Heimskringla - 18.03.1931, Qupperneq 5

WINNIPEG 18. MAKS 1931
HEIMSK.RING-A
5. BLAÐSIÐA
Páll S. íacobsson
Frh. frá bls.
ið getur hættulegri kyrstöðu 4
þroskabraut mannsandans, var ekki
hans eðli, til þess var hann of mik-
ill alheimsborgari. I>ó gleymdi hann
því aldrei að geyma Islendinginn,
sem undirrót alls þess bezta og
aeðsta, sem vex í hugarfari norræns
manns í þessu landi.
Og þá er eg kominn að þvi höf-
uðatriði, sem mér fanst mest um
i kynningu minni af Páli: Hann
hafði fengið að vöggugjöf hæfileika
viðsýnis. En honum fylgir sú nátt-
úra, á þann, sem hann öðlast —að
þó að stormar strangrar æfi næði,
sem hafa sama verk með höndum
á sálir manna og haustvindar á
gróður jarðar — verður ávalt and-
lega ungur, þó að árin verði mörg.
Hann skilur lögmál þess sannleiks
að líf manna og þjóða er eins og
stórfljót, sem rennur eftir landi sem
er endalausum breytingum háð.
Sá maður, sem er viðbúinn að
gleðjast eða hryggjast, eftir því sem
sjálfstæð skynsemi hans leiðbeinir,
þegar ný útsýn fæðist, getur altaf
numið lönd. Hann er í samræmi við
hið enn óskiljanlega lögmál alheims-
ins, og leggur fram sinn skerf til
þess að það verði ef til vill auðið
anda mannsins, að opinbera þann
mikla leyndardóm, — þegar kyn-
slóðirnar lið eftir lið halda uppi líf-
ra^ og einlægri baráttu, með þeirri
®ruggu von að þetta muni rætast á
sinum tíma.
Þess vegna ber mest að þakka
þeirri sál, sem er ung undir silfur-
hærum. Þó að hún gleymist komandi
mönnum, lifir samt starf hennar,
hvort heldur það hefir verið stórt
«ða smátt, í framsóknarbaráttu
mannkynsins til veraldar enda.
Páll heitinn veitti forstöðu bóka-
safni Mikleyinga í mörg ár. Hag-
hýtti hann sér það vel, og las manna
mest hverja þá stund, sem hann
hafði afgangs öðrum verkum. Hafði
hann jafnan áhuga fyrir fornum fræð
um og nýjustu tímaritum, sem kynna
manni helztu höfuðstrauma nútíð-
armenningar. Fór maður jafnan glað-
ari og fróðari af fundi hans, því að
Sestrisnin var einnig framúrskarandi
mikil.
Pnítari var Páll, og fór ekki dult
með. Mun hann hafa verið með þeim
fyrstu, sem opinberlega tileinkuðu
sér þ4 trúarskoðun hér á eyjunni.
^fygrg' eg að það muni hafa verið
töluverðum vandkvæðum bundið, og
Þurft kjark til að standa einn uppi
með þá skoðun á fyrstu árunum hér
°S vera búsettur mitt á meðal al-
menns lútersks safnaðar. En þrátt
fyrir það var Páll heitinn ágætur
félagsmaður. Tók hann þátt í sam-
homumálum eyjarirínar öll þau ár,
sem hans naut við. Talaði hann op-
inberlega á flestum samkomum
Mikleyinga, og lagði ætið lið góðum
málstað jafn trúlega, þó að skoðana
andstæðingar hans væru forgangs-
menn þess málstaðar.
Til Mikleyjar komu þau Páll og
Sigríður kona hans með tvær hend-
ur tómar, eins og flestir íslenzkir
landnámsmenn. Vita þeir einir, sem
reynt hafa, hversu hörð sú aðstaða
er og ískyggileg, ekki sízt þegar
stór barnahópur er með í förinni.
