Heimskringla - 02.12.1931, Blaðsíða 5

WINNIPEG 2. DES. 1031.
HEIMSKRINGLA
5 BLADSlÐ.
næstum því dygð, að líta þar
inn einu sinni á mánuði, — þá
er ómögulegt að draga af því
aðra ályktun en þá, að fyrst
komi Mickey Mouse til greina
í sáluhjálparefnum vor á meðal,
og því næst guð almáttugur,
skapari himins og jarðar.
Það má vera steinblindur
maður, sem ekki sér það og
skilur, að þessi félagsskapur,
sem kallaður er kirkja, iifir bók-
staflega eins og Lazzarus við
dyr ríka mannsins, þessi vesal-
ingur, sem varð að láta sér það
nægja að nærast af molunum,
sem féliu af borðum ríka manns
ins, og var fleygt í hann, stund-
um ef til vill af brjóstgæðum
og góðum hvötum, en eins oft
með eftirtölum og ónotum.
Og taki menn eftir að þetta
er það, sem menn nefna guðs-
dýrkun, þannig reisir kynslóð
nútímans guði sínum musteri
og vegsamar hans nafn. Og
þannig er sá vitnisburður, sem
ástand kirkjunnar yfirleitt ber
um trú safnaðanna!
Eg er ekki að áfellast neinn
eða neina sérstaklega. Og það
er ef til vill engan hægt að á-
fella eða saka um það, þótt ein
kynslóð sé trúlausari en önn-
ur. En eg ef aðeins að reyna
að gera oss það ljóst, í hvert ó-
fremdar ástand kirkjan er hníg-
in, ekki aðeins hjá oss, heldur
yfirleitt víðast hvar, þar sem
kirkjur eru með svipuðu fyrir-
komulagi. Því eg sé ekki, hvað
unnið er með því að vera að
blekkja sálfan sig á nokkurn
hátt. Mér finst, að það
muni vera langhollast að líta
á hlutina eins og þeir eru. Að
minsta kosti ber eg ennþá svo
mikla virðingu fyrir kirkjunni,
að eg vil hvorki standa í þess-
um prédikunarstól eða öðrum
lengur en eg get hugsað og tal-
að með fullri hreinskilni. Og
þá vil eg segja það alveg af-
dráttarlaust, að það hefir stund-
um komið mér næstum því
grátbroslega fyrir sjónir, að fólk
skuli vera að basla við að halda
saman þeim félagsskap guði til
dýrðar, sem það vantar svo til-
finnanlega trú á, að það telur
sér vera frekar til byrði en
styrktar. Slík guðsdýrkun er
yfirleitt ein hin gífurlegasta
fjarstæða, sem hugsast getur,
að maður ekki segi að hún
gangi guðlasti næst. Því að ef
vér á annað borð tryðum af
nokkurri alvöru á guð og hans
dýrð, þá myndum vér heldur
ekki j'mynda oss, að honum
væri nokkur þægð í þeirri þjón-
ustu ,sem int væri af höndum
með ófúsum hug og engri gleði.
Þær þjáningar eru sannarlega
nógu margar, sem guðsbörn
verða iðulega að undirgangast,
þótt kirkjunni sé ekki bætt þar
ofan á, ef hún er flokkuð til
þeirrar greinar.
* * *
Eg hefi nú talið fram nokkur
rök þeirrar spurningar, hvers-
vegna fólk sé að viðhalda
kristindómi og kirkjum hér
í Ameríku, og guðstrú að nafn-
inu til, þar sem svo lítil trú
er í raun og veru og finnst
sumum ef til vill, að eg hafi
verið of þungorður í garð safn-
aðanna og borið þeim um of
trúleysi í brýn. Hitt, kynni
fólk að segja, lægi mér nær að
skygnast eftir því, hvort sök-
in á því, að vegur guðskristni
er ekki mikill vor á meðal, sé
ef til vill ekki eins mikil hjá
oss prestunum, oss sem eigum
að vera boðendur og sáðmenn
orðsins.
Það er mjög sanngjarnt að
líta á þetta og dettur mér sízt
í hug að neita því, að syndir
prestanna séu bæði margar og
miklar og að þeir séu á ýmsan
hátt lélegri þjónar, en þeir ættu
að vera, þó að syndir þeirra séu
venjulegast á öðrum sviðum en
alment er talið. En samt sem áð
ur er fávizka og misskilningur
þeirra manna mjög mikill, sem
halda, að unt sé að stofna guðs-
ríki einungis með góðum presti.
