Heimskringla - 09.03.1932, Page 5
WINNIPEG 9. IVÍARZ 1932
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
um, Borg, Svignaskarð, Braut-
arholt, Bessastaðir, Stafaholt,
Reykjaholt, lögsaga á Alþingi,
lends manns réttur í Noregi,
gjafir og vinátta erlendra þjóð-
höfðingja, metorð og mág-
semdir, mannfjöldi og þingríki,
skáldgáfa og skáldfrægð, vís-
indamenska, fróðleikur, list,
full afrek í öllum íslenzkum
þjóðfræðum, óðfræði, goða-
fræði, hetjusögur, sagnarit,
kristinn siður og heiðinn, Ólaf-
ur helgi og Óðinn, fylsta sam-
ræmi sanninda og skemtunar,
frægastur höfundur þjóðarinn-
ar fyr og síðar.” (Bls. 259.)
Frh.
ÆFIMINNING.
Pétur Pétursson.
Hann andaðist þann 5. júní
síðastliðinn á heimili sínu, 960
Ingersoll St., Hér í Winnipeg.
Pétur sál. var fæddur í Forna
seli í Álftaneshreppi í Mýra-
sýslu á íslandi 2. apríl 1853.
Foreldrar hans voru Pétur
Þórðarson járnsmiður og kona
hans Sigríður Jónsdóttir, er
bjuggu þar. Fárra daga gamall
var hann tekinn í fóstur að
Álftanesi af Ólöfu Jónsdóttur,
sem einnig hafði alið föður hans
upp. Á Álftanesi dvaldist Pét-
ur þar til hann var 10 ára gam-
ail. Þá dó fóstra hans og fór
hann þá aftur heim til foreldra
sinna, er þá voru komin að
Smiðjuhóli. Hjá þeim dvaldist
hann hálft annað ár. Fór svo
að Valshamri í sömu sveit og
var þar fram að tvítugs aldri.
Eftir það dvaldi hann í Reykja-
vík um tíma og lærði söðla-
smíði, en að því loknu fluttist
hann aftur heim í sveit sína, og
réðist 1878 ráðsmaður til ekkj-
unnar * Ingibjargar Bergþórs-
dóttur Langárfossi
Heimilið á Langárfossi var
fyrirmyndar heimili og Ingi-
björg var annáluð fyrir dugnað
og hin mesta merkiskona. Fór
Pétur aldrei af því heimili með-
an hann átti heima á íslandi.
Var hann fyrst ráðsmaður hjá
ekkjunni, sem fyr segir, í níu
ár, en giftist svo fósturdóttur
hennar, Jóhönnu Ingibjörgu
Þórðardóttur frá Ánabrekku, og
tóku þau við búinu eftir lát
Ingibjargar.
Þegar Pétur var nýgiftur brá
hann sér vestur um haf til að
skoða sig um, og mun hann þá
hafa haft í hyggju að flytjast
vestur. Ekki varð þó af því í
það skiftið, og fór hann heim
aftur eftir tæpa ársdvöl vestra.
Settist hann að bv'ii sínu á
Langárfossi og bjó þar til árs-
ins 1901, er hann tók sig upp
og fluttist alfarinn vestur með
fjölskyldu sína. Fyrsta árið
dvaldist fjölskyldan í Mikley,
en svo nam Pétur land í Grunna
vatns bygðinni og bjó þar í °
ár. Síðan fluttist hann til Win-
nipeg og átti þar heimili 3 síð-
ustu árin.
Þau hjónin Pétur og Jóhanna
eignuðust 12 börn. Fjögur af
þeim dóu í æsku, en átta eru
á lífi: Bergþóra Kristín, gift
Guðmundi Thorsteinssyni skóla
stjóra í Balmoral; Jóhanna
Ingibjörg, ógift; Sigríður, gift
canadiskum manni, Harold H.
