Heimskringla - 20.07.1932, Page 7

WINNIPEG 20. JÚLÍ 1932
HEIM8KRINGLA
7 BLAÐSÍÐa
ÞESSI ÁGÆTI
VINDUNGA PAPPÍR
Hreinn .. þunnur ... sterkur . . . þjáll.
Hann brennur jafnt og án sviða.
Búinn upp í tvíröðuð, þægileg, sjálf-
gerð smá hefti.
120
blöO
VINDLINGA-PAPPIR
ÓLÍKAR KYNSLÓÐIR.
Prh. trt S. bla.
mest megnis af því, hvernig bit-
inn var bakfiskurinn úr næstu
kynslöð, stríðskynslóðinni. Þess
vegna skipar gamla kynslóðin
enn flest æðstu embættin. En
hinni reglulegu yfirstjórn hefir
hún að mestu orðið að sleppa
úr höndum sér — að minsta
kosti á fjármálasviði og tek-
nisku sviði. En ekki á stjóm-
málasviðinu. Og það er ekki
minsta ástæðan til þess, að
þingræðu þýzka hefir ekki tek-
ist að laga sig eftir áhugamál-
um þjóðarinnar. — Þessar ó-
farir þingræðisins eiga líka rót
sína að rekja til þess, að stríðs-
kynslóðin hefir andúð á öllu
sem pólitík heitir, og hefir ekki
mikið ált á þeim, sem við hana
fást. Hún hefir fengið að
kenna alt of átakanlega á því,
hvað starfsemi gömlu stjórn-
málamannanna hefir kostað.
Stríðskynslóðinni var fórnað,
og stríð hjó stærri skörð í úr-
valslið hennar heldur en miðl-
ungsliðið. Þó er það rangt, sem
Remarque og aðrir halda fram
að stríðskynslóðin sé geggjuð.
Hún er harðlynd og tortrygg,
og ber ok þungra minninga og
vonsvika, en geggjuð er hún
ekki. Meðal hennar finnast
beztu og mestu starfskraftar
Þýzkalands á öllum sviðum,
þrautreyndir foringjar á erfið-
um tímum. En þessi kynslóð á
ekki jafn auðvelt með það og
eldri kynslóðin — og jafnvel
yngri kynslóðin — að ná innra
samræmi og ákveðinni vissu.
Og það er ef til vill einmitt
þess vegna, að hún viiii61s.t
standa á hærra andlegu þroska
stigi heldur en hinar tvær kyn-
slóðirnar..
Að einu leyti getur maður
þo með nokkrum sanni áfelst
stríðskynslóðina. Hún hefir auk
ið meira en þörf gerðist, and-
stæðurnar milli sín og hinna
kynslóðanna. Hún hefir ekki
skapað neina fasta þjóðlífs-
venju, og yngri kynslóðin hefir
því vaxið upp handleiðslulaust.
Hjá foreldrum sínum hefir hún
ekki kynst öðru en tortrygni og
svartsýni, en sjálf er hún í eðli
sínu bjartsýn.
Það er ekki hægt að skýra
þann anda, sem lifir með yngstu
kynslóðinni öðru nafni en bjart
sýni. Hún þráir fullkomnun og
leitar hennar. Sízt af öllu gætir
sérgæðingsháttar hjá henni. —
Hún hefir ekki hið minsta á
móti því að skipa sér í fylking-
ar og hlýða fyrirskipunum. En
hún krefst þess að þær fyrir-
skipanir séu í samræmi við
hugsjónir sínar, og geti hrifið
fjöldann. Að vísu eru skoðanir
hennar oft þannig, að þær
skelfa elztu kynslóðina. Hún
lætur sér e^ki nægja málfrels-
ið eitt. Hún leggur miklu meira
upp úr verkunum, afrekum,
og kynokar sér ekki við hættu
eða víxlsporum, en hún fyrir-
lítur kyrstöðu og hyggindi, er
koma eftir á. Og hún krefst
þess af leiðtogum sínum, að
þeir séu framkvæmdamenn, en
ekki málskrafsmenn.
í stjórnmálum skiftist yngsta
kynslóðin milli national-sósíal-
ista (Nazi) og kommúnista.
Rúmlega tveir þriðju hlutar
hennar fylla flokk Hitlers; tæp-
ur þriðji hlutinn eru kommún-
istar. Þessi skifting er engin
tilviljun, eins og margir halda.
