður kom,” sagði mað
urinn frá Gothensass við mig, ‘‘veit enginn með
neinni vissu. Það er sagt að jötuninn Vade
hafi verið faðir hans, sem átti sér bústað langt
í burtu við Norðurhöfin í landinu Schonen, og
að amma hans hafi verið hafgyðja, sem kom
upp úr djúpum hafsins um það leyti er hann
fæddist, og sat hún heila nótt á kletti og
söng: ‘‘Weland skal verða smiður!” Þess
vegna flutti Vade faðir hans hann til Mímis,
sem.var frægur fyrir járnsmíði, og átti heima
í dimmum furuskógi tuttugu mílur bak við
Toledo. Mímir kenndi honum hinar ýmsu
greinar listar sinnar; en jafnskjótt og hann
hafði smíðað sitt fyrsta sverð, skipaði Mímir
honum að fara burtu og ljúka námi sínu hjá
dvergum. Fór Weland til þeirra og náði þar
mikilli frægð. En dag einn réðust risamir
inn í dvergalandið • svo Weland varð að flýja,
og gat hann ekki náð neinu með sér utan breið
sverðinu sínu Mxmung; spennti hann það yfir
bak sér og kom þannig til Týról. í þá tíð
ríkti milli Eisach og Inn Elberich konungur.
Tók hann Weland mjög vel, og seldi honum í
hendur smiðjuna í skóginum við Brenniskarð
ásamt því járni og gulli sem var þeim megin
í fjallinu. Allt þetta tilheyrði Weland. í
hjarta sínu varð Weland mjög glaður og sér-
staklega ánægður í Týrólölpum. Fjallalækim-
ir brunuðu fram hjá smiðjunni og drifu hjólin
hans áfram, stormurinn blés í aflinn, svo eld-
urinn blossaði, og stjörnurnar hvísluðu hver að
annari: ‘‘Við verðum að gera okkar bezta, svo
að gneistarnir, sem' Weland slær burtu yfir.
gnæfi okkur ekki að fegurð og skínandi
birtu.” Þannig gekk verk Welands og heppn-
aðist ágætlega. Alla skrautgripi konungs-
hallarinnar, sverð, skildi, hnífa og bikara smíð
aði þessi mikli hagleiksmaður, og svo langt
sem sólin skein á hina snjóþöktu Alpa, var'
enginn smiður, sem keppt gat við Weland.
Elberich konungur hafði samt sem áður marga
grimma óvini. Gerðu þeir méð sér sam-
band og óðu inn í landið undir forystu Amilas-
ar hins eineygða. Ótta miklum sló á Elber
ich, og hann sagði: “Sá sem flytur mér höfuð
Amilasar skal öðlast brúðarkoss frá einka-
dóttur minni.” Þegar þetta barst til eyrna
Welands slökkti hann eldinn á afli sínum,
spennti á sig sitt góða sverð Mímung og réð-
ist móti óvinum Elberichs. Sverðið dugði frá-
bærlega vel. Amilas féll og var höfuð hans
höggvið af búknum, og allir sem fylgdu hon-
um flýðu allt hvað aftók yfir fjöll og firnindi.
Weland færði konungi höfuð Amilasar. Brá
honum mikið við það og hrópaði í talsverðri
gremju: ‘‘Vindurinn hefir feykt burtu því,
sem ég sór gagnvart dóttur minni. Smiður
getur aldrei orðið sonur minn, því annars
myndu hendur mínar verða svartar, er hann
snerti þær í kveðjuskyni. En sem laun skalt
þú fá þrjá gullpeninga. Fyrir þá getur þú
farið í burtreið og barist, dansað og gert þér
glaðan dag, ræktað garð og keypt þér á mark-
aðinum fallega kvinnu.”
Weland tók hina þrjá gullpeninga og kast
aði þeim á gólfið við fætur konungs, svo að
þeir ultu innundir hásætið, og hann sagði:
“Guð verndi þig! Þú munt ekki sjá mig
framar,” og hann gekk í burtu með þann á-
setning að fara úr landi. En konungur vildi
ekki fyrir nokkra muni missa smiðinn burtu.
