Heimskringla - 24.12.1929, Qupperneq 3

WINNIPEG, 24. DES., 1929
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSlÐA
V.
SumariS, sem Jónas fer utan í
fyrsta sinni, markar tímamót í kveS-
skap hans. --- Hann er nú allt í
einu kominn fjarri ættlandi sínu. —
Hann sér þa'5 nú aSeins i draumum
smum og elskar þaS nú enn heitar en
áSur. Hann er korninn úr fábreytta
þorpinu á Seltjarnarnesi til borgar-
ínnar, meS mannfjölda hennar og alls-
kyns tækifærum, glaumi og skarkala,
visindum, skáldskap og veraldarlífi.
Hann drekkur djúpan teig af öllum
lindum hennar. Hann finnur nú
sterkar en áSur andvara hinnar róm-
antísku stefnu — hann kynnist nú
fyrst og fremst hinum þýzku skáldum.
Og hann heyrir gnýinn af frelsishreyf-
inigu þeirri sem hafin var meS júlí-
byltingunni á Frakklandi 1830.
Allt þaS, sem nefnt var, kemur fram
i kvæSum hans. Formgallar þeir,
sem fundnir verSa á kvæSum hans áS-
w, hverfa. KveSskapur hans auSg-
ast aS háttum og hugsjónum, sjón-
deildarhringurinn víkkar. SjáiS,
bversu nýir bragarhættir þyrpast nú
fram!
Vér sjáum fornhættina, sem nú eru
orönir öruggir og stílhreinir. Auk
þeirra, sem áöur voru nefndir, koma
nýir til. Tögdrápulagiö, létt og
fjaöurmagnaö, eins og dansmær.
Sofinn var þá fífill
fagur í haga,
mús undir mosa,
már á báru....
Dróttkvætt kemur fram í nýrri mynd
(lengt um eitt atkvæSi, vísan fjórar
línur), en svo mjúkt aS þaS er nærri.
l>ví ókennilegt:
Ungur var ég og ungir
austan um land á hausti
ilaufvindar blésu ljjúfir,
lék ég mér þá aö stráurn.
Enn fleiri fornhátta afbrigöi koma
fyrir, sem of langt væri upp aö telja.
—Þá koma suörænir hættir, hlýir
■eins og sumargola:
Sonetta meö yndisþokka margra
alda fágunar:
Nú andar suörir sæla vindum
þýöum.................
Terzína, marglit flétta, sem aö öllu
sjálfráSu endar aldrei:
Skein yfir land sól á sumardegi...
!Stanza, svipmikil og tíguleg:
Þar sem aö áöur akrar huldu völl,
Hrá GRÁVARA Keypt
Vér kaupum grávöru sem hér seglr:
HED FOX »60.00 .1 «LF ----«51.60
M>'K ....«35.00 || RACCOON #20.00
•'VVX ...#75.00 I SAFALA . . #38.00
SEND of prices TO
S. FIRTKO—426 Penn. Ave.
HlttsbnrBh, Penna. U. S. of America
ólgandi Þverá veltur yfir sanda......
Elegia, lygn og tær eins og berg-
vatn:
ísland farsælda-frón
og hagsælda hrímhvíta móSir.......
Redondilla:
SáuS þiö hana systur mina
sitja lömb og spinna ull?
Fyrrum átti ég falleg gull;
nú er ég búinn aS brjóta og týna.
Hjá Heine lærir Jónas tvo hætti.
Fyrst og fremst eftirlætisibrag
Heines:
Og undir noröur-ásnum
er ofurlítil tó,
og lækur líöur þar niöur
um lágan Hvannamó.
Hitt er spanska rómanzan (rímuS
hjá Jónasi) :
HáriS sítt af höföi drýpur
hafmeyjar í fölu bragSi;
augum snéri hún upp aö landi
og á brjóstiS hendur lagöi.
Þetta eru frægustu hættirnir, sem
fyrir koma hjá Jónasi, en marga
fleiri notar hann á þessum árum.
Þeim er öllum sameiginleg mýktin.
Eftir förina út yfir hafiS fjölgar
líka viöfangsefnum Jónasar. Hann
yrkir enn samsætiskvæöi (en þau eru
enn innblásnari en áöur) og erfiljóö.