Lýsingin hér að framan á kyn-
slóðinni á við báða flokka. En
leiðin að markmiðinu er sín
hjá hvorum. Og þegar elzta
kynslóðin þykist með sanni
geta sagt, að báðar þessar
stefnur séu eitt, þar sem þær
eru báðar á móti lýðstjómar-
þingræði, þá svara fultlrúar
æskunnar undrandi: Hafið þiið
nokkurn tíma getað trúað á
alt þetta?
Yfirleitt fer flokkaskifting í
Þýzkalandi m'eira eftir kynslóða
greiningu heldur en í nokkru
öðru landi. í elztu kynslóðinni
eru sósíal-demókratar, borgara-
legir demókratar, miðflokks-
menn eða þjóðernissinnar. —
Stríðskynslóðin tortryggir aila
og skipast í alla flokka áhuga-
lítið. Yngsta kynslóðin eru naz-
istar og kommúnistar, en hún
telur það ekki vera pólitík, eft-
ir þeirri merkingu, sem áður
hefir verið lögð í það orð.
Og snúum oss nú að þýzku
hetjudýrkuninni.
Það kom glögt í ljós hvernig
hún er, þegar forsetakosningin
fór fram 13. marz 1932.
Það kom þá í Ijós, að nú sem
stendur eru tvær þjóðhetjur í
Þýzkalandi, Hindenburg og
Hitler.
Hindenburg er þjóðhetja og
átrúnaðargoð elztu kynslóðar-
innar. Hann sameinar alla þá
eiginleika, sem voru styrkur
Prússlands og hins gamla keis-
araveldis. Auk þess hefir hann
af drengskap starfað fyrir hið
nýja Þýzkaland, eins og það er
stjórnarfarslega síðan Weimar
stjórnarskráin var gerð 1919.
Hann hefir haldið sömu stefnu
og elzta kynslóðin, sem var holl
keisaranum og er holl lýðveld-
inu — að því er flestir ætla.
En í raun og veru er það ekki
svo. “Margt skilur oss og hann
í skoðunum," segir Berliner
Tageblatt með réttu. Hinden-
burg er enn hinn sami Hinden-
burg og 1914. En það er trygð
hans við ríkið, sem stjórnar
gerðum hans í þágu lýðveldis-
ins, og það hefir gert hann að
dýrling í augum demókrata og
sósíaldemókrata — eigi sízt
vegna þess, að hann hefir hvað
eftir annað bjargað ríkinu. —
Ef Hindenburgs hefði ekkí
notið við, mundu flokkarnir, er
hyila Weimar-stjórnarskrána,
hafa unnið sigur við forseta-
kosninguna. Hann fékk 18.7
miljónir atkvæða, eða miklu
fleiri atkvæði heldur en til eru
í þessum flokkum. Það er þjóð-
hetjan, sem dregið hefir að sér
atkvæðin.
Hindenburg hefir eigi sízt
verið átrúnaðargoð þýzku kven-
þjóðarinnar. Þær yngstu — og
kosningarétt í Þýzkalandi fá
allir tvítugir — eru máske und-
antekningar frá þessu. En hin-
ar eldri konur eru sannfærðar
um það, að undir stjórn Hind-
enburgs geti ekki illa farið fyr-
ir Þýzkalandi. En þær vita af
reynslunni, hvað slíkt hefir að
þýða.
Þetta kemur stjórnmálunum
ekkert við, en það hefir mikla
þýðingu í kosningum.
Stríðskynslóðin dýrkar ekki
neina hetju. En hefði maður
eins og t. d. Ivar Kreuger ver-
ið þýzkur, þá hefði vel getað
verið að hann hefði orðið á-
trúnaðargoð þessarar kynslóð-
ar. En hetjudýrkun er fjarri
hugsunarhætti þessarar kyn-
slóðar.
Aftur á móti eru engin tak-
mörk fyrir hetjudýrkun yngstu
kynslóðarinnar. En hún dýrkar
ekki Hindenburg. Hún virðir
hinn gamla hershöfðingja, en
hún telur hann ekki fylgjast
með tímanum. “Sýnið Hinden-
burg virðingu, en kjósið Hitler,’
var líka eitt af kosningaheróp-
um yngstu kynslóðarinnar.
Adolf Hitler er átrúnaðargoð
yngstu kynslóðarinnar. Af þeim
11.4 milj. atkvæða, sem hann
hlaut við forsetakosninguna 13.
marz , munu fæst hafa verið
frá eldri mönnum en fertugum.
