Heimskringla - 13.11.1929, Síða 4

4. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. NÓV., 1929
(StofnuS 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VXKING PRESS, LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist
THE VIKING BRESS LTD.
SIGFÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Ritstjóri.
Utanáskrift til blaSsins:
Manager THE VIKING PRESS LTD.,
853 Sargent Ave., Winnipeg.
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
•'Heimskringla” is published by
The Viking Press Ltd.
and printed by
THE MANITOBA MINER PRESS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 13. NÓV., 1929
Til barnanna okkar—
10. nóv.1929
—eftir—
WAITSTILL HASTINGS SHARP
ritara trúfræðsluðeildar
American Unitarian Association
í dag var “vopnahlés sunnudagur,”
að því er foreldrar ykkar og prestar segja.
Þið, sem eruð tólf, þrettán, fjórtán ára,
brjótið heilann um það, hverskyns sunnu-
aagur þetta geti verið. í dag heyrið þið
til dæmis orðin “ófriðurinn mikli,” og
“11. nóvember, 1918,’’ og “endir barátt-
unnar fyrir lýðræðinu.’’ Og kannske
takið þið eftir því að fólk er venju frem-
ur alvarlegt. Þið sjáið kannske ein-
hverjar mæður, sem bera gullstjömu á
dökka búningnum sínum. Allir í kirkj-
unni eru að hugsa ellefu ár aftur í tím-
ann, til ársins 1918.
En þetta felst í orðinu “vopnahlés-
sunnudagur:
Frá 1914 til 1918 áttu því nær allar
kristnar menningarþjóðir í ófriði. Þrjátíu
þjóðir börðust, skiftar í tvo óvinaflokka
Líf tíu miljón hermanna og $250,000,000,-
000 gengu í súginn fyrir þjóðunum í þess-
um löndum, þessi fjögur ár. Auk þessara
tíu miljón hermanna, er féllu, létust 3,-
500,000 manna, er heima sátu. Það
voru börn og gamlir foreldrar, er skorti
fæði og hita, og dóu af veikindum.
í prússneska ríkinu í Evrópu, dóu
800,000 börn og gamalmenni, af því að
brezk herskip leyfðu ekki skipum frá
Norvegi og Svíþjóð með matvæli til
Þýzkalands. Beinin í börnunum voru
meyr og mörg börn voru tannlaus af því j
að þau urðu að fara á mis við fæðuteg-
undir er byggja upp bein og tennur.
Þúsundum saman helfrusu menn í
snjónum á Rússlandi, eða fórust úr hungri
og þorsta í Suðaustur-Evrópu og Litlu
Asíu.
Hermennirnir gengu ekki í orustur
undir fánum og trumbuslætti, né hleyptu
um á fögrum gæðingum. Þeir grófu
holur og skotgrafir og fólust í jörðu, nema
þegar þeir börðust með byssustingjum. í
fjögur ár höfðust miljónir manna við, og
börðust og dóu, í þessum tveim skotgrafa-
röðum, er náðu jafnhliða frá Englands-
hafi til Alpafjalla. Dag og nótt skutust.
þeir á, yfir 500 feta breitt svæði, er kallað
var almenningur. Við og við stukku
þeir upp úr gröfunum þar sem þeir fólust,
hlupu yfir að skotgröfum hinna hermann-
anna og klipptu sundur gaddavírinn, og
reyndu að drepa þá með hér um bil sextán
þumlunga löngum hnífum, sem festir
voru á endann á riffilhlaupinu þeirra og
kallaðir eru byssustingir. Eða þeir reyndu
að tæta óvinahermennina í smástykki með
sprengikúlum.
AUir þessir hermenn voru kristnir
menn.
Þar voru líka nokkrir Múhameðstrú-
armenn og nokkrir Buddhatrúarmenn og
nokkrir Japanar og nokkrir villimenn frá
Afríku, sem kristnu þjóðirnar kenndu að
berjast á þann hátt.
