Heimskringla - 09.09.1931, Síða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL,
Men’s Súits Dry Cleaned
and Pressed ------------$1.00
Ladies’ Plain Dresses Dry
Cleaned and Pressed ----$1.00
Gooils Cnlled For anil Dellyered
Minor Repairn, FREE.
Phone 37 001 (4 llnes)
MAKE NO MISTAKES
CALL
DYERS & CLEANERS, LTD.
PHONE 37 061 (4 lines)
XLV. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 9. SEPT. 1931.
NÚMER 50
BREZKA ÞINGIÐ
VINNA BYRJUÐ.
Þingið á Bretlandi kom sam-
an í gær. Var þingforseti ekki
fyr kominn í forsætasætið, en
hávaði byrjaði frá stjónarand-
stæðingum, með Mr. Henderson
í broddi fylkingar. Forsætis-
ráðherra Ramsay MacDonald
las upp boðskap konungs til
þingsins, en fékk varla til sjálfs
sín heyrt fyrir andstæðingum,
er sífelt gripu fraip í fyrir hon-
urm þar til þingforseti stóð upp
og benti andstæðingum einarð-
lega á, að ef þeir vildu sitja
þingið, yrðuþeir að hlýða sköp-
um þess og reglum. Varð þá
hlé á hávaðanum.
Því næst gerði forsætisráð-
herra grein fyrir ástandi lands-
ins. Kvað hann ekki hefði j
dugað að spila á fiðluna meðan j
Róm brann. Skjót úrræði hefðu |
verið óumflýanleg landinu til
bjargar, hvað sem flokka póli- 1
tík allri liði. Því næst skýrði,1
hann frá, að fjárlaga frum-
varpið yrði lagt fyrir þingið
ifæstkomandi föstudag. Kvað
hann það bera með sér hvernig
stjórnin hefði komið sér sam- !
an um bjargráð landsins.
Mr. Henderson leiðtogi and-1
stæðinga mælti á móti að flýta |
starfi svo mikið á þessum vand j
ræða og alvöru tímum. Kvað I
hann stjórnina fara illa af stað.
Varð hlátur í þinginu við
þessa byrjun Henderson á að
andmæla hinum fyrri leiðtoga'
sínum.
Mr. MacDonald svaraði með
kerknis-bros á vör, að það
gleddi sig að heyra, að and-
stæðingur sinn viðurkendi að j
tímamr hefðu verið alvarlegir. j
Var þannig lagað hnotabit
milli þessara gömlu vina með-
an Mr. MacDonald flutti ræðu
sína. Áheyrenda-pallarnir voru
troðfullir af fólki.
Þingforseti er Rt. Hon. E.
Fitzroy, consevatívi- frægur
stjórnmálagarpur. Virðist hann
taka sterkum tökum á starfi
sínu, enda herma fréttirnar að
af því muni ekki veita á þessu
þingi.
KRAFA UM LÆKKUN
HERÚTGJALDA
Margir nafntoguðustu menn
ensku þjóðarinnar, þar á meðal
rithöfundarnir Russell lávarður
og H. G. Wells, hafa skrifað und
ir bréf, sem brezku stjóminni
hefir verið sent, og fram á það
fer, að útgjöld til hersins séu
lækkuð í ár um 25%. Er í bréf-
inu haldið fram, að útgjöld
þessi séu nú eins há og árið
1913, þegar undirbúningurinn
var sem mestur undir alheims
styrjöidina. Nú standi öðm vísi
á en þá, og því sé óþarft að
eyða eins miklu fé til viðhalds
hernum. Útgjöldin voru ákveð-
in fyrir árið 1931, $540,000.000.
feAUNALÆKKUN
VfNSÖLULIÐSINS
Launalaékkunin sem forsætis
ráðherra J. Bracken er að koma
á- nemur alls $12,000 hjá vín-
sölunefúd Manitoba fylkis.
Mest er lækkunin á kaupi R.
O. Waugh formanns vínnefnd-
arinnar; hún nemur $1.080.
(eitt þúsud og áttatíu dölum.)
Er það nálega eins manns árs-
kaup. Ekki nennum vér að
hafa það eftir hve mörg manns
kaup forsætisráðherra greiðir
Mr. Waugh enn á ári, en
skömm mundi mörgum að því
þykja sem vissi það, fyrir ekki
vísindalegri starfsemi en eftir-
lit með einokunarsölu á áfengis
gutli er.
Vinna byrjar nú þegar við
að gera lokræsi í Winnipeg.
