Heimskringla - 25.11.1931, Blaðsíða 7

WINNIPEG 25. NÓV. 1931.
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSfiDA
NOKKUR ORÐ UM
ÍSLENSKA “LISTDÓMA”
Islensk myndlist er að vísu
«kki gömul, en hefir þó óneit-
anlega skapað mörg ágæt verk,
og er komin það langt á veg,
orðinn svo stór þáttur í íslenskri
menningu, að full ástæða er til,
að rætt sé og ritað um hana
með fullri alvöru.
Þetta er það, sem okkur finst
vanta nokkuð á í skrifum hinna
svokölluðu “listdóma'ra” jhér,
sem full oft er tækifæri til að
sjá í blöðum Reykjavíkur.
Vegna þess, hve list þessa
lands er ung, er smekkur al-
mennings mjög skeikull, en hins
vegar virðist Islendinga ekki
vanta áhuga fyrir myndlist. Þeir
hafa skilyrði til, eftir nokkurn
tíma, að geta notið góðrar list-
ar, svo framarlega sem þeim
verður bent í rétta átt.
Þeir Islendingar, sem takast
á hendur það ábyrgðarmikla og
erfiða starf að skrifa um list-
1r, verða því að vera vel færir,
að minsta kosti vita meir um
þetta mál, en fólkið sem þeir
skrifa fyrir. Séu þeir starfinu
vaxnir, geta þeir hafið þjóðina
tipp til skilnings á góðri list, og
gert ómetanlegt gagn. Séu þeir
aftur á móti fákunnandi, draga
>eir á nokkrum árum, almenn-
ing lengra og lengra niður í
þekkingarleysi og rugling. —
l>ví miður á þetta síðara við> um
all-flesta þeirra manna, er ritað
hafa um list hér í Reykjavík.
— í skrifum þeirra úir og grúir
af — villandi umsögnum —
meiningarlausu hjali og sleggju
dómum. — Þar er t. d- sjaldan
eitt orð, er bent getur fólki á
Ttjarnann í allri myndandi list.
Látið hverja
mörk segja til.
Skamtið fjölskyldunni meira
af hinni hreinu og kjam-
miklu—
CITY
MILK
Gerilsneydd yður til trygg-
ingar.
IU/
Sími 87 647
Þeir skrifa oft langt mál, um
hugmyndina, sem á að vera í
einhverri mynd, en aldrei um
sjálft formið. Það — sjálfur
kjaminn í hverju llstaverki —
fer algerlega fram hjá þessum
listdómurum. Hvers virði er
góð hugmynd ef ekki er fundið
lifandi listrænt og varanlegt
form fyrir hana? Auðvitað ein-
skis virði. En það hafa víst
ekki þessir herrar lagt á sig að
brjóta heilann um. Þeir hafa
ekki komist svo langt, sem í
gegnum stafróf listarinnar, en
vilja samt kenna öðrum, og
jafnvel þeim sem árum saman
hafa fengist við listir.
Gott dæmi þessarar skriffinsku
er grein, sem stóð í Alþbl. nú
fyrir nokkru. Fákunnáttan skín
Guðm. R. Ólafssyni úr Grinda-
vík, og fjallar um sýningu Magn.
Árnasonar. Fákunnáttan skín
svo að segja út úr hverri línu.
Stóryrðunum rignir, orðið snill-
ingur, snildarverk er hvað eftir
annað misnotað svo háðung er
að.
Hvar í heimi annars staðar
en á íslandi, sér maður svona
klausu í listdóm:
“Snildarverk eru miörg á
sýningunni í brjóstmyndum og
andlitsmálverkum. Hvort þarf
t- d. nokkur, sem þekkir Jón
Pálsson orgelleikara, að gæta í
sýningarskrána til þess að sjá
að brjóstmyndin nr. 17 er af
honum’".
Hér er með öðrum orðum,
list eingöngu dæmd út frá því,
hvað hún eftirlíkir (copierar)
vel fyrirmyndina. Líkist mynd-
in ekki, er hún ótæk, líkist hún
eitthvað er hún snildarverk. Um
byggingu í línum og litum er
ekki spurt — það er aukaatriði
— Ef dæma á list út frá þess-
um mælikvarða, hvernig verður
þá t. d. með list liðinna alda,
hvernig myndi höfundur henn-
ar skrifa um Mona Lisa? —
fyrirmyndin er dáin og horfin
fyrir fleiri hundruðum ára, þar
er því ekkert til samanburðar
hvað likingu snertir. Þeir sem
séð hafa þetta snildarverk og
vita eitthvað um list, sjá að það
lifir, og hefir lifað í gegnum
liðnar aldir í hinu andríka,
dularfulla formi, sem einkennir
alla alvarlega og varanlega
myndlist allra alda.