Cook að nafni, og eiga þau
heima í Saskatoon; Björg, ó-
gift; Jenny, gift Ólafi Jónas-
syni, syni Jónasar K. Jónasson-
ar, bónda á Vogar, Man., þ^”
eiga heima í Dauphin; Rósa,
gift Jóni G. Johnson, syni Helga
Jónssonar frá Eskiholti í Borg-
arhreppi, þau eiga heima í Win-
nipeg; Ásta, ógift, og Pétur
Konráð, unglingspiltur, er vinn-
ur hjá Dingwall félaginu í Win-
nipeg. Þau af börnunum, sem
ógift eru, eru til heimilis hjá
móður sinni í Winnipeg. Einnig
ólust upp hjá þeim, Þórður Sig-
urðsson, liálfbróðir Jóhönnu,
búsettur á Lundar, og Vilbjörg
Jensdóttir, kona Péturs Ander-
son, að 808 Wolseley Ave. hér
í bænum.
Systkini Péturs sál. eru 5
á lífi á íslandi: Teitur skipa-
smiður, fyr í Garði; Þorbereúr
bóndi í Hraundal, Sigurður, fyrr
fangavöröur í Reykjavík; Run-
ólfur, fyrrum lögregluþjónn í
Reykjavík; Þórey, búsett í
Reykjavík. Ólöf systir Péturs
andaðist 20. maí s.l.. Bæði Sig-
urður og Runólfur dvöldu hér
vestra nokkur ár. Auk þessara
skyldmenna, eru 10 barnabörn
Péturs á lífi.
Pétur var mesti atorkumað-
ur, ágætur heimilisfaðir og vel
látinn af öllum, sem hann
þektu. Meðan hann var bóndi á
íslandi voru vinnuhjú hans
venjulega hjá honum árum
saman. Einn vinnumaður hans,
sem kom til hans árið eftir að
hann giftist, fluttist með hon-
um vestur og hefir ávalt verið
hjá honum síðan. Hann heitir
Magnús Davíðsson. Þegar Pétur
sál. dó, var hann búinn að vera.
í þjónustu hans samfleytt 43
ár. Er slíkt mjög sjaldgæft nú
á dögum, einkanlega hér vest-
an hafs, og sýnir bezt, hver
fyrirtaks húsbóndi og valmenni
Pétur sál. var.
Hann var með allra dagfars-
prúðustu mönnum, látlaus,
glaðvær og vingjarnlegur við
alla, enda naut hann mikillar
hylli hjá öllum nágrönnum sín-
um. Hann var prýðilega greind-
ur maður, skemtilegur í við-
ræðum og frjálslyndur oe v"
sýnn í skoðunum. Fylgdist
hann með hinni frjálslyndu trú-
arstefnu íslendinga hér og
ágætur liðsmaður í félagsskap
þeirrar hreyfingar í sínu bygð-
arlagi. Hann var ágætur starfs-
maður í öllum félagsskap, sam-
vinnuþýður og áhugasamur, en
forðaðist að láta á sér bera,
enda var það mjög fjarri lund-
arlagi hans, að halda sjálfum
sér farm á nokkurn hátt.
Síðustu árin, sem Pétur sál.
HWM, var hann mjög farinn að
heilsu. Veiktist hann skyndi-
lega og náði sér aldrei aftur,
en lifði þó við litlar þjáningar.
En hvort sem hann var hraust-
ur eða sjúkur, hvort sem alt lék
í lyndi eða við erfiðleika var
að stríða, var hann hinn sami
dagprúði og rólyndi maður.
Með Pétri er til moldar geng-
inn einn hinna vinsælustu og
beztu manna bygðar sinnaar
Minning hans lifir í hugum
allra þeirra, sem kyntust hon-
um. Hann var ekki aðeins dug-
andi maður, sem vann það mik-
ils verða verk að koma upp
stórri fjölskyldu og sjá vel um
heimili sitt, heldur var hann
maður, sem ávann sér vináttú
og virðingu annara manna, hvar
sem hann fór, jafnt þeirra, er
voru honum ósammála í ýmsu,
sem hinna, er áttu samleið með
honum í skoðunffm. Hann var
einskis manns andstæðingur,
en var samt sjálfstæður, og
lét sannfæringar sínar ráða af-
stöðu sinni í hverju sem var.
G. Á.
Trúboði skrifar heim: “Inn-
byggjarar þessa lands svelta
og eru því í mjög mkilli þörf
fyrir fæðu. Gerið svo vel að
se»da fleiri trúboða hingað svo
fljótt sem því verður við komið.
