Heimskringla - 20.11.1929, Blaðsíða 6

(
WINNIPEG, 20. NÓV., 1929
Hin betri tegund verzlunarmanna selur
og mælir með
RobinHoo
FI/OUR
“Peningana
til baka”
Ábyrgðin í hverjum
pOKtt
«. BLAiÐSÍÐA
EKKEHARD
Saga frá 10. öld,
eftir I. von Scheffel.
Eg hefi veitt þér glögga eftirtekt, og séð að
þú hefir verið eitthvað áhyggjufullur. Eg
vona að það hafi ekki verið neinir illir
gerningar gegn hjörðum vorum og hæðum.
Annars—” ógnandi látbragð endaði setn-
inguna.
“Eg hefi ort kvæði,’’ mælti Ekkehard.
Hjarðmaðurinn hristi höfuðið. “Skrifandi,
skrifandi,” mælti hann. “Jæja, það er nokk-
uð, sem ekki nær til mín, og samkvæmt guðs-
vilja mun hinn hái Sentis líta niður til bama-
barna vorra og barna-barna barna og finna
þau ennþá algerlega ókunnug penna og skrif-
áhöldum. Það er ómögulegt að þessar skrift-
ir séu af því góða. Ef maður vill vera líkur
guði verður hann að ganga uppréttur, en sá
sem skrifar verður að sitja með bogið bak.
Og er það ekki gagnstætt boðum guðs? Og
ef svo er, hlýtur það að koma frá djöflinum.
Gættu að þér fjallabróðir. Ef ég hitti þig
einu sinni aftur niðurbældan eins og múrmel-
dýr í hellinum þínum og skrifandi, skal ég
sýna þér að ég er húsbóndi hér á Ebenalp, og
rífa blöðin þín í sundur ögn fyrir ögn, og láta
vindinn feykja þeim út milli furutrjánna. Mað-
ur verður að lifa hér reglubundnu og óbrotnu
' lífí. Eg segi þér satt, að við yiljum ekki hafa
neitt með nein svik eða brögð að gera.’’
“Eg skal aldrei gera þetta aftur,’’ sagði
Ekkehard hlægjandi, og rétti fram höndina.
Gamla húsbóndanum í Ölpunum hafði
hitnað við rauða vínið frá Sennwald.
“í nafni hins hátignarlega Sentis,’’ hélt
hann áfram. “Hvað á það að þýða, að vera
að skrifa niður kvæði? Eintóma fíflsku.
Reyndu að skrifa þáð niður ef þú getur!”
Um leið og hann sagði þetta byrjaði hann
að syngja svo ruddalega og óstilt, að jafnvel
hinu æfðasta eyra hefði ekki verið unt að
greina þar orðaskil.
Á sama tíma sat maður á bezta aldri við
steinborð í laufskála þöktu vínviði, í biskups.
garðinum að Passau við Dóná. Yfir vörum
hans hvíldi einhver gletnissvipur, sem hálfhuld-
ist af dökkleitu skeggi; þykkir hárlokkar féllu
niður undan floshúunni hans„ og hin ^dökku
augu hans fylgdu fast stöfunum, sem hægri
hönd hans setti niður á bókfellið. Við stól
hans stóðu tveir ljóshærðir drengir, og gægðust
kvaldir af forvitni yfir herðar hans. Margar
síður höfðu þegar verið letraðar ferðasögum,
frásögnum um ofveður, hættur og dauða, og
nú var hann að skrifa síðustu blaðsíðuna.
Eftir nokkur augnablik lagði hann pennan
frá, og fékk sér langan og hressandi teig úr
bikar, er hjá honum stóð með ungversku víni.
“Er það búið?" spurði annar drengjanna.
“Það er á enda,” sagði rithöfundurinn.
“Allt búið, sagan um það hvernig það
byrjaði, hvernig það vildi til og hvernig það
endaðí í gremju og sorg.’’
Hann rétti honum handritið, og með fagn
aðarlátum þutu drengirnir tii móðurbróður
síns, biskups Pilgerim, og sýndu honum það.
“Og þú ert líka í því, elsku móðurbróð-
ir,’’ kölluðu drengirnir. Biskupinn reið til
Passau með systurdóttur sinni. Þú ert tvisv-
ar sinnum í því, og hér aftur í þriðja sinn!”