Hafa þau hjón sýnt á þeim árum,
að þau lögðu fram sinn skerf til
þess að sanna það, að Islendingar eru
manna bezt fallnir % sóknar og
varnar, án þess að hvika í spori,
þegar í harðbakkann slæst.
Sótti Páll fiskiveiðar á Winnipeg-
vatni af miklu kappi bæði sumar og
vetur. Var hann formaður á seglbkt
norður á vatni í fleiri sumur. —
Einnig var hann umsjónarmaður við
að frysta fisk hjá fiskifélögum, er
höfðu bækistöðvar norður þar.
Það hafa gamlir menn sagt mér,
að Páll heitinn hafi berhentur tekið
fisk úr netum á ís í 60—70 stiga
frosti, án þess að honum brigði, og
munu fáir eftir leika.
Jafnhliða fiskiveiðum ruddi hann
stórskógi af landi sínu og stundaði
griparækt. Af þessu er auðsætt, að
hart var að verki gengið. Mun Sig-
ríður kona hans hafa haldið uppi
jafnmiklu harðfylgi frá sinni hlið,
enda fyrir bamahóp að sjá, og há-
aldraðri móður Páls, sem var með
þeim hjónum og dó hjá þeim.
Ein systir Páls heitins, Hildur,
kom hingað vestur með börn sin
nokkrum árum á eftir Páli; tók
hann á móti henni, eins og algengt
var á þeim árum með bróðurlegri
ræktarsemi ,þó að af litlu væri
að miðla á frumbýlingsárunum.
Þau hjón ólu upp tvær stúlkur,
Hólmfríði og Elíni Þorsteinsdætur.
Einnig dótturson sinn Pál, og Jó-
hönnu, konu Sigurgeirs Sigurgeirs-
sonar á Gimli, að miklu leyti.
Þegar þau hjón voru búin að
ljúka af dagsverki sípu og kyrð var
komin á, kom sá sorglegi atburður
fyrir, að elzti sonur þeirra Páls og
Sigríðar, Gestur, misti konu sína
frá 4 komungum börnum. Tóku þá
gömlu hjónin börain inn á heimili
sitt og önnuðust þau eins og ást-
ríkir foreldrar, ásamt dóttur þeirra
Matthildi, því að faðir þeirra varð
að stunda útivinnu, og var þvi erfið-
asta í uppeldi þeirra lokið, þegar
Páll dó, því að yngsta barnið er nú
10 ára gamalt.
Það er auðsætt af því, sem lýst
hefir verið hér að ofan, að erfiðleik-
ar þeirra hjóna hafa verið margir
og miklir; en það gleðielga við 'æfi-
sögu þeirra er það, að þau báru bæði
gæfu og manngæði til þess, að sigra
þá alla. Sannast hér hendingar skálds
ins góða: “Þar sem mest var þörf
á þér, þar var bezt að vera.”
Páll heitinn lagðist banaleguna i
byrjun nóvembermánaðar 1929. La
hann oft með miklum þjáningum og
dó. 16. júní 1930. Hékk skuggi dauð
ans yfir heimilinu í hálfan sjöunda
mánuð, og var það langur og átak-
anlegur timi fyrir ástvini hans, sem
vöktu yfir óskum hans með óumræði-
legri ástúð. Sjúkdóm sinn bar hann
æðrulaust eins og karlmenni sæmir.
Ástvinir Páls heitins hafa æsk’t
þess að birt yrði i sambandi við æfi-
minningu þessa, alúðar þökk til
allra þeirra, sem réttu þeim hjálp-
arhönd og tóku þátt í sorg þeirra
í hinum langvarandi veikindum og
dauðastríði Páls sál.
Sérstaklega vilja þeir þakka Jó-
hanni K. Johnson, systursyni hins
látna manns, fyrir það að hann vakti
yfir Páli heitnum í sex vikur sam-
fleytt.