DAGLEGAR FERÐIR UM ISL.
Frh. frá 1. bls.
reynist svo, að ókleift verði að
fljúga um nætur, tekur flugið
um 72 klst.
Kostir norðurleiðarinnar.
Kostir norðurleiðarinnar eru
þeir, sem fyr er vikið að, að
hvergi þarf að fara lengri leið
en 500 enskar mílur yfir haf.
Þarf því ekki að taka nema til-
tölulega h'tið af olíu í flugvél-
arnar í einu, svo taka má í
þær flutning svo miklu nemur.
En á öðrum leiðum yfir At-
lantshaf, er hafið milli áfanga-
staða a. m. k. 2000 enskar
mfl(ur. Þetta gerir það að
verkum, að norðurleiðin sigr-
ar.
Erindi Guðmundar Gríms-
sonar dómara.
Um erindi sitt hingað segir
Guðmundur Grímsson dómari
m. a.:
— Flugfélagið hefir falið mér
að annast um að fá leyfi ís-
lendinga til þess að gera hér
eina af aðalmillistöðvum flug-
leiðarinnar. Flugfélagið sæk-
ir um leyfi til þess að mega
fljúga yfir ísland, eftir hinni
fyrirhuguðu flugleið, byggja
flughöfn með fiugvélaskýlum,
viðgerðar verkstæðum vöru
skemmum, olíugeymum, loft-
skeytastöð handa flugmöhnum
o. s. frv., sem til þarf, svo hér
geti oröið ein helsta stöð flug-
leiðarinnar.
Alt þetta hlýtur að kosta
geisimikið fé, enda er búist við
því, að undirbúningur allur
undir flugsamgöngur þessar.
kosti svo miljónum dollara
skiftir.
En áður en hafist er handa,
þarf flugfélagið að fá leyfi til
þess að koma öllu þessu á fót
á tilætluðum áfangastöðum.
Og til þess að flugferðir þess-
ar geti borgað sig, þarf félagið
að fá forréttindi fram yfir önn-
ur flugfélög í Bandaríkjunum,
til þess að byggja hér flughöfn,
svo félagi þessu skapist um
árabil, aðstaða til þess, að sitja
að pósttekjum af þessari leið,
frá Bandaríkjastjórn. — En
pósttekjurnar verða mestu ,og
tryggustu tekjunrar af flug-
samgöngum þessum.
Á hinn bóginn er það á eng-
an hátt tilætlun félagsins, að
fara fram á, að ísland á nokk-
urn hátt ’amist við því, að
Evrópuþjóðir athafni sig til flug
ferða um ísland, eins og þeim
býður við að horfa. En félag-
ið vill eitt Bandaríkjafélaga
hafa hér flugpóstferðir um haf-
ið næstu 15 árin. Ef póstferð-
irnar verða ekki komnar á eftir
5 ár, mega þessi 15 ára for-
réttindi falla niður.
Framtíð flugferðanna.
Að endingu segir Guðmund-
ur Grímsson, dómari:
Flugfélagið Trans-American
Airlines Corporation er ákaf-
lega öflugt félag. Það hefir um
mörg ár annast flugferðir milli
Norður- og Suður-Ameríku. Þó
er það nú fyrst nýlega, að hlut-
hafar félagsins hafa fengið arð
af fé sínu. f Bandaríkjum held-
ur félagið uppi póstferðum á
mörgum flugleiðum.
Hluthafar og stjórnendur eru
einhuga um það, að flugferðir
eigi ákaflega mikla framtíð fyr-
ir sér, og þeir láta einskis ó-
freistað til þess að hrinda fyrir-
ætlunum sínum í framkvæmd.
Við Vilhjálmur Stefánsson
höfum báðir fullan kunnleik á
því, að félagið er í alla staði
heilbrigt og hefir bæði mátt og
vilja til þess að koma þessum
áformum í framkvæmd. Við
erum þess og fullvissir, að
flugsamgöngur þessar verða
íslandi tll mikils gagns og
heilla í framtíðinni.