Oss er iðulega borið það á
brýn bæði upp í eyrun og und-
an þeinj, að því aðeins séu
þunt skipuð sæti í kirkjunum,
að vér höfum lítinn boðskap
að flytja, eða að vér séum ekki
nógu vikaliðugir að smala fólk-
inu saman í kirkju. Góðir prest-
ar hafi ávalt fullar kirkjur. Án
þess að eg ætlist til að þetta sé
skilið sem nokkur varnarræða
fyrir sjálfan mig, þá vil eg
leyfa mér að andmæla því hik-
laust, að nokkur slík regla sé
gildandi. Það kann satt að vera,
að ef vér værnm eins góðir
leikarar í andlegum efnum og
kvikmyndaleikararnir eru á
sínu sviði, þá kynni oss að
takast að ná þolanlegri kirkju-
sókn og tryggja kirkjunum með
því nægilegt rekstursfé. Hitt
er annað mál, hvort sæmilegt
væri að þjóna guði á þann hátt
eða hvort andlegi ágóðinn af
því starfi væri peninganna virði
og að nokkru leyti meiri en af
starfi leikaranna í Hollywood'.
Sannleikurinn er sá að menn
hlusta gjarnast á það sem lé-
legast er og þess vegna er góð-
ur prestur sízt að öllu trygg-
ing fyrir fullri kirkju. Þegar
Jesús Kristur ætlaði að fara að
prédika fagnaðarboðskapinn
yfir kunningjum sínum í Naz-
aret, fylltust þeir mikilli reiði
og vildu ekki hlusta á hann og
ætluðu jafnvel að hrinda hon-
um niður af klettabrún. Sú
kynsióð sem hann prédikaði yfir
misþyrmdi honum og krossfesti
hann að lokum til þess að þurfa
ekki að hlusta á hann og jafn-
vei nánustu lærisveinar hans
hurfu frá honum. Þannig hef-
ir ávalt farið um alla spámenn.
Hinsvegar hefir reynslan sýnt
það að allskonar skrumprédik-
arar hafa jafnan fengið góða á-
heyrn, einkum ef þeir hafa ver-
ið meiri ofstopamenn en vit-
menn, og einkum ef þeir hafa
verið nógu óhlutvandir til að
fullyrða allt það sem þeir hugsa
að fólk vilji heyra, hvort sem
þeir gera sér nokkra hugmynd
um að það sé satt eða logið.
Allir tungumýkstu hræsnarar
hafa sópað að sér fólki í þús-
undatali, þar sem beztu heim-
spekingar hafa ekki fengið
nema örfáa tugi til samanburð-
ar.
Þetta sýnir það skýlaust, að
engin ástæða er tii þess frekar
en verkast vill að setja það á
syndaregistur prestanna, þótt
söfnuðirnir sæki iila sínar eigin
kirkjur. Það er þeirra eigin sök
og einkis annars. Og ef til þess
er ætlast, eins og sumstaðar úti
á landinu, þar sem prestar hafa
bíla, að þeir aki fyrir hvers
manns dyr, og smali mönnum
saman til að hlusta á sig, þá
sýnist svo að hugmynd safnað-
anna sé orðin sú, að allt kirkju-
starfið sé unnið í þágu prest-
anna einna og gert til að afla
þeim lífsviðurværis af náð og
miskunn. En þegar kirkjustarf
er komið í það horf og unnið
með þeirri ímyndun, þá segi eg
fyrir mitt leyti, að eg hefi enga
tilhneigingu til þess að vera
prestur upp á þau býti. Eg vildi
miklu fremur vinna hér um bil
hvert annað starf sem væri.
Enda er mín hugmynd sú, að
söfnuður sé altaf fyrst og
fremst til sjálfs sín vegna, en
ekki vegna neins prests, er við
hann starfar, og þessvegna sé
það á engan hátt nóg að prest-
urinn einn hafi áhuga fyrir alla.