Að lokum viljum við gera þá
tillögu, að þeir sem þykjast hafa
eitthvað á hjarta um listir,
reyni að afla sér meiri þekk-
ingar á aðalatriðum myndandi
listar, bæði eldri og yngri, svo
að þeir sjálfs sín og einkanlega
almennings vegna, ekki verði til
að brjóta það niður, er bes*u
listamenn þjóðarinnar hafa með
margra ára striti og erfiðleikum
bygt upp.
A Thorough School!
The “Success” is Canada’s Largest
Private Commercial College, and the
finest and best eqiuipped business train-
ing institution in Western Canada. It
conducts Day and Evening Classes
throughout the ýear, employs a large
staíf oí expert teachers, and provides
sufficient individual instruction to per-
mit every student to progress according
to his capacity for study.
?»| trr«uty-one years, since the founding of the “Suc-
cess’’ Business College of Winnipeg in 1909, approxi-
mately 2,500 Icelandic students have enrolled in this
College. The decided preference for “Success” train-
ing is significant, because the Icelanders have a keen
sense of educational values, and each year the number
of our Icelandic students show an increase.
Reykjavík ,17 október 1931.
Þrír ungir listamenn.
—Mbl.
FRÚ MARTA PÉTURSDÓTTIR
kona Indriða Einarssonar skrif-
stofustjóra andaðist að heimili
sínu í Tjarnargötu 3 hér í bæn-
um aðfaranótt síðastl. sunnu-
dags 4. þ. m., rúmlega 80 ára
að aldri.
Frú Marta var ein af 15 börn-
um Péturs Guðjohsen organista
og konu hans Guðrúnar, fædd
hinn 2. ágúst 1851, og ólst upp
hjá foreldrum sínum á hinu
merka heimili þeirra hér í
Reykjavík, sem allir eldri Reyk-
víkingar munu kannast við. Af
þeim systkinum eru nú einar á
lífi Eirstín, ekkja sr. Lárusar
Halldórssonar, Guðrún, ekkja
Jens prófasts Pálssonar, Anna,
kona Þórðar læknis Thorodd-
sen og Kristjana, ekkja Halld-
órs Jónssonar bankagjaldkera,
sem allar eru búsettar hér i
bænum.
Indriði Einarsson og frú
Marta giftust hinn 20. júlí 1880,
og hafa búið hér í bænum síð-
an, lengst að (eða síðan 1887)
í húsi sínu í Tjarnargötu. Börn
þeirra eru Eufemía, kona Jens
Waage f. bankastjóra, Guðrún,
kona Páls Steingrímssonar rit-
stjóra, Emilía ógift í foreldra-
húsum, Lára, kona Péturs lækn
is Bogasonar, búsett í Dan-
mörku, Einar Viðar, er lést á
ungum aldir og öllum harm-
dauði árið 1923, Martha kona
Björns Kalman hrfn., Ingibjörg,
kona Ólafs Thors alþm. og
Gunnar Viðar hagfræðingur.
Frú Marta var mikil merkis-
kona, éins og hún átti kyn til,
gáfuð í besta lagi, höfðingi í
sjón og reynd. Hún var heim-
ilisrækin, svo sem best verður
á kosið, og stjórnaði heimili
sinu með sæmd og prýði. Ðörn-
in voru mörg og munu ekki á-
valt hafa verið gnægðir í búi-
Má því gera ráð fyrir, að hús-
freyjan hafi ekki að jafnaði ver-
ið með öllu áhyggjulaus um hag
heimilisins. — Á fyrri árum
vann hún, er tími var til, með
manni sínum að samningu
Landhagsskýrslna og almennri
endurskoðun, og mun henni
hafa verið einkar-sýnt um öll
þess háttar störf.
Síðari árin, er börnin voru
upp komin og farin að heiman,
sökti hún sér mjög niður í
bóklestur, og las þá jöfnum
höndum skáldskaparrit, fræði-
rit og bækur um andleg mál.
Við andlát frú Mörtu mega
margir aðrir en börn þeirra
hjóna minnast gleðistunda þar
á heimilinu. Hið mannmarga
heimili, í litlum húsakynnum á
vorra daga mælikvarða, varð
griðastaður fjölda vina þess,
og húsakynnin lágu hafa ára-
tugum saman laðað að sér hópa
glaðra gesta, sem ávalt nutu
hinnar sömu hlýju og gestrisni
heimilismanna. Var oft glatt
á hjalla, er húsfryjan lék á gít-
arinn, en börn hennar og gestir
sungu. Heimilið í Tjarnagötu
var einskonar samkomustaður
þeirra, sem áttu áhugamál sam-
eiginleg við heim,ilisfólki, og hús
ið stóð þeim opið, sem til þeirra
mála höfðu eitthvað að leggja
— hvort sem var á degi eða
nóttu að kalla má.
