Heimskringla - 28.09.1932, Blaðsíða 4

4 BLAÐStÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 28. SEPT. 1932
Ifeitttskrmgla
(StofnuO ltlt)
Kemur út á hverjum miBvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
153 og 155 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86 537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyriríram. Allar borganlr sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
RáBsmaður TH. PETURSSON
853 Sargent Ave., Winnipeg
Uanager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
“Heimskringla” is publistoed by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-155 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG 28. SEPT. 1932
VERZLUNARSAMNINGARNIR.
Síðan Ottawa-fundinum mikla lauk í
sumar, hefir verið tiltölulega mikið minna
rætt um samninga þá, sem þar voru gerð-
ir, hér í landi, heldur en á Engalndi.
Canadamenn hafa talið það með öllu
sjálfsagt, að land þeirra stæði við þá
samninga, sem forystumenn þjóðarinnar
gerðu, og hefir því ýmsum komið á ó-
vænt að sjá það, að hafin er barátta á
Englandi fyrir því að ónýta gerðir fund-
arins. Sérstaklega er sumum þar í landi
þyrnir í augum samningarnir, sem fram
fóru á milli Canada og Englands. Má af
því marka, að stjórnin í Ottawa hefir setið
fast á rétti landsmanna og gætt þess að
spila engu úr höndum þeirra.
Eins og kunnugt er situr stjórnin á
Englandi nú með stuðningi frá báðum
hinum eldri flokkum landsins, conservat-
ivum og liberölum, undir forystu verka-
mannaforingjans MacDonalds. Stjórnin
valdi hina mikilhæfustu menn frá öllum
Jiessum flokkum til þess að fást við samn-
ingagerð fyrir sína hönd í Ottawa, og
hafa vafalaust allir búist við, að það,
sem þessir menn gerðu, yrði talið gert í
umboði allra flokkanna. En nú hefir
nokkur hluti liberala á Englandi lagt hið
mesta kapp á að æsa menn til óvildar við
þá hugsun að miða verzlunarlöggjöf Eng-
lands að nokkru leyji við hag þjóðveldanna
sem í breska ríkinu standa. Að vísu eru
lítil líkindi til þess, að þessir menn fái
mikla áheyrn hjá þjóðinni, en þó fær eng-
inn spáð með fullri vissu um þessi efni.
En víst er um það, að töluverður blettur
mundi það verða talinn á Englandi eftir
á, ef ráð þetta næði fram að ganga. Full-
trúarnir, sem Ottawa-fundinn sóttu frá
Englandi, fóru með slíkt umboð frá stjórn
og þingi, og þeir stóðu í svo nánu sam-
bandi við landsmenn sína meðan samn-
ingsgerð fór fram, að ætla hefði mátt, að
óhætt væri að treysta því, að því yrði ekki
ryft eftir á, er þeir gengu að fyrir hönd
lands síns.
Einn af ráðherrum Canadastjórnarinn-
ar, Hon. Arthur Sauve, póstmálastjóri
ríkisins, hefir nýlega gert þetta mál að
umtalsefni í ræðu, sem vakið hefir mikla
athygli. Fer hann hinum alvöruþrungn-
ustu orðum um það, hverja þýðingu það
kunni að hafa í framtíðinni, ef óhlutvönd-
um stjórnmáiamönnum takist nú að
splundra því samkomulagi er komst á
laggirnar með Ottawa-fundinum. Meðal
annars kemst hann að orði á þessa leið:
“Vér búum í nágrenni við voldugt land,
sem gæti verið hvorutveggja, mikill við
skiftavinur og hættulegur keppinautur.
Samband Canada við breska ríkið hefir
valdið því, að hingað til hefir öllu verið
hrundið af höndum sem leiða mátti til
einhverskonar innlimunar, og sérhverjum
verzlunar tilboðum hefir verið hafnað,
sem hætta var á að kynnu að reynast
þröskuldir í vegi fyrir nánu sambandi við
England. Canada hélt fast við þessa
stefnu jafnvel er England, nýlendunum í
óhag. lýsti því yfir að fyrirhugað væri að
opna í enn meiri gátt dyrnar fyrir öllum
þjóðum heimsins. Þessi stefna vakti
pólitíska hreyfingu fyrir því í landi voru
að leitast við að örfa verzlunina við Banda
ríkin. Þessi hreyfing er enn við líði, þótt
ekki beri eins mikið á henni og fyrrum.
