Heimskringla - 20.08.1930, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL
Men’s Suits Dry H
Cleaned & Pressed^ I »UU
(Cash and Carry Priee)
Delivered, $1.25
Buttons Tightened, Replaced
and all Minor Reparirs Free
DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL
Ladies’ Plain Silk P 4 AA
Dresses Dry Cleaned^ I aUU
& Finished
(Cash and Carry Pricei
Delivered, $1.25
Minor Repairs Free
XLIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN , 20. AGírST 1930.
NCrMER 43
Lundúnamótið
Á rökstólum sitja nú sérfróðir menn
— Við sjerrí og allskonar krásir —
Að ræða’ um þá nýung, hvort ráðlegt sé enn,
Að rýmka um stórhöfin, allir í senn,
— Bn býsna’ eru herrarnir hásir.
Loftið á Englandi’ er eitthvað svo hrátt
Og útsynningsgjarnt þar við hafið,
Að byrji þar nokkuð af annari átt,
Þá eiga nú raddfæri mannanna bágt;
En vitið um tungurnar vafið.
Með stórflota’ á höfninni er herrunum skýrð
Sú hugsjón er þjóðirnar flíka.
Því bryndrekar minna’ á þá deyjandi dýrð,
Sem drottnarnir óttast að skuli nú rýrð,
— Og gruna’ að þeir lækki þá líka.
Þó skilst mér, þeir afleggi, helzt núna í haust,
Við harmstunu skerandi sára,
Það hrip, er með Dewey í bernskutíð brauzt;
Með bæn síðan leggi það smurt upp í naust,
— Þá tveim sinnum tuttugu ára.
Þótt viti nú flestir að flotar á sjó
Sé feigðarmark líðandi tíða,
Þeir sleppa’ ekki glatt þeirri kúgunar kló,
Sem kjarkinn og lífið úr fólkinu dró,
Unz ósigur alveg þeir bíða.
En loks, þegar biikandi loftskarinn frár
Og lyfjaher þjóðanna stækka,
Að leikspilum kónganna dregið mun dár,
Því drekinn á hafinu virðist svo smár,
Og liðsmenn að fleytunni fækka.
En munurinn liggur þá mestur í því,
Að morðtólin eflast og vaxa:
Að þar sem að áður var eldur og blý,
Er eitur, sem breiðist um jörð eins og ský,
Þar heldæmdir fjörviðir flaksa.
Eins lengi’ eins og sálin er metin á mynt,
Og manndáð í titlum og “orðum’’,
Fá höfðingjar jarðar sín helvíti kynt,
Og heimskingjann svanga með loforðum ginnt
Að lifa á lög-gylltum morðum.
En eitt sinn mun heimurinn villast á vit,
Sem vekur upp h.ugsun þ'ess ríka;
Því auð-sveðjan á sér í bakkanum bit,
Er bol-ristir alla, sem dáðu’ hennar glit,
— Og aumingja eigandann líka
í skólunum heyrist að mannætu-mennt
Sé misskilin aðferð til frama.
En hins vegar aftur er okkur þó kennt,
Að ákveðin framför nú heimti það tvennt,
Að eta’ upp hvern annan og lama.
En úrlausnin kemur þó, sýnist mér, senn,
Því sjálfselskan halda mun velli.
Og til eru ennþá þeir munvitru menn,
Sem máske fá séð við þá ráðgátu enn,
Að seinast það sjálfa þá felli.
P. B.
Fyrsta útborgunin á hveiti í sam-
lögunum í Canada, er fullyrt að verði
70 cents fyrir mælirinn á þessa árs
hveiti (1930).
Þetta verð á auðvitað við No. 1
Northern hveiti í Fort William. Er
það sama verðið og fyrir hveiti árs-
ins 1929 hefir verið borgað síðan í
júlí í yumar. Þó þetta hafi ekki enn
venð kunngert af forseta samlags-
ins, A. J. McPhail, er fréttin talin á-
reiðánleg, og bankarnir, sem áður
kröfðust meiri tryggingar fyrir þess-
ari utborgun, kváðu á fundi samlag-
anna nú hafa gengið að þessu.