Fjöldi bæjarbúa þakkar það
framlag til menningar í Reykja-
vík, sem stafar frá heimili frú
Mörtu Pétursdóttur og Indriða
Einarssonar, — og við heimilis-
vinirnir hugsum með gleði í
huga til samvistanna þar á liðn
um áratugum.
—Vísir P. H.
SAMKVEÐLINGAR
Milli Sigurðar B. Breiðfirðings
og G. J. Hjaltalíns: Gamanríma
og svar.
Heimförin leyst úr höfnum
14. júní 1930.
Formálin (braghenda)
Minnis-bræður mínir fuglar,
Muni og Hugi,
þessir austur þutu á flugi,
þrjátigu hundrað mílna tugi.
Hugi áfram heldur leið með
höldum fríðum,
þá og lindabjörkum blíðum
blómin sem að reisa lýðum.
En hann Muni aftur kom, með
eðli bögu
Mér að austan sagði sögu,
En sagan verður þá að bögu.
• • •
Sagan (hagkveðlingaháttur)
Úr læðing hnúta leystir senn
Lægis-skútum sigla enn;
Leggja út um löndin tvenn
Labbakútar og spenamenn.
Æðir í skyndi albúinn
Upsa-strindis fákurinn,
Úður hrindir harðsúin,
Hamast vinda jötuninn.
Sigla heim um höfin blá
Höldar geyma víking brá
Lítt þeim gleymist listin há,
Um löginn sveima til og frá.
Þar með kvennaflokkur fór
Með fögur enni hvít, sem snjór
Ægir kennist ekki rór »
Austur rennur súða-jór.
Lengi af þjóðum lofaðar
Lífs á slóðum fjörugar *
Stúlkur rjóðar, stásslegar
Og stiltu, góðu konurnar.
Silkitröfum sveipaðar
Sinni göfugt ríkir þar
Hlægja að köfum hafmeyjar
Hvergi töf á ferðum var.
Garpa þá er gleðin fín
Gjöra að tjá af frægðum sín,
Ýmsir spá að auðarhlín
Uni hjá og bragði vín.
Þar er danz á þiljunum
Þar er anzað kveðlingum
Þar er glanz af gullkeðjum
Og glasa fans á borðunum.
Gleði og yndi umfaðmast,
Allir í skyndi forklárast,
Þar ei myndast mæðukast,
Menn án syndar trúlofast.
Hefjast skallar hafi frá,
Helzt er allir kjósa að sjá,
Skautar Fjallafoldin há,
Faldi mjalla hvítum þá.
Býður köldu brjóstin sín,
Bunguskjölduð, hvít sem lín.
Klettum földuð gjáin gín,
Græn með öldum hlíðin skín.
Eg hef grun að kulda keim
Kenna muni úr norðurheim
Þó fjöldin uni ferðum þeim
Fjallkonuna að sækja heim.
Þetta línu leirhnoðið
Læt eg dvína svobúið;
Helzt mig pínir hugleysið,
Hjaltalín minn, taktu við.
Oft má sanna utan hik
Andans manna röddin kvik
Hrista vann úr huga ryk
Hringhendan og stikluvik.
Sigurður B. Breiðfirðingur.
• • •
VIÐBÓT
Day and Evening Classes
OPEN ALL THE YEAR
The SUCCESS BUSINESS C0LLEGE, Ltd
PORTAGE AVENUE AT EDMONTON STREET.
PH0NE 25 843
RÁÐ VIÐ KREPPUNNI.
Þjóðkunn kvenfrelsiskona í
Bandaríkjunum, hefir borið
fram þá tillögu, að fresta öll-
um barnsfæðingum þar til
kreppunni létti af. Út af því
varð manni nokkrum að orði:
“Hamingjunni sé lof fyrir að
eg er fæddur og er ekki ljós-
Jj móðir.”
Þú treystir á ljóðamáttinn minn,
en mörgu að skal gæta;
hagkveðlinga háttinn þinn
hika eg við að bæta.
Háttur brags af heldri gerð
heyrist við rímu þína;
ferhending eg velja verð
á “Viðbótina” mína.
Fátækt mín við samning sézt,
1 ^ ] N afr ispic ild
arJ
Dr. M. B. Halldorson
401 Bojd Bld(.
Bkrlfotofuolml: MI74
Stunðar iinttkl«|t lunsnnsjúk-
iðmt.