Er gert ráð fyrir að 2500 manns
hljóti atvinnu við það. Lokræs-
in eru fjögur, sem gera þarf og
kosta þau til samans um $1,-
200.000. Greiðir sambandsstjórn
in helming kostnaðarinn, en
fylkisstjórnin og bæjarstjórnin
hinn helmingin að jöfnu.
Bæjarstjórnin samþykti s. 1
föstudag að láta gifta menn
og þá aðra er fasta bústaði
ættu í bænum sitja fyrir vinn-
unni.
VERKFALL
f Estevan og Bienfait kola-
héruðunum í Saskatchewan,
gerðu kolanámumenn verkfall
í gær. Um 600 manns hættu
vinnu. Látt kaup og ílt viður-
væri, sem verkamennirnir áttu
við að búa, er ástæðan fyrir
verkfallinu. samkvæmt því er
verkamönnum segist |frá. f
fréttinni er ekki getið um kaup
verkamanna-. En á það er
minst, að vinnuveitendur hefðu
ekki verið ófúsir, að líta á og
ef til vll verða við kröfum
verkamanna út af fyrir sig, en
að þeir hafi ekki viljað viður-
kenna kröfu verkamannafélags
þeirra (Mine Worker’s Union
of Canada). Ennfremur er
haldið fram, að Kommúnistar
hafi verið í spilinu. Þeir eiga
að hafa hemsótt verkamennina
og lagt á ráðin.
Enda þótt skortur sé ekki á
verkamönnum, er hikað við að
byrja vinnu í námunum vegna
ótta við ærsli og uppþot er af
því kynni að leiða.
VON MEIRI VINNU
Auk lokræsanna, sem R. H.
Webb borgarstjóri í Winnipeg,
segist ekki sjá neitt í vegi með
að byrjað verði á þessa viku,
hefir hann von um, að vinna
byrji bráðlega við ellefu fyrir-
tæki önnur. Sendi hann for-
sætisráðherra R. B. Bennett
símskeyti því viðvíkjandi í gær
og vonast hann bráðlega eftir
samþykt sambandsstjórnarinn-
ar í því efni. Verkefnin eru
þessi:
Fyrir bæinn: Auditorium
(samkomuhöll), Iðnsýningar-
pláss, viðbót við Almenna
sjúkrahúsið og barna-sjúkra-
húsið, og brú yfir C.P.R. járn-
brauta-garðinn.
Fyrir sambandsstjórnina:
Nýja stjórnarbyggingu, viðbót
við Tuxedo herskálann, sjúkra-
hús í Deer Lodge, umbætuU
út við Sjö Systra og Þræla-
fossana og nýja brú (yfir Rauð
ána?) í Selkirk.
Fyrir Manitobafylki: Háskóli.
Þetta reiknast Webb að út-
vegi um 8000 manns atvinnu.
Er farið fram á, að sam-
bandsstjórnin greiði 50% kostn-
aðarins en bæjar og fykisstjórn-
in 25 % hvor.
Segir borgarstjóri, að miklar
líkur séu til, að á störfum
þessum verði bráðlega byrjað.
enda þótt að samningar um
störf í þessu fylki standi enn
yfir milli fylkisstjórnarinnar og
sambandsstjórnarinnar.
ANITA GREW
Svo heitir dóttir Joseph Grew
sendiherra Bandaríkjanna í
Tyrklandi. Anita vann sér það
til frægðar nýlega að synda
yfir Bosphorus-sundið, (er nor
rænir menn kölluðu Sæviðar
sund) 19 mílur vegar. Var hún
5 klukkustundlr á sundi. Hún
er 22 ára gömul.
HVEITIMARKAÐUR f NORECI
Frederick H. Palmer, við-
skiftaráðunautur Canada í Nor-
egi, heldur því fram, að auka
megi sölu á canadísku hveiti í
Noregi, ef lánsfrestur fengist
sæmilegur á því. Segir hann
Noreg kaupa um eina miljón
mæla heðan, og eins mikið eða
fullkomlega það frá Rússlandi.
En fyrir rússneskt hveiti verði
að greiða í peningum. í Noregi
kveður hann mikið látið af
gæðum canadíska hveitisins.
Sér stjórnin þar um öll kaup
á hveiti og tollur er enginn á
því. En smásöluverð ákveður
stjórnin á hveitimjöli og brauði.
vegna þess, að hún ábyrgist
framleiðandanum vist verð fyrir
hjreiti sitt.