Pilgerim biskup strauk sitt hvíta skegg
og sagði: “Þið megið vera glaðir, elsku systur-
synir mínir, að Conrad hefir skrifað þessa sögu
fyrir ykkur. Þó Doná flytti gull í þrjá daga
og þrjár nætur, gætuð þið samt ekki aflað ykk-
ur dýrmætari auðs en þessa söngs, því hann
segir frá hinum dáðríkustu verkum, sem
nokkuru sinni hafa verið unnin í þessum
heimi.
Á meðan stóð skáidið með Ijómandi ásjónu
undir vínviðnum og bergfléttunni í laufskálan-
um, og starði á hin visnu rauðu blöð, sem
haustvindurinn hafði hrist frá trjágreinunum
niður í hið straumþunga vatn Donár. í hægra
eyra hans hljómaði einhver amarleg rödd, því
á sama augnabliki hafði Ekkehard fyllt tré-
krús með víni og sgði við hjarðmanninn:
“Einu sinni átti ég góðan félaga; betri lags-
mann gæti enginn nokkru sinni átt. Hann
hét Conrad. Ástir kvenna og þessa heims
metorð er fánýti eitt, en til dauðans skal ég
muna, hve mikið ég hefi að þakka okkar gömlu
vináttu. Þú verður að drekka skál hans með
mér, og ég vil taka það fram, að væri hann
hér, myndi hann öðrum frqmar þóknast gamla
Sentis.” Hinn gamli hjarðmaður tæmdi
krúsina sína og sagði: “Fjallabróðir, ég trúi
þér! Hann lifi!' ’
Af þessum ástæðum var hljómur fyrir eyr-
um mannsins að Passau, en hvers vegna vissi
hann ekki. Dunurinn var ekki alveg dáin út
þegar Pilgerim biskup kom. Á eftir honum
kom hestasveinn og teimdi reiðhest, þróttlaus-
ann af elli, og úfinn í háralagi. Og nákvæm
athygli leiddi það brátt í ljós, að hann var
blindur á vinstra auganu. Þrátt fyrir það kink
aði biskup kolli og sagði virðulega:
“Meistari Conrad, það sem þú hefir skrif-
að systursonum mínum til skemtunar skal ekki
látið ólaunað, Hinn reyndi stríðshestur minn
er þín eign.’’
Hálf þunglyndislegt bros kom á varir
Conrads meistara, og hann hugsaði: “Mér er
launað að verðleikum. Hvers vegna gerðist
ég skáld?” En hann sagöi: “Guð launi þér
heira biskup! Eg treysti því að þú gefir mér
nokkra daga burtfararleyfi svo ég geti hvílt
mig eftir skrifið.”
Hann klappaði gamla hvíta hestinum, og
án þess að bíða eftir svari sveiflaði hann sér á
bak. Hann fór vel á hestbaki, var í senn fag-
ur og djarfmannlegur, hvatti hinn ásjálega
fák til valhopps og reið burt.
“Eg skal veðja mínum bezta hauk gegn
tveimur turtildúfum,’’ sagði eldri drengurinn,
“að hann fer Bechelaren, til Margravkastala.
Hann sagði oft: “Eg get eins auðveldlega
minst frú Margravine Gotelinde og hennar
elskulegu dóttur í kvæði mínu, eins og hins
göfuga biskups míns, og þannig gert það líka
að minningu um. þær. Eg veit vel, að þær
munu láta mér í té enn ljúfari þakkir.’’
Á meðan reið meistari Conrad út fyrir vé-
bönd biskupshallarinnar. Hann horfði eft-
ir farvegi Donár með löngunarfullu augna-
ráði, og tók að syngja með fagurri rödd—. Eif
eftir litla stund þyrlaðist rykmökkur framan í
hann, svo augu hans fylltust tárum og söng-
urinn hætti allt í einu.
Erindin, sem hann söng, voru úr kvæði
því, er biskupinn hafði skömmu áður launað
honum svo höfðinglega. Það var söguóður
á þýzka tungu sem hét Niflungaljóð.
* * *
Það smáleið á haustið. Þó að kveldroð -
inn væri bjartari og rauðari en um nokkurn
annan tíma ársins, þá fylgdi honum þó snarp-
ur svali, og íbúar Alpafjallanna 'tóku að búa
sig undir að flytja niður í dalina, því enginn
úlfhéðinn getur staðist haustnæðingana þar
upp í fjöllunum.
