Heimskringla - 06.11.1929, Blaðsíða 2

1. BLAÐSÍÐa
HEIMSKRINGL A
WINNIPEG,^. NÓV., 1929
Ermarsundsgöngin.
París, 1. febr.
Eftir öllum líkindum viröist nú eiga
til skarar aö skríöa meö hin fyrir-
huguðu göng undir Ermarsundiö.
Aldrei hefir verið rætt um þaö má!
af meiri áhuga en nú, en þó hefir þaö
verið á dagskrá altaf öðru hvoru frá
því fyrir meira en öld síöan. Þaö
hefir nú veriö boriö fram fyrir báöar
málstofur brezka þingsins og lítur út
fyrir að þaö eigi þar aö fagna góðum
undirtektum.
Fyrsta uppkastiö til þessa fyrir-
tækis var boriö fram á ræöismensku-
tímurn Napóleons. Þaö var franskur
verkfræöingur, M$*hieu, sem afhenti
Bonaparte eftir friðinn í Amiens 1802
milli Englendinga og Frakka, upp-
kast að neðanjarðarvegi undir Ermar-
sund. — Um þaö leyti, sem járnbraut-
Englendingar voru tregari til stór-
ræöanna en Frakkar, og þaö var ekki
fyr en 1880 aö brezka járnbrautarfél-
agiö South Easíærn Railvvay tók
franska fyrirtækiö í alvöru og geröi
viö þaö einhvern þráðabirgöasamn-
ing.
Frakklandsmegin var nú grafin 60
metra djúp gryfja og þaðan gerö
göng út frá ströndinni 1839 metra
löng, en ekki 2.14 metra aö þvermáli.
Svipuð tilraun var gerð Englands
megin nálægt Dover. Samtímis var
rannsakað dýpi og eðli sjávarbotns-
ins á öllu því svæði sem hin fyrir-
huguöu göng áttu að liggja um. Það
var í ráði, að hefjast þegar handa.
En þá sigldi Wolseley lávaröur öllu
í strand með því að útmála fyrir al-
ið og eins nokkurn jarðskika báðum
megin, þ. e. frá járnbrautarstöðinni
í Marquise í Frakklandi til skifti-
stöðvarinnar i Dover. Leng'd járn-
brautarbrúarinnar yrði með því 61
km. alls, þar af 53 km. neðansjávar,
en þó ekki nema 38 km. og 400 metrar
undir sjó.
Nylega hefir enskur verkfræðingur
William Collard borið fram þá til-
lögu, að hin óslitna járnbraut milli
Lundúna og Parísar væri höfð 7
fet á breidd (2.134 metrar) í stað
venjulegrar breiddar, sem er ekki nema
1.435 metra, og er það lögskipuð
breidd á öllum frönskum og enskum
brautum. Eftir þessari braut ættu
að ganga ferðamannalestir meö 550
sætum, knúðar af rafmagni aö með-
til innrásar á England, þrátt fyrir
irnar voru á tilraunastigi, tók annar ^ tj] a8 gann_
franskur verkfræðingur, Thomé de
menningi, hvaö slík göng gætu orðið altaii 150 km. á klukkustund, en
hættuleg á ófriðartímum, til dæmis! gætu þó náð allt aö 190 km. hraða.
með því aö greiða götu óvinarhers! Meö því tæki þaö aðeins tvo tima
og 45 minútur að feröast milli þess-
ara borgá, í staðinn fyrir að nú er
Gamont, þetta mál upp og breytti ekki
öðru í uppkasti Mathieus en þvi, að
í stað pósíleiðar, sem upplýst væri með
blysum (“kolum”), kæmi járnbraut.
En þótt þessi verkfræðingur eyddi lífi
og eignum í að rannsaka möghleik-
ana til fyrirtækisins, lét stjórnin sig
málið litlu skifta og almenningur var
áhugalítill fyrir afdrifum þess.
Tíu árum síðar tóku enskir verk-
fræðingar að athuga málið, en þó af
litlum áhuga, enda gerði styrjöldin
1870—71 ómögulegar allar fram-
kvæmdir i bili. Af Frakka hálfu var
þó málinu haldið vakandi af mikilli
þrautsegju. Og ekki var þess lengi
að bíða, að félög yrði stofnað í þeim
tilgangi að flýta fyrir frainkvæntdum
og undirbúa þær.
Gekst fyrir þeirri félagsstofnun hag-
fræðingurinn Michel Chevalier. Nam
stofnféð 2 miljónum franka, sem skift-
ist niður í 400 s*aði. Átti járnbraut-
arfélög Norður-Frakklands 200 hluta-
bréf, bræðurnir Rothschild 100, en
ýmsir urðu til þess að kaupa 100.