Er Mr. Palmer hér staddur
og er að finna kornkaupmenn
að máli um lánskilmála á
hveiti.
Danmörk og Svíþjóð kvað
hann hvort um sig kaupa eins
mikið hveiti frá Canada og
Noregur gerði.
TILRAUN AÐ SPRENGJA UPP
KOMMÚNISTAHÖLLINA
Tilraun var gerð s. 1. sunnu-
dag með að sprengja Komm-
únista höllina áhorninu á Isa-
bel og Bannatyne strætum í
Winnipeg í loft upp. Var
sprengi-kúla falin 4 eða 6 fet
frá vegg hallarinnar og kveikt
í henni. En skaða gerði spreng
ingin ekki annan en þann> að
kjallarahurð og nokkrir gluggar
brotnuðu í byggingunni. Þrir
menn voru staddir inni, en þá
sakaði ekki.
f húsum í kring brotuðu
nokkrir gluggar. Fascistar,
eða einhverjir álíka vinveittir
sér og þeir telja Kommúnstar
líklegast að valdir hafi verið
að tilraun þessa hermdarverks.
FUNDUR I HYDE PARK
Síðast liðinn sunnudag héldu
verkamenn á Englandi fjöl-
mennan fund í Hyde Park, til
þess að mótmæla lækkun þeirri
á tillagi til atvinnulausra, er
stjórnin hefir ákveðið að lög-
leiða. Einnig mótmælti fundur
inn vinnulauna-lækkun allri.
“Hættið að svelta lýðinn’’, var
slagorð fundarins. Var ákveð-
ið að hitta stjórnarformanninn
að máli þessu viðvíkjandi.
SKAÐAR AF REGNI
í þorpinu Glacier í Britist Col
umbia gerði þvílíkt steypiregn
s. 1. laugardag, að yfir járnbraut
CPR félagsins flæddi á nokkr-
um stöðum, sem olli svo mikl-
um skemdum, að umferð heft-
ist. Connaught-undirgöngin svo
nefndu, sem eru 5 mílna löng,
fyltust af vatni. Símastaurar
féllu og niður og urðu ýmsar
fleiri skemdir af völdum þessa
NóaflóðS'.
BRETAKONUNGUR LÆKKAR
LAUN SÍN
Bretakonungur hefir gefið
ríkinu eftir $250>000. af laun-
um sínum í ár. Kveður hann
sanngjarnt, að hann sem aðr-
ir, taki þátt í að bæta efna-
hag ríkisins. Alls eru laun kon-
ungsins og hirðarinnar $1,880,-
000. Af því eru laun sjálfs
koungsins ekki nema einn
fjórði. Ennfremur hefir Prins-
inn af Wales gefið eftir $50,000
af sínúm tekjum.
STÆRSTA FJÖLSKLDA
f MANITOBA
Stærsta fjölskylda í Manitoba
er fjölskylda Alex Bohemier,
í grend við bæinn St. Anne,
um 30 mílur suður af Winnipeg.
Mr. og Mrs. Bohemier eiga
15 börn. sem öll eru á lífi og
á aldrinum frá 16 mánaða og
upp að 18 ára aldri. Eru
stúlkurnar 7, en drengirnir 8.
Kváðu öll bömin vera vel gef-
in og efnileg.
Fjölskylda þessi er frönsk.
Húsbóndinn er gripa-kaumað-
ur og þannig stóð á því, að
hann var á skemtidegi kaup-
manna (Caterers Picnic) ný-
lega, og hlaut verðlaun fyrir að
vera stærsti fjölskyldufaðir
Manitoba-fylkis.
Bæði eru hjónin fædd í St.
Norbert í Manitoba og er ann-
að þeirra 43 ára gamalt, en
hitt 42 ára.
GOTT LAND OG
SKEMTILEGT
Skemtilegt þótti George Bern-
ard Shaw' um að litast í Rúss-
landi. En ekki finst kvenmanni
úr Bandaríkjunum, er Margaret
Bourke-White heitir minna til
um það. Hún var í 5 vikur á
Rússlandi að taka myndir, og
munu ýmsar af þeim eiga að
prýða bók þá um Rússland, er
hún hefir í smíðum og á að
heita “Eyes on Russia’’. En
jafnvel þó að margt bæri henni
fyrir sjónir sem skemtijegt
mætti heita, kemst þó líklega
fátt í samjöfnuð við það, að í
þessar 5 vikur sem hún var á
ferðalagi til og frá um Rúss-
land, voru 6 bónorðsfarir hafn-
ar til hennar. Allir voru biðl-
arnir rússneskir og túlk urðu
þeir að hafa til þess að flytja
mál sitt við unnustuna. Og
bláalvara var þeim, því bón-
jorðunum fylgdu alls konar seri-
I moníur, sem ekki eru um hönd
hafðar nema mikið liggi við.