En svo koma ættjaröarkvæöin, eins
og viS var aS búast, þar sem hann er
svo fjarri íslandi á vori frelsisbarátt-
unnar, kvæSi til þess aö vekja og
hvetja þjóöina — og þá vitanlega meS
því aö setja hinni sljóu kynslóö
fyrir sjónir dýrS fornaldarinnar, aö
rómantízkum hætti. Hann yrkir mik
iö af náttúrulýsingum (Gunnarshólmi,
FjalliS Skjaldbreiöur og önnur ferSa-
kvæöij, lofsöngva um sólina (Sól-
setursljóö) og islenzkuna (Astkæra,
ylhýra máliS). — Maöur úti á ís-
landi yrkir heldur ófimlegt kvæöi um
konu í Noregi, sem veröur úti —
þaö særir smekk Jónasar, og hann
kveSur um þetta formfagra ballödu:
“Fýkur yfir hæöir” (undir bragar-
hætti Schillers á ljóbi Theklu í Wall-
enstein “Dunar í trjálundi” — þýö.
Jónasar, — hátturinn þó notaöur áö-
ur af Bjarna Thorarensen). Hann
yrkir viökvæm dýraikvæöi (Grátitl-
ingur, ÓlhræsiS) og kristallshreinar
barnavísur (SáuS þiö hana syetur
mína, HeiSlóarkvæSi). — HáSkveS-
skap sínum heldur Jónas áfram, en
hann verSur margbreytilegri. Nú
bærist skopstælingin viö — þaö eru
einkum rímurnar, sem hann hefir aö
skotspæni. Nú kemst Jónas i kynni
viö hinn fyndnasta og andríkasta höf-
und sarutíöarinnar, Heine. Þar
kynnist hann hinu rómantízka háöi,
tvísæinu, þar sem draumurinn og
Um goðastjórn
í síöasta hefti EimreiSarinnar birt-
ist grein eftir Guðm. próf. Hannesson,
sem hann nefnir Goöastjórn, og fjall-
ar um endurbætur á stjórnarfari voru.
Af því að þeir menn eru ekki á
hverju strái meSal vor, sem nenna aS
hugsa um og benda á umbótatillögur
í þessu efni, þá er þaS ekki úr vegi aS
fer djúp • viSkvæmni og meinleg lít-
ilsvirSing, tár blikar í augum meöan
glott leikur um varirnar. Ágætt
dæmi um þetta má nefna úr Heine.
Hann yrkir fylkingu af ljóSum unt
ást sina og ástarsorg, og niöurstaSan
verSur loksins:
O, König Wiswamitra,
o, "telch ein Ochs bist du,
dass du svo viel kaempfest und bues-
sest,
und a’les fuer eine Kuh.*
I kvæöum Jónasar ber ekki alls--
kostar mikiö á hinu rómantízka, tví-
sæa háði, en þó kemur þaS fyrir i
hinunt síSari kvæSum hans og þýðing-
urn, en sýnu meira í bréfum hans
og brotum. — Um samband Jónasar
og Heines skal ekki rætt frekar hér,
en þaö er skemtilegt efni, sem kast-
ar ljósi á skapferil Jónasar.
VI.
I upptalningu minni á háttum Jón-
asar eftir hina fyrstu brottför hans
af Islandi, hefi ég ekki litiS á þaS,
hvort þeir koma fram seint eöa
snemma á árunum eftir 1832. Þetta
kentur af því, aö allan þenna tíma er
formiS þaS sama hjá honum. Ef
nokkurs væri þar viö aS geta, þá er
þaS, aö vera má, aö hættir Heines
séu honum tiltækastir á síöustu ár-
um. En aS efni og efnismeSferS
hyg'g ég aftur á móti, aö finna megi
breytingu á síöustu árum hans. . Ef
ætti aS kenna þetta tímabil viS nokk-
uö, þá væri þaö helzt raunsæi og
klassicismi. HvaS ég á viS meö
þessu mun brátt koma í ljós.
ÞaS er ekki efi á, að þunglyndi
Jónasar hefir fariö vaxandi hin síöari
ár, og kemur þaö greinilega fram
i ljóðum hans. Aöur féll enginn
skuggi af raunum hans inn í sólheima
fegurðarinnar, skáldskapinn. Nú
verða þeir fleiri og fleiri. Hann
barmar sér nærri því aldrei og er
alltaf karlmenni. En í fjölmörgum
hinna síöustu kvæSa hans er hin
þurtga undiralda sársaukans.
En svo eru önnur kvæöi, þar sem
honum hefir tekist alveg aS drottna
yfir sársaukanum, og þar kemur fram
þaö, sem ég kenndi viS klassicisma.
I því oröi er oft fólgin hugmyndin
um hina grisk-rómversku fornöld. en
þaö getur líka táknafc þann anda,
þaS horf viB hlutunum, sem er skylt
aS einhverju grísk-rómverskum anda.