Þetta félag fékk einkaleyfi til að
grafa gönig fyrir “járnbraut, seni
lægi áleiðis til Englands, og mætti á
miðri leið samskonar braut enskri,
er lægi til Frakklands.” Þar sem
þetta félag hefir ekki legið á liði
sinti með að undirbúa fyrirtækið og
hefir hinsvegar uppfyllt allar kvaðir,
sem því ber, þá hefir það haldið öll-
um réttindum sinum allt til þessa.
Það átti engan opinberan styrk að
fá, en rétt'til að reka járnbrautar-
línuna rnilli landanna í 90 ár frá vígsiu
hennar; og sömuleiðis"gekkst franska
rikið inn á að leyfa enga aðra járn-
hrautarlínu frá Frakklandi undir
Ermarsundið um 30 ára bil, talið frá
sama degi.
færa Englendinga, var almenningur
ekki hægt að vera styttri tíma á leið-
þar i landi andvígur járnbrautargöng inni en 6 tíma og 40 mínútur, með
unum allt fram að stríðsbyrjun 1914. ' því að fara land og sjóleiðis.
Lord Wolseley stakk upp á að brúa
Ermarsundið í stað þess að gera göng
undir það. En samkvæmt áliti allra brautar myndi nema kringum
sérfróðra manna er slíkt mannvirki miljónum sterlingspunda, eða
En það er sá galli á gjöf Njarðar,
að kostnaðurinn við smíði þessarar
202
25
svo að segja óframkvæmanlegt bæði miljörðum franka. Frá Frakka hálfu
í verklegu og fjárhagslegu tilliti. Og a. m. k. virðist þetta uppkast því ó-
alvæg óframkvæmanlegt frá stjórn- framkvæmanlegt í fjárhagslegu tilliti.
málalegu sjónarmiði séð. Landhelg- ^ En svo er það lika vafamál, að þessi
in nær nefnilega ekki nema 3 sjómílur óvenjulega mikla breidd milli tein-
út frá ströndinni og hafið þar fyrir j anna hjálpi til þess að hraðinn geti
utan er alþjóðaeign, eða öllu heldur orðið meiri, þótt byggingarörðugleik-
“no man’s sea.”— Allar þjóðir í Evr- arnir séu, á hinn bóginn, ekki ofurefli
ópu, ekki sízt þær, sem búa á megin- verkfræðingum vorra tima.
landinu myndu mó’mæla því að slík
brú yrði byggð.
Hvers vegna? Vegna þess til
dæmis að samkvæmt áætlun myndi
hún vera látin hvíla á 72 stöplum
með hér um bil 500 metra millibili,
en þeir stöplar myndu verða skipum
jafnt hættulegir og blindsker, á þess-
Samkvæmt franska uppkastinu, sem
útbúið var af sérleyfisfélaginu fyrir
striðið, átti allur kostnaður við braut-
argöngin að nema 400 miljónum
franka. Með því að margfalda þá
upphæð með vísitölunni 5 eða 6, sem
svarar til núverandi verðlags, sézt
að kostnaðurinn ætti að fara fram
um slóðum þar sem þokuveður eru úr hálfum þriðja niiljarði, nema eitt-
einmitt svo sérstaklega tið. Engin hvað ófyrirsjáanlegt kæmi fyrir. Þá
móti verður hún lang einfaldasta og
öruggasta Ieiðin til að flytja glysvarn
ing, ávexti, ýms matvæli og listiðn-
aðarvörur, sem Englendingar verða
að kaupa að, og létt hráefni, til dæm-
is ull og baðmull, sem streyma til
ensku iðnhéraðanna.
Það er áætlað að inn í neðansjáv-
arbrautina geti lestirnar farið á 10
mínútna fresti, það er að segja að
sex lestir geti farið á klukkutima,
eða 120 lestir á sólarhring með því
að gera ráð fyrir 4 tímum til viðhalds
og aðgerða. En nú eru 15—30
ferðamannalestir og jafn margar
vöruflutninigalestir, sem hver tæki
aðeins 500 tonn, nægjanlega margar
á sólarhring til að tryggja sæmilegar
tekjur handa fyrirtækinu.
Nóg af þessu í bili. Frá Englend
inga hálfu er það helzt til fyrirstöðu,
að fyrirtækið nái fram aö ganga, að
þdr óttast aukningu franskra áhrifa
i landi sínu og innrásarhættu, ef ske
kynni að kastaðist í kekki með þeim
og nágrönnunum hinum megin sunds-
ins. Frá “teknisku” sjónarniiði er,
eins og þegar hefir verið drepið á,
engin vandkvæði á framkvæmd þessa
stórkostlega fyrirtækis. —Spánverjar
eru komnir á fremsta hlunn með að
grafa göng undir Njörvasund, sem
eiga að vera 30 km. löng og 300—
400 metrum undir sjó. Það verk
yrði þó talsvert torsóttara en Ermar-
sundsbrautin, en samt er óvíst, á
hvoru fyrirtækinu fyr verður byrjað.
