Heimskringla - 13.11.1929, Blaðsíða 6

Heimskringla - 13.11.1929, Blaðsíða 6
«. BLAÐSÍÐA HEIMSKRINCLA WINNIPEG, 13. NÓV., 1929 Hinir Nýju <*tvíinnsigluðu,, pakkar halda mjölinu fersku og bragðhreinu í það endalausa Robin Hood EKKEHARD Saga frá 10. öld, eftir I. von Scheffel. kvæðabrot, er hún kunni, til að reka á brott svefninn, er sótti að henni. Síðan hratt Valter svefnhöfganum af augum sér, og bað meyj- una að hvílast, og hélt sjálfur vörð, og leit ýmist til hestanna eða hlustaði eftir hverju hljóði sem honum barst. Og þannig leið nótt- in og aftureldingin kom, og döggin féll mjúk- lega yfir runnana og grasið. Valter gekk þá til hinna dauðu. Tók hann vopn þeirra, brynjur og hjálma, armbönd, sverð og belti, en við hinum glæsilegu klæðum þeirra snerti hann ekki. Síðan tók hann fjóra af hestun- um og klyfjaði með þessum gersemum, setti Hildigunni á bak hinum fimmta, og steig sjálf- ur á bak sjötta hestinum. Og er hann hafði lokið þessum viðbúnaði, reið hann út úr kletta- víginu og skygndist um með hauksnörum aug- um, og hleraði eftir hvort nokkuð hljóð heyrð- ist eða jódynur úr fjarska, en dauðakyrð hvíldi yfir öllu. Síðan riðu þau á stað, Hildi- gunnur á undan, og við hlið hennar stríðs- hestarnir er hlaðnir voru herfanginu. Þá reið Valter einum hinna herteknu hesta, og leiddi sinn eigin stríðshest klyfjaðan gullmun- unum. Þau höfðu aðeins farið nokkur þúsund skref, þegar Hildigunnur, er leit í kring um sig, varð gripin af liræðilegum ótta, því frá fjallshlíðinni sá hún tvo riddara "koma ríð- andi á fleygiferð, og náföl af hræðslu kallaði hún til Valters: “Nú er úti um okkur, þú ást- fólgni lávarður minn! Eg bið þig að flýja.’' Valter snéri sér við og athugaði óvinina. “Eg ætla ekki að hopa fyrir hættunni,” sagði hann. “Ef dauðinn verður ekki umflúinn, er betra að berjast en leggja á flótta með tvær hendur tómar. Tak þú, Hildigunnur, þenna taum og teymdu hinn klyfjaða hest minn. í skógarþykninu þarna muntu fá öruggan felu- stað. í brekkunni ætla ég að bíða komu- manna, og veita þeim riddaralega móttöku.’’ Meyjan hlýddi undir eins skipan Valters, meðan hann óskelfdur dró fram sverð sitt og skjöld. Og meðan Gunnar konungur var enn langt í burtu, hóf hann upp raust sína og kall aði til hans: “Nú fær þú eigi lengur faiið þig milli klettanna, og fitjað upp á trýnið eins og urrandi hundur. Hér á bersvæði bíður þín ný orusta, og skulum við nú brátt sjá, hvort endirinn verður h'kur byrjuninni. Nem staðar og látum oss sjá hvort hamingjan er ennþá leiguþræll þér við hlið!’’ Með fyrirlitning lét Valter sem hann heyrði ekki þessi orð, og ávarpaði Haka: ‘Ó, Haki. þú gamli vinur Haki! Segðu mér hvað því veld ur, að ég sé manninn sem skildi við mig með tárum, koma nú móti mér sem óvin? f sannleika sagt, hugsaði ég eitt sinn, að á heimleið minni myndir þú mæta mér með opn- um örmum, og auðsýna mér gleðiríka gest- risni, og jafnvel fara með mér til ættjarðar minnar. Og er ég ferðaðist yfir erlendar og ókunnar brautir, hugsaði ég ávalt: Ó, að ég væri í Frakklandi, þar sem vinur minn Haki er! Hefirðu gleymt æskjuleikjum okkar, þar sem við með einum hug kepptum áfram að sameiginlegu marki? Hefirðu gleymt vin- áttu okkar? Ó, þegar ég sá ásjónu þína, var sem ég væri gripinn af því öryggi, sem væri ég kominn í námunda við foreldra mína og mitt forna heimkynni. Eg hefi ávalt varð- veitt hina