Af hveiti frá árinu 1928 er talsvert
enn óselt. Og af 1929 uppskerunni
þeim mun meira. En salan á því
hveiti er ábyrgst af fylkisstjórnun-
um í þremur vesturfylkjunum, eins
og kunnugt er. Sjá bankarnir eða
lánsstofnanirnar sér þar því borgið.
Þess vegna fóru þeir nú einnig lengi
fram á, að nokkuð af þessa árs hveiti
væri selt, áður en óseldu birgðirnar
frá 1929 væru seldar. En slíkt var
víst ekki í mál tekið af samlaginu.
Fyrsta útborgun hefir, síðan að
f og því mörg hundruð mílur frá nauð-
synlegri læknishjálp, er um þessa
veiki er að ræða. Var því skeyti sent
til Winnipeg eftir flugbát. Kom
hann hefir tiltölulega skamman tíma
norður að Poplar River. Var Jóhann-
esson borinn út i hann og flaug bát-
urinn hraðar' en fugl flygi aftur
af stað og komst með sjúklinginn
til Winnipeg í tæka tíð til þess að
uppskurð væri hægt að gera á hon-
um. Heilsast Jóhannesson eftir öll-
um vonum vel, þegar þetta er skrif-
að, á öðrum degi eftir uppskurðinn.
Kemur öllum saman um það, að loft-
báturinn hafi bjargað lífi hans.
• * *
Bennettstjórnin hefir, eftir því
sem blöðin herma, ákveðið að stöðva
fólksinnflutning frá Evrópu til þessa
lands um stundarsakir. Leggur blað-
ið Free Press það svo út, sem með
þessu sé verið að bægja Bretum frá
innflutningi hingað, sem hér hafi þó
reynst nýtir við vinnu hjá bændum
út um byggðir. Skal hér ekkert um
það sagt, hvort fólksinnflutningur
frá Bretlandi sérstaklega hafi reynst
heppilegur síðari árin eða ekki. Hitt
dylst ekki, að fólksinnflutningur
hingað eins og nú stendur á, er ekki
ákjósanlegur, hvaðan sem hann kem
ur, meðan vinnulýður þessa lands
gengur tugum þúsunda saman at-
vinnulaus um götur og getur enga
björg sér veitt. Það er annað mál,
þegar einhver breyting hefir orðið á
ástandinu, hvort hagsælt sé að hefta
fólksflutning hingað. Þegar landið
er' móttækilegt fyrir hann, er engin
hætta á að það verði gert. I bráðina
mun því þjóðin vel una við það spor,
sem innflutningsmálaráðherrann hef-
ir stígið í þessu máli.
* * *
Eftir þvi sem Bracken forsætis-
ráðherra i Manitoba kunngerir, hef-
ir tekjuafgangur fylkisins yfir fjár-
hagsárið, sem endaði 30. apríl s.l.
orðið 180,570.85 dollarar, og er það
mest að þakka því, að ágóði af vín-
sölu, tollar, skemtiskattur, gasoline-
skattur, bílaleyfi gáfu fylkinu $1,-
000,000 meiri tekjur en áætlað hafði
verið.
* * *
Þjóðareign Canada er talin að vera
2 996 dollarar á mann til jafnaðar,
en misjafnt skiftist þetta niður eftir
fylkjum. 1 British Columbia eru
menn auðugastir ,og telst eignin þar
að vera 4,339 dollarar á hvern mann.
Næst er Alberta með 3,717 dollara;
Ontario með $3,063; Manitoba með
$2,986; Quebec með $2,759; Nova
Scotia með $1,589; Prince Edward
Island $1,759; New Brunswick $1,887
i Talið er að 27.82% af þjóðeign Can-
}ada liggi í jarðeignum.