Klassicismi er þvi um fjölmörg atr-
iði ólíkur eSa jafnvel ands'æöur róm-
antíkinni. Rómantíkin hefir mætur
á fjarlægSinni, rökkrinu, gruninum,
einstaklingnum, gefur tilfinningunitm
og ímyndunarafli lausan taum. Klas-
sicsmi metur meira nándina, vissuna„
birtuna, hiö sammannlega, vill skorSa
ástríöurnar í ströngu formi.
I öllúm hinum beztu kvæSum Jón-
asar, nema þá helzt ástakvæðum hans,
ber mikiS á klassiskum anda — sum
rómantízk einkenni eru þar ekki til,
svo sem ástin á tunglsbirtu og rökkri.
En í mörgum hinum síSustu kvæSum
hans sigrar hinn klassiski andi aS
fullu, svo aö þaS er ekki eftir snef-
ill af rómantík. Vér fáum ljósar,
skarpar, raunsæar, svalar lýsingar á
þjóölífi (Sláttuvísur, Formannsvísur)
eða þá staöalýsingar:
Ömurlegt allt mér þykir
útnorSur langt i sjá;
beinin hvítna þar beggja
bræöranna klettinum á.
ÞaS mætti vel likja kvæöum sem
Gunnarshólma viS málverk, þessi
kvæSi eru rismyndir (reliefs) í grísk-
um stíl, úr hvitum, svölum marmara.
—Lesb. Mbl.
þýöingu Hannesar Hafsteins:
Þú vesalings Hallur á Hamri,
hræðilegt naut ert þú,
aö þú skulir þjást svona mikiS
Og þaö fyrir eina kú.
geta aö nokkuru hinna nýju tillagna
i G. H. í hinu víðlesnasta blaSi lands- |
! ins, svo aS þeir fari ekki meS öllu '
fram hjá þeim mönnum, sem ekki
eiga þess kost aS sjá Eimreiðina. j
Höfundur bendir á, aö þingræöis-'
stjórnin sé á fallandi fæti, og ekki |
færri en 8 liind í NorSurál funni hafi j
þegar varpaS henni fyrir borS, og
harSstjórn og einveldi komiö í ?taS-
inn. Rekur höf. svo í stuttu máli
aöalgalla lýöræSisins eins og því er
nú háttaS : Þingmennirnir eru flokks-
menn, stjórnin flokksstjórn ; þjóðin'
ræður litlu og kjósendurnir eru IítiS
annaS en taflmenn, sem foringjarnir
flyjta fram og aftur í taflinu um völd-
in. MeS þessu móti skiftist þjóðin
i fjandsamlega flokka, sem gera þaö
sem þeir geta til þess aS troöa skóna
hver af öörum. Skæðustu vopnin
í þessari styrjöld eru blöðin, sem
ala á flokkshatri og stéttarríg, og
mútur, sem kallaðar eru styrkir til,
einstakra manna, stétta eöa héraða,1
stundum embætti eða efling atvinnu- !
veganna. Kjósendur eru venjulegast
keyptir meö fögrum loforðum, en
þingmenn eru milli steins og sleggju;
Annars vegar eru kjósendurnir, sem
heimta mútur, en hinsvegar flokksfor-
ingjar sem heinita skilyrSislausa
hlýðni viS flokksagann. Stjórnar-
fariS verður næsta ótryggt og er
minnst vonum varir er stjórnin oltin
úr sessi og ný stjórn sezt að völdum.
er rífur niður verk fyrirrennara síns.
Og hver er orsök til alls þessa?
Framar öllu ööru kosningarnar, seg-
ir höf. Frá þeint stafar flokkadrátt-
urinn, fjáreyðslan og spilling blaSa,
kjósenda, þings og stjórnar. Þetta
er deginum ljósara, því aö allir
þekkja, aS öfgar og æsingar stjórn-
málamannanna miöa aö því einu, aS
ná í atkvæöi viS næstu kosningar.
Þaö er engum efa bundiö, aS þess-
ir og fleiri gallar þingræöisins eru
svo miklir og háskalegir, aS bráSra
umbóta er þörf. Sennilega er þing-
ræðisstjórnin aS öllu samantöldu lé-
legasta og óviturlegasta stjórnskipu-
lag, sem fundist hefir. Þvi meiri
nauösyn er á því aS svipast um eft-
it heppilegum úrlausnum vandamáls-
ins. Ný ráö og bendingar veröa aS
sameina þaö tvennt, að vera fram-
kvæmanleg og fólkinu aS skapi.