Hermennirnir vissu ekki nöfn hinna
hermannanna. Hinir hermennirnir
höfðu aldrei gert þeim nokkuð illt. En
þeim var skipað að skjóta hina hermenn-
ina. Stundum brenndu þeir þá lifandi
með eldslöngum. Mjög oft eitruðu þeir
allt andrúmsloftið með skýi af banvænu
gasi, og drápu hina hermennina á þann
hátt. Hermenn beggja aðilja gerðu
þetta. Hershöfðingjar þeirra skipuðu
þeim það.
Englendingar, Frakkar og Ameríku-
menn héldu að þeir hefðu á réttu að
standa. Þeir héldu að þeir væru að verja
lönd sín. Klerkar þeirra og kennimenn
leiddu þá í bæn til Guðs um að hjálpa
þeim til þess að drepa Þjóðverjana.
Hjálpin kom. Meir en miljón þýzkir
menn og piltar voru drepnir í orustum.
Þjóðverjar og Austurríkismenn og
Tyrkir og Búlgarar héldu að þeir hefðu
rétt fyrir sér. Þeir héldu að þeir væru
að verja lönd sín. Klerkar þeirra og
kennimenn leiddu þá í bæn til Guðs um að
hjálpa þeim til þess að drepa Englending
ana og Frakkana og Ameríkumennina.—
Hjálpin kom. Því nær hálf þriðja
miljón franskra, enskra og amerískra
pilta og manna voru drepnir.
Neðansjávarbátar sprengdu stór far-
þegaskip í loft upp með tundursendlum.
Þúsundir manna drukknuðu. Einn dag-
inn sökkti neðansjávarbátur fjórum víg-
skipum nálægt Konstantínópel. Fjögur
þúsund sjómenn drukknuðu.
Fimmtíu og þrjú þúsund piltar úr
Bandaríkjunum voru drepnir í orustu.
Ekrubreiður hvítra krossa marka grafir
þeirra á Fakklandi.
Margar þúsundir hermanna létust af
farsóttum í herbúðunum, eða urðu ör-
kumlamenn alla æfi.
Flugvélar og loftskip flugu yfir borg-
ir og vörpuðu sprengihylkjum á íbúana og
sprengdu heimili þeirra í loft upp.
Listasöfn, fræðasöfn, bókasöfn og
dómkirkjur, mörg hundruð ára gamlar
byggingar, voru brennd upp til ösku, eða
sprengd í loft upp.
Hálf veröldin bjó hinum helmingnum
svo ötullega banaráð í lofti, á jörðu og í
sjó, sem freliast var mögulegt.
Hinn 11. nóvember 1918 gáfust þýzku
hershöfðingjamir upp. Tvö hundruð og
fimmtíu miljörðum dala hafði verið eytt
til þess að drepa þrettán miljónir manna
á fjórum árum. Fallbyssurnar miklu voru
hljóðar. Allir sögðu: “Ófriðurinn er á
enda!”
Móðir sem ber gullstjörnu á búningi
sínum, er kona, sem átt hefir son, er drep-
inn var.
’ Ef þú sérð fullvaxinn mann þurka
tár af augum sér í kirkjunni í dag, þá
sannarðu kan'nske að hann var faðir og
átti einu sinni dreng sér við hlið og von-
aðist eftir að eiga sér son við hlið í elli
sinni.
Nú situr hann við minninguna eina.
Það má vel vera, að þú sjáir einn af þess-
um feðrum í kirkju í dag. Það eru fimm
miljónir af þeim enn á lífi.
(Þýtt úr “The Nation”).
Heilbrigt fyrirtæki
Skattgjaldendur í Winnipeg ættu að
tryggja sér samþykkt aukalaganna um
stækkun gufuhitunarstöðvarinnar.
Þessi stækkun er ekki aðeins í vil
þeim fáu tugum verzlunarhúsa, sem verða
raunverulegir viðskiftavinir gufuhitunar-
kerfisins. Hún er “City Hydro” í hag og
þar af leiðandi öllum skattgjaldendum í
bænurii.