Hjá þeim sem yngri eru, hefir
hann áreiðanlega vissan meiri
hluta.
Adolf Hitler er óútreiknian-
legur maður. Hann er úr stríðs-
kynslóðinni og tók þátt í stríð-
inu með heiðri. Hann er af
suður-þýzkum ættum, en fædd-
ur í Austurríki. — Hann er 43
ára gamall. Hann hefir ekki
unnið sér neitt til frægðar nema
að ná valdi á fjöldanum, sér-
staklega æskulýðnum, og þeim
sem við hann tala. —
Menn þekkja ekki Hitler. -—
Framtíðin verður að sýna hvaða
maður hann er. Ef til vill verð-
ur hann víðnsýnn stjórnari og
afkastamaður í stórum stíl eins
og Mussolini. Ef til vill verður
hann aðeins máttugur túlkari
þjóðarviljans.
Menn geta deilt um þetta ó-
endanlega. En þeir, sem neita
því, að Hitler sé einn af merki-
legustu foringjum, sem nú eru
uppi, þeir þekkja ekki þýzku
þjóðina..
Við nafn Hitlers eru bundnar
framtíðarvonir miljóna ungra
manna í Þýzkalandi, æskumann
anna, sem eru bágt staddir
efnalega og andlega. Reyslan
sýnir að þeir menn, sem vakið
hafa slíka hreyfingu, bregðast
stundum, en oftast flytja at-
burðirnir þá upp í það valda-
sæti, þar sem á það reynir að
koma hugsjónum sínum í fram-
kvæmd. Og þetta eru menn
vanir að kalla sigur.
Lesb. Mbl.
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Gu8mund*»#n.
Prh.
Fyrst af öllu vildi eg nú finna
húsið sem Jakob tengdafaðir
minn ætlaði að gista í á meðan
við værum í Reykjavík, en það
fer nú vist oft öðruvísi en
ætlað er í höfuðborgunum.
Mér blöskraði svo fólksfjöldinn
á strætunum, að eg hélt að
enginn væri þar framar undir
þaki, en hvað til stæði, það
var mér hulin gáta. Þá mætti
eg einkar glaðlegum upp-
strokknum karli sem mér fanst
líta út fyrir að mundi vera
heimamaður í Reykjavík. Eg
tók hattinn upp eins og allir
aðrir, ekki ofan, og heilsaði
upp á hann eins bróðurlega og
mér var hægt og spurði hann
hvar Valdimar Ásmundsson rit-
stjóri byggi í borginni. í stað-
inn fyrir að svara mér, þá spyr
hann mig hvert eg sé ókunn-
ugur? Eg kvað svo vera. “Þá
veit eg ekki hvert réttara er
að vísa þér á hann eða vara
þig við honum,’’ segir hann.
Karlinn var með samanhrærða
gletni og góðmennsku á svipn-
um. “Eg þekki Valdimar dá-
lítið, eg hefi oft séð hann og
hann er úr sama plássi og eg
bý í.” “Þið eruð kannske ná-
skyldir", segir hann, “svo þú
megir ekkert um hann heyra
nema lof og prís.” “Látum
það nú vera,” bætir hann við,
“það er nú svona með aum-
ingja Valdimar, að ef hann
gengur austur þá snýr hann
andlitinu suður og efri hluta
líkamans og klýfur loftið með
öxlinni sem hann hallar í átt-
ina, og ef hann mætir þér, þá
kann hann þá list að koma
ofurlítið snöggt við þig sem
þú fyrirgefur strax og gleymir,
en svo tebur þú bráðum eftir
því að þú sem ætlaðir vestur
ert einmitt á gangi í austur.
Hann hafði þá snúið þér við.
Ha, ha, ha, ja ha." Maðurinn
hlaut að vera fullur. Eg«gekk
frá honum, en hann kallar á
eftir mér. “Átti eg ekki að
fylgja þér til Valdimars?’’ Nei,
og eg sá hann aldrei meir. Þá
stóð til að eg mætti öðrum
snjóhvítum karli og sýndist
mér hann ennþá prúðmannlegri
en hinn, en meðan enn þá var
talsverður spölur á milli okkar
þá lyftir hann hattinum og eg
sannfærðist snöggvast um það,
að hann væri líka fullur og
því stefndi eg á skakk út á
strætið, en þá kallar hann:
“Komdu nú blessaður og sæll,
ósköp varstu vænn að koma.