Þannig væri árangurslaust aö benda
á ráö eins og afnám kosningaréttar,
því að almenningur myndi ekki vilja
lita viS því. — Höfundur hefir því
miöað tillögur sínar viS þessi stjórn-
armiS, en tillögur hans eru á þessa
leiS:
“S’kipulag þaS, sem hér segir frá,
mætti ef til vill kalla goðastjórn, þó
frábrugSin sé hún aS mörgu goða-
stjórninni fornu. Hér eru aSeins tal-
in megin atriðin og öllum aukaatriS-
um sleppt, því á þann hátt verSur
máliS ljósast. Þau eru þessi:
A) Til stjórnbóta horfa:
1. Landinu er skift i einmennis-
kjördæmi, eSa goöorö.
2. I hverju kjördæmi er kosinn
goði (þingmaður). og er þaö æfi-
kjör nema út af beri.
3. GoSar skipa þing, en þingheim
ur, (sameinaS þingj stjórn.
4. Ef 3 menn stjórna, svo sem nú
er, fer einn úr stjórn á þriggja ára
fresti, en þing kýs annan i hans staS.
Endurkjör er leyfilegt, en til þess
þarf tvo þriðju atkvæða.
5. Ef tveir þriöju þingheims lýsa
vantrausti á einhverjum stjórnenda,
gengur ihann þegar úr stjórn.
B) Til rcttarbóta fyrir kjósendur
horfir:
6. Hverjum kjósenda er heimilt
aö segja sig úr þingi meö sínum hér-
aösgoSa og í þing meö öörum goöa,
sem situr á þingi. Ursögn sína sendir
hann dómstjóra Hæstaréttar, en ekki
fær hún gildi fyr en ár er liðið, og
kjósandinn hefir meö öðru bréfi til
dómstjórans lýst því yfir, aB sér hafi
ekki, viS ársathugun, snúist hugur.
—Dómstjórinn er bundinn þagnar-
skyldu um nöfn kjósenda.
7. A hverjum áramótum tilkynnir
dómstjórinn goSunum hve marga
þingmenn þeir hafa mist eSa unn-
iS.
8. Atkvæðaþungi hvers goöa á
alþingi fer eftir tölu kjósenda hans.
Hafi fullur helmingur kjósenda lands-
ins sagt sig í þing með einum goSa,
ræöur hann aS lögum úrslitu allra
þingmála.
(Frh. & 7. sí8u)
veruleikinn rekast á, þar sem saman
TIL ÍSLANDS 1930
Símatilkynning er nýkomin frá aðaiskrifstofu Canadian
Pacific í Montreal að hið ágæta
"SS MEUTA” (15,200 TONN)
hafi verið valið til þess að flytja þá er fara til íslands að
ári á vegum hinnar opinþeru hátíðarnefndar íslendinga
Siglt Frá Montreal kl. 10 f.h. 11. Júní
Nefnd yðar, er þessu hefir nú fengið ráðstafað vill brýna
fyrir yður, að—
Sérstök lest er fengin frá Winnipeg til Montreal.
Sérstakar skemtanir verða um borð á lest og skipi.
Svo margir hafa nú tryggt sér far með niðurborgunum, að
enginn efi er á því að ferðin verður hin veglegasta.
Sérstök vildarkjör hafa fengist meðan dvalið er í Reykja-
vík—$52.8Ö í 14 daga að meðtöldu fæði og húsnæði.
Fulltrúi nefndar yðar, sem nú er staddur í Reykjavík, er
að semja um aukaferðir um landið fyrir heimfarendur aö
lokinnl hátíðinni.
Eftir kaupum á farbréfum, upplýsingum og öllu aðlútandi
ferðinni snúi menn sér til—
W. C. Ca9ey, General Agent, Can. Pac.‘ Steamships.
R. G. McNeillie, General Passenger Agent,
Canadian Pacific Railway, eða
J. J. Bildfell, formann8 Heimfararnefndarinnar,
708 Standard Bank Bldg., Winnipeg.
Canadían Pacific
Sama Atlætið — Canadian Pacific — Á Sjó og Landi
NAFNSPJOL D
DYKR8 A CLBANERS CO., LTD. \
grjöra þurkhfeinsun samdœ^urs
Bseta og gjöra viö
Sfml S7061 Winnipea.
a. Man. |
Björgvin Guðmundson
A. R. C. M.
Teacher of Musác, CompositieM,
. Theory, Counterpoint, Orch««-
tration, Piano, etc.
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
|DH. #. G. SIM PSON, N.D., D.O., D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
| Suite 642-44 Somerset Blk.
jWINNIPEG —MAN.
555 Arlington St.
SIMI 71621
Jacob F. Bjarnason
—TRAN SFER—
BMfKage aad Faraitare M«tíd|
CON ALV ERSTONE 8T.