Það er ekkert, sem getur rétt-
lætt tilveru safnaðar nema hans
eigin trú. Og ef það er ber-
sýnilegt oröið, að sú trú er lítil,
og að söfnuðurinn sjálfur hefir
ekkert vaxtarafl í sér eða löng-
un til viðhalds, fram yfir það
sem presturinn eða örfáir menn
vilja vera láta, þá finst mér
það vera orðið gersamlega
gagnslaust og tilgangslaust að
halda honum við. Slíkur fé-
lagsskapur getur hvorki orðið
guði eða mönnum til vegsemd-
ar, af því að enginn skilur til
hvers hann er. Og þá er alltaf
hollast og eðlilegast, að það sem
ekki vill eða getur lifað fái að
deyja. Ef til vill væri þk örlítil
von til þess, að upp af rústum
þess, sem hrynur, gæti risið ein-
hver annar félagsskapur, sem
einhver lifandi kraftur væri í
og væri þessvegna hæfur að lifa
af sinni eigin dygð. Svo gæti
að minnsta kosti virst, að þetta
væri hugsanlegt, ekki sízt ef
nokkur hæfa væri fyrir því, sem
eg drap á hér á undan, að sátt-
artilraunin milli guðs og mam-
mons hafi iðulega endað á
þann hátt, að guð væri lokað-
ur inni í kirkjunni ,til þess að
mammon hefði þeim mun ó-
bundnari hendur fyrir utan. Þá
væri sannarlega enginn skaði
skeður, þótt allar kirkjur væri
rifnar.
• • *
Kunnur prédikari í Banda-
ríkjunum, John Haynes Holmes,
skrifaði nýlega ritgerð í eitt af
tímaritunum fyrir sunnan um
það hvort Ameríkumenn væri
kristin þjóð. Auðvitað komst
hann að þeirri niðurstöðu að
ef dæmt væri út frá daglegu
lífi og breytni, en ekki kenni-
setningum aðeins, þá næði það
engri átt að láta sér koma slíkt
til hugar.
“En svo gerir þetta ef til vill
ekki mikið til,” segir hann, því
að það er hvorki kristindómur
eða nokkur önnur trúarbrögð í
sjálfu sér, er oss skortir, heldur
aðeins dygð hugans. “Hvað
heimtar drottinn annað af þér
en að gera rétt, ástunda kær-
leika og framganga í lítillæti
fyrir guði þínum,’ mælti Mika
spámaður fyrir 2700 árum síð-
an. Kjarni trúarbragðanna hefir
æfinlega verið þessi sami. Hið
eina, sem er nauðsynlegt og
mikilsvirði fyrir Ameríkumenn
eins og hverja aðra þjóð er það,
að kunna að setja viturleg lög,
dæma þjóðina með réttvísi og
gefa mönnum jafnt tækifæri
á að öðlast gæði lífsins. Þeir
þurfa og að læra að vera misk-
unnsamir í meðferð allra mann-
legra meina og þjáningar, leit-
ast við að ráða bætur á því sem
aflaga fer og ástunda frið á
jörðu. Ef þjóðin leggur stund
á þessa hluti með alvöru, þá
gildir alveg einu hverrar trúar
hún er að nafninu til. Þá er
rétt sama hvort hún hefir fleiri
eða færri kirkjur. Hennar hlut-
skifti er gott.”
Og hann heldur áfram á
þessa leið:
Ameríka er kristið land að
nafninu til. En eg veit að hún
er samt sem áður ekki réttlátt
land eða trúað í sönnustu merk-
ingu þess orðs. Þó að ríki vort
sé fætt með frelsisorði, hefir
það ekki verið frelsinu trútt.
Enda þótt feður stjórnskipunar
vorrar skýrskotuðu til þess að
allir væri fæddir jafn réttháir,
höfum vér samt ekki varðveitt
jafnréttið, heldur misþyrmt því
í hundruðum mála. Og þó vér
höfum svarið að vernda lýð-
ræðið,hefir lýðræði vort ekki
orðið til annars en að tryggja
aðeins örfáum mönnum auð og
völd, en undiroka allan fjöld-
ann. ' Ameríska þjóðin játar
miklu, en trúir litlu. Hún læst
vera dyggðug og standa framar
öðrum þjóðum að ágæti. En
samt lætur hún viðgangast sín
á meðal örgustu stjórnmálaspill-
ingu og iðnaðarkúgun. Hún
fóstrar með sér ótrúlega auð-
virðilega og grófgerða þjóð-
menning. Hún elur í barmi
sínum ríg og hatur meðal ó-
hamingjusamra manna. Hún er
sek um hverskonar siðleysi,
Iéttúð og glæpi. En megin-
synd hennar er þó þessi brenn-
andi og blygöunarlausa ást á
mammon, sem henni getur
aldrei skilist að brjóti nokkurs-
staðar í bág við sanna guðs
tru.