Nýfallin mjöll glitraði á öllum fjallatind
um og allir vissu að þann snjó myndi ekki
taka upp fyr en á næsta vori. Ekkehard
flutti síðustu ræðu sína fyrir hjarðmönnun-
um. Og þegar hún var á enda kom Bene-
dicta hálfhikandi til hans:
“Nú eru okkar gleðistundir hér uppi í
fjöllunum á enda,’’ mælti hún. “Á morgun
leggja menn og skepnur á stað til vetrarbú-
staðanna. Hvert fer þú, fjallabróðir?"
Honum var örðugt um svarið. “Öllu
fremur hefði ég kosið að dveljast hér,” mælti
hann.
Benedicta skellihló. “Auðheyrt er það að
þú hefir aldrei dvalið hér uppi að vetrarlagi,
eða þú ætlar þér ekki langa framtíð. Það
væri fróðlegt að sjá þig kaffentann í kofanum
þínum, þar sem frostið læðist inn um hverju,
smugu, skjálfandi eins og espilauf, meðan
snjóskriðurnar hrynja allt í kring um þig, og
með ísströngla um munninn. Og þegar þú
svo kemur niður í byggðina til þess að sækja
vistir, þ’á þarftu að vaða kafdjúpan snjóinn.
í fyrsta spori sekkur þú til hnés, og í öðru
hverfur þú alveg eins og fluga, sem dottið hef-
ir niður í mjólkurskjólu. Nú í sumar höfum
við séð svo margar hagamýs, að það bendir
áreiðanlega á harðan vetur. Eg er þegar
farin að hlakka til löngu vetrarkveldanna þeg-
ar við sitjum umhverfis arninn og spinnum
hör við ljósið af furukyndlinum. Rokkhjólið
suðar, það snarkar í eldinum, og við segjum
ýms kynjafull æfintýri, og öllum góðum
drengjum er leyft að koma og hlusta á. Það
er leiðinlegt að þú skulir ekki vera hjarðsveinn
fjailabróðir, því þá gætir þú líka komið og
hlustað.’’
“Já, það er leiðinlegt,” sagði Ekkehard.
Næsta morgun lágði glaðlynd' fylking á
stað niður í dalinn. Gamli hjarðmaðurinn
hafði búist í sitt fegursta skart, og leit út sem
virðulegur gamall ættarhöfðingi. Á höfðinu
bar hann kringlótta leðurhúu, og yfir vinstri
öxl hans hékk hin fegursta mjólkurbytta, og
haáin skálmaði áfram, og svaraði kveðjum
kúahirðanna með jafn kvellu og snjöllu hói
og unglingur. Á eftir honum komu geitur
Benedictu, mestu spellvirkjarnir í hópnum og
rak hún þær sjálf, og hafði fest nokkrar af
síðustu alpa,rósunum, sem þegar voru tekn-
ar að fölna, í sína fögru dökku lokka. Næst
kom hin stóra skjöldótta Súsanna, drotning
hjarðarinnar. Um háls hennar hékk þung
bjalla, sem var merki um tignarstöðu hennar.
Hún gekk hægt og virðulega, og í hvert skifti
sem einhver önnur belja ætlaði að skálma fram
úr henni, leit hún til hennar svo fyrirlitlegum
ógnunaraugum, að hún hrökk til baka ótta-
slegin. Hægt og seinlega labbaði síðari hluti
hjarðarinnar niður brekkurnar. Og mörg
beljan, sem glefsaði í ostæta grastoppa við
götuna, hvaddi án efa harmþrungin hið safa-
mikla alpagras, sem var svo gimilegt til jórt-
urs.
Griðungurinn bar ein-
fættan mjaltastól milli horn-
anna, og á breiðu baki hans
sat hjarðdrengurinn, og snéri
sér aftur og góndi upp í loftið,
og söng þessa vísu til fjalla-
tindanna:
“Horfið er sumarið, haustleg
er tíð,
hreggbarin fylkja sér ský.
Sofið vel, herrar, í svellum
og hríð
unz sumariö kemur á ný.’’
Sleði, með ýmsum húsbún-
aði og áhöldum hjarðmanna
rak lestina. Smám saman
hurfu hjarðmennirnir, kýrnar
og geiturnar inn í furuskóg-
inn; hinn fjörlegi söngur
þeirra og ómurinn dó út í
fjarska, og hlíðin varð aftur
jafn þögul og einmana eins og
um kveldið, þegar Ekkehard
hafði fyrst kropið á kné fram-
an við krossinn í Öræfakirkju.