1 síðastá sinn, sem eg sá Pál heit-
inn, var mjög af honum dregið.
Hafði hann verið með óráði þann
dag og tungan svo aflvana að hann
mátti varla mæla. Eg kom að rúmi
hans og stóð þar um stund. Gerði
hann tvær eða þrjár tilraunir að
tala, en mátturinn til þess var þrot-
inn. Eg tók í hönd hans að skilnaði,
og þá sagði hann skýrt í viðkvæm-
um rómi: “Vertu blessaður, Jónas
minn!” Sú kveðja deyjandi manns,
sem í raun réttri var búinn að missa
málið, hefir sína sérstöku þýðingu
fyrir mig og mun mér aldrei úr
minni liða.
Páll heitinn var jarðsunginn 22.
júní af prestunum séra B. Kristjáns-
syni og séra J. P. Sólmundssyni.
Einnig flutti sá er þetta ritar, kvæði
við útförina, sem birtist í Heims-
kringlu s.l. sumar. Meiri hluti allra
Mikleyinga voru viðstaddir jarðar-
för hans.
Með honum er einn af hínum
gömlu, þrautgóðu íslenzku landnáms-
mönnum til grafar genginn. Mér
finst daprara hér eftir en áður og
bygðin fátækari. En um það er
ekki að fást. Þetta er vegurinn, sem
minnir á það, að senn verður út-
fararsálmurinn sunginn yfir hinum
síðasta Islendingi í þessu landi.
Eg kveð þig að endingu, gamli
góði vinur, með sömu orðum og þú
kvaddir mig í síðasta sinn:
Vertu blessaður, Páll!
J. S. frá Kaldbak.
FRÁ fSLANDI.
Darið östlund,
hinn kunni bindindisfrömuður, er
nýlátinn í Stokkhólmi, sextugur að
aldri, fæddur 17. mai 1870. Hann
fékk slag í nóvember í haust. Var
það í fyrstu ekki talið hættulegt,
en varð þó banamein hans.
Davíð östlund var sænskur að
ætt og uppruna. Hann var frá-
bærlega fljótur að læra íslenzkka
tungu, svo að hann talaði hana
og skrifaði eins og Islendingur.
Hann dvaldi í allmðrg ár hér á
landi sem forstöðumaður safnaðar
Adventista og gaf út málgagn kenn-
ingar þeirra. Hann lét sér þá og
mjög amt um bindndismál. Eftir
að hann fór héðan, gaf hann sig
sérstaklega að útb**iðslu bindindis
og vann því máli alt það gagn, sem
honum var unt. Reyndist hann á-
hrifaríkur bindindisboðari.
* • *
Snjóflóðið við Siglufjörð.
Siglufirði, 24. jan.
Dimmveðurs-stórhrið með mikilli
fannkomu hefir verið þrjá undan
farna daga. Hefir sett hér niður
mikla fönn. Brim var talsvert í
fyrra dag, svo að gekk yfir varn-
argarðinn og flæddi langt suður eft-
ir eyrinni. Flýði fólk úr nokkrum
húsum.
Síðar: Hríðinni létti upp í nótt.
Gríðarmikið snjóflóð hafði farið á
laugardagsnótt úr Illveðurshnjúk og
niður Skarðdal austan Siglufjarð-
arskarðsins. Tók það af símann á
löngunr kafla og er gizkað
á, áð einir 40 sturar séu brotnir
og burtu sópaðir á svæðinu, sem
snjóflóðið fór yfir. Vegurinn ligg-
ur þarna meðfram símanum, og
hefði hverjum verið bani búinn, sem
þar var á ferð er flóðið fór. Aldrei
hefir heyrst, að þama hafi farið snjó-
flóð fyrr. Símastjórinn telurógerlegt
að gera við símann í vetur, en bráð-
abirgðasamband er þegar fengið með
því að strengja símann ofan á snjón-
um, og mun það bætt eftir föngnm
og notast við það til vorsins.