Æ, liggur þér svo á að þú
þurfir að sneiða hjá mér?”
Það var ekkert undanfærí, eg
varð að heilsa karlinum, þó
hann væri sjálfsagt fullur, en
eg ætlaði að vera fljótur frá
honum ef eg kannaðist ekki
strax við hann, og svo kom eg
á móti honum. Þessi karl gekk
við silfurbúinn krókstaf og
hafði auðsjáanlega aldrei unnið
handarvik. “Er ekki sem mér
sýnist”, segir hann, “ert þú
ekki séra Jón á Skorrastað?’’
“Nei, en nærri er nú höggvið,
því bróðir hans er eg”, svaraði
eg honum. Hann sagði það
væri þá líka gott og bað mig
að koma heim með sér. Sagð-
ist heita Páll Melsted sagna-
ritari og þau hjónin bæði hefðu
svo gaman af að syrja mig
frétta. Nú hækkaði hagur
strympu. Það var auðséð að
úr þessu yrði skemtistund og
eg gekk heim með öldungnum.
Frú hans Þóra Melsted, mætti
okkur brosmild í dyrum húss-
ins, og lét vel að taka á móti
gesti.
Eg vissi hvað fyrir mér lá að
eg yrði spurður spjörunum úr.
íslenzku málshættirnir eru á-
vextir dómgreindar og lífs-
reynslu vitrustu manna og þjóð-
in sannfærðist daglega um gildi
þeirra, sá þá eins og svartann
hríðarbakka í aðsígi, og skalf
fyrir hótum þeirra, eða hún sá
þá eins og fyrirboða sólskins-
ins og settist sannfærð niður
til að njóta blíðu atlotanna.
íslenzku þjóðinni brá æfinlega
í brún, þegar það stóð til að
einhver yrði spurður spjörun-
um úr, það var svo oft mis-
brúkaður hnefaréjttur vitsins,
annarsvegar en þoka yfirsjóna
og skilnings aflleysis á hina síð-

Nafnspjöld

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bld*.
Skrlfstofusíml: 23674
Stundar sdrstakleca lunfnasJAk-
dóma.
Br atj flnna & skrlfstofu kl 10—13
f. h. og 2—6 e. h.
Hetmili: 46 Alloway Ave.
Talsimlt 331.V-
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrcrðingur
702 Confederation Life Bldf.
Talsítni 24 587
DR A. BLONDAL
602 Medlcal Arts Bldg.
Talsimi: 22 286
Stundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdóma. — Ah hltta:
kl. 10—12 * h. og 8—5 e. h.
Helmill: 806 Vlctor 8t. Siml 28180
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFANSSON
ISLENZKIR LÖOFRÆÐINOAB
á öðru gólfi
S25 Main Street
Tals. 24 963
Hafa einnig skrifstofur að
Lnudar og Gimli og eru þ&r
að hitta, fyrsta miðvfkud&g 1
hverjum mánuði.
Dr. J. Stefansson
81« MBDICAL AHTS BLDQ.
Hornl Kennedy og Graham
Staadar elaaðaga augtaa- eyraa
aef- og kvrrka-eJAkdðma
Br atl hitta frá kl. 11—12 f. h.
og kl. 8—5 e. h.
Talelmli 21834
Helmlll: 638 McMlllan Ave 42681
Telephone: 21613
J. Christopherson.
Islenzkur Lógfrceðingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 8S4 Office tlmar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
A. S. BARDAL
selur llkklstur og annast um útfar-
ir. Allur útbúnaður s4 bastL
Ennfremur selur hann allskonar
mlnntsvarða og Iegstetna.
843 SHERBROOKE ST.
Phuaei 8« «07 WINNIPBS
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Simi: 28 840 Heimilis: 46 054
verulega mannkærleikslausann
pilt sem verið hefði á skólanum
þá minntist hann stöðugt hinna
sem hann átti von á að reynd-
ust alstaðar vel. Og það var
ekki vandi fyrir mig að finna
það að þekking hans á norð-
lenzkum embættismönnum stóð
ekki á hálu svelli. Eg undrað-
ist yfir því hvað þessi gamli
maður mundi vel eftir fögrum
blettum og brekkuhöllum lind-
um og lækjum ekki einungis í
sinni æskusveit heldur og víða
annarsstaðar, þar sem hann
hafði verið á ferð. Hann spurði
eftir fallega hlöðnum og grasi-
grónum torfveggjum, hvert þeir
stæðu ennþá. Og svo vildi
hann vita hver hefði rifið þá
seinast og hvert hann hefði búið
til eins fallegan vegg aftur,
svo breiddi hann yfir alt þetta
með skemtilegu æfintýri. Loks-
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. 8. G. SIMPSON, N.D., D.O., D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TRACHBR Or PIAKO
M4 BAIflfllfG ST.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnlpeg
Gegnt pósthúsinu.