“Eg vildi að Ameríka mætti
bæta ráð sitt og leggja niður
þessi afbrot sín. Ef það er
kristindómur, þá má það eins
vel heita því nafni eins og nokk-
uð annað. En eg er orðinn svo
langþreyttur á því að sjá fólk
vera að káka við það sem nefnt
er kristindómur með engum á-
rangri, að trú mín á kirkjuna
og hennar aðferðir er mjög tek-
in að veikjast. Það sem oss
skortir í bráðina er ekki svo
mjög trúflokka rifrildi um það
hvað sé kristindómur, heldur
gagngerð íhugun og umræður
jum það hvað nauðsynlegt sé til
góðs lífernis og góðs þjóðskipu-
lags. Um það gæti bæði kristn-
ir menn og gyðingar, kaþólskir
og mótmælendur, lagt jafnvel
og viturlega til mála. Því að
þetta ætti að vera allra þjóða
viðfangsefni. Og ef allir þessir
andstöðuflokkar færi að kepp-
ast um hver gæti lifað beztu lífi,
þá væri það ekki að efa, að
mörg kennisetningin mundi
gleymast og vera sett á hilluna
en meir hróflað við hinu, 9em
mikilsverðara er í lögmálinu.
Og þá mundi fara fyrir mörg-
um á svipaða leið og Nathan
vitra hjá Lessing, þegar hon-
úm var hrósað fyrir kristilega
breytni. Hann svaraði og
sagði:
‘Einmitt hið sama og gerir
mig að kristnum manni í aug-
um þínum, gerir þig að gyðingi
í mínum huga.’
Kirkjur eru engin nauðsyn í
mannfélögunum, allra sízt þar
sem þeim er aðeins viðhaldið
með hangandi hendi í dauðans
vesöld. Það sem er nauðsyn-
legt, er að vér látum “réttinn
vella fram sem vatn og réttlæt-
ið sem sístreymandi læk. Krist-
nin verður að koma í ljós í þeirri
trú einnig, sem birtist í dag-
legri breytni vorri utan kirkn-
anna. Ef svo má nokkru sinni
verða, þá er heldur engin hætta
á, að stofnaðar verði kirkjur,
sem sundra mönnum og skapa
hatur, kennísetningar sem
draga menn á tálar eða hleypi-
dómar, sem leiða menn í villu.
Allt samfélag vort ætti að geta
orðið ein slík kristin kirkja,
bróðurlegt samfélag þar sem
allir vilja með glöðu geði og
fúsum huga þjóna almennings
velferð.” —
* * •
Eg hefi rakið orð og hugsana
feril hins snjalla predikara, all-
greinilega, af því, að, mér finnst
að þau mætti engu síður heim
færa til vorrar þjóðar en þeirrar
sem þau eru töluð til, enda fell-
ur margt af því sem hann segir
saman við það sem eg hefi sagt
í ræðu minni hér á undan. En
þegar vér erum nú aftur kom-
in að þessari niðurstöðu með
John Haynes Holmes, að æski-
legast væri að allt mannfélagið
væri orðin ein sannkristileg
kirkja, þá vaknar enn á ný
fyrir oss sú spuming, hvort
nokkuð geti þá í sjálfu sér ver-
ið unnið við það þótt kirkjan
legðist niður? Hvort nokkur
líkindi væru til þess, að sú kyn-
slóð, sem ann hugsjón Krists
svo lítið, að hún getur ekki
haldið saman iítilli kirkju utan-
um hana, sé þá líklegri að geta,
orðið gagsamleg þeirri kirkju,
sem ætlast er til að nái yfir allt
mannkyn? Eg fyrir mitt leyti
sé engin líkindi til þess að svo
megi verða. Og þessvegna get
eg heldur ekki litið með jafn-
aðargeði á ósigur þessara litlu
tilrauna, sem menn hafa verið
að gera til að skapa guðsríki á
jörðu—enda þótt sá ósigur hafi
svo oft orðið óumflýjanlegur og
sé það ef til vill enn.