• • •
Eimskipfélag íslands á 17 ára af-
mæli í dag. Það var frá upphafi,
hefir verið, er og verður óskabarn
þjóðarinnar. Stofnun þess var á-
reiðanlega eitt af þeim stærstu Grett-
istökum, sem þjóðin hefir lyft. Þar
kom vel fram þjóðarskilningur á hinu
fornkveðna, “sameinmðir stöndum
vér, sundraðir föllum vér”. — 1
þessi 17 ár hefir þjóðin hjúfrað vel
að þessu óskabarni sínu — annað
verður ekki sagt með sanni, það
sýnir vöxtur og viðgangur félagslns,
sem nú á 6 millilandaskip i förum,
og hefir áreiðanlega hug á að fjölga
þeim bráðlega. Og við þessi tíma-
mót er rétt að minnast með þakk-
læti þess mannsins, sem Eimskipa-
félagið á mest og best upp að inna,
Emil Nielsen framkvæmdastjóra,
er lét af starfi sínu nýlega, og
jafnframt að óska hinum nýja fram-
kvæmdarstjóra, Guðmundi Vilhjálms-
syni, til hamingju i hinu þýðingar-
mikla starfi hans fyrir land og
lýð. — I hátíðarblaði Morgunblað3-
ins, 26. júní 1930, er ítarleg grein
um Eimskipafélag Islands.
—Mgbl. 17, jan.
Rœða I. Ingjaldssonar
Prentun-
The.. Viking Press, Limited, gerir prentun smáa og stóra, fyr*
ir mjög sanngjamt verð. Ábyrgjumst að verkið sé smekklega
og fljótt og vel af hendi leyst Látið oss prenta bréfhausa
yðar og umslög, og hvað annað sem þér þurfið að láta prenta.
Bækur og stærri verk gerð eftir sérstökum samingi.
i THE VIKING PRESS LTD
í 853 SARGENT Ave., WINNIPEG
l
| ^ * iSími Bú-537 # &
Eftir því sem mér skilst hafa
bændurnir í Canada tvö vandamál
að leysa af hendi i sambandi við
kvikfjárræktina. Fyrst að finna
markað fyrir það, sem er fram
yfir nauðsyn heimamarkaðarins.
Eg átti þvi láni að fagna, að
heimsækja England í júlí siðastliðið
sumar; og á meðan eg dvaldi þar,
eyddi eg nokkrum tíma í að fræð-
ast um sölutækifæri þar, og skal
hér í fáum orðum skýrt frá hvers
eg warð vísari.
A Smithfield sölustaðnum I Lon-
don er í kringum 15 prósent af öllu
nautakjöti, sem selt er, frá Argen-
tínu. Um 70 prósent af reyktu
svinakjöti, sem þar er selt, er frá
Danmörku, og 60 prósent af sauða-
kjöti frá Ástralíu, Nýja Sjálandi og
Argentínu. Lifandi nautgripir eru
fluttir frá Irlandi til Liverpool eða
til Birkenhead og Manchester í stór-
um stíl, en prósentutal fékk eg ekki.
Tvenskonar lifandi gripir eru skoð-
aðir þar, stutthyrningar og svartir
kollóttir geldingar. Stutthyrningarn-
ir eru af bezta kyni, en við þurfum
ekki að óttast kollóttu geldingana.
Samkvæmt vitnisburði þeirra, sem
höndluðu okkar canadisku gripi, þá
eru þeir vel fallnir til búðarsölu, og
feitir geldingar þóttu ágætir, sem
héðan voru fluttir siðasta haust.
Einnig er reykt svinakjöt frá Can
ada álitið af beztu tegund, og er al-
staðar lögð áherzla á, að áfram-
haldandi flutningur eigi sér stað.