SIMI 71 888
E* útveira kol, eldlvií mm%
lannjjörnu verTSl, annaat fluln- |
ina fram or aftur um bseinn.
A. S. BARDAL
Helur llkklatur og ann&st um útfar-
lr. Allur útbúnatSur sá bezti.
Rnnfremur telur hann allskonar
mlnnisvarba og legstelna.
«4S SHERBROOKE ST.
Phooei 66 607 IVINNIPKG
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Blda
Skrifatofusiml: 23674
Stundar aérstaklagra lungnaajúk-
dóma.
Er atS flnna á akrlfatofu kl 10—11
f. h. 08 2—6 e. h.
Helmill: 46 Alloway Ave.
Talilml t 331CM
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard—
DR. A. BLðNDAL
«02 Medical Arts Bld#.
Talslmi: 22 20«
Stundar sérstakle#a kvensjúkdðma
og barnasjúkddma. — A5 hltta:
kl. 10—12 t. h. og S—5 e. h.
Helmllt: #06 Vlctor St. Slml 281S0
DR. B. H. OLSON
216-220 Medleal Artl Blds.
Cor. Qraham and Kennedy 8t.
Phone: 21 834
VIBtalstlml: 11—12 o# 1___6.S0
Hetmlli: 921 Sherburn St.
WINNIPEO, MAN.
' m ■ ')RRo<#»<>4#R<'a#B'i4—i>^X’<#x>A^o4Wao^Ro^
Talefmlt 28 888
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
•14 Someraet Block
Portafe Areaue WINNIPEO
Björg Frederickson
píanókennari
byrjar aftur kennslu 4. sept.
Nemendur búnir undir próf.
Phone 72 025
Ste. 7, Acadia Apts.
1
Mrs. B. H. Olsonj
TEACHER OF SINGING
5 St. James Place Tel. 35076
TIL SÖLU
A ODtRU VEllöl
“PUHINACE" —bee»l vttlar og
kota “furnaoe” lltltl brúkafl, ar
tll sölu hjð. undhrrttuHum.
Gott tœktfeerl fyrlr félk út 1
landl er bseta vllja hltunar-
4hbld 4 helmlllnu.
GtiGDMAN & CO.
786 Toronto S«. Stml 28847
MESSUR OG FUNDIR
( kirkju Sambandssafttaðar
Messur: — á hverjum sunnudegi \
kl. 7. e.h.
Safnaðarnefndin: Fundir 2. og 4.
fimtudagskveld í hverjum
mánuSi.
Hjálparnefndin’. Fundir fyrsta
mánudagskveld t hverjum
mánuSi.
Kver.félagið: Fundir annan þriBju
dag hvers mánaSar, kl. 8 aö
kveldinu.
Söngflokkurinn'. Æfingar á hverju
f imtudagsk veldi.
Sunnudagaskólinn: — A hverjutn
sunnudegi kl. 2.30—3.30 e. h.
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFANSSON
Islenskir lögfrceðingar
709 MINING EXCHANGE Bldg
Sími: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur aö Lundar,
Piney, Gimli, og Riverton, Man.
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL AHT8 BLDQ.
Hornl Kennedy of Gr&h&m
Stundar elDgðnfu Dufaa- eynia-
nef- og kverka-ajöVdðmi
Er &« hitt& frá kl. 11—12 f. k.
02 kl. 3—6 e. h.
TaUlmli 21834
Helmill: <88 McMlll&n Ave. 42881
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lógfroeðingur
702 Confederation Life Bldg.
Talsími 24 587
Telephone: 21613 J. Christopherson, Islenzkur Eögfrceðingur 845 SOMERSET BLK. Winnipeg, :: Manitoba.

MARGARÉT DALMAN TEACHKR OF PIANO 834 BANNINO ST. PHONE: 26 420
■
| DR. C. J. HOUSTON DR. SIGGA CHRISTIAN- SON-HOUSTON GIBSON BLOCK Yorkton —:— Sask.

Ragnar H. Ragnar Pianokennari Phone 34 785 —Kennslustofa— 693 Banning Street
I
E. G. Baldwinson, L.L.B. LðffrnlHnfur Resldence Phone 24206 Oíftcr Phone 24863 708 Mlnlnf Kxckanf* 35« Maln 8t. WINNIPEQ.
»
100 herbercl met eB& 4n hs#s SEYMOUR HOTEL verB sann#jarnt Slml »411 C. 8. HUTCHIIOR, ,1(1.11 Market aai Ktn* at., Wlnnl#*c — Maa.