Vér þurfum á opnum verzlunarleiðum að
halda. Vér verðum að leitast við að finna
þær, áður en vér neyðumst til þess að
hvetja Canada til þess að draga enn
meira saman segl sín. Vér væntum þess
að þingið í Stórbretalandi fallist með öllu
á verzlunarsamkomula'g það, sem komið
var á með fundinum í Ottawa.’’
Eins og getið hefir verið um, þá eru
líkindin ekki mikil fyrir því, að óvildar-
mönnum samninganna á Englandi takist
að ónýta það verk, sem þegar er leyst af
hendi. En það verður að teljast vel farið
að bent sé á það, þegar á þessu stigi máls
ins, að Canadamönnum eru á engan hátt
allar bjargir bannaðar, þótt England segði
sig úr viðskiftalegum lögum við aðra
hluti hins breska ríkis.
KRAFTAR 1)
eftir séra Ragnar E. Kvaran.
Fyrir því má færa margvísleg rök, að
þrátt fyrir stórkostlegar breytingar, sem
orðið hafa á afstöðu manna til kirkjunnar
á síðustu mannsöldrum, þá veki þó engin
mál annað eins bergmál í hugum manna,
eins og þau, er hníga að trúarlegum efn-
um. Meðal annars er það alkunnugt, að
engir koma svo fram með nýstárlegar
trúarlegar hugmyndir, eða gamlar hug-
myndir í nýjum búningi, sem mönnum
kemur á óvart, að ekki flokkist jafnskjótt
að þeim fólkið í stórhópum, til þess að
fregna eftir, hvort hér sé á ferðihni eitt-
hvað, sem bregða kynni birtu á líf þeirra
og fylla upp þann tómleik, sem mörgum
virðist umlykja æfi sína. Þegar þess er
ennfremur gætt, að fróðir menn segja, að
í hinum betri tímaritum álfunnar hafi
mjög sjaldan verið eins mikið um greinar
er trúmál snerta, eins og síðustu árin, og
það er hinsvegar kunnugt, að færir tíma-
rita-ritstjórar eru mjög næmir fyrir, í
hverja átt lestrarfýsn almennings stefnir
á hverjum tíma, þá ber hvorutveggja þess
vitni, að þótt afstaða manna til trúarlegra
efna sé önnur en hún var áður, þá eru
hugir manna þó merkilega vakandi fyrir
þessum efnum. í Postulasögunni stendur
þessi setning á einum stað: “En Aþenu-
menn og aðkomnir, sem sezt hafa þar að,
gáfu sér ekki tóm til annars frefnur en
að segja eða heyra eitthvað nýtt’’. Þetta
hefir oft verið lagt hinum gamla gríska
heimi út til sæmdar: hinn opni hugur og
fúsleiki til þess að athuga og velta fyrir
sér nýungum, hefir verið talinn vottur um
frjálslyndi Grikkja og þroska. En ef til
vill má með enn meiri rétti segja þetta
um nútímann. Því þótt Grikkir væru
forvitnir eftir fregnum um andleg efni, þá
hygg eg, að ekki megi segja síður um
mikinn fjölda greindra alþýðumanna nú-
tímans, að þeir séu þyrstir eftir slíkum
fregnum.