Þegar “City Hydro” kom upp gufu-
aflstöðinni sem varaskeifu, var það
gert með það fyrir augum, að tryggja sig
gegn því, ef orkuleiðslukerfið frá Pointe
du Bois bilaði. “City Hydro” mátti ekki
við því, að það bilaði. Til þess þá að geta
haldið viðskiftavinum sínum, bar nauðsyn
til þess að koma upp gufu-aflstöð, sem
varaskeifu. Leiðslukostnaðurinn jókst
við það um $75,000 á ári, sem voru tölu-
verð byrði á “Hydro,” ef ekkert fengist í
aðra hönd, og mætti vel hafa oröið þess
valdandi að orkuverðið hækkaði.
Galdurinn var að fá þetta fyrirtæki
til þess að borga sig. Ákveðið var að
koma upp gufuhitunarstöð fyrir bæinn,
og árangurinn hefir ótvírætt sannað það,
að þetta var hyggilega ráðið. Þetta ár
borgar gufuhitunin leiðslukostnaðinn vlð
þessa varaskeifustöð. “City Hydro’’ fær
$100,000 í aðra hönd fyrir afgangsorku,
(off-peak power) sem notuð hefir verið
til gufuframleiðslu — tveir þriðju hlutar
gufunnar hafa verið framleiddir af þess-
ari afgangsorku er ella hefði farið til ó-
nýtis. Bærinn fær líka dálítið í aðra
hönd, tim $25,000.
Með öðrum orðum: “City Hydro’’ á
sér nú gufu-aflstöðina, er það þurfti sem
varaskeifu til þes sað tryggja sér orku
þótt Pointe du Bois kerfið bilaði; það hef-
ir markað fyrir $100,000 virði af orku, er
að öðrum kosti færi til ónýtis, og það fær
$25,000 árlega í hreinan ágóða af öllu fyr.
irtækinu. Þessir $125,000 eru peningar,
“gripnir upp úr götunni,’’ auk starfrækslu
tryggingarinnar er fyrirtækið veitir. Þetta
er áreiðanlega hagsýni.
Þegar gufupípurnar voru lagðar, voru
þær hafðar svo stórar, sem þörf gæti nokk
urntíma á orðið, til þess að leiða gufuna
um það svæði er kerfið næði yfir, eins og
siður er fyrirhyggjusamra verkfræðinga.
í fullu samræmi við þá fyrirhyggju var
tala og framleiðslumagn katlanna í vara-
stöðinni takmarkað með tilliti til þess sem
fyrirsjánleg brýnasta nauðsyn krefði.
Fyrir því var séð, að stækka mætti stöð
ina, ef ástæður bæru til. Nú eru þær á-
stæður fyrir hendi. Nú er völ á markaði
fyrir aukna gufuhitun. Aukalögin eiga
að veita fé til þess að fjölga gufukötlunum,
og stækka húsnæði sem þarf fyrir þá.
Þegar búið er að koma þeim fyrir,
eykst leiðslukostnaðurinn, en þá verður
meiri gufa seld til hitunar og meiri orka
notuð. Tekjur “Hydro” af afgangsork-
unni, sem að öðrum kosti færi til ónýtis
í vatninu, er flæðir um afrennslisgáttim-
ar við Pointe du Bois, munu nema um
$200,000. Að sáma skapi mun vaxa
hreinn ágóði af starfsrækslunni.
Jafnvel þegar svo kemur að fullhlaðn-
ar verða orkustöðvarnar við Pointe du
Bois og Þrælafossa (Slave Falls), og það
verður að nokkrum árum liðnum, þá verð-
ur samt not fyrir afgangsorkuna. Tekj-
ur þær, er “City Hydro” renna frá þessari
lind eru hreinustu uppgrip, og stuðla að
því, að auðið sé að halda lágu verði fram-
vegis á rafmagnsorku til ljósa, hitunar og
iðnaðar.
Enn er einn búhnykkurinn ótalinn.
Þriðjungur hitunargufunnar, sem seld er,
framleifid með því að brenna duftmuldum
kolum, er framleiddur eingöngu með því
að nota kol frá Vestur-Kanada. Með
því er árlega komið í veg fyrir innflutning
allmargra þúsunda tonna af Bandaríkja-
kolum, en það er enginn smáræðis hagur
fyrir Vestur-Kanada og landið í heild
sinni.^
Þetta er heilbrigt fyrirtæki fyrir bæ-
inn, og æskileg og ábótasöm viöskiftaráð-
stöfun. Skattgjaldendur Winnipegborg-
ar vinna sér bezt í haginn með því, að búa
svo um hnútana, að hvorki andúð né af-
skiftaleysi ráði niðurlögum þessara auka-
laga.