Með þessu móti verður ís-
land á alfaraleið stórþjóðanna;
fær daglegar póstferðir til um-
heimsins. Með því opnast nýir
markaðir, og nýir lífsvegir, er
ísland kemst í náið samband
við Ameríku og Evrópu.
Báðir óskum við Vilhjálmur
þess, að íslendingar megi taka
þessari málaleitun félagsins vel
— þessu tilboði, að leggja eina
aðalpóstleið heimsnis um
Reykjavík. —
—Mbl.
ÆFIMINNING.
Hannes Johnson, Jr.
Þann 16. febrúar s.l. lézt á
spítala í Green Bay, Wis., Hann-
es Johnson yngri, og var bana-
mein hans botnlangabólga. —
Hann hafði verið lasinn um
lengri tíma áður en hann fann
lækni, sem þá ráðlagði honum
að láta flytja sig á spítala hið
fyrsta, og var það gert. Það
eru 100 mílur til Green Bay héð
an, fyrst farið á báti yfi sund-
ið og síðan í bfl. Eyjarskeggjar
hafa enn ekki komið upp þeirri
nauðsynlegu stofnun. Hann var
á spítalanum í 5 daga áður en
hann skildi við.
Hannes' heitinn var sonur
Hannesar Jónssonar (Johnson)
og konu hans Sigríðar Sveins-
dóttur, sem var ættuð undan
Eyjafjöllum, og sem er dáin
fyrir mörgum árum síðan. —
Þau hjón komu til Eyjarinnar
frá íslandi 8. ágúst 1883. Var
Hannes yngri þá nærri því árs
gamall, fæddur 21. ágúst 1882,
og hefir fjölskvldan haft heim-
ili sitt hér á Washington Island
ávalt síðan.
Hann gekk á bamaskóla í
nokkur ár, en byrjaði snemma
að hjálpa foreldrum sínum að
hreinsa land það, er þau keyptu,
enda voru það aðeins fá börn.
er komust í gegnum skólann á
þeim árum. Fólkið varð að hafa
þau til að hjálpa sér til að afla
hins nauðsynlegasta til lífs við-
urværis. Hannes fékk þó svo
mikla uppfræðslu, að hann
seinna, þegar faðir hans byrj-
aði fiskveiðar með homim og
eldra bróður hanb, var reikn-
ingshaídari f>Tir félagið og
fórst það vel.
Hann giftist árið 1907 Min-
nie Lain, hérlendri stúlku, og
hafa þeim hjónum fæðst 6 böm,
sem öll lifa, og eru: Stanley,
23 ára; Hazel, 21; Harald 19;
Lynford 16; Harvey, 14; Eve-
lyn, 12.
Af öðrum ættingjum, sem
syrgja fráfall hans, eru: bróðir
hans Jón, 5 systrabörn og svo
faðirinn, sem hefir legið rúm-
fastur lengi og kemst varla á
fætur aftur — en hver veit?
Sá sem þessar línur ritar,
getur gefið þeim dána þann
vitnisburð, að hann gerði skyldu
sína við foreldra sína og fjöl-
skyldu og þeir sem bezt þektu
hann, segja, að hann hafi verið
góður drengur, sívinnandi á
meðan heilsan leyfði það.
Hann var jarðsettur þann 19.
febrúar í grafreitnum í Wash-
ington Harbor, þar sem móðir
hans og systir hvíla. Fjöldi fólks
fylgdi honum til grafar og
sýndi hluttekningu sína þeim
syrgjandi hóp. Rev. John Chris-
tensen jarðsöng.
Gamall nábúi hiys látna.
UM MARKAÐI
Undanfarin ár hefi eg feng-
ist talsvert við að leita markaða
erlendis fyrir íslenzkar afurðir.
— Hefi eg haft allgóða aðstöðu
til að kynna mér skilyrði þess
máls, þareð eg hefi áður fengist
við umboðssölu og hefi jafnan
verið svo heppinn að fá hæsta
verð fyrir vörur mínar. Til
dæmis hefi eg á vörusýningu í
Wein fengið gullmedalíu og
heiðsurskjal fyrir íslenzkar af-
urðir, er eg sýndi þar, og veit
ekki til að aðrir íslendingar
hafi hlotið slíkt.