trúlyndu ást rnína gagnvart þér, bæði í konungsgarði og frammi fyrir óvinum mínum, og nú beini ég þeirri bæn minni til þín, að því hverfir frá þessu grimdarverki og gerist aftur minn forni góði vinur. Og gerir þú þetta mun ég lofa þig æ síðan, og fylla skjöld þinn rauðu gulli.” Með dimmum svip og reiðilegum aug- um leit Haki til hans. “Fyrst beittir þú afli og nú ætlar þú að reyna að" koma þér undan með slægð. Tryggð okkar hefir þú rofið. Nú verður þú aÓ fást við mig, því þú hefir gerst banamaður vina minna, og einn af þeim var systursonur minn. Með sverði þínu sendir þú til heljar hið unga fagra líf. Þess vegna erum við kvittir. Eg krefst ekki gulls af þér né vinarhóta, en líf hins dauða systursonar rníns.” Haki stökk af baki hesti sínum, og hið sama gerðu þeir Valter og Gunnar konungur. Á fæti ætluðu þeir að berjast — tveir móti einum. Og sá, sem til þess varð að hefjast handa, var Haki. Með hinum styrka arm- legg sínum kastaði hann spjótinu. Valter var of stoltur til þess að snúast til hliðar svo það misti hans, en hann bar fyrir það skjöldinn, sem það hrökk af líkt og marmarahellu. Þá skaut Gunnar konungur hina, digra askspjóti sínu. Hann varpaði því djarflega, en svo linlega, að það snerti aðeins skjaldarrönd Valt- J ers, og með einum litlum rykk varpaði hann því til jarðar. Þeir gripu til sverðanna í hörkulegri þögn,og Valter bar af sér hvert högg þeirra með spjóti sínu. Blöðin voru of stutt, þau náðu ekki að snerta hann. En allt í einu datt Gunnari konungi fólskubragð í hug. Spjót- ið, sem hann hafði varpað árangurslaust lá nú við fætur Valters, og hann vildi svo gjarna reyna það einu sinni enn. Þess vegna gaf hann Haka bendingu um það með tilliti sínu að hann skyldi sækja fast fram, og um leið og hann sliðraði hið gullhjaltaða sverð sitt, teygði hann sig fram svo lítið bar á. Innan stundar náði hann handfestu.á spjótskaftinu, en í sama bili gerði Valter harða atlögu að Haka, og steig með öðrum fæti ofan á spjótið. Yfir- kominn af undrun og ótta, stóð konungur þar varnarlaus, og hann var að falla í greipar dauðans, þégar Haki sveiflaði sér að hlið hans honum til verndar. Alltaf harðnaði bar- daginn. Valter hopaði hvergi, þó ójafnt væri leikið. Hann stóð eins og björn, sem um- kringdur er af hóp hunda: hann ógnar með sínum hvössu klóm, teygir höfuðið niður og uirar. Ægileg er örlög þess, sem voga sér of nærri. Hann grípur hann í arma sína, og er þeim armlögum sleppir hreyfist ekki fórnar- dýrið meir, og með óttafullu gjammi börfa hundarnir frá. Bardaginn náði hámarki sínu. Á brám hvers bardagamannsins sátu í sannkallaðri eining, reiði, bardagaofsinn og hinn brennandi hiti sólargeislanna. Með æðislegum svip leit Valter í kringum sig eftir-möguleikum til að gera enda á bardaganum eða sleppa frá hon- um. Og hann kallaði til Haka: “Ó, þú hag- þorn-tré, það er þín heitust þrá, að hitta mig og sjá þrek mitt dvína. Nú vil ég þreyta við þig vopnaviðskifti, og þó þú sért mikill jötun, muntu samt hníga til jarðar.” Og urn leið skaut hann spjóti sínu með þeim krafti, að það skar sundur herklæði Haka, og nam odd urinn skinnið, en sakaði ekki frekar, því bolur Haka var gerður af hinu bezta leðri. í sömu svipan þreif Valter sverð sitt úr sliðrum, og vatt sér að Gunnari og veitti honum þvílíkt högg, að af tók fótinn fyrir ofan hné. Hálf dauður hneig Gunnar niður á skjöld sinn, og