Ef til vill ber ekkert eins glögg merki
þessa, eins og þegar skáldsögur, — svo
vel ritaðar að þær nái athygli greindra
manna — fjalla um þessi efni. Vinsæl-
astar skáldsögur á þessu meginlandi á
þessum mannsaldri eru sögur Harold Bell
Wright's. Þær fjalla margar um afstöðu
manna til trúmála og andlegrar lífsskoð-
unar yfirleitt. Viðhorfið er raunar hvergi
nýstárlegt og mjög sjaldan gáfulegt, en
það er eins og menn taki þá viljan fyrir
verkið. Þorsti manna eftir andlegum
verðmætum er svo mikill, að menn svala
sér frekar á gutlinu en að vera ósvalað
með öllu. En svo ber það einnig stund-
um við, að bækur koma út, sem segja
nýstárlega hluti um andleg í efni í
skáldsöguformi og segja þá svo vel, að»
því nær er samboðið efninu. Á ótrúlega
stuttum tíma er sem bækur þessar hafi
svo að segja sjálfkrafa aflað sér lesenda,
það þarf ekki að auglýsa þær, því að þær
bera hvarvetna á góma í viðræðum
manna. Hver spyr annan, hvort hann
þekki bókina og hver sé dómur hans á
henni. Bókin hefir snert við einhverjum
streng, sem heldur áfram að titra, löngu
eftir að lestrinum er lokið.
Þessa tiltölulega fáu daga, sem eg hefi
enn dvalið í Winnipeg að sinni, hefir
eitt bókarnafn borist að eyrum mér oftar
en nokkuð annað. Eg hefi aldrei áður
heyrt höfundarins getið og mér þykir
sennilegt, að hann sé ekki mikið þektur
af öðrum verkum en þessu eina. Bókin
heitir “Magnificent Obsession’’. Eg ætla
ekki að reyna að þýða nafnið. Aðeins ætla
eg að minna á, að hugsunin “Obsession”
er ekki óskyld orðinu “ásókn” á íslenzku
— t. d. ásókn illra anda, er í þjóðsögum
vorum náðu tangarhaldi á mönnum. En
eins og Magnificent Obsession bendir til,
þá ræðir bókin um annarskonar ásókn —
sérstök hugsun, göfug í eðli og máttar-
mikil, nær haldi á mönnum í sögunni,
hleður sálarlíf þeirra og magnar svo, að
engu eru líkara, en að nýr andi hafi tekið
sér bólfestu í þeim.
1) Stofninn að máli þessu var fluttur
í ræðu í Sambandskirkjunni í Wpg., fyrir
skömmu, en hefir hér verið vikið til þess
forms, sem betur þykir henta grein í
vikublaði.
Að öllum líkindum mundi eg ekki hafa
tekið mér þetta að umræðuefni, þótt
bókin hefði orðið á vegi mínum, ef eg
hefði ekki orðið þess var, hve margir eru
að velta efni hennar fyrir sér og hugsa
um það. En auk þess virðist mér aðal-
hugsun bókarinnar vera að ýmsu leyti
nákominn einni hugsun og tilhneigingu,
sem mjög mikið hefir borið á í ýmsum
trúarbrögðum á margvíslegum tímum og
í mjög mismunandi umhverfi. Fyrir þá
sök má telja ómaksins vert, að rekja
inntak bókarinnar; ekki sjálfan sögu-
þráðinn, heldur kjarna þeirra hugsunar,
sem er möndull bókarinnar.
