Heimskringla - 16.12.1931, Qupperneq 5

I

WINNIPEG 16. DES. 1931
HEIMSKRINGLA
13. SÍÐA
að spenna glugga galopna jafnt
vetur sem sumar, án tillits til
þess hlutfalls, sem er milli hit-
ans inni og úti. í>að eina, sem
hreyfir loft, þegar snúningur
jarðar er undanskilinn, er mis-
munur á hita og kulda. Því
er það, að þótt nauðsynlegt sé
að hafa glugga opna á sumr-
um, þegar jafn er hiti úti og
inni, þarf aðeins lítið op til
þess að hlýtt herbergi vel hit-
að fái nægilegt loft þegar kalt
er úti.
Margir hafa þann sið, að
sofa við opinn glugga sumar
sem vetur, og finst sumum það
vera óþarfi að hafa hita í því
herbergi, því það muni lítið
þýða, og sofa svo í miklu fúl-
ara lofti en er annarsstaðar í
húsinu, þar sem þó enginn
gluggi er opinn, en nægileg
hreyfing á loftinu, vegna þess
að hver aðferð, sem brúkuð er
til upphitunar, heldur hún loft-
inu í húsinu í hreyfingu. En
óupphitað herbergi með opn-
um glugga fyllist af köldu lofti
sem hreyfist ekkert, nema vind-
ur blási inn um gluggann, en
hreyfingarlaust loft verðlur
fljótlega fúlt undir öllum kring-
umstæðum, en því fljótara sem
það er kaldara. Það getur þvi
verið óhollara að sofa í köldu
veðri í óupphituðu herbergi
með galopinn glugga, en f
hæfilega upplhituðu herbergi,
þó enginn gluggi sé opinn, ef
aðeins loftið er á hreyfingu, því
hreyfingin er fyrir öllu öðru,
ef loftið á að halda heilnæmi
sínu. Það er eins og það hreinsi
sig sjálft, líkt og rennandi vatn
gerir, og er það eðlilegt, þegar
það er athugað, að kolsýran
og önnur eitruð efni, sem mað-
ur andar frá sér, eru þyngri en
hreint loft, sérstaklega ef það
er varmt, og sekkur því niður
að gólfi með hreyfingu loftsins,
en í köldu lofti er þyngdar-
munurinn minni, svo þegar
maður andar frá sér hlýjum
andanum, blandast hann sam-
an við kalda loftið í herberg-
inu, og sekkur ekki niður að
gólfi fyr en hreyfing kemst á
það.
Enginn taki orð mín svo, að
eg álíti hreina loftið óþarft.
Það dettur mér ekki í hug. En
hitt er aldrei of mikið brýnt
fyrir fólki, að það í þessu sem
öðru noti skynsemi sína, en
fari ekki umhugsunarlaust eft-
ir fyrirsögn annara manna, sem
oft eru furðu lieimskiri þó
lærðir séu.
M. B. H.
MÁLVERKASÝNING.
Frh. frá 9 síðu.
ókeypi^; það kostar því ekki
nema nokkur spor að heiman
frá sér að sjá listaverkin.
Komið! Skoðið listaverkjn!
Sannfærist um gildi þeirra! Og
ef þér, íslendingar, hafið augu
til að sjá, þá munuð þér sjá þar
eitthvað fáséð og heillandi.
S. J. J.
Frá Chicago eru stödd hér í
bænum Haukur Sigurbjörnsson
listmálari og kona hans, Lárus
Sigurjónsson og Soffonías Sig-
urbjörnsson.
ÞÓRÐUR SIGURJÓNSSON
AXDAL.
Þess var getið í blöðunum í
vor, að látist hefði að lieimili
sínu við Wynyard, Sask., bónd-
inn Þórður Sigurjónsson Axdal.
Fregninni fylgdi ekki frekari
umgetning. í heimahéraði sínu
var hann kunnur öllum sem
drengur hinn bezti og sérstak-
ur hæfileikamaður, er svip setti
á bygðarlag sitt . Smekkvísi
hans fyrir öllu er hné í list-
ræna átt, var alkunn, hvort
heldur var söngur, hljóðfæra-
sláttur eða leiklist. Á sviði leik-
listarinnar hefði hann þó ef
til vill bæði notið sín og unað
sér bezt, hefðu ástæðumar leyft
það og hann mátt gefa sig þar
allan \ið. En hvorttveggja var
það, að uppvaxtarárin lögðu fá
tækifæri upp í hendurnar til
slíkra hluta, enda leyfðu ástæð-
urnar það ekki þegar fram á
fullorðinsárin kom og gengið
var út í sjálfa lífsbaráttuna.