* * *
j Sir Robert Borden, eitt sinn for-
I sætisráðherra, hefir verið skipaður af
núverandi stjórn sem fulltrúi Canada
á þing Þjóðabandalagsins, er bráð-
lega kemur saman í Genf. Kemur
hann var einn af mönnunum, er rit-
and öldungaráðsmann, er áður hefir
gegnt starfi þessu.
Er það vel til fallið, að Borden
skyldi vera falið starf þetta, þar sem
hann heitir. Allt sem menn vita um
aði undir sáttmálann 1919, sem varð
til þess að bandalagið var stofnað.
» * «
Hin nýja stjórn hefir þegar gert
ráðstafanir til þess að fyrirbyggja at-
Blakebum, B. C., eru þær, að af þeim
45 manns, er innilokaðir urðu í nám-
unni, hafi nú 16 lík fundist. Er ekki
búist við að þeir séu á lífi, sem enn
eru ófundnir. Sum líkin hafa skadd-
ast svo við sprenginguna að lítt
þekkjanleg eru.
Sigurvegarinn
HVAÐANÆFA
samlagið var stofnað fyrir sjö árum,
verið einn dollar, nema árið 1928.
Þá var hún 85 cent. Árið 1929 var j vinnuleysl. Hefir fundur verið hald-
útborgunin fyrsta einn dollar, ogjinn með formönnum ýmsra verka-
hefir ekkert meira verið borgað af | mannaféiaga, til þess að afla sem
þess árs uppskeru. Igreinilegastra upplýsinga um ástand-
Verði því, eins og nú lítur út fyrir, I ig. Verður aukaþing kallað saman
greidd 70 cents sem fyrsta útborgun ! strax í næsta mánuði, til þess að
á þessa árs uppskeru, má það eftir J reyna að ráða bót á atvinnuleysinu
ástæðum heita ekki sem verst. En 0g íeita úrlausna á því.
ef úr þeirri kreppu, sem hveitisalan | * * *
nú virðist vera komin í, verður kom- j Þeir Hon. J. T. Anderson, forsætis-
ist, þarf samlagið að vera greiðara ráðherra Saskatchewan, Bracken for-
á sölu sinni en það hefir verið. Að sætisráðherra í Manitoba og Brown-
halda hveitinu óseldu fyrir nokkura , íee forsætisráðherra i Alberta, dvöldu
centa verðmun, þegar verðið er á j síðustu viku í Ottawa til þess að ræða
annað borð sæmilega hátt, er að; við Bennett um atvinnuleysis- og
stofna hveitisölunni hér í hættu. Það hveitimálin. Sem árangur af því sam-
dylst ekki að samkeppni er að auk-
ast á hveitimarkaðinum, og fleiri og
fleiri Evrópulöndin eru að taka upp
og auka kornrækt. Eftir þeim á-
stæðum verða samlögin hér að haga
sér. En það er oss næst að halda,
að þau hafi ekki gert, og því sé nú
komið sem komið er.
* » *
Herbert Jóhannesson, eftirlitsmað-
ur fiskiveiða við Poplar River á
Winnipegvatni, veiktist hastarlega
af botnlangabólgu s.l. laugardag. Er
þetta norðarlega á Winnipegvatni,
tali var auglýst sú tilskipun, að um-
boðsmönnum Canadian Trade hefði
verið gert skylt að takmarka alla
sölu sína við Canadahveiti.
Hræðilegt slys varð í Princeton, B
C., á fimtudaginn var, þar sem 47
námumenn urðu innibyrgðir í kola-
námu þrjú hundruð fet niðri í jörð-
inni, vegna spreningar, en nokkrir
dóu. Lítil von er um að menn þess-
ir náist lifandi.