Simi: 28 742 HelmllU: 33 328
ins sagði eg hjónum þessum
una og þannig lagað stríð leiddi hvert eg hefði verið að fara
svo oft af sér skakkann skinna-' þegar eg hitti hann úti á stræt-
leik. Eg vissi að eg yrði að inu og nefndi þá Jakob Hálf-
halda rétt á mínum litlu ljós- j dánarson. Þá stóð öldungur-
um, frammi fyrir þessum hjón- inn á fætur og sagðist fara
um þau kynnu svo vel að spyrja, með mér, vildi sjá Jakob, hafði
sem bæði höfðu verið kennarar komið til hans að Grímsstöðum
alla sína æfi en svo þekti eg þau við Mývatn og fengið að koma
ekkert persónulega, ekki vissi fram í Slúttnes einn fegursta
eg að það var siður þeirra að þlettinn á landnlu. Á þeirri
borga með rentum strax út í ferð út í eyjuna fylgdi honum
hönd, að það var auðnuvegur j iftii stúlka dóttir Jakobs, en
að sitja hjá þeim dálitla stund. þag hlaut að hafa verið fyrri
Þau spurðu á víxl um þetta kona mín, en þá átti eg að
eða hitt og eg svaraði einlæg- njóta hennar og vildu nú hjón-
lega, þá var þetta orðið að jn ag eg yrgj hjá þeim á meðan
minningaratriði, sem leiddi af eg stæði við í Reykjavík. En
sér smá æfintýri eða sögu. j nú var það alt afráðið og gat
Lengi stóð eg við hjá þessum eng^in breyting á því komið
heiðurshjónum, og tlíkast ty tji mála. Við vorum fyrir löngu
hefði það þótt læsilegur pési búnir að drekka kaffið og lögð-
ef alt hefði verið prentað jafn- j um þvf af stað. Fundum Jakob
óðum sem talað var. Líkast j Qg það fór vel um hann, réðist
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
»4 Firaltm M. ■!■(
762 VICTOR ST.
SIMI 24A00
Annast allskonar flutnlnga fr&m
og aftur um bsinn.
J. T. THORSON, K. C.
tnlenxkur lOsfræhlnKnr
Skrlfstofa: 411 PARIS BLDG.
• Siml: 24 471
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
til hefðu margir þá leiðst til að
dæma samtal okkar svo, að við
værum öll illmálug. Það var
enginn fyrirfram gerður samn-
ingur, en okkur var öllum svo
meðeiginegt að láta það hisp-
urslaus í ljósi ef við mintumst
á sérstaka menn, hvað okkur
þætti að þeim. Ekki man eg hvað
mörg ár að Páll hafði verið kgnn
ari í sögu við lærðaskólann,
en eg man hver það var sem
hann sagði að væri verst inn-
rættur allra þeirra manna sem
í skólanum hefðu verið á sinni
tíð. En í staðinn fyrir einn
þá svo að hann kæmi til þeirra
Melstedshjóna næsta dag. Við
Páll urðum samferða til baka
og fylgdi hann mér þá til Valdi-
mars Ásmundssonar ijitstjóra
Fjallkonunnar. Páll skyldi við
mig framan við húsdyr Valdi-
mars, klappaði eg þá uppá dyrn-
ar og út kom húsfreyja og kona
Valdimars, Briet Bjarnhéðins-
dóttir, tók mér glaðlega og bauð
mér inn á skrifstofu ritstjórans.
Hann lá þá þversum á skakk
í bekk þar, nokkurnveginn í
sömu stellingum og fulli karlinn
Framhald á 8. síðu
Talalmli 28 »88
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKSTIR
814 Somertet Block
PortaKe Avenoe
WINNIPHG
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjóri
Stlllir Planos og Orgel
Slml 88 845. 594 Alverstohe St.