—Lesb. Mlbl.
sjálfstjórn Finna og innlima landið
með öllu í rússneska ríkið. Árið 1898
hugði Rússastjórn að láta skríða ti!
skarar. Var finska þingið kvatt sam-
an til aukafundar til þess að ræða um
hervarnarlögin og koma þeim í sam-
ræmi við lög þau, er giltu í Rússlandi.
Um sama leyti var skipaður nýr land-
stjóri, Bobrikoff, sem var ötull fylgis-
maður innlimunarstefnunnar. Herlög
þau, sem lögð voru fyrir þingið, voru
að dómi Finna algerlega ósamrýman-
leg sjálfstæði þeirra og stjórnarlög-
um.—Finski herinn skyldi verða deild
af rússneska hernum og skyldur til
þjónustu í Rússlandi, ef herstjórninni
þætti þurfa, herþjónustutíminn var
lengdur og rússneska herstjórnin
skyldi einráð um, hve margir væru
teknir í herinn á hverju ári. — Skyldi
þingið senda álit sitt um þetta frum-
Skál fósturjarðarinnar-
Febrúar-boðskapurinn 1899.
áhrif hafði það þessari uppástungu til
stuðnings, að franskt félag lagði
fram ítarlegt uppkast á hinni fyrir-
huguðu brú.
Nokkru síðar (1891) bar Philip
Bunau-Varilla fram miðlunartillögu,
sem gekk út á það, að láta neðansjáv-
argöngin frá Frakklandi ekki ná alla
leið, heldur tæki við af þeim i 1,500
metra fjarlægð frá strönd Englands
stálbrú, sem eimlestirnar væru hafnar
upp á með lyftum. Þá brú mætti
eyðileggja á örskömmum tíma, ef
Englendingar þvrftu að óttast vopn-
aða innrás úr Frakklandi.
Þessi miðlunaruppás'unga virðist
ekki hafa fengið góðan byr. Það
virðist því ekki um annað að ræða
en jarðgöng alla leið, bæði undir sund
STOCK
ALE
SHEAS WINNIPEG BREU/ERY LIMITED
þyrfti umferðin að gefa af sér 350
miljónir árlega, það er 200—250 milj-
ónir upp í rentur og afborganir og
100 miljónir upp í reksturskostnað.
A milli Englands og meginlandíilns
fara nú árlega kringum tvær miljónir
ferðamanna. Ef þeir væru látnir
borga 100—120 franka fyrir ferðina
undir Ermarsundið, myndu tekjurnar
af fólksflutningnum einum vera 200—
240 miljónir franka. Þetta fargjald
væri alls ekki of hátt, þegar að því
er gætt að nú kostar ferðin yfir. sund-
ið á skipum 121 franka á fyrsta far-
rými, en 97 á öðru; niilli Foikestone
og Boulogna er fargjaldið svolítið
lægra, eða 114 og 90 fr. Að visu
myndi nokkur hluti' ferðamanna
halda áfram að fara með skipum,
. þótt járnbrautargöngin væru komin.
En aðrir myndu vafalaust koma í
þeirra stað, sem tala ferðamanna sem
færu með lestinni undir Ermarsund-
ið, myndi varla fara niður úr 2 milj-
ónum á ári.
1 Við tekjurnar af ferðamanna-
straumnum myndu svo bætast tekjur
af vöruflutningi, svo að reksturinn
myndi fyllilega borga sig, jafnvel án
opinbers styrks. Philip Bunau-
Varilla hyggur, að 10 árum eftir
vígslu neðansjávarbrautarinnar muni
ferðamannastraumurinn hafa þrefald-
l ast. Ekki er síður að vænta, að sú
í spá rætist, heldur en spár sama manns
i um Panamaskurðinn, sem þóttu svo
ótrúlegar á sínum tíma, en hafa nú
| allar ræst og það freklega.
i Hvað vöruflutninga snertir þá er
i erfiðara að gera áætlanir um tekjur
! af þeim. Þó er vert að taka fram,
í að viðskifti Englands og meginlands
Evrópu eru að verða mjög mikil og
! það af þrem ástæðuin; a) England er
eitthvert mesta kolaútflutningsland í
heimi; b) í gegnum England liiggja
! allar mestu sjóverzlunarleiðir í heimi
' og hafnarborgir þess eru að nokkru
■ Ieyti forðabúr allra nevzlumarkaða í
1 álfunni; c) síðast en ekki sist verður
I að gæta þess, að England þarf árlega
I að flytja inn ósköpin öll af matvöru
og nýlenduvöru, sem það getur ekki
sjálft framleitt.