• * •
Síðustu fréttir af námuslysinu í
Forseti Þýzkalands, Paul von Hin-
denburg, lét nýlega í ljós við ein-
hverja kunningja sína þá ákvörðun
að ferðast til Ameriku við fyrstu
hentugleika og fara þar á bjarndýra-
veiðar. Eigi getur þó orðið af þessu
strax, því að næsta ár verður gengið
til kosninga, og ætlar hann sér þá
að verða í kjöri, ef guð lofar, og
yrði þá kosinn til sjö ára. Að þeim
tíma liðnum mundi hann standa a
níræðu, og þykir mönnum ósýnt
hvernig fara mun um bjarndýraveið-
arnar. Er Hindenburg göngugarp-
ur hinn mesti og léttur á fæti sem
ungur maður, þótt nú sé hann orð-
inn 83 ára.
* * *
Fyrir skömmu síðan dó ekkja olíu
kóngsins Flaglen, áttræð að aldri.
Hafði hún lifað við hinn mesta sparn-
að síðan maður hennar dó, og með
naumindum getað haft ofan af fyrir
sér. Að vísu hafði hún átt eftir
nokkur hlutabréf I Standard Oil fé-
laginu, en einhverra hluta vegna á-
litið að þau væri verðlaus, og hirti
því ekki einu sinni um að selja þau.
Nú, þegar dánarbúið var gert upp,
kemur það upp úr dúrnum, að þau
eru 60 miljón dollara virði. Munu
systursynir gömlu konunnar erfa
þenna skilding, og segja menn að
þeir hafi aldrei svo mikið sem ómak-
að sig til að sjá hana meðan hún var
á lífi.
• • •
Alltaf fer tízkunni fram hjá kven-
þjóðinni. I London eru nú konur
o\*lnar svo fínar, að þær fást ekki til
að láta ofan í sig annan mat en
þann, sem er í “style” við kjólana,
sem þær eru í. Virðuleg frú var þar
að kvöldboði, iklædd grænum kjól og
grænum skó og sokkúm, segir eitt
Lundúnablaðið, og fékkst hún ó-
mögulega til að borða annað en
grænmeti, svo að allt hæfði hvað
öðru. Sennilega hefir skaparinn
verið þessari konu svo náðugur, að
gefa henni “græna” sál, svo að allt
hafi verið í samræmi.
» ♦ *
T New York vildi sá atburður til
fyrir skömmu, að leigubíll ók út af
brú, þegar hann var að reyna að
komast hjá árekstri, snerist hring
um sjálfan sig og kom niður á jafn-
sléttu 40 fetum neðar, án þess að
nokkur meiddist, sem í bílnum var,
eða hjólhringur skemmdist.
» • •
1 ensku blaði eru þessar tölur
gefnar yfir fjölda atvinhulausra i
ýmsum löndum: Stóra Bretland, ná-
lægt 2,000,000; Þýzkaland, 2,800,000:
Rússland, 1,300,000; Japan 1,000,000:
Italía, 800,000; Bandaríkin 4,000,000.
Víðar er ástandið slæmt en hér i
Canada.
* * »
Fyrir skömmu síðan framdi öku-
maður einn í Belgrað sjálfsmorð, út
af fátækt og basli. Tveim tímum
seinna fékk ekkjan símskeyti um að
fjölskyldan hefði unnið 10,000 dínara
í ríkislotteríinu. Hafði manngarm-
urinn verið full hvatviss að ræna sig
lifinu.
» » *
Dr. Frederick Bedell, prófessor i
eðlisfræði við Cornell háskólann í
Bandaríkjunum, hefir fundið upp
ofurlítið heyrnaráhald, sem sett er
í samband við tennurnar, án þess að
menn hafi af því nokkur óþsegindi.
Kvað þetta koma að betri notum en
nokkurt annað heyrnartæki, er áður
hefir verið reynt, og fullyrðir Bedell
að jafnvel "heyrnarlausir” menn
muni geta heyrt með tönnunum á
þenna hátt.