Urðu honum þar manna dæmi,
því fleiri hæfileka hafa þröng
æfikjör þannig svæft, svo að
þeir hafa aldrei náð til að njóta
sin til nokkurrar hlítar. Svo
gefið var honum að greina hið
alvarlega frá hinu skoplega, að
hvorttveggja hlaut að koma
skýrt í ljós'; hvorki yfirskyn eða
hégómaskapur gátu dulið sig,
þó skrýdd væru “guðsótta og
góðum siðum.’’
Sú hlið hans, er sneri að
mönnunum og málefnum fé-
lagslífsins einkendu hann sem
drengskaparmann. Hann var
hollur vinum sínum og fastheld-
inn, jafnframt því sem hann
vildi öllum mönnum vel. Hann
var víðsýnn og frjáls í skoð-
unum, og ekki hefðum bund-
inn, nokkrum þeim hugtökum
eða kenningum, sem tíðast eru
látnar gilda í trú eða mann-
félagsmálum. Stóð það í beinu
sambandi við hug þann er hann
/eldi til mannanna. Hann vildi
að þeim gæti öllum farnast vel
og að þeir eignuðust hreina
þekkingu, í því litla, sem þeim
auðnaðist að fræðast um, svo
að sú þekking gæti fremur stutt
þá en tafið til framfara. Sjálf
framförin var nógu hægfara,
þó ekki væri hún teygð á ýms-
ar hliðar í gönuskeiði á eftir
hleyp'dómum og hindurvitnum.
Fyrir þessa .orsök fylti hann
flokk frjálstrúarhreyfingarinnar
og var ófáanlegur til þess að
slá þar af sannfæringu sinni.
Hann gat verið skorinorður.
þegar því var að skifta, hafði
þó jafnast hugað sitt mál ræki-
lega áður en hann bar þ'að
fram. Kíminn var hann og
spaugsamur í kunningjahóp, én
fremur orðfár og alvörugefinn
á almennum mótum. Á einu
slíku móti minníst eg hans sér-
staklega. Það var snemma í
desember veturinn 1922. Full-
trúar hinna ýmsu frjálstrúar-
safnaða íslenzku, norðan og
sunnan landamæranna, sátu á
fundi í Wynyard og voru að
ræðá um væntanlega samein-
ingu safnaðanna í eitt kirkju-
félag. Allmikill málavafningur
og varfærni komu í ljós hjá
ýmsum er þar töluðu. Var eink-
um bent á hættu, er stafað
Til Skiftavina Vorra
er vér vitum að eru góðir vinír vorir, viljum vér hér
með færa vorar innilegustu hátíðaóskir.
limitko
gæti af of nákomnum sam-
böndum við þá einstaklinga,
eða hóp manna, .er feti stígi
lengra í aðskilnaðarátt við hin-
ar eldri trúarstefnur, en ein-
hver hluti safnaðanna teldi
heppilegt. Það gæti haft ýms-
ar óþægilegar afleiðingar í för
með sér fyrir samlyndi og sam-
vinnu innan bygðarlaganna.
Þvert ofan í þessar ræður, og
meðan á þeim stóð, reis Þórð-
ur upp og gerði þá tillögu, að
fundurinn lýsti því yfir, að
hann væri því eindregið sam-
þykkur, að allir þeir söfnuðir,
er fulltrúa hefðu á fundinum,
mynduðu samband sín á milli
og stofnuðu á þann hátt, frjálst
og óháð kirkjufélag. Tillaga
þessi var samþykt eftir all-
langar umræður, af mestum
hluta fundarmanna, og varð
upphaf að stofnun “Hins sam-
einaða Kirkjufélags íslendinga
í Vesturheimi’’. Við þessa uppá- i
stungu sína stóð Þórður, það
sem eftir var æfinnar, og var
því mjög fylgjandi að söfnuður
sinn (Quill Lake söfnuður)
héldi þá samninga í orði og
verki.
Þórður var mjög eindreginn
með þjóðræknisfélagshreyfing-
unni, strax og hún hófst og
hélt trygðir við þann félags-
skap alt til æfiloka, enda var
hann mjög íslenzkur í anda
og hugsun, þó ungur flyttist
hann til þessa lands.
Þórður var fæddur að Öxará
í Bárðardal í Þingeyjarsýslu 6.
október 1889. Eru foreldmr
hans þau heiðurshjón Sigur-
jón Jónsson Axdal og Aðal-
björg Jóhannesdóttir, er nú
búa við Wynyard. Ársgamall
fluttist hann með þeim til Vest-
urheims. Settist fjölskyldan að
fyrst á Garðar, N. D., en flutti
svo þaðan sumarið 1905, til ný-
bygðarinnar í Saskatchewan og
nam lönd skamt suður af Wýn-
yarck Auk foreldranna eru þrir
bræður hans á lífi — tveir bú-
settir í Wynyard, Hallgrímur
og Sigurgeir, en sá þriðji, Jón
Hallgeir, vestur í Coloradofylki
í Bandaríkjunum. Auk hins al-
genga skólanáms, stundaði
Þórður hljómlistarnám um 2
ára tíma í Winnipeg, en varð þá
frá að hverfa, þótt mjög hefði
hann kosið að geta haldið þá
lengra í þá átt.
Árið 1912 kvæntist hann
Jónínu Sólveigu, dóttur Sigurð-
ar heitins Krákssonar, er lengi
bjó við Eyford í Dakota, og
flestir þektu, meðal hinna eldri
íslendinga þar í sveit. Eignuð-
ust þau 12 börn og eru 9 á lífi,
er svo heita: Kristrún Sigur-
jón, Evelyn, Lenora, Almina
Guðrún, Björg, Emily, Louise
og Olive.
Þórður var starfsmaður mik-
ill og ósérhlífinn, enda heilsu-
hraustur þar til nú fyrir tveim
árum síðan, að hann fór að
finna til heilsubilunar. Með
marzmánaðar byrjun fékk hann
þungt kvef, en áleit það ekki
saknæmt, og fór því að hvers-
dagsstörfum sínum eftir sem
áður þar til 12. s. m. að hann
mátti eigi lengur á fótum vera.
Föstudagsmorguninn 20. marz
var hann látinn . Jarðarförin
fór fram frá heimilinu og
kirkju Quill Lake safnaðar
mánudaginn 23. marz og var
afar fjölmenn. Séra Rögnv.
Pétursson frá Winnipeg jarð-
söng og flutti ræðu á báðum
stöðum.
Með Þórði Axdal er til mold-
ar genginn einn af hinum skýr-
ustu og nýtustu mönnum Quill
Lake safnaðar og Wynyard-
bygðar.
R. P.
FAGRAR JÓLAGJAFIR.
MYNDIR AF LISTAVERKUM
RfKARÐS JÓNSSONAR
hins fræga bíldskera, mynd-
höggvara og málara, sem allir
fslendingar kannast við. Bókin
er í stóru 4 blaSa broti og
myndirnar eru prentaðar á
þykkan og góðan gljápappír.
f safni þessu eru myndir af
flestum myndastyttum og
skrautgripum er Rikarður hef-
ir búið til. Þar er og skýring
á “Höfðaletrinu”, sem fáir
kunna nú orðið að lesa.
Bókin er jafngóð enskum,
þýzkum og norrænum mönn-
um, sem fslendingum, því skýr-
ingar fylgja myndunum aftast í
bókinni, á öllum þessum málum.
... Aðeins fá eintök eru til boðs,
verða því þeir, sem vilja eignast
þau að hafa hraðann við.
....Bókin kostar $3.00. Pantanir
má senda á skrifstofu Heims-
kringlu.
Jófríður Sigurðsson, til heim
ilis að Steep Rock, Man., dó.
s.l. mánudag, á Almenna sjúkra
húsinu í Winnipeg. Hún dó úr
krabbameini. Jófríður sál. var
ættuð úr Eskey á Mýrum í
Austur-Skaftafellssýslu. — Til
Ameríku kom hún 1903 og hef-
ir dvalið fram á síðustu ár í
Winnipeg, en flutti fyrir
skömmu til Steep Rock. Syst-
kini hennar á% lífi eru Jón Mýr-
mann í Winnipeg, og Torsteinn
og Jórunn að Steep Rock, Man.
Jarðarförin fer fram frá út-
fararstofu A. S. Bardal fimtu-
daginn 17. des. n. k.
WINNIPEG HYDRO
ELECTRIC SYSTEM
SENDIR
Vinsamlega kveðju öllum sínum
/
íslenzku vinum
og óskar þeim
GLEÐILEGRA JÓLA
i
OG
HAGSÆLS NÝ-ÁRS
Phone 33 573 840 Sargent Ave.
J. A. J0HANNS0N
GARAGE
FILLING STATION
N
McCOLL
FRONTENAC
OIL CO.
PRODUCTS
Your Patronage Respectfully Solicited
We do all kinds of Repair work
of Highest Quality