Hann fékk því menn til að ráðast á hann og
varpa honum til jarðar. Síðan lét hann skera
sundur fótsinar hans svo hann varð haltur og
fyrir þá skuld neyddist hann til að hætta við
áform sitt að flýja. Þannig á sig kominn
drógst Weland heim í smiðju sína bæði hrygg-
ur og reiður. Nú hætti hann að syngja og
blístra' meðan hann sveiflaði hinum þunga
hamri og einhver ógurleg heift tók að setjast
að í huga hans. Einn dag hljóp sonur kon-
ungs, undurfagur sveinn, aleinn út í skóg.
Hann kom til Welands og sagði: ‘‘Weland,
mig langar að sjá hvernig þú vinnur.” Weland
svaraði kænskulega: “Komdu hérna fast að
steðjanum, því þar sérðu allt bezt.” Síðan
dró hann glóandi járnstöng út úr eldinum, og
rak hana í gegnum konungsson í hjartastað.
Að því búnu fló hann kjötið af beinunum, hvít
fægði þau, bar á þau bronz óg silfur og bjó til
úr þeim kertastjaka. Hauskúpuna lagði
hann guilli og gerði af henni drykkjarker.
Alla þessa hluti sendi hann til Elberich; og
þegar sendimenn komu og spurðu um dreng-
inn svaraði hann: “Eg hefi ekki séð hann;
hann hlýtur að hafa hlaupið út í skóginn.”
Um sama tíma var konungsdóttirin að
ganga sér til skemtunar í garðinum sínum.
Hún var svo fögur, að sagt var, að liljumar
hneigðu sig fyrir henni. Á vísifingri bar hún
gullhring í slöngulíki. 1 hausnum blikaði
rauðleitur gimsteinn, sem Elberieh hafði sett
þar. í hans augum var hringurinn jafnvel
dýrmætari en konungsríkið, og hann hafði
gefið dóttur sinni hann því hann elskaði hana
fram úr öllu hófi, meir en allt annað. En
þegar ungfrúin var að slíta upp rós eina, vildi
svo til að hrimgurinn rann fram af fingrinum.
Lenti hann á steini og brotnaði þannig að gim-
steinninn losnaði úr greiping sinni. Konungs-
dótturinni varð svo mikið um þetta að hún
fórnaði upp höndunum og brast í grát; hún
þorði ekki að fara heim sökum ótta við reiði
föður síns. Þá sagði við hana þjónustustúlka
sem var þar viðstödd: “Farðu leynilega til
Welands smiðs. Hann getur hæglega hjálp-
að þér.” Þetta ráð tók konungsdóttir, og fór
til Welands og tjáði honum vandræði sín.
Weland tók hringinn og bræddi hann saman
með gulli og bronzi, og brátt glitraði gim-
steinninn í slönguhausnum líkt og áður. En
alla þá stund sem hann var að þessu var hann
dökkur yfirlitum og þungbúinn og brýrnar
hnyklóttar. Og þegar mæi’in brosti glaðlega
til hans og bjó sig til farar sagði hann: “Ha,
ha, svo þú skreiðst þá til mín,” og hann lét
hina þungu hurð falla að stöfum og sló lokum
fyrir. Að því búnu greip hann konungsdótt-
irina og bar hana inn í svefnherbergið, þar
sem mosa og burknalaufum var hrúgað upp í
einskonar hvílubeð. En þegar mærin yfirgaf
herbergið grét hún sárt og reif og sleit sitt
mikla og fagra hár—”
í þessu bili var herra Spazzo stöðvaður af
hávaða. Praxedis hafði litið til hertogafrú-
arinnar, og vænti þess auðsjáanlega að hún
stykki á fæt'ur blóðrauð og skipaði hr. Spazzo
að þegja, en ásjóna hertogafrúarinnar bar að-
eins vott um djúpa ró, og Praxedis tók að slá
fiðluna sína í ákafa og með óþolinmæði.