* * »
I Newberry í Michigan er nýlega
dáinn maður, sem John M. Young
hét, og lagði hann svo fyrir á bana
dægri, að menn skyldu gera sér glað
an dag við útförina. I erfðaskránni
stendur meðal annars:
“A gröfinni skal bautasteinn reist
ur, þó eigi dýrari en sem svarar 20
dollurum. Skal hljóðfæraflokkur
vera fenginn við jarðarför mina, er
leiki gleðiljóð ein og skemtilega
dansa. 100 vindla er bezt að kaupa
E. C. Aurin.
Það er auðvelt að hlæja, ef hvolfið blátt
Er heiðríkt og sólin skín;
Ef vinunum tryggu þú treysta mátt
Og taumfús er gæfa þín.
En bresti þig vinir og vonin hlý,
Og váleg þér ógni drunga-ský,
Þá hefir þú fengið þinn hetju-skamt,
Ef hlærðu í kampinn — og reynir samt.
Það er auðvelt að hlæja, er háskinn þver
Og höfninni skipið nær;
Ef lánið á endanum lýtur þér,
Þótt leiki sér úfinn sær.
En meðan að yfir þig brotsjór berst,
Og báturinn litli í nauðum verst,
Þá reynir það mikið á manndóm þinn
Að mæta því öllu með bros á kinn.
Það er auðvelt að hlæja, þá hætt er stríð,
Og hefirðu sigri náð,
Og hlotið það dýra hnoss um síð,
Er hafðirðu lengi þráð.
En heill sé þeim kappa, sem hlær hvað mest,
Þá hvessir í fasið; hann reynist bezt.
Því enginn í heiminum heykti þann,
Sem hló, þegar lukkan á móti vann.
P. B.
svo að enginn þurfi óreykjandi að
fylgja mér til grafar, eða hlusta á
þetta umstang, en sjókólaði og jórt-
urtuggur skal kaupa handa konum
og börnum. Vil eg að enginn mæli
annað, af þeim, er fylgja mér til
grafar, en að þeir hafi gert sér glað-
an dag.” f
* * »
A spítala einn í Gamden i New
Jersey var Þjóðverji nokkur lagður
fyrir 12 árum. Hefir hann legið í
dvalarástandi allan þenna tíma þang
að til í vor. Hann féll í svefn þegar
fallbyssuskotin og klukknahringing-
arnar tilkynntu vopnahhléð í nóvem-
ber 1918. Maður þessi er 35 ára
gamall, en veit ekki sjálfur hvað
han nheitir. Allt sem menn vita um
hann er það, að han ner stúdent frá
Heidelberg.
» * *
Gandhi, foringi þjóðernissinna á
Indlandi, er sagt að boðið hafi Bret-
um að leggja niður allan mótþróa
gegn þeim, með þeim skilyrðum, að
Indlandi verði veitt sömu réttindi
innan brezka rikisins sem Canada
(Dominion Status). Hvernig brezka
stjórnin tekur þessu, er óráðið.
Sennilega á það mál bæði fylgjend-
ur og andstæðinga á Bretlandi utan
stjórnar sem innan.
Jóhannes Magnússon
Melsted
Árið 1886 kvæntist hann Jóhönnu
Jóhannesdóttur, Magnússonar, og
bjuggu þau á landnámsjörð hans
fram að 1893. Þá keyptu þau land
mílufjórðung norðvestur af Garðar,
og settust þar að, og bjuggu þar
rausnarbúi.
Þeim varð ellefu barna auðið, og
lifa af þeim: Valdimar, giftur enskri
konu, efnafræðingur fyrir C. P. R.
félagið; Mrs. Elín Seyrup, búsett
skamt frá Wynyard; Laufey, hjúkr-
unarkona í Los Angeles; Leo, Val-
gerður, Elmar, öll upp komin og
mannvænleg.
Arið 1910 slitu hjónin hjúskap, og
fluttist Jóhannes þá til Vatnabyggða
í Saskatchewan og keypti þar tvö
lönd hálfa mílu norðvestur af Wyn-
yard. Hefir hann búið þar hinu
mesta myndarbúi siðan.