Hann gekk inn í helli sinn.
í þessu kyrláta lífi meðal fjall
anna, hafði hann komist í
skilning urn, að einveran er
aðeins skóli fyrir lífið, en ekki
lífið sjálft, og sá, sem sekkur
sér niður í aðgerðarlausa í-
hugun, er týndur og gagns-
laus maður. “Hjá því verð-
ur ekki komist,” mælti hann.
“Eg verða að fara aftur niður
í dalinn. Snærinn er of kald
ur, en ég of ungur til að ger-
ast einbúi.”
“Nú kveð ég þig Sentis, með tignfagra tinda,
sem treystuð minn hug, og sem eflduð rninn
þrótt!
Til heilagrar einveru uppsprettulinda
ég aftur hef þrek mitt og hamingju sótt.
Hér uxu mér vonir á eilífðarvegi,
nú öruggur geng ég í sérhverja þraut.
Eg örmagna kom, þegar eldi af degi
ég ungur og hugrakkur stefni á braut.’’
Hann þreif malpoka sinn og tróð í hann
þeim fáu munum, sem hann átti. Valter-
kvæðið, sem var það dýrmætasta, sem hann
átti í eigu sinni, vafði hann vandlega sarnan
og lagði ofan á í pokann. Hálftæmd blek-
bytta stóð þar á steini. Hann greip hana og
henti henni niður í gilið, þar sem hún brotnaði
í rust. Þríhyrnta harpan hans hallaðist
þunglyndislega upp að þúfu framan við hell-
inn. “Dvel þú hér kyr til þess að rnýkja þeirn
manni einveruna, sem kemur á eftir mér,"
mælti hann. “En láttu ekki óm þinu vera
klökkan eða veikan, því að betra væri þér þá
að vatn drypi ofan af klettinum á strengi þína,
svo að þeir ryðbrynnu, og að jökulvindurinn
blési á þá, og sliti þá! Eg hefi kveðið kvæði
mitt til enda!’’
Og hann hengdi hörpu sína á nagla inn
í hellinum.
í þessu einsetumannslífi sínu hafði hann
srníðað sér öflugan boga, pg í hellinum fann
hann örvamæli og örvar frá dögum Gott-
skálks. Klæddur í úlfhéðinn sinn og búinn
þessum vopnum stóö hann utan við dyrnar,
og leit yfir þennan stað, þar sem hann hafði
eytt þessum gleðiríku vikum. Hann lét enn
einu sinni augun hvarfla frá þessum fjalla-
tindum, sem honum var farið að þykja svo
vænt um, yfir hið sægræna fjallavatn sem
blikaði í sólskininu umlukt skuggasælum
furutrjám. Það var allt jafnfagurt og áður
Steinklappan sem tekið hafði sér bústað með
honum í hellinum, settist ástúðlega á axlir
hans, og breiddi út hina dökku og rauðu vængi
sína, sveif síðan upp í bláloftið, eins og hún
vildi verða fyrst að tilkynna Sentis burtför
einsetumannsins.
Ekkehard tók spjót sitt sér í hönd og
hélt niður hinn kunna brattastíg. Hann
stanzaði einu sinni enn við Ascherkletta, og
veifaði hendinni til gamla bústaðarins, og
sendi þangað kveðjukall, sem endurómaði frá
Kamor og Hohenkasten til Maurwiese, áður
en það dó út í afkyrnum fjallanna.
“Hann getur gert það verulega vel,”
sagði einn hjarðmaður, sem var á leiðinni nið-
ur í dalinn, við félaga sinn.
“Næstum því eins vel og gestasmalinn,”
svaraði hinn, um leið og Ekkehard hvarf á
bak við klettana.
* * ¥
Geislar hinnar upprennandi sólar höfðu í
nokkra klukkutíma leikið um Öræfakirkjuna,
sem eins og yfirgefið hreiður rnændi rauna-
lega niður í dalinn, en fjallapresturinn kom
aldrei aftur.