Hvaða tækifæri, herra forseti, er
fyrir sölu á lifandi gripum eða kjöti
til Englands ? Eins og áður er frá
skýrt, hefir Argentínukjötið sterkt
hald á Smithfield markaðnum í Lon-
don (ekki eins á öðmm mörkuðum),
og er það selt 2 til 3 pence lægra,
eða 4 til 5 centum minna en það,
sem slátrað er heima fyrir. Þann
15. janúar þ. á. seldust síður frá
Argentínu á 8 til 9 cent, en enskar
eða skozkar á 12 til 14 cent. Þegar
þessi verðmunur er tekinn til greina
vegur hann upp á móti nokkru af
flutningsgjaldinu á lifandi gripum,
sem héðan eru fluttir. Einnig er út-
lit fyrir að hægt sé að selja það,
sem vér hér köllum “Baby Beef”.
Það sýnist ráðlegt, að gera til-
raunir með að slátra nokkm af
gripum vorum í Montreal og senda
kjötið til Englands.
Einnig, herra forseti, hvert er út-
litið með svínasölu. Vikuna, sem
endaði 23. janúar, var ekki minst á
canadiskt svínakjöt reykt á mark-
aðsskýrslunum, en danskt reykt
svinakjöt var þá 12 til 14 cent, og
er það lægsta verð, sem verið hefir
i mörg ár; sömu viku 1929 var það
23 til 24 cent.
Bæði þeir, sem með kjöt verzla
og neyta þess, mundu frekar vilja
kaupa canadiskar afurðir, svo fram-
arlega sem við vildum aftur á móti
nota vörur, sem þar eru tilbúnar.
Ástæðan fyrir því er þessi, að 95
prósent allra Englendinga í borgum,
bæjum og þorpum, á beinlínis eða
óbeinlínis lifibrauð sitt undir iðnaði
komið. Fyrir þá sök verða þeir að
kaupa jarðargróða frá þeim þjóð-
um, sem eru viljugar til að taka
þeirra iðnaðarvörur í skiftum. Al-
gengt var að Danir seldu svinakjöt
og keyptu frá öðrum þjóðum, svo
sem Þjóðverjum, Frökkum og Itöl-
um.
Með hátollastefnu í Canada, herra
forseti, hvað er það bezta, sem við
getum vænst eftir? Frjáls verzlun
við allar þjóðir væri æskilegust; en
um það er ekki að ræða. Vér ætt-
um þó að mega að minsta kosti
vænta hindrunarlausrar veitelunar
milli Canada og Englands.
I öðm lagi:
Áframhaldandi hækkun og lækk-
un á kvikfénaði er skaðleg, bæði
fyrir framleiðanda og neytanda. Á
því er líka hætta, að gildandi verð
á kvikfénaði lækki, því að út-
flutningsverðið hlýtur að verða lægra
en það verð, sem fá má fyrir kjöt
heimafyrir. Eg skil þá erfiðleika,
sem eru i sambandi við að ákveða
nokkurn mælikvarða eða meðalverð;
en mér finst það sé minst á það sem
eitt af málefnum þeim, sem fyrir
stjórnunum liggja.
£ hásætisræðunni er minst á það,
að vissir sjóðir hafi verið afhentir
kvikfjár lánfélaginu í Manitoba. Vér
viðurkennum að það var spor í rétta
átt, og eg nota þetta tækifæri til
að þakka forsætisráðherra og ráðu-
neyti hans og óska honum til ham-
ingju með það spor.
Manitoba Gripalánsfélagið seldi
hluti sem hér segir:
1929 1930
I október ................ 586 953
I nóvember ............... 474 831
I desember ........... 55 283
1115 2067
Þegar vér tölum og hugsum um
þessi markaðsmál, þá undrumst vér
hvernig mismunandi verð á komi geti
átt sér stað á korni. Er ástæðaa
fyrirfram tilbúin, eða er það afleið-
ing af framleiðslu og þörf, eins og
svo oft er sagt. Vér undrumst einn-
ig, herra forseti, hvers vegna kom-
verzlunar viðskiftastaðir eru ekki
háðir stjórnareftirliti á sama hátt og
kvikfjárverzlunarstaðir ríkisins.