Síðan eg fluttist vestur um
haf hefi eg unnið að athugun-
um á markaðsmöguleikum á-
samt Mr. Oddson, alþektum
heiðurs- og sómananni. Höfum
við sannfærst um það, að í
Ameríku, þar sem flestar þjóð-
ir heims eru samankomnar, séu
geysimiklir markaðsmöguleikar
fyrir íslenzkar vörur . Hefir
þetta verið okkur hið mesta
áhugaefni, því að það er skoð-
un okkar, að framt'ð íslenzkra
atvinnuvega sé að miklu leyti
koniin undir því að þessu máH
sé meiri gaumur gefinn en
hingað til hefir átt sér stað. —
Þó get eg ekki sagt það íslenzk-
um framleiðendum og stjórn-
arvöldum til hróss, að reynt
hafi verið eftir mætti að gr<="’~
götu okkar, og efast eg ekki
um, að þar sé meira um að
kenna skilningarleysi en skorti
á góðum vilja.
Eg hefi ferðast töluvert {
þessu skyni, mest um Norður-
Ameríku,.og haft af því ærinn
kostnað. — Hefi eg komist í
samband við stór og ábyggileg
verslunarhús, bæði þar og í
Suður-Ameríku, er hafa mikinn
áhuga á að vinna þar markað
fyrir íslenzkan fisk, samkvæmt
bréfum, sem eg hefi frá þeim.
Um aðalútflutningsvöru okk-
ar, fiskinn og síldina, er það
að segja að lítið sem ekkert
hefir verið gert til þess, að
þetta gæti orðið eins útgengi-
leg vara og hægt væri.
í Ameríku er óþrjótandi
markaður fyrir ýmsar tegundir
fisks, og er ekki óalgengt, að
þar sjáist íburðarmiklar aug-
lýsingar um alls konar fisk-
meti frá “löndum miðnætur-
sólarinnar”. — Noregi Svíþjóð
og Danmörku. En ísland virð*
ist þarna hafa orðið út undan.
Er þó lítill vafi á því, að við
ættum ekki að hafa verri að-
stöðu til að koma fiskafurðum
okkar í verð en fyrnefnd lönd,
ef áhugi væri fyrir að vinna
að því og rétt væri að farið.
Undanfarin ár hafa fært
sannanir fyrir því, að offram-
leiðsla er á saltfiski. Aðalmark-
aðir okkar, Spánn og ítalía,
nægja ekki framleisðlu okkar.
— Virðist því full ástæða til að
horfa í fleiri áttir um markað
fyrir íslenzkan fisk en til Spán-
ar og ítalíu. Vil eg endurtaka
það, að eg álít vænlegast að
leita nýrra markaða í Norður-
og Suður-Ameríku. Efast eg
ekki um, að þar muni hægt að
fá stórfeldan markað sem tekið
gæti alt það, sem ekki er hægt
að koma út á okkar gömlu
marköðum, ef viðhafðar væru
ýmsar góðar útflutningsaðferð-
ir, með breyttu fyrirkomulagi
frá því er átt hefir sér stað
Hafa mér hugkvæmst ýmsar
endurbætur, er enginn vafi er
á, að til bóta gætu komið, ef því
væri sint, þó að eg fari ekki
frekar út í það hér. Þó vil eg
geta þess, að Fiskifélag íslands
þótti starf mitt í þessa átt þess
virði, að það veitti mér nokkur
hundruð króna styrk í viður-
kenningarskyni. Enn fremur
má minnast á það, að Sjávarút-
vegsnefnd Alþingis 1930 lagði til
að mér yrði greitt alt að 3000
krónur sem uppbót fyrir fyrir-
höfn og kostnað, sem eg hefi
lagt á mig í þessu skyni, þótt
þeirri tillégu væri ekki sint af
fjárveitinga valdinu, en út í það
fer eg ekki frekar að sinni.