AF ÍSLENDINGUM SUNNAN
LANDAMÆRA
Hinn 23. október í haust var Ncls G. Johnson
frá Upham skipaður ríkislög'sóknari fyrir Mc-
Henry County i Norður Dakota. Er hann
þriðji íslenzki lögsóknarinn í N. Dakota en hin-
ir eru J. M. Snovvfield frá Cavalier, og Asmundur
Benson í Bottineau.
Mr. Johnson var nefndur til embættisins af
“Board of County Commissioners,” en engir Is-
lendingar eiga sæti í henni. Korriu auðvitað
ailir lögmenn í McHenry County til greina, er
“B. C. C.” ráðstafaði tillögu sinni. Hefir Mr.
Johnson því hlotið embættið eingöngu fyrir hæfi-
leika sína, eins og hinir íslendingarnir. Eru 53
ríkislögsóknarar í N. Dakota. I’rir íslenzkir.
Ibúataia ríkisins mun nú vera um 600,000, en
talið að um 3,000 íslendingar séu þar alls. Er
þá 18 hver lögsóknari i ríkinu Islendingur,
en ekki nema einn Islendingur af hverj-
um 200 manns í ríkimi. Mega Islendinaar
vel við una frammistöðu lögmanna sinna, ekki
síður nú en áður. En eins og kunnugt er hafa
þar syðra í þeim flokki margir ágætir menn
starfað. Magnús heitinn Brynjólfsson var rík-
islögsóknari í Pembína County í mörg ár. Daníel
Laxdal um skeið. P. G. Johnson i Cavalier um
tveggja ára skeið; Guðmundur Grímsson dómari
í 14 ár. Snowfield í sex ár, að yfirstandandi em
bættkstímabili loknu. Benson í Bottineau í 4
ár, að yfirstandandi embættistímabili loknu. Og
Hon. Sveinbjörn Johnson var dómsmálaráðherr t
og hæstaréttardómari.
Hinn nýskipaði ríkislögsóknari er sonur Guð-
bjarts Jónssonar, sem ættaður er frá Akranesi á
íslandi, og konu hans, Guðrúnar (Jónsdóttur?)
ættaðri úr Húnavatnssýslu. Eru þau hjón bæði
á lifi og búsett í Upham, N. Dakota. Annar
sonur þeirra hjóna dvelur í New York, við lækn-
isfræðisnáni; með hjartasjúkdóma sem sérfræð-
igrein.
Því er rétt að bæta við, að nákunnugur mað-
ur syðra, hefir skýrt Heimskringlu frá því, að
þau héruð, þar sem islenzku lögsóknararnir
starfa, séu einna fjölmennust og umsvifamest
héruð í North Dakota. Enda segir hann að
alla þrjá hljóti hver óhlutdrægur maður að telja
i flokk langfremstu, samvizkusömustu og heið-
arlegustu ríkislögsóknara í Nortli Dakota.
1 júlímánuði í sumar bættist nýr
maður í hóp íslenzkra lögfræðinga
í N. Dakota: Gcstur V. Davidson, frá
Garðar. Útskrifaðist hann frá “St.
Paul College of Law,” og var meðal
þeirra er hæst lögfræðispróf tóku, og
stóð jafn framarlega í flokki þeirra.
er leyfisbréf fengu nú í haust til lög-
mannsstarfsemi. Systir hans er ung-
frú Muriel Pansy Davidson, sem mun
vera eini íslenzki réttarritari (Court
Reporter) í Bandaríkjunum og Kana-
da. Hefir hún, eins og Heims-
kringla hefir skýrt frá áður, ef rétt
er munað, verið réttarritari hjá
Guðmundi dóniara Grímssyni, og hefir
nú gegnt því starfi í rúm tvö ár.