Náttúrlega er ómögulegt að ætla,
að allur vöruflutningur til meginlands
ins gangi úr höndum skipafélaganna
strax og neðansjávarbrautin verður
opnuð. Þvert á móti er ólíklegt að
hún verði notuð til að flytja kol og
hráefni, sem hafa mikla þyngd, en
er tiltölulega í lágu verði. Þar á
Þegar Alexander I. Rússakeisari og
Napoleon sömdu með sér frið í Tilsit
árfð 1807, vár það í samningum með
þeim, að Rússar mættu leggja undir
j sig Finnland. Síðan tóku Rússar
landið herskildi, þrátt fyrir frækilega
vörn Finna, seni öllum er minnistæð,
er lesið hafa ljóðabók Runebergs
“Fanrik Stals sagner.” En Sviar
veittu þeim enga hjátp og skildust
þannig illa við þá, eftir margra alda
samband og dygga þjónustu Finna i
blíðu og stríðu.
Þegar Finnar höfðu gengið til
hlýðni við Rússakeisara var eftir að
kveða á um stöðu Finnlands í ríkinu.
Fengu Finnar ótrúléga víðtæka sjálfs-
stjórn, eftir því sem við var búist, að
mestu leyti með sama fyrirkomulagi
sem áður, undir stjórn Svía. Þing
var kvatt saman árið 1809 í Bongá, og
setti keisarinn sjálfur þingið. Hét
hartn Finnum, og lét gera bréf um,
að þeir skyldu halda lögum sinum,
trú og þingréttindum, og komst svo
að orði, að Finnar hefðu nú öðlast
sæti meðal þjóðanna.
Mjög urðu vanefndir á loforðum
keisara, þegar frá leið, og var þá
mikið komið undir geðþótta landstjór-
anna. Þannig var þingið ekki kvatt
saman í meira en hálfa öld, en þó Var
alt vandræðalítið fram yfir miðja öld-
ina. Tók þá að bera á ásælni af 'hálfu
Rússa meir en áður; vildu þeir afnema
Skófatnaður
kenndur með
a u ð -
Búnir til í
Kanada
Notaðir um
Víða Veröld
Bláa Bekknum’
veitir mikið meira slit — og
meira verðgildi fyrir peningana.
Eftir 75 ár, er vér höfum verið við rubber
verzlun, álítum vér, að vér höfum loks náð
að fullkomna og framleiða þá beztu vöru-
grein af þungum rubber skófatnaði sem
búin er til, um víða veröld. Þessi yfirburða
tegund, er auðkennd með fögrum bláurn
rubber bekk er á er letrað nafnið “Domin-
ion.” Hvar sem þér.sjáið merki þetta á
skóm, þá vitið þér að það merkir hið bezta
sem fáanlegt er af þeirri tegund,-snyrtni,
þol og þægindi. Aukalag til mýkingar á
hæl og sólum. Auka lagningar á stöðum
sem ekki sjást. Skórnir eru meistarasmíð
og búnir til af stærsta rubber félagi í Kana-
da.
—Vörnr—
Dominion Rubber Company Ltd.
Stofnað 1882
Löggilt 1914
Hitað hafa heimili í Winnipeg
síðan “82”
D. D.Wood& Sons, Ltd.
VICTOR A. WOOD HOWARD WOOD LIONEL E. WOOD
President Treasurer Secretary
(Plltarnlr irm ttllum reyna a« l»rtkna«()
KOLogKÓK
Talsími: 87 308 Þrjár símalínur
CANADIAN NATIONAL RAILWAYS
JARNBRAUTA OG SKIPA FAR-
BREF TIL ALLRA STAÐA í HEIMI
Sérstakar Ferðir Til Ættjarðarinnar
Ef þú ert aö ráögjöra að fara heim í vetur þá findu farseðlasala Canadian Nationál Rail-
way,s. Það borgar sig fyrir þig. Canadian National umboösmenn eru reiöubúnir að að-
stoSa þig í öllu þar aS lútandi. ÞaS verSa margar aukaferSir heim til ættlandsins á þessu
hausti og vetri og
Canadian National Railways selur farbréf á öll Atlanzhafs línuskipin og gengur frá ölluin
samningum þar að lútandi.
Odýr Farforéf yfir Desember til Ailra fgafnsta<Sa
Attu Ættingja Heima á Gamla Landinu
sem Yilja Komast til Canada?
FERÐIST ÁVALT MEÐ
CANADIAN
NATIONAL
RAILWAYS
SJE SVO, og þú œtlar að hjálpa þeim til að komast hingað
til lands þá líttu inn hjá oss Vér önnumst allar slíkar ráð-
stafanir.
ALLOWAY & CHAMPION
JÁRNBRAUTA UMBOÐSMENN
UMBOÐSMENN ALLRA LlNUSKIPA FJELAGA.
667 Main Street, Winnipeg Sími 26 361
Farþegum mœtt við lending á útleið og heimleið