Afleiðingar síldareinkasölunn-
ar eru nú þær, að hundrað þús-
und tunnur af saltsíld liggja ó-
seldar og sennilega illseljanleg-
ar, svo áliðið sem nú er orðið
vetrar. — Samkvæmt viðtali,
sem danska blaðið “Politiken’’
átti við Óskar Halldórsson síld-
arframleiðanda, þ. 22, jan. s. 1.
er alt útlit fyrir, að á Norður-
löndum sé enginn markaður fyr
ir íslenzka síld og að þýðingar-
laust muni vera að leita þang-
að um sölumöguleika. En hvað
á þá að gera í þessu máli?
Síldarútvegurinn er önnur stær
sta atvinnugrein landsins, og
er því brýn nauðsyn á því að
leita fyrir sér um markaði fyrir
þessa vöru. Síldin er sú vöru-
tegund, sem hægt er að breyfa
til með á ýmsan hátt. Svíar
eru öllum fremri í því að mat-
búa síld, og hafa þeir verið
einn hinn stærsti kaupandi ís-
lenzkrar síldar. Hafa þeir
breytt henni á ýmsan hátt og
sent út um allan heim og ekki
síst til Ameríku. Virðist því
vera eðlilegast að við matbyggj
um okkar síld sjálfir en send-
um hana ekki fyrst til Svíþjóð-
ar, því að það eru þegar til
aðferðir, til að matbúa síld,
sem ekki nayndi síður vera út-
gengileg, en hin sænska. Vil
eg í því sambandi geta þess, að
eg hefi fundið aðferðir til þess
að breyta saltsíld á þann hátt,
að fram komi algerlega ný
vörutegund. Er breyting þessi
að nokkru leyti ný að efna-
samsetningu, en niðurlagning
í dósir er algerlega óþekt, og
hefi eg tekið einkarétt á þeirri
aðferð. Mun sú breyting leiða
til þess, að neysla á síld mun
aukast að stórum mun, og er-
um við íslendingar hér spori
á undan Svíum.
Hefi eg borið þetta mál undir *
marga sérfróða útlendinga, og
telja þeir engan vafa á því að
aðferðir rnínar muni leiða til
aukinar neytslu á síld. Veit eg
t. d. fyrir víst, að þessi vara
myndi ganga vel út í Ameríku.
Um landbúnaðarfaurðir ís-
lands er það að segja að mér
hefir ekki tekist að gera eins
nákvæmar tilraunir um mark-
aðsmöguleika fyrir þær, þA hefi
eg sent nokkur sýnishcrn af
Álafoss-ullarteppum til Mr. Odd
son, sem svo sýndi þau eiganda
stærsta verslunarhúss í Los
Angeles, Bullock & Co., og
þótti honum vörugæðin vera
fyrsta flokks. Vildi hann að-
stoða okkur um inarkaðsleit,
ef hægt væri að fá nægilega
mörg ullarteppi heiman frá ís-
landi, sem sýnishorn. — Þótti
honum líklegt, að það verð,
sem upp var gefið, myndi vera
mjög sennilegt. Þó tókst mér
ekki að knýja í gegn frekari
framkvæmdir til að kaupa
teppin fyrir eigin reikning. En
ef þarna fengist markaður fyrir
slík teppi, þá ætti ekki að þurfa
að verða vandræði um sölu á
allri þeirri ull, er við íslend-
ingar framleiðum.
Sláturfélag Suðurlands hefir
sýnt áhuga fyrir því, að afla
markaða fryir íslenzkt kjöt. — 1
Sendi það allmargar dósir af
niðursoðnu kjöti vestur sem
sýnishorn, en þegar þangað var
komið kom það upp úr kafinu,
að til þess að liægt væri að
flytja íslenskt kjöt inn í Amer-
íku, þurfti dýralæknlsvottorð
og samning milli stjórnanna.
Gerði eg ítrekaðar tilraunir til
þess, að fá stjórnarráðið og
Búnaðarfélag íslands til að
kippa þessu í lag, en það tókst
ekki, og varð Mr. Oddson að
borga fé til þess að brenna
sýnishornin.
Eg ætla svo ekki að fjölyrða
meir hér utn, en finst allar
horfur vera þannig að hvorki
stjórnarvöld né framleiðendur
megi ekki láta bendingar, er
til góðs gætu leitt, óathugaðar,
heldur taki höndum saman og
Frh. á 8 blB.