Því að enda þótt Rómverjar
træðu höfuð Jesú Krists undir
járnhæl sínum og vér förum iðu
lega enn í dag á sama hátt með
kenningar hans, þá getum vér
samt ekki neitað því, að hann
á altaf sitt vissa ítak í hjört-
um vorum. Þegar vér erum
orðin þreytt á lystisemdum
mammons, þegar þau atvik
koma til vor, sem hann stendur
vanmáttugur gagnvart og niður
eilífðarinnar streymir inn í sálir
vorar með ómótstæðilegum
þunga, þá getur þessi munaðar-
lausa rödd, sem svo sjaldan fær
áheyrn í annríki daglega lífs-
ins orðið sterk eins og gjósandi
eldfjall. Þá getur spurningin
um rök lífs og dauða orðið svo
knýjandi að vér finnum, að hún
er í raun og veru meginspurn-
ing allrar tilveru vorrar. Þá
getur líka þessi þrá, sem biður
um fegurð kærleikans inn í sál-
ir vorar og lífið í heild sinni orð-
ið svo sterk, að mammon í allri
sinni dýrð, gleymist um stund-
arkorn.
Hversvegna skyldum vér þá
dauðsvelta með áhugaleysi og
deyfð, þennan félagsskap, sem
nefnist kirkja, þennan litla vott
þeirrar löngunar, sem með oss
býr til eilífra hluta?
Eg vil að lokum fullyrða það,
að þrátt fyrir allt, sem ófull-
komið er og ófátt um vort ráð,
þá sé þetta þó hin upprunalega
og endanlega ástæða fyrir því,
að vér höfum reynt að halda
saman kirkju, og sú eina, sem
er réttlætanleg.
FJÆR OG NÆR.
Jónas Helgason bóndi frá
Baldur, Man, er um tveggja
vikna tíma hefir dvalið í bæn-
um, fór heim í gær.
* » *
John J. Arkie augnlæknir
verður staddur að Lundar Ho-
tel fimtudaginn 11. desember
n. k. Þeir sem á augnlækningu
þurfa að halda, eru beðnir að
veita þessu athygli.
* * *
Almenn guðsþjónusta verður
haldin sunnudaginn 6. desem-
ber kl. 2 e. h., í Hayland skóla-
húsinu. Paul Johnson prédikar.
Efni: Ráðaleysið við dunur hafs
og brimgný. Allir velkomnir.
• • •
Munið eftir opna fundinum,
sem Goodtemplarar efna til á
fimtudagskvöldið í þessari viku.
til að ræða um afnám vínsölu
hér vegna kreppunnar. Allir vel-
komnir.
• • •
“Viking”
Þessi fræga og alkunna mjmd
verður sýnd fyrrihluta næstu
viku við Rose kvikmyndahúsið.
Hefir myndin þótt hvarvetna
mjög tilkomumikil, enda kostaði
það mörg mannslíf að framleiða
hana, auk meira en mljón doll-
fera í peningum. Efnið er barátta
við hjátrú og hleypidóma, ís og
kulda og hin ægu öfl náttúrunn-
ar. Fer meiri hluti atburðanna
fram á sjó, í ískreppum og ó-
veðri, er að lokum vinnur á
skipinu.
• • •
Tvíbökur
Tvíbökur verða seldar um
tíma fyrir 15c pundið ef tekin
eru 10 pund eða meira. Kringl-
ur með sama verði.
724 Sargent Ave.
Guðm. P. Thordarson
HITT OG ÞETTA
Þingkosningar á Frakklandi
eiga að fara fram í apríl að ári,
en samkv. relendum blöðum,
sem hingað bárust nýlega, er
ekki útilokað, að þing verði rof-
ið í haust í desember. Sum
frakknesku blöðin halda því
fram, að hvort sem kosið verði
í desember eða apríl, sé það
engum efa undirorpið, að ensku
kosningarnar muni hafa mikil
áhrif á úrslit kosninganna í
Frakklandi. Frakknesk blöð eru
yfirleitt þeirrar skoðunar, að ef
jafnaðarmenn vinni í Bretlandi,
muni fjárhagserfiðleikamir enn
versna. Hinsvegar sé bata að
vænta, ef íhaldsmenn beri sig-'
ur úr býtum.
(Vísir).
Ijjníbímtylilatt drmtjfttttu,
tNCOAPORATCD MAY 1670.

það er ekkert brauð til sem tekur þessu
fram að gæðum, hreinleik og saðsemi
CANADA
BREAD
Pantið Butternut brauðin—sæt sem hnotur--kjarngóð sem smjör
FRANK HANNIBAL, ráðsmaður.