Umhverfis Konstanzvatnið voru menn að
búa sig undir vínuppskeruna. Eitt fagurt
kveld sat Heiðveig hertogafrú úti í kastalagarð
inum, og hin trygglynda Praxedis við hlið
hennar. Líf hinnar grísku meyjar hafði gerst
erfitt og óþægilegt síðustu vikurnar. Hús-
móðir hennar var oftast í þungu skapi, önug og
afundin. Þenna dag hafði Praxedis ekki get-
að með nokkuru móti fengið hana út í sam-
ræður. Það var dagur hinna kveljandi endur
minninga. j
“Það var einmitt þenna dag fyrir ári síð-
an," sagði Praxedis tómlega,, “sem við sigld-
um yfir vatnið og heimsóttum St. Gall.”
Hértogafrúin svaraði engu.
“Margt hefir nú skeð síðan þá,” ætlaði
Praxedis að bæta við. En þögn húsmóðurinn-
ar olli því að orðin dóu á vörum hennar. “En
hefir mín göfuga húsmóðir heyrt,” tók hún
aftur til máls eftir dálitla þagnarstund, “hvað
menn segja um Ekkehard?”
Heiðveig hertogafrú leit upp, og um var-
ir hennar fór dálítill titringur. “Og hvað
segja menn?’’ spurði hún kæruleysislega.
“Herra Spazzo hitti um daginn ábótann
frá Reichenau," sagði Praxedis, “og hann
sagði: ‘Hefir þú heyrt hinar síðustu nýungar?
Ölpunum hefir hlotnast mikill heiður. Sentis
tindar kveða við af hörpuslætti og skáldakvaki.
Nýr Homer hefir sezt að þar uppi, og ef hann
aðeins vissi, í hvaða helli menntagyðjurnar
dveldu, gæti hann stjórnað dansi þeirra líkt og
Apollo frá Cynthus.’ Og þegar herra Spazzo
hristi höfuðið og sagði: ‘Hvað kemur mér það
við?’ svaraði ábótinn: ‘Öað er enginn annar en
hann Ekkehard þinn. Fregnin kom til okkar
frá klausturskólanum að St. Gall!’ Og herra
Spazzo svaraði hlægjandi: ‘Hvernig getur
hann ort og sungið? Hann, sem gat ekki
éinu sinni sagt sögu.’ ’’
Hertogafrúin reis á fætur. “Segðu ekki
meira,” mælti hún; “Eg vil ekki heyra neitt
frekar um þetta mál." Og með hendinni benti
hún Praxedis að fara. Og hin gríska mær
dró sig hugdöpur í burtu.
En frú Heiðveig hafði ekki látið í ljósi
það„ sem í hjartanu fólst. Hún gekk að garð-
veggnum og tók að stara til svissnesku fjall-
anna. Það var komið rökkur, og grátt og
þykkt skýjabelti hafði lagst yfir roðabjarma
sólarlagsins, sem sást aðeins niðurundan því
í titrandi geislagliti sínu. Hjarta hennar
glúpnaði við það, að sjá hina hlýju geisla
hverfa af yesturhimninum og deyja. Hún gat
ekki litið af fjallinu Sentis — henni virtist sem
himininn opnast og englar stíga piður á tinda
þess, og líða síðan upp aftur með rnann í auð-
þekktum munkakufli — og maðurinn var ná
fölur, liðið lík, og skær og fagur geislabaugur
umlukti þessa loftför.
En Ekkehard var ekki dáinn. Allt í einu
hrökk hertogafrúin upp úr hugleiðingum sín-
urn við lágt þythljóð, og er hún horfði rann-
sóknaraugum yfir klettóttu hlíðina, þar sem
fanginn hafði eitt sinn sloppið á burt, þá kom
hún allt í einu auga á einhverja ógreinilega
vofu, sem hvarf út í rökkrið. Það var ör sem
féll við fætur hennar. Hún tók upp þessa ein-
kennilegu sendingu. Auðséð var að hún var
ekki kominn frá neinni fjandmanns hendi, því
þunnu bókfelli var vafið þétt um skaftið, og
um oddinn var sveigur af viltum fjallarósum.
Hún rakti upp bókfellið og bar kensl á rit-
höndina. Það var Valterskvæðið. Framan
á var skrifað með rósrauðum stöfum: “Kveðja
til hertogafrúarinnar í Svabíu.” Og þar neð-
an undir orð Jakobs postula:
“Sæll er sá maður, sem stenzt freisting-
una.
Hin stolta kona draup höfði og grét sár-
an.
HEIMSKRIhÍGLA