Haka brá svo við þetta voðaliögg, að fölva sló á ásjónu hans. Valter sveiflaði aftur þeg- ar í stað hinu blóðflekkótta sverði sínu, og myndi hafa veitt hinum særða konungi bana, hefði Haki ekki látið sverðið falla á höfuð sér. Gneistar flugu af hjálmi hans, en hann sakaði ekki, svo vandað og sterkt var verk smiðsins. En sverðsblað Valters molaðist sundur með miklum hávaða, og hrukku brotin víðsvegar um grasflötin og runnana. Þegar Valter sá sitt góða blað þannig að engu gert, fylltist hjarta. hans ógurlegri heift. Hann einhenti meðalkaflanum burtu — þó hann væri úr hreinu gulli og með miklum hagleik gjörð, því hvað gagnaði hann honum nú? En um leið og hann hóf upp spjót sitt varfærnislaust, veitti Haki honum högg á úlnliðinn svo af tók höndina. Með fossandi blóðrennsli féll hann ofan á sandinn, þessi hönd svo dáðrík og sig- ursæl. Þannig særður, með vinstri höndina eina, lét Valter sér hvergi bregða né flótta kcma sér í hug. Með óskældu andliti duldi hann sársauka sinn, og setti skjöldinn yfir hinn blæðandi úlnlið, en greip síðan bugsverðið, sem liann hafði um nóttina í höll Húnanna. fest sér við hægri hlið, til hjálpar á slíkri nauða stund. Með þessu vopni greiddi hann gjöld hefndarinnar. Með því afskræmdi hann and- lit Haka, sem eftir áverkann stóð eineygður með sundurhöggvin vanga og sex tennur brotn ar. Þannig endaði bardaginn. Báðir höfðu þeir mátt hvílast á vopnuni sínum, því alvar- leg sár og kveljandi þorsti knúði þá til að leggja þau niður. Þess vegna, eins og riddurum sæmdi, hættu þeir þeSsum hildarleik, eftir að hafa reynt jafnræði sitt hvað þrek og hugdirfð snerti. Hver þeirra skildi eftir á orustuvell- inum tákn um bardagann: hin góða hægri nönd Valters lá þar nærri, og fótur Gunnars, og ekki langt í burtu sást auga Haka. Tveir af stríðsmönnunum settust niður, hinn þriðji lá á jörðinni. Með blómum og laufblöðum reyndu þeir að stöðva blóðrásina er mæddi þá. Og þá hóf Valter upp rödd sína, og kallaði á Hildigunni, hina óttaslegnu mær. Hún kom og batt sár hetjanna, og Valter sagði: “Um fram allt sæktu oss vatn að drekka, því sann- arlega verðskuldum við það. Berðu drykkinn fyrst Haka, því hann var konungi sínum trúr og hugrakkur í bardaganum; gefðu mér þar næst drykkjarkerið, því ég hefi liðið meir én nokkur annar; og að síðustu gefðu Gunnari að drekka — ekkert afreksverk gerði hann.” Meyjan gerði eins og lávarður hennar bauð, og bar Haka drykkinn. En aðframkom inn af þorsta mælti hann: “Gefðu Valter lá- varði þínum fyrst að drekka, því í dag hefir hann sýnt, að hann er hraustari en ég, já, hraustari en við allir.’’ Þegar sárustu þrautir þorstans höfðu ver - ið linaðar, sátu þeir enn saman, Haki, hinn lundstífi maður og gamli vinur hans í vin- samlegum samræðum. Eft- ir klið og ógang orustunnar, eftir glamur sverðanna og hljómhljóð skjaldanna, sátu þeir saman og drukku glaðir og spaugandi. ‘í framtíðinni, vinur minn," mælti hinn frakkneski maður, “fer þú á hjartarveiðar, en þá verður þú að setja upp leður- glófa, stoppaða með ull, og ef til vill getur það orðið til þess að þú álítir þig hafa enn þá hægri höndina.” “Ha! Og þú verður einnig nú móti öllurn siðum og venj- um, að festa bjúgsverð þitt þér við hægri hlið. Og ef Hildigunnur fellur þér í faðm, verður þú að umfaðma henn ar fagra líkama með vinstri hendinni einungis. Vissulega# verður allt ófimlegt — með verri hendinni unnið eins og máltækið segir—.” Valter svaraði undir eins og sagði: “Ó, hættu ertni þinni, eineygði maður. Márga hirti skal ég leggja að velli, með vinstri armi mínum, en þú — aldrei munt þú framan éta steiktan villigölt. Eg sé þig rangeygðan deila við þjóna þína, og með rang- snúnu augnatilliti svara ridd- arakveðjum. Og þegar ég hugsa um trygglyndi þitt, vil ég gefa þér það ráð, að þeg- ar þú kemur aftur heim, þá biddu um kaldan barnamat úr mjólk og mjöli. Tannlaus mað- ur mun éta slíkan mat með ánægju, og hann mun styrkja hina veiku limi hans. Þannig endurnýjuðu þeir með gamanyrð- um og hlátri, bönd hinnar gömlu vináttu. Síðan báru þeir konunginn, sem kvaldist af sárum sínum, til hests síns, og lyftu honum á bak, og hinir tveir frakknesku menn riðu til baka til Worms, en Valter reið áfram til ætt lands síns. Og þegar hann kom heim var tekið á móti honum með miklum fögnuði og virðingu, og gekk hann brátt í hjónaband með Hildigunni. Eftir dauða föður síns tók hann við ríkinu, og ríkti í þrjátíu ár, landi og lýð til farsældar og framfara. Margar og miklar orustur háði hann eftir þetta, og vann ávalt sigur; óx frægð hans og frami til æfiloka. En penni minn er orðinn svo sljór, að ég fæ ekki skrifað meira. Og göfugi lesari, ég bið þig að taka vægt á þessari bók minni. Eg veit að þessar hendingar mínar eru aðeins daufir drættir þessa merka viðburðar, en ég hefi reynt að gera mitt bezta. Drottni sé lof og dýrð. Þannig endar kvæðið um Valter. 25. KAPÍTULI Síðasta bergmálið og endirinn Þannig endar kvæðið um Valter. — Ein- setumaður vor Ekkehard hefir kveðið ágæt- lega, og kvæði hans um Valter er þess vert að skipa flokk hinna beztu söguljóða, sem kveðin hafa verið út af germönskum þjóðsögn- um. Það hefir borist til seinni kynslóða ó- spilt af hinu eyðandi ryði tímans. Vissulega kveður þar við annan tón, en hjá silkiglófa-skáldunum, er skreyta sín and- legu fóstur með gyltum bókarformum. Hug- móður hetjutímans andar í gegnum það, viltur og ægilegur sem ofviðurshvinur fari um eik- arskóg. Sverðin skellast saman, herklæðin hrökkva sundur, en lítið heyrist af mjúklynd- um orðræðum eða bunandi mælskuflaumi uu guð og alheiminn, um himininn og þesskonai efni. Ógurleg vopna^iöskifti, tryllingslegur hlátur, fornaldar riddaratign í sínu stranga hispursleysi, sönnu, heiðvirðu, þöglu ást, og hinu augljósa hræsnislausa hatri —. Þetta var viðfangsefni Ekkehards. Þess vegna er verk hans þróttmikið og heilbrigt, og stendur við skrauthlið hins gamla germanska skáld- skapar, tignarlegt, stórfenglegt, eins og hinir hertýgjuðu risar sem myndhöggvaralist síðari tíma stilti upp sem verndarvættum við hallar- dyr. Látum þann, sem hinar grófgerðu og næstum heiðnu hugmyndir verka óþægilega á líkt og hrollkaldur hafgustur — sem veldui stundum kvefi og hósta-kjöltri hjá ódúðuðum kuldakræklum —• gjöra svo vel og vera þess minnugan, að Valtersljóð eru skrifuð af manni, sem barðist gegn Húnum. Látum hann einnig taka það með, að höfundurinn skrifaði söguljóð sitt er jöklanæðingur frá Sent is lék um höfuð hans, að hann skrifaði þau í hellinum, mörg hundruð fetum ofar láglendi dalsins, klæddur þar í úlfhéðinn, með stein- hellu fyrir skrifborð og beru fyrir áheyrenda. Það er leitt að hinir gamansömu álfar eru löngu hættir gáskabrellum sínum. Það myndi ekki saka neitt nútíðarskáld, þó ein- hver