■r aS flnna á skrlfstofu kl 10—1*
f. k. o| 2—S e. h.
Rslmtlt: 4« Alloway Ave.
Talnlnsli 3S1M
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
LögfrteBingur
702 Confederation Life Bldf.
Talsími 24 587
DR A. BLONDAL
<•* Medtcal Arts Bldg.
Talsiml: 22 29«
■tundar sirstaklega kvensjúkddma
o« barnasjúkddma — AB httta:
kl. 10—12 « k. o« S—5 e. h.
■etmllt: ■«« Vlotor St. Slml 28180
W. J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
ISLENZKIK LiOGFRÆÐINOAK
á óðru gólfi
325 Main Street
Xals. 24 963
Hafa einnig skrifstofur tJS
Lnudar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag 1
hverjum mánuði.
Dr. J. Stefansson
11« MHDICAL ARTS RLDtí.
Rornl Kennédy o% Graham
Itnaáar Hac4>fn aafha- eyrna-
a«(- af kverka-sjflkdómn
Br atJ hltta frá kl. 11—12 f. h.
og kl. 8—6 e. h.
Talslnat: 118ð4
Holmlll: 688 McMlllan Ave. 42691
Telephone: 21613
J. Christopherson.
Islenskur LögfraSingw
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manltob*.
MOORE’S TAXI LTD.
Cor. Donald and Graham.
SO Cente Taxl
Frá einum statS tll annars hvar
sem er i bœnum: E manns fyrlr
sama oe .einn. Alllr farþe*ar á-
byr«stlr, alllr bílar hltattlr.
Stmt 23 KtX (8 ltnnr)
Klstur, töskur o Khúsgaena-
flutnlngur.
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Phone 21 834 Offlce tímar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
sízt er Eddukraftur.
ferskeytlum eg megna mest
að miðla til þín aftur.
Þá frægir menn og frúasveit
í ferðina lögðu stóru,
hugskotssjónum heim eg leit,
er héðan úr borg þeir fóru.
Samúð fylti sérhvers geð,
þá siglt var um höf að nýju.
Til íslands fóru margir með
“Montcalm” og “Antoníu”.
Engir þurftu að synda á sel,
Sæmunds vegir dvína;
Bátana útbjuggu vel
Bíldfell og Þórstína.
Þá frónskan leit það fjallatind,
fólkið úr Vesturheimi,
hvarf burt agg og erfðasynd,
er áður fanst á sveimi.
Saman fléttað þá var þétt
þjóðrækninnar bandið.
Allir sjá nú sólskinsbblett
sveipa ættarlandið.
Blíðleiki í brjóstum er,
við borðstokka á þiljum;
hrollurinn úr fólki fer,
af fúkyrðanna byljum.
Með athygli og unaðssvip
allir sýndust jafnir,
þá Ameríku úrvals skip
til íslands náðu í hafnir.
A. S. BARDAL
■ elur llkklstur og annfcst um útfar-
ir. AHur útbúnahur sá boatl.
Ennfremur selur hann allikonar
mlnnlsvaröa eg le«etelna.
843 SHERBROOKE ST.
Phenei K« 6«T WIItHIPH
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. 8. a. SIMPSON, K.D.. Ð.O., D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Someraet Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TEACHBR OF PIAIfO
854 BANNING ST.
PHONE: 26 42«
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegat pósthúsinu.
Simi: 23 742 HeimlUs: 33 8*3
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
Bantre ea< renttm M.vtas
762 VIOTOR ST.
SIMI 24.5M
Asnast allskonar flutnlnga fram
og aftur um bseinn.
J. T. THORSON, K. C.
falenmknr li(lre«ie(ir
Skrlfstofa: 411 PARIS BLDO.
Símt: 24 471
Akkerið í sjó var sett,
á sama tíma stanzað;
húrraópin heyrðust þétt,
hlegið, sungið, dansað.
Viðtökurnar.
Allir sjást með glaðvært geð,
glampar af kærleiksblossum;
hjartanlega er heilsast með
handabandi og kossum.
Hljómleikenda hópur stór
við höfn þar fremstur glitrar.
í hundrað manna karlakór
hvein ,svo landið titrar.
Um höfuðstaðinn svo flaug senn
í sveiflum vegleg kerra,
með ýmsra landa aðalsmenn
og ameríska herra.
Um ísland nætursólin sést
senda ljós að torgum;
og Reykjavík þeim reyndist bezt
með reglu af heimsins borgum.
Guðjón H. Hjaltalín.
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —s— Sask.
Talafmlt 28 888
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
814 lomerMt Block
Partata Aveaae WINNIPEQ
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjóri
Stillir Pianos og Orgel
Simi 38 345. 594 Alverstone St.