Jóhannes heitinn var hinn mesti
atorku- og dugnaðarmaður, skap-
þarður nokkuð, en i einlægni unnandi
frjálslyndum málum. Hann var jarð-
sunginn frá kirkju Quill Lake safn-
aðar í Wynyard af séra Benjamín
Kristjánssyni og Rev. Current, ensk-
um presti á staðnum, mánudaginn 18.
ágúst, að viðstöddu miklu fjölmenni.
John Masefield
lárviðarskáld Breta.
Föstudaginn þann 15. ágúst s. I,
andaðist að heimili sínu í Wynyard,
merkisbóndinn Jóhannes Magnússon
Melsted, af afleiðingum af upp-
skurði. Hafði hann verið skorinn
upp við magasári 1. júní í vor sem
leið, en Tskurðurinn vildi eigi gróa,
sökum sykurveiki, er sjúklingurinn
var einnig haldinn af, og lézt hann
eftir tveggja og hálfs mánaðar þunga
legu.
Jóhannes Melsted var fæddur 29.
ágúst 1859 að Guðmundarstöðum í
Köldukinn i Kuður-Þingeyjarsýslu á
Islandi. Foreldrar hans voru hjónin
Magnús Grímsson á Krossi í Ljósa-
vatnsskarði og Elín Magnúsdóttir
frá Sandi. Fluttust foreldrar hans
frá Guðmundarstöðum að Halldórs-
stöðum í sömu sveit, og þar ólst Jó-
hannes upp til 17 ára aldurs, er hann
fór með móður sinni og systkinum
og ólafi Jónassyni, er síðar varð
stjúpfaðir hans, til Ameríku árið
1876. Var þá faðir hans dáinn fyrir
nokkrum árum. Settist fjölskyldan
að hálfa þriðju mílu fyrir sunnan
Gimli og reisti sér þar hús, er þeir
nefndu að Melstað, og kenndu þeir
bræður sig síðan við staðinn. Sjálfur
tók Jóhannes land 5y2 mílu frá Win-
nipegvatni, vestur með Willow ánni,
en sleppti því fljótlega. Eftir fimm
ára dvöl í Nýja Islandi, fluttist fjöl-
skyldan suður til Norður Dakota og
settist að í Garðarbyggð. Tók Jó-
hannes land 214 mílu suðvestur af
Garðar og búnaðist vel.
Englendingar hafa lengi haft þann
sið að eitt af skáldum þeirra hefur
opinberlega verið skipað “lárviðar-
skáld” og hefur notið launa úr ríkis-
sjóði. Þetta skáld hefur orkt kvæði
við ýms meiriháttar opinber tæki-
færi en annars verið frjáls verka
sinna og hefur það þótt heiður að
vera skipaður lárviðarskáld. En oft
hafa staðið deilur um skipunina, eh
þáð er forsætisráðherra, sem ræður
henni. A síðari árum hafa sumir
viljað láta afnema þetta embætti og
bent á að oft hafi verið gengið fram
hjá bestu mönnunum. Nú er nýlega
útnefnt nýtt lárviðarskáld (eftir
Bridges) og hefur John Masefield
(frb. Meisfíld) orðið fyrir valinu.
Hann er fæddur 1875 í Liverpool, var
um skeið sjómaður i æsku og vann
lengi fyrir sér með ýmsri erfiðis-
vinnu í Ameriku og svalt þá stund-
iuyi Hann hefur orkt kvæði, leikrit
og sögur. Meðal kvæðasafna hans
má nefna Saltwater Ballads (1902),
Reynald the Fox (1919) ágæta ljóð-
sögu og af sögum hans má helst nefna
Multitude and Solitude. Masefield
er lítið sem ekkert kunnur hér á
landi, en er merkur höfundur, friskur,
hispurslaus og oft áhrifamikill.
Séra Jóhann Bjamason messar
næsta sunnudag, þann 24. ágúst, að
Steep Rock við Manitobavatn. Mess-
an verður sennilega seinni part dags,
en messustaður og tími hvorttveggja
nákvæmlega ákveðið af fólki þar
heimafyrir. Vonast er eftir, að allir,
er til geta náð, komi til messu.