Tveir biðlarnir voru listmálarar
og tveir verkfræðingar, einn
járnbrauta-eftirlitsmaðúr og
einn olíu-kóngur. Allir voru
mennirnir hinir mannvænleg-
ustu. Margaret hefir eflaust
rétt fyrir sér, að Rússland sé
skemtilegt land.
HVAÐANÆFA
Við fyrstu 12 mílurnar af
Canada-þjóðveginum var lokið
s. 1. viku í Ontariofylki.
• * *
Yfir síðustu hélgi, meiddust
16 manns meira og minna í
Winnipeg-borg einni af bílslys-
um.
• * •
Malcolm MacDonald hefir ver
ið skipaður aðstoðar-ritari fyrir
nýlendur Breta í ráðuneyti sam-
steypustjórnarinnar. Hann er
sonur forsætisráðherra Ramsay
MacDonald. Þingmaður hefir
hann verið síðan 1924, og í síð
ustu kosnirtgum 1929, hlaut
hann 7000 atkvæða meiri hluta.
Ræður hans á þingi þykja ó-
viðjafnanlega vel orðaðar. Hann
er aðeins 30 ára að aldri. Ment-
un sína hlaut hann á Oxford-
háskóla.
• * *
Nýtt félag hefir verið mynd-
að í Winnipeg, Man., sem
nefnir sig “The Britist Work-
ers Association (brezka verka-
fólks félagið). Félagið kvað
ætla að vinna á móti stefnu
Kommúnista.
• • •
Hitinn í Winnipeg var s. 1.
mánudag 96 stig. í Brandon
var hann 100 stig.
t Beausejour Man., brann
kirkja rómversk-kaþólskra á
samt íveruhúsi prestsins til
kaldra kola í gær. Skaðinn er
metinn um $15.000.
TIL JAKOBÍNU JOHNSON
fyrir “Annan ágúst” 1931
Eg lúinn og sifjaður lötraði
heim
Eg las þitt kvæði skáldkona.
á veginum heim. —
Mér fanst eg heyra
í hörpunni himneskan hreim
“Eg gat ekki sofið
fyrir söngvunum þeim’’
J. S. frá Kaldbak.
ÞRÖNGI VEGURINN
Líður senn að loka-degi
ljúfa hvíld í arma þína
að höfði þreyttu eg halla megi
hefi eg þráð um æfi mína.
Þessa kyrð í þínum höndum
þreyi eg eins og barnið móður.
Draumur flýr af dimmum
ströndum
dags úr stríði, einn og hljóður.
Óskin situr út á söndum,
eygir frið í fjarskans bláma,
“Kastaðu af þér kvíðans bönd-
um
komdu!’’ segir brimið ráma.
Vitið stendur vörð á landi
viðbúið og skjótt til varnar
stolt það bregður stæltum
brandi
starir hvast á þjáningamar.
Er þjáningar á bak það brýtur
brosir sólin fyrst í heiði —
Æfi sigur sækja hlýtur
sér hver yfir þeirra leiði.
Einkunn mannsins er að stríða
eymd og víl ei honum sæmir
Hugrekki skal heiminn prýða
heimtar sá sem alla dæmir.
Sá sem kýs þau forlög fella
fær ei lífs síns gátu leysta
og verður minni maður ella.
Mannvitinu er einu að treysta.
J. S. frá Kaldbak.
GÍSLI J. ÓLAFSON
landsímastjóri.
Síminn flutti þá sorgarfregn
til landsins í gærmorgun, að
Gísli J. Ólafsson landsímastjóri
væri dáinn. — Hann andaðist
á St. Elísabethspítala í Kaup-
manahöfn, aðfaranótt laugar-
dags. Þar hefir hann legið
nokkrar vikur eftir uppskurð.
aVr hann skorinn upp vegna
gallsteina. Tókst uppskurður-
inn vel í fyrstu, að þvi er ætlað
var. En er frá leið kom það
í ljós> að aftur þurfti að skera
upp sárið. Var það gert fyrir
rúmri viku. Enn var talið, að
vel hefði tekist. Þangað til
þær fregnir bárust hingað á
fimtudag að nú hefði líðan hans
versnað svo, að líf hans væri
í hættu.