ósýnileg hönd lyfti því upp frá mahóní- borði sínu, og setti það niður á grænar hlíð- ar Ebenalps. Meðal hæðanna, þár sem Öld- ! ungurinn lítur mikilúðlegur niður á skáldið að fást við yrkisefni sitt, þar sem hyldýpið gín við manni, og þórdunur bergmála frá hamraveggj - j um, giljum og gjám, þar sem gammurinn klýf- ur bláloftið einn síns liðs og stoltlegur. Á slíkum stöðum kveða menn kvæði, sem eru þrungin af hugsun og efnismikil, eða þeir krjúpa til jarðar, yfirbugaðir af iðrun eins og glataði sonurinn, og játa fyrir þessari nátt úrutign, að þeir hafi syndgað. Þessi saga okkar er þegar á enda. Ef til vill væri lesendum mínum kærast, að heyra það um Ekkehard, að hann hefði hlotið, að kvæðinu loknu, friðsælan dauða. Það hefði getað orðið hrífandi endir, að lýsa því, hvern- ig hann, sitjandi fyrir hellisdyrum sínum, star- andi á hið fjarlæga Konstanzvatn, með hörpuna við hlið sér, og handritið í hægri hendinni, hefði liðið út af með sprungið hjarta og brost- in augu. Og maður hefði getað bætt við ein- hverri fallegri líkingu, eins og til dæmis, að söngvarinn hefði brunnið upp af hinni sílogandi snilldargáfu hans, eitthvað líkt og kyndillinn, sem brennur til ösku um leið og hann lýsir og hlýjar. En Ekkehard skildi ekki niðjunum eftir neitt slíkt listrænt ,og grípandi atriði. Að skrifa ekta skáldverk gerir mann hraustan og heilbrigðan. Roðinn óx í kinn- um Ekkehards við erfiðið. Margsinnis fór um hann tilfinning þróttar og vellíðunar, og hann teygði út armana, líkt og hann væri reiðubú- inn að fella úlf eða björn með hnefahöggi sínu. En þegar Valter hans slapp lifandi út úr bardagahættunni rak hann upp gleðióp svo mikið, að við kvað í hellinum. Geiturnar fengu helmingi meira fóður í jötuna sína þann dag en endranær, og hjarðsveininum var mút- að með nokkrum silfurpeningum til þess að fara niður til Sennwald í Vínardalnum, og sækja eina flösku af rauðu víni. Manni var líkt farið þá eins og nú. “Libro completo, saltat scriptor pede læto!” Þegar bókin er á enda hoppar skrifarinn af gleði. Þess vegna sat hann hjá gamla hjarð- manninum í kofanum hans á Ebenalp, og drakk með honum hið gómsæta vín. Síðan greip Ekkehard Alpahornið, steig upp á klett þar rétt hjá, og þeyttj hornið með krafti mikluni í áttina til hinna fjarlægu Hegau tinda. Það var eins og hann vildi, með sigurhljómum, kalla hertogafrúna út á svalir sínar ásamt Praxedis, og heilsa þeim með hlátri. “Ætti ég að koma aftur í þennan heim,” sagði hann við húsbóndann á Ebenalp, “og væri mér leyft að velja um hvar ég vildi lenda, myndi ég ekki kjósa nokkurn annan stað en Öræfakirkjuna.” “Þú ert ekki sá fyrsti, sem bústaður vor hefir heillað,” sagði gamli hjarðmaðurinn hlægjandi. “Meðan Gottskálk var lifandi, heimsóttu hann eitt sinn fimm ítalskir munk- ar og höfðu með sér betra vín en þetta frá Sennwald. Þeir stóðu við í þrjá daga og hoppuðu og dönsuðu svo klæði þeirra sveifl- uðust til og frá sem í stórviðri. Og það var ekki fyr en þeir voru á leiðinni niður aftur að alvörubragur færðist yfir þá. Einn af þeim hélt langa ræðu til hjarðflokka vorra. “Seg ið engar sögur, geitur mínar,” sagði hann; “Ábótinn að Novales þarf ekki neitt að vita um hinn andlega fögnuð vorn!” En segðu mér einn hlut fjallabróðir! Hvað hefir haldið þér húkandi í helli þínum hina síðustu daga?

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.