Er það ábyrgðarmikið og vandasamt
starf, og hefir Guðmundur dómari
lokið hinu mesta iofsorði á hana fyrir
það hve prýðilega henni færist verk-
ið úr hendi. Hún stundaði skóla-
nám að Garðar og Park River, N.
D., og lauk fullnaðarprófi til starfs
síns á hraðritunarskóla hér í Winni
peg. Þau systkin eru börn Jó-
hanns G. Davíðssónar, sem ættaðuv
er af Fljótsdalshéraði, og konu hans,
Ragnhildar Björnsdóttur, ættaðrar úr
Húnavatnssýslu.
Tveggja landbúnaðarfræðinga ís-
lenzkra, er Heimskringla hefir ekki
áður fengið fregnir af, skal hér að
síðustu geta. Þorstcinn T. Kristj-
ánsson, sonur Mr. og Mrs. Trausta
Kristjánsson að Garðar, er héraðs-
ráðunautur (County Agent) í Pierce
County, N. D., búsettur í Rugby.
Hann útskrifaðist af landbúnaðarhá-
skóla N. D. ríkis í Fargo, og hefir,
að því er kunnugir herma, unnið
síðan mikið og þarft verk, til þess að
kenna bændum í héraði sínu beztu bún
aðaraðferðir, er nú þekkjast.
Thordur IV. Thordarson, sonur
Gríms Thordarson og bróðursonur C.
H. Thordarson rafmagnsfræðings og
verksmiðjueiganda i Chicago, er for-
stjóri útbreiðsludeildar landbúnaðar-
háskóla N. D. ríkis. Nám stundaði
hanji við landbúnaðarháskólann í
Fargo og í Chicago. Hann annast
alla bréfaski ftakennslu (Correspon-
dence Courses) við landbúnaðarhá-
í fullan aldarfjórðung hafa
Dodds nýrna pillur verið hin
viðurkenndu meðul við bak-
verk, gigt og blöðru sjúkdóm-
um, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum lyfja-
búðum á 50c askjan e,a 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto, Ont., og senda
andvirðið. þangað.
skólann, og er það mjög yfirgrips-
mikið ábyrgðarstarf, því þeir erit
margir, er eigi geta komist frá heim-
ilum sínum til skólagöngu og verða
því að nema það, er hugur þeirra
stendur til, með bréfaviðskiftum. Og
er það segin saga, að til slíkrar
kennslu þarf að vanda sem bezt til þess
að hún nái tilgangi sínum.
VINNUMAÐUR, vanur skepnu-
hirðingu getur fengið ágæta vist út
á landi yfir veturinn. Rýmileg kjör
og kaup ef maðurinn er duglegur og
notinvirkur. Spyrjist fvrir á Hkr.
eða skrifið Ben Rafnkelsson, Vogar,
Man.
Gunnar Erlendson
Pianokennari
Kennslustofa: Talsími
684 Simcoe St. 26293
EFLUM WINNIPEG
Greiðið Atkvæði og Kjósið
WEBB
Til Borgarstjóra
Sem Bæjarráðsmenn:
2. Kjördeild: Luce, F. M.; Maybank, Ralph, Roberts,
A. J.
3. Kjördeild: Barry, J. A.; Calof, Rockmil.
1. Kjördeild: Andrews, H. (Bert); Barrowman,
(C. E.) L. F.; Simonite, C. E.
Greiðið atkvæði þeim sem eru í yðar kjördeild: 1, 2, 3,
eftir því sem þér óskið
Sem Skólaráðsmenn:
2. Kjördeild: Milton, W. R.; Warriner, Dr. E- F.
3. Kjördeild: McFarlen, Dr. H. A.; Smith, Dr.
Frank A.
1. Kjördeild: Bowles, A. E.; Manahan, W.;
Thompson, F. G.
WINNIPEG CIVIC PROGRESS ASSOCIATION
Vandamál Winnipegborg- j
ar verða ekki leyst nema i
af framsýnum og skjótráð- [
um mönnum.
Greiðið 1. Atkvæði
Bæjarráðsmannsefni
Ralph
Maybank
í 2. Kjördeild
—Studdur af—
THE CIVIC PROGRESS
ASSOCIATION
MUNIÐ AÐ KJÓSA