Á undanförnum 20 árum hef-
ir landssíminn orðið eitt af óska
börnum þjóðarinnar. — Starf-
ræksla landssímans grípur inn
í líf og starf hvers einasta
manns á landinu. Þegar vel
tekst með val forystumanna
slíkra fyrirtækja, er það rétt-
metið þjóðarlán, en óhamingja
ef illa tekst.
Þjóðarlán íslendinga var það,
er svo mætur maður sem Gísli
J. Ólafson, tók við stjórnartaum
um símamálanna fyrir fjórum
árum. Sigð íslenzkrar óham-
ingju hefði vart getað höggvið
tilfinnanlegra skarð í fylking
athafnamanna vorra, en orðið
er við fráfall Gísla J. ólafson
nú, er hann á besta skeiði stóð
svo að segja við upphaf mikilla
framkvæmda.
En bót er það nokkur, hversu
mikið hann fekk unnið á þeim
gkamma tíma, sem hann var
landssímastjóri.
Frá því hann var 17 ára gam-
all vann Gísli að símamálum.
Þá fór hann úr þriðja bekk
Latínuskólans og byrjaði sím-
ritaranám í Danmörku. Um það
leyti sem Landssíminn var lagð-
ur hingað til Reykjavikur, var
hann skipaður símaritari hér.
Árin 1908—1912 var hann síma-
stöðvarstjóri á Akureyri, en síð-
an stöðvarstjóri hér í Reykjavík,
uns hann varð 1927, eftirmaður
O Forbergs í landsímastjóra-
stöðunni.
Öll þau ár, sem hann var
stöðvarstjóri. lét hann mikið til
sín taka um símamálin. En
oflangt yrði hér að rekja þau
afskifti öll. Hér skal aðeins
drepið á það helsta sem hann
vann að hin síðustu árin.
í landssímastjóratíð Gísla J.
Ólafson gerðust þau stórtíðindi
í símamálum landsins, að Suð-
urlandslínan var fullgerð, svo
símanetið spenti greipar í kring
Jim bygðir landsins. Þá var unn
ið það þrekvirki í símalagning-
um, sem lengi þótti ókleift, að
leggja síma yfir stórfljót og
jökla í Skatafellssýslum.
Undirbúningur undir hina
miklu landssímabyggingu hvíldi
mjög á hans herðum, og fekk
hann því til leiðar komið, að
hér yrði ’sett upp hin sjálfvirka
miðstöð .
Áður en hann hvarf af landi
burt í síðasta sinni, auðnaðist
honum að halda risgjöld hinnar
miklu símabyggingar.
Hann mun og hafa átt megin
þátt í því, hve vel og myndar-
lega var gengið frá útvarpsstöð-
inni hér. En mesta og mikil-
vægasta málið sem hann hafði
með höndum hin síðari ár, var
uppsögn símasamningsins við
Mikla norræna, og breytingarn-
ar á símasambandi voru við út-
lönd, sem með því urðu kleifar.
Frá því han nbyrjaði símritara
ná mfyrir 26 árum, og alt þang-
að til hann yfirbugaðist af sjúk-
dómi þeim, er dró hann til bana,
vann hann óslitið að velgengni
og framförum íslenzkra sima-
mála.
. Gísla J. Ólafson verður ekki
einasta saknað um langt skeið
um land alt, sem hins ötula og
áhugasama landssímastjóra, ó-
teljandi margir sakna hans og
trega fráfall hans fyrir sakir
ljúfmensku hans og drenglynd
is. Hann var maður vinsæll með
afbrigðum.
Enginn gat kynst honum, án
þess að verða hlýtt til þessa
gjörfulega. glaðlynda og hrein-
lynda manns.
Hann laðaði alla að sér.
Þegar slíkir menn falla frá í
blóma lífsins, frá hálfunnum
störfum, finna menn sért til,
vegna þess að þeir vita, að
skarðið í vinahópinn verður
aldrei fylt.
Gísli J. ólafson var fæddur
6. september 1888. Foreldrar
hans voru Jón Ólafsson ritstj.
og Helga Eiríksdóttir frá Karls-
skála. Árið 1910 giftist hann
Polly Grönvold. Dætur þeirra
eru tvær, Helga, gift Henry
Nagtglas-Versteeg, hollenskum
sjóliðsforingja í Austur-Indlands
eyjum og Nanna, ógift.
—Mbl.