Læknirinn, sem er ein aðalpersóna sög-
unnar, hefir náð stórkostlegri frægð sem
skurðlæknir í heilasjúkdómum. Og þykir
þó kunningjum hans, sem fylgst hafa
með námsárum hans og fyrstu starfs-
árum, það mjög furðulegt, að hann skyldi
búa yfir þeim gáfum, þeirri staðfestu og
óþreytandi elju, sem hann hefir orðið að
beita til þess að ná hinni miklu fullkomn-
un í fræðigrein sinni. Því að framan af
hefir líf hans verið mjög í brotum —
hann er fullur af vonleysi og aflleysi og
úrkula vonar um, að hann muni nokkuru
sinni ná því valdi á starfi sínu, að hans
muni að nokkuru getið. En alt í einu
verður skyndileg breyting á honum. Með
ótrúlegum hraða fær hann fult vald á
starfi sínu, siglir fram úr starfsbræðrum
sínum og gerir sjúkrahúsið, sem hann
starfar við, að frægri stofnun. En smám
saman er lyft upp tjaldinu frá fortíð hans
og lesendanum er gert Ijóst, af hverju
breytingin hafi stafað. Og þó ekki fyr en
eftir lát hans sjálfs. Ungur auðmaður,
sem óbeinlínis hefir órðið orsök í dauða
hins fræga manns, verður gripinn af
þeirri rómantísku hugsun, að sér beri að
bæta fyrir þennan mannskaða með því að
gerast sjálfur læknir og feta í fótspor
snillingsins. Hann tekur upp nám sitt,
en á miðjum námsferlinum rekst hann á
dagbók hins látna manns, þar sem skýrt
er frá orsökum breytingarinnar, sem orð-
ið hafi á lífi hans og beint því í ákveðna
átt. Hann hefir farið með þetta sem
leyndardóm, því að orsökin er þess eðlis,
að menn mundu naumast hafa talið hann
með fullu ráði, ef kunnugt hefði verið
hvað straumhvörfunum olli. Hann hefir
rekist á . einkennilegan mann, mynd-
höggvara, sem fyrir skömmu síðan hafði
verið algengur steinhöggvari. Maður
þessi trúir honum fyrir því, hvernig ein
blaðsíða í bók hafi skyndilega lokið upp
fyrir sér dyrunum að þeim leyndardómi,
hvernig unt sé að magna líf sitt og þenja
það út yfir furðuleg svæði. Blaðsíðan er
úr einu riti Nýja Testamentisins. Hann
hefir komist að þeirir niðurstöðu, að til
sé alveg sérstök, ákveðin aðferð til þess
að ausa úr ótæmandi lindum afla alheims-
ins. Myndhöggvarinn hefir sjálfur gert
tilraunina með þetta og leiðir læknirinn
inn á sömu brautir.
“Doktor Hudson’’, segir hann, ^‘hvað
munduð þér gera, ef þér ættuð lítið og
ófullnægjandi hús úr múrsteini og hefð-
uð ákveðið að bæta úr skorti yöar? —
Vitaskuld útvega yður meira af múr-
steinum. Eins þyrftuð þér meira stál, ef
þér ætluðuð að breyta lítilli gufuvél, svo
hún framleiddi meira afl. Jæja, ef per-
sónuleiki manns er lítilsigldur og mann
langar til þess að breyta honum í eitthvað
stórfeldara, hvert er þá að leita að bygg-
ingarefninu?”
Hann virtist bíða eftir svari, svo að eg
lét að dutlungum hans.
“Jæja — eftir röksemdaleiðslu yðar að
dæma, þá býst eg við, að eg ætti að taka
byggingarefnið úr persónuleika annara.
Er það það, sem þér eigið við?”
“Einmitt’’ hrópaði hann. “En ekki úr
heldur í! . . . Mér þykir vænt um að þér
komust þannig að orði, því að það gefur
mér tækifæri til þess að benda yður ná-
kvæmlega á, í hverju er fólgin mismunur-
inn á réttri og rangri aðferð til þess að
notfæra sér persónuleika annara við það
að endurbæta sinn eigin. . . Allir vita,
ósjálfrátt, að persónuleikur hans verð-
ur fyrir áhrifum af öðrum. Flest fólk er
sífeldlega að líkja eftir brotum af per-
sónuleika annara og einkum tilburðum
þeirra, sem þeim finst til um, — menn
líkja eftir göngulagi, framburði, hlátri og
limaburði — gera sjálfa sig blátt áfram
að öpum . . . En aðferðin, sem eg er að
tala um, biður menn ekki að byggja sinn
eigin persónuleika úr persónuleika ann-
ara manna, heldur inn í þá.
Til þess að gera langa sögu skamma,
skal leitast við í eins fáum orðum og unt
er að gera grein fyrir, hvað fyrir höfund-
inum vakir með þessum orðum.
Það afl, sem flæðir um líf
allra manna og veldur því, að
vér hugsum og störfum, unn-
umst og þráum, er að öllum lík-
indum ekki frábrugðnari öðrum
náttúruöflum en svo, að ætla
má, að sá komi tími, að unt
verði að höndla það og mæla
það og stjórna því á sama hátt
og menn höndla nú og stjórna
og mæla rafmagn. Það er