Á kvikfjárverzlunarstöð (exchange)
verður hver meðlimur hennar að
hlíta þeim lögum, er takmarka eða
ákveða laun fyrir störf þeirra og
sölulaun; einnig er ákveðið það veð-
fé, er þeir verða að hafa. Enginn
má selja nautgripi eða svin á öðru
verði en þvi, sem í raun og vem á
sér stað; þeir verða að hafa það
kvikfé, sem þeir selja, og afhenda
það sem keypt er.
Stöðugur markaður er hin mesta
nauðsyn fyrir komframleiðandann.
Með þetta í huga, hafa um 140,000
kornframleiðendur í Vestur-Canada
myndað samlag með sér. Tilraunir
þeirra í þessa átt hafa þó mætt
mörgum og miklum mótstöðuöfl-
um. Meðal þessara örðugleika hafa
verið athafnir fjárglæframanna á
kornviðskiftastöðvum. Auðvitað er
ekki hægt að sanna þetta, vegna
þess að gögnin er ekki hægt að fá,
nema frá þeim, sem eru í nánu
sambandi við kornviðskiftastöðv-
amar (Grain Exchanges).
Leiðréttingar.
Það er sérstaklega tvent í grein-
inni: Sameiningin og stöðin 'Töm”,
sem eg verð að biðja Heimskringlu
að leiðrétta í næsta blaði.
Hin stutta bæn, sem þar er
prentuði hefur mætt slæmri með-
ferð. óska eg að hún sé öll endur-
prentuð. Hún er svona:
“Eififi miskunsami faðií, vér
lyftum huga vorum til þín, og
biðjum þig af öllum vorum andlega
mætti um efling hins góða og göf-
uga f hugarfari voru, og um út-
rýming ails hins lélega og lága, er
vér í gáleysi höfum Ieyft aðgang.
Miskunsami faðir, gef oss mögu-
leika til að vinna þau verk, sem
þér eru þóknanleg, oss sjálfum og
öðrum til blessunar. Gef oss ljós
þíns heilaga kærleika, svo vér vill-
umst ekki af vegi dygðarinnar. Gef
oss vit og viljaþrek til að efla þitt
dýrðar ríki á þessari jörð, með
hugsunum, orðum og verkum. Misk-
una þig, himneski faðir, yfir alla
þá, sem nauðstaddir eru. Blessaðu
ættingja vora og ástvini, og oss
öll. — Amen”.
Þá er í 4. dálki greinarinnar á
7. síðu, 43. og 44..1ínu talið að neðan.
Byrja í 45 1., sem orsakar rangan
framburð i þessum og öilum málum.
Þó hefir fjöldi fólks, allra þjóða á
öðrum sviðum, séð o. s. frv.
Margt er annað, og þó greindu
fólki skiljanlegt, svo sem: ölu, mél
þekking, liggja, á 3. síðu. En þau
orð eiga að vera: öllu, mál, blekk-
ing, byggja. — í öllum heimum, á
það að vera í 4. 1. að ofan, fyrsta
dálki, bls. 7. "öðm sleppi eg.
Jóhannes Frimann. ..
“KINGFISHER”
GILL NETTING
Made by JOSEPH GUNDRY and CO. LTD.
BRIDPORT, ENGLAND
ESTABLISHED OVER 250 YEARS
BEST QUALITY LINNEN GILL NETTING
SUPER QUALITY SEA ISLAND COTTON
FÁIÐ OKKAR PRfSA ÁÐUR EN ÞÉR KAUPID
Office and Warehouse: 309 Scott Block, Winnipeg
W. Flowers,
SALES REPRESENTATIVE
PHONE 86 594