‘‘Ofbeldisverk var drýgt þenna dag,” hélt
stallarinn áfram alveg óskelfdur. “Þá byrjaði
Weland að syngja og blístra eins og hann hafði
gert áður en fótsinar hans voru skornar í sund-
ur. Hann hætti við sverðin og skildina hálf-
smíðaða og vann dag og nótt að því að smíða
tvo vængi handa sjálfum sér. Tæplega hafði
hann lokið við þá er Elberich konungur kom
ríðandi niður Brenniskarð með flokk af vopn-
uðum mönnum. Er Weland sá það festi hann
vængina við axlir sér, girti sig sínu góða sverði
og fór upp á húsþakið. En er mennirnir sáu
það hrópuðu þeir^ “Sjá, Weland er orðinn að
fugli!”
Með þrumurödd kallaði hann frá þaktopp
inum: “Guð verndi þig Elberich konungur.
Eg hygg þú rnunir ekki gleyma smiðnum. Son
þinn hefir hann drepið, og dóttir þín er þunguð
af hans völduin. Lifðu vel og skilaðu til
hennar kveðju minni.” Að svo mæltu breiddi
hann út vængina og sveif gegnum loftið, og
hávaðinn sem myndaðist við flugið líktist helzt
fellibylshvin. Konungurinn greip í skyndi
bogann sinn, og slíkt hið sarna gerðu riddarar
hans, og örvarnar fylgdu Weland líkt og heill
her af vængjuöum drekum, en hann hóf sig
hærra og hærra upp í loftið, og ekki ein ein-
asta ör hitti hann! Hann flaug þannig alla
leið til Schone, til kastala föður síns, og kom
aldrei framar í ríki Elberichs konungs. Ekki
hirti Elberich um það að skila kveðjunni til
dóttur sinnar, sem á því sama ári eignaðist
son. Var hann nefndur Wittick og varð hin
mesta hetja, líkt og faðir hans”. Þetta er
endir sögunnar af Weland smið.”
Herra Spazzo hallaði sér nú aftur á bak
og varp öndinni, líkt og maður sem losnað hefir
úr einhverri þvingandi prísund. “Það biður
mig ekki urn sögu í annað sinn,” hugsaði liann
með sjálfum sér.
Áhrifin, sem saga hans virtist að hafa haft
á áheyrendurnar voru talsvert mismunandi.
Hertogafrúin lofaði hana og lét í ljósi sam-
hygð sína með smiðnum í hefndarverkum
hans; henni fannst honum vera vorkunn. Prax
edis dró ekki dul á það, að sagan væri regluleg
járnsmiðssaga og að stallaranum ætti að vera
vísað burt úr návist kvenna. Ekkehard
sagði: “Eg veit varla, en það er eins og mér
finnist að ég hafi heyrt svipaða sögu áðúr,
aðeins sá munur, að konungurinn hét Niðung-
ur og smiðjan var í Kákasus.” “Jæja,” kall-
aði herra Spazzo með gremju í röddinni, “Ef
þið viljið heldur Kákasus í staðinn fyrir Gloggen
sachen, þá skiftið bara um, en ég man vel
hvernig hinn týrólski vinur minn sýndi mér
hinn rétta stað. Yfir herbergisdyrunUm var
brotin rós úr bronzi, og á turninum var amar-
vængur úr járni, og þessi orð voru> höggvin á
steininn:; “Af þessum bletti flaug smiðurinn
burt.” Og menn fara oft pílagrímsferöir til
smiðjunnar, því þeir trúa að Weland hafi verið
helgur maður.”
"Látum oss sjá, hver vill næst keppa við
herra Spazzo um verðlaunin,” sagði hertoga-
frúin, um leið og hún ruglaði aftur saman
blaðstráunum. Að því búnu var dregið í ann-
að sinn og stytzta stráið lenti rnilli fingra
Praxedis. Hún kippti sér ekki minnstu vit-
und upp við það og bað heldur ekki um neina
vægð eða vorkunnsemi. Aðeins strauk hún
drifhvítri, mjúkri hendinni ofur hægt og rólega
yfir hinar dökku hárfléttur sínar og byrjaði: