Heimskringla - 06.01.1932, Qupperneq 4
4. StÐÁ
lfennskrm0la
(StofnuO 18S6)
Kemur út á hverjum miSvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537______
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyrirfram. Allar borganír sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
Ráðsmaður TH. PETURSSON
«53 Sargent Ave., Winnipeg
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEPAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Heimskringla” ls publisbed by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG 6. JANÚAR, 1932.
Á G'AMLÁRSKVÖLD 1931 .*)
‘‘Mínir timar standa í þinni hendi.”
Sálm. 31:15.
Vér erum hingað komin og hér stödd
til þess að kveðja og til þess að heilsa.
Að þessu sinni eru það þó ekki sam-
ferðamennirnir, sem vér erutn að kveðja
eða heilsa, heldur aðrir förunautar, er
við oss eru að skilja og á móti oss að
taka við þessi vegamót. Það eru dag-
arnir — æfidagarnir liðnu, sem vér kveðj-
um og æfidagarnir, sem í vændum eru,
sem vér heilsum frá þessum stað — hið
útfjarandi og hið upprennandi ár.
Sem oss er ljóst, þá er hið yfirstand-
andi ár á förum. Að fáum augnablikum
liðnum eru stundir þess runnar út í haf-
ið, sem vér á líkingarfullan hátt segjum,
að hvíli oss að baki; og innan jafnfárra
augnablika er annað ár úr djúpi risið, —
hinu mikla djúpi tímans, sem vér segj-
um að bíði framundan„
Við þessi vegamót erum vér nú stödd,
— þessi vatnaskil, ef svo mætti að orði
komast, og siglum nú úr aug'sýn við
heiðloft og skúradrög hverfandi daga,
undir ný heiðloft og skúradrög tilkom-
andi daga, — út úr þokum og hafvillum
og gerningaveðri, inn í hafvillur, þokur
og gerningaveður. Um leið og vér kljúf-
um röstina, sem hugsun vor setur milli
hafdjúpanna tveggja, veifum vér kveðj-
unni til alls þess, sem að baki liggur og
framhjá er siglt, en heilsum því, sem
kemur og framundan bíður.
Sem vonlegt er, hefir ferðalagi voru
verið margvíslega háttað á þessu liðna
ári, og rifjast það nú upp fyrir oss, þeg-
ar vér erum að kveðja það. Minningarn-
ar leiða sjálfa atburðina fram, í óslit-
inni röð, einn af öðrum, svo að oss gefst
kostur á að athuga þá, og hið fyrsta,
sem sætir eftirtekt vorri er, að nokkru
minna fer nú fyrir þeim, en á meðan að
þeir voru að gerast. Rúmast þeir nú all-
ir innan fáeinna augnablika. Árið verð-
ur að andartaki, nú þegar það er á brottu
og að baki, og hillir upp við sólseturs
stað, af vesturdjúpi tímans. Minnir það
þá og líka á hin fornu ummæli, að manns
æfin er sem þverhönd, þúsund árin, þeg-
ar þau eru liðin, sem dagurinn í gær, eða
sem næturvaka.
Fátt eða fæst þeirra atburða, er gerst
hafa á ferðalaginu á þessu liðna ári, varð-
veitist eða geymist, og sízt um lengri tíma
— því hefir ekki verið þannig varið. Það
hafa að mestu leyti verið augnabliks at-
burðir, er risið hafa og sprungið eins og
bólur er þyrlast upp við hliðar skipsins,
velta ofan í kjölfar þess, brotna og verða
að engu.
Baráttan fyrir tilverunni hefir verið
stríð, ef til vill með ægasta móti, svo í
minnum sé, þessarar kynslóðar. Ár, eigi ó-
lík þessu, hafa þó áður yfir heiminn geng-
ið, þó vér minnumst þeirra ekki, er fátt
hafa eftir skilið varanlegra gæða, og ekki
einu sinni það, er heimurinn hefir látið
sér að vítum eða að varnaði verða, þó um
naumgæfni þeirra hluta verði þau ekki
sökuð. Lærdómur og skyn er tíðast moldu
ausið, en fávitið góðumglaða, lifir sí-
ungt og rís upp endurborið með hverri
kynslóð, sem frumstæðasti eiginleiki
þjóðlífsins. Helzti afrakstur þeirra ára
var fólginn í stærri örkumlum, takmark-
aðra útsýni, meira athafnaleysi, kaldrifj-
aðri viðbúð manns við mann, og fjölgun
vígðra reita. Ef þau ekki kipptu menning-
unni aftur á bak, héldu þau að minsta
kosti framförunum í skefjum.
Þau voru skóli — skólinn, sem oss svo
þráfaldlega er bent á, að lífið eigi að
*) R®ða flutt við aftansöng á Gamlárskvöld
í Sambandskirkju í Winnipeg,
heimskringla
WINNIPÉG 6. JANÚAR, 1932.,
vera, svo að það heppnist vel og hreppi
peninginn, eftir 11 stunda vos, volæði
og eymd.
Þetta liðna ár hefir ekki jafnast við
þessi ár. Það hefir ekki verið jafn full-
kominn skóli, og það er sérstaklega einu
um að kenna — nútíðarmenningunni —
hugvitsöldinni vestrænu — vélamenning-
unni vestrænu, sem hver prédikunarstóll
rétttrúnaðarins finnur hjá sér skyldu til
að andmæla. Hvað hefði orðið á þessu
ári, ef ofan á erfiðleika undangenginna
tíma hefði bæzt almennur skortur á öllu
því, er lífið þarfnast sér til viðurhalds, —
á bjargráðum, á klæðnaði, á skjóli og
skýlum? Við þeim skorti hefir vestræna
menningin séð. Engum kemur til hugar
að álíta, að viðskiftaóreiðan stafi af því,
að nóg er til af þessum gæðum. Vér vit-
um hvernig farið hefði. Þá hefði orðið
sú dýrtíð, að meira hefði þurft til þess
að bjarga einu mannslífi, en nú að bjarga
tíu. Fyrir þessu eru söguleg rök, og þarf
ekki lengra aftur í tímann að skygna^t
en um rúma öld. En þá hefði skólinn út-
skrifað fleiri, og það fljótt og rækilega.
Námið hefði sózt vel, svo að allur þorr-
inn hefði ekki þurft- að stunda það
marga vetuf.
Hið lakasta, sem á árinu hefir gerst,
en maður víkur fyrst að því, sökum þess
að hið mótdræga er tíðast ofar í með-
vitundinni heldur en hitt, sem geðfeld-
ara er, er sú þvingun, sem manndómur
og drengskapur hefir beðið, og mest fyr-
ir það hugarfar, þær ræður og það um-
tal, sem árferðið hefir skapað. Fyrir
þeirri þvingun vottar víða. Flóðstíflum
lítilmenskunnar hefir verið kipt í burtu
og því stórstreymi, sem velsæmistilfinn-
ingin hefir haldið í skefjum, verið veitt
yfir hugsanalíf og athafnir manna. Það
tjáir ekkert aðhald, tímarnir eru svo erv-
iðir. Sami mælikvarðinn verður ekki not-
aður nú og áður, yfir metnað og mann-
lyndi, meðan betur áraði.
Flóð þetta hefir drekt flestu því, er eigi
hefir getað á því flotið. Að vísu er það
margt, sem flotið getur á hinum hálfvolgu
öldum þess, og seyðin, sem í djúpinu geta
lifað, eru óteljandi. En einmitt það virð-
ast þyngstu búsifjarnar andlegu, að
minsta kosti, að sú ómegðin kunni að
geta orðið helzt til stór.
Hin stærri dæmi þessa, er komið hafa
fram í viðskiftum þjóðanna, hverrar við
aðra, þarf eg ekki að benda á, svo sem
eins og þau, að hver þjóð hefir ætlað að
bæta fyrir sjálfri sér, með því að gera
hinum baráttuna enn erviðari — enn erv-
iðara að lifa. Þau dæmin, er nær oss
liggja, og vér þekkjum betur, væri ef til
vill sjálfsagðara að benda á; þau, sem
vita að oss sem einstaklingum, að sam-
ferðamönnum vorum og samfélagi.
Líklega hefir aldrei verið meiri þörf á
samheldni, samúð og félagslífi, en ein-
mitt nú. Styður margt að því. Fyrst
og fremst á erfiðleikatímum sem þess-
um, hættir hugsun einstaklingsins við að
þrengjast, snúast um of að eigin
Kjörum, verða eigingjörn, þröngsýn, þver,
kaldráð og óveglynd. Þá þarfnast ein-
staklingurinn þeirra áhrifa, sem varnir
geta veitt gegn slíkri hugsýking. Og þau
fást eingöngu með umgangi, samstarfi
og samverki við aðra menn. í því nýtur
hver maður sín bezt, og það er eina
vörnin gegn því að hugsunin verði inni-
lokuð. í öðru lagi þá hættir mönnum
við, á slíkum tímamótum sem þessum,
að missa traust sitt og trú á lífinu. “Alt
verður gult í glyrnum guluveika manns-
ins’’. Þegar hugsunin fer að snúast inn
á við hjá einstaklingnum, og eingöngu
um hans eigin hag, vaknar vantraustið
á samferðamanninum. En svo nemur
vantraustið ekki þar staðar; það færist
frá samferðamanninum yfir á samstarf-
ið við hann, þaðan yfir á inálin sameig-
inlegu, og að lokum yfir á sjálft sann-
færingarefnið. Hann tekur til að svíkja
það, draga við það stuðning, draga við það
framlag og málsvörn, bregðast því í
orði, í verki og í athöfnum. Þetta, sem
það kostaði hann, að halda því fram, —
með öðrum orðum — þetta sem það
kostaði hann að vilja rétt og láta þess
sjást lítinn vott í heiminum, finst hon-
um nú, sem hann megi með engu móti
misssa, fái því bezt varið með því að verja
því á sjálfan sig.
Eg hefi átt því óláni að fagna að
kynnast örfáum slíkum mönnum. Með
hæversku og fagurgala, sjálfshrósi og
yfirlæti, upgerð og yfirhilmingu, reyna
þeir að kaupa sér það álit, hjá sam-
ferðamönnunum, sem þeir hafa tapað í
eigin meðvitund, með því að svíkja sinn
eigin málstað. En öll sú viðleitni hefir
að engu komið. Hún hefir ekki veitt þeim
þá tiltrú samtíðarinnar, sem þeir áttu en
förguðu, fyrir sérgæði og sérdrægni og
elskuna á sjálfum sér.
Smávottar þessarar sýkingar, þessarar
þvingunar mannslundarinnar, er lagt
hafa hana í ánauð og gert hana að
einka-ambátt sérgæðinnar, hafa komið
í ljós á þessu liðna ári. Vörnin gegn þeim
er ein, sú að varðveita drengskapinn.
Hann er aleigunnar virði á öllum tímum.
Páll postuli, eða einhver í hans orða stað
sagði: “Eg hefi barist baráttunni og eg
hefi varðveitt trúna”. Vér óskum þess,
að hvað sem bíður vor á komandi ári,
fáum vér gert hina sömu játningu við
næstu áramót. Ekki reynir á kappann
fyr en á hólminn er komið, og ekki á
drengskapinn fyrr en í nauðirnar rekur.
Erviðleikar eru enginn aðaltálmi, og sizt
er að sýta þó í nauðir reki, heldur ber að
yfirstíga þær, kljúfa hverja röst við sigur-
lag, með þöndum seglum og láta hvorki
þokur né hafvillur né gerningaveður fría
sér hugar.
Hinar Ijúfari og þýðari minningar frá
hinu liðna ári eru margar. Nokkrar eru
sameiginleg eign vor allra, en aðrar og
fleiri eru séreignir. Um þær skulum vér
ekki ræða. Þær eru til minja um árið,
til göfgunar, til brýningar, til framsókn-
ar, til trausts, en eigi til auglýsinga. —
Hinar sameiginlegu eru oss einnig til
styrkingar í trúnni á lífinu. Þær færa
oss heim sanninn á því, að sé svo, að
vér þráum meira ljós, þá eru líka þús-
undir manna, sem þrá það með oss; þrá-
um vér meiri gæði, meira réttlæti, meiri
sannleika, meiri jöfnuð, þá eru þúsundir
þúsunda manna, sem einnig þrá það með
oss. Þetta er í rauninni sjálf skýringin á
lífinu. Árin kveðja og árin koma, en af
þessum toga er lífið spunnið og eigi öðr-
um. Lífið, eins og árin og dagarnir, er
morgunm og upprennandi sól, kvöld og
næturroði, hádegi og sólarhiti, nótt og
stjörnuskin. En í eðli þess er það helgað
og vígt sannleika og réttlæti.
Með þessar minningar í huga, þessi
dánarorð hins útsloknaða árs fyrir eyr-
um, hröðum ferð vorri inn á hið
nýja ár. Óttumst ekkert. Liggjum ekki
á liði voru. Minnumst þess hver og einn,
að: “Mínar tímar standa í þinni hendi”.
R. P.
BANDARÍKJATOLLARNIR OG
KREPPAN.
---- Frh.
En þá eru áhrif tollanna á innfluttar
vörur. Árið 1913 var hlutur Bandaríkj-
anna af öllum innfluttum vörum í öllum
löndum, 8.3 prósent. Á árunum 1921 til
1925 var hann 12.5 prósent. 1929 var
hann 11.7 prósent. Fyrir síðustu árin
eru ekki skýrslur við hendina yfir vöru-
innflutning ýmsra smærri þjóðanna, en
svo mikið má þó af skýrslum þeim dæma
er vér höfum, að innfluttar vörur mink-
uðu hlutfallslega fyrrihluta ársins 1929.
Á fyrra helmingi fyrsta ársins, eftir að
hin nýju tolllög gengu í gildi, námu inn-
fluttar vörur 11.1 prósent, en á næstu
sex mánuðum áður voru þær 12.6 pró-
, sent. Og eftirtektarvert er það í sam-
bandi við það sem hér er um að ræða,
að vöru innflutningingur minkaði úr 14.1
prósent, niður í 12.6 prósent á öllu ár-
inu, áður en Smoot-Howley lögin komu
til greina.
Tölur þær, sem nú hafa verið tilfærð-
ar um útfluttar og innfluttar vörur, sýna
ekki vöru-magnið, heldur vöruverðið. En
það getur gert mikið styrk í reikninginn.
Verðfall á vörum h* ir verið misjafnt.
Þau lönd, sem mest flytja út af þeim
vörum, sem verðfallið hefir verið mest á,
eins og búnaðarafurðum, virðast af töl-
unum að dæma, ekki halda sínum hluta
óskertum í heimviðskiftunum. Iðnaðar-
vara hefir ekki eins fallið í verði. En það
eru einmitt vörurnar, sem þjóðirnar í
Vestur-Evrópu hafa mestmegnis til út,-
flutnings. Aftur á móti er búnaðarvara
mikill hluti af útfluttri vöru Bandaríkj-
anna, eða sem næst 36 prósent, og önn-
ur hálfunnin vara 14 prósent. Það er
lágverðið á þessum vörum, svo sem bóm-
ull, kopar og akuryrkjuafurðum, sem
fyllilega nemur þeim mun, sem nú er á
útfluttri vöru Bandaríkjanna og áður,
þegar hún er metin eftir verði.
Það getur engum dulist, sem kynnir
sér viðskifti Bandaríkjanna við aðrar
þjóðir ,að þau hafa ekki orðið fyrir neinu
sérstöku skakkafalli. Þrátt fyrir það, að
utanlands viðskifti flestra eða allra þjóða
hafi á síðustu árum stórkostlega minkað,
hafa viðskifti Bandaríkjanna ekki nærri
því minkað að sama skapi, og eru nú eins
mikil og hvert vanalegt ár fyrir krepp-
til. Smoot-Howley lögin hafa
reynst ómissandi trygging gegn
óhemjulegum vöruinníflutningi
frá öðrum löndum.
Að bera viðskiftatap vort sam
an við viðskiftatap annara
þjóða, er þó ekki nema eitt at-
riði af mörgum, er til greina
koma, er meta skal áhrif tolla.
Má þar á meðal nefna áhrif
framleiðslunnar á utanlands
verzlunina. Þeim, sem annast
láta sér ser um að kenna toll-
lögunum um alla skapaða hluti
sem aflaga ganga, tala eins og
að hjá oss væri ekki um neinn
iðnað að ræða, nema utan-
lands verzlun. Sannleikurinn
er sá, að sú verzlun vor er alls
enginn iðnaður. Viðskifti vor
við önnur lönd er aðeins víkk-
un á heimaviðskiftunum. Iðn-
aðarstofnanir vorar framleiða
aðallega vörur til að selja inn-
an Bandaríkjanna, þó að af-
gang framleiðslunnar selji þær
erlendis, ef hægt er, en sú verzl-
un er háð eftirspurn og við-
skiftamagni, eins og öll önnur
viðskifti. Að mæla þau við-
skifti til nokkurra muna eftir
tolllöggjöf þjóðanna, er því ekki
til neins að hugsa sér. Áhrif
viðskiftanna heima fyrir hafa
miklu meiri áhrif á heimsverzl-
unina en nokkuð annað.
Og hvernig hefir þá viðskift,-
um Bandaríkjanna farnast síð-
an kreppan hófst. Áreiðanleg-
ustu skýrslurnar, sem vér höf-
um yfir þetta sýna, að viðskift-
um vorum innan lands tók að
hnigna á síðari helmingi árs-
ins 1929, og því hélt áfram,
með nokkrum breytingum þó,
fram á árið 11)31. Þessar skýrsl-
ur, sem fjalla bæði um fram-
leiðslu búnaðarafnrða og verzl-
un, sýna að viðskiftin minkuðu
um 40 prósent á tveimur síð-
ustu árunum, borin saman við
það sem þau vcjru, er þau voru
mest, 1929. Höfðu þau minkað
nokkurn veginn jafnt, frá 1.
júní 1929 til júní 1930, og frá
þeim tínia til júní 1931, eða um
20 prósent hvort árið.
Nærri má nú geta, hvort að
þessi viðskiftakreppa innan
lands hefir ekki haft áhrif á
utan lands viðskiftin. Enda er
það sannast að segja, að þau
minkuðu á þessum tíma, eða
síðustu tólf mánuðina, eftir að
nýju tollögin voru samþykt ár-
ið 1930, um nákvæmlega 20
prósent. En svo bera skýrslurn-
ar yfir verðlag vöru einnig með
sér, að verð hefir fallið á sama
tíma um 20 prósent að meðal-
tali á eitthvað 550 helztu við-
skiftavörum landsins.
Þetta er nú um innan lands
viðskiftin að segja, og útflutt-
ar vörur frá Bandaríkjunum.
Þau minkuðu jafnt árið áður en
Smoot-Howley lögin gengu í
gildi og árið eftir. Það dylst
því ekki, að þeim getur ekki
kreppan verið um að kenna.
Innflutt vara til Bandaríkj-
anna minkaði ekki að sama
skapi og útflutta varan, eftir að
þessi tollög voru samþykt. —
Fyrsta árið minkaði hún að
vísu um 23 prósent, en áríð
eftir ekki nema um 13 pró-
sent. Kemur það til að því, að
svo mikið var keypt af útlendri
vöru, áður en tollögin gengu í
gildi, eins og ávalt er gert.
Ef Smoot-Howley íögin eiga
nú eins mikinn þátt í kreppunni
og alment er talað um, ætti
það vissulega að hafa komið
fram í ríkara mæli á innflutt-
I fullan aldarfjórðung hafa Ðodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru
sjúkdómum, og hinum mörgu kvilla,
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þaer eru til sölu í öllum lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þær beint frá
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
við önnur lönd eru mikil eða
lítil.
Aðalatriðið í því efni er kaup-
geta alþýðunnar. í Bandaríkj-
unum á hún líklegast við held-
ur betri kost að búa, en al-
þýðan í nokkru öðru landi.
Vinnulaun voru ekki lækkuð
hér fyr en löngu eftir að þau
höfðu verið færð niður annars-
staðar, og hafa ekki heldur enn
verið lækkuð í eins víðtækum
skilningi. Á krepputímum, sem
í góðæri, hefir hún meira fé
að spila úr, en alþýða annara
þjóða. Það er því eðlilegt, að
Bandaríkin hafi betri markað
að bjóða öðrum þjóðum, en þær
•hafa að bjóða þeim.
Annað mikilsvert atriði er
vöruverð.. Fyrstu þrjá mánuð-
ina af árinu 1931 var jafnaðar-
verð útfluttrar vöru 17 prósent
lægra en árið 1931, en verð
innfluttrar vöru var 25 prósent
lægra. Þrír fjórðu hlutar þess-
ai^ir innfluttu vöru, var hráefni
eða óunnin vara að mestu. Verð
hennar nú er ekki nema brot
af því, sem það var áður en
kreppan byrjaði. Togleður, óunn
ið silki og ull, eru t. d. 45 pró-
sent ódýrari nú en fyrir einu
ári síðan. Eftírspurn þessara
vara hefir mjög takmarkast. og
þær eru þvf yfirfljótanlegar,
þar sem nokkur sala er fyrir
þær. Og þar sem meira er flutt
af vöru inn til Bandaríkjanna,
en til nokkurs annars lands, að
Bretlandi ef til vill undanskildu,
og þar sem 67 prósent af vör-
unni er tollfrí, er ekki að furða
þó vöruinnflutningur hafi ekki
lækkað að sama skapi og út-
flutt vara, eða framleiðslan
heimafyrir.
Af þessu er það ljóst, að
ekki verður móti þvf borið, að
útflutta varan í Bandaríkjun-
um hefir m|ikað nákvæmlega í
hlutfalh við innan Iands við-
skiftin. Hlutfallslega hafa þvf
viðskifti vor við önnur lönd
ekkert mínkað. Yfirleitt er
verlunin bæði inn á við og út
á við um 20 prösent minni en
síðastliðið ár. Og það er jafn-
ljóst, að önnur lönd hafa hlut-
fallslega aukið markað sinn f
Bandaríkjunum. Á síðstliðnu
ári nam sú hækkun um 5 pró-
sent.
Almenningur á oft erfitt með
að átta sig á því, hvað rétt er
í þessu efni, vegna þess, að þær
tölur, sem hann vanalega hefir
fyrir augum, sýna verðgildi
vörunnar, en ekki vörumagnið.
Breytingamar, sem orðið hafa
á verði vöru í ýmsum Iöndum,
eru svo miklar, að allur sam-
anburður verður ómögulegur,
séu þær ekki teknar með í
um vörum en útfluttum. En
svo er nú ekki, eins og tölur I reikninginn. Skýrslur viðskifta
þær, sem tilfærðar hafa verið I ráðsins sýna, að akuryrkjuvör-
bera með sér. Hvernig víkur I ur féllu 37.6 prósent í verði á
þessu við? Er það afleiðing \ s.I. ári, verð matvöru 29.4 pró-
af því að aðrar þjóðir hafi hærri : sent, iðnaðarvara 21.6 prósent.
tolla en Bandaríkin og að þau | Meðaltal verðlækkunar á vör-
veradi ekki heimaiðnað sinn | um í Bandaríkjunum síðan
eins og aðrar þjóðir gera? j kreppan byrjaði, er 27.2 pró-
Það er enginn efi á því, að sent. í Canada er hún 25.8 pró-
margar þjóðir hafa hækkað sent; á Bretlandi 25.3; á Frakk-
tolla sína fram yfir það, sem Iandi 21.2; f Þýzkalandi 19.1; á
Bandaríkin hafa gert. En það ítalíu 32.7. í mjög fáum til-
una . Innfluttar vörur hafa ögn mink- , eru ekki þeir, sem fyrst og fellum hefir verð staðið í stað,
að, en það er eins og þingið ætlaðist I fremst ákveða hvort viðskiftf og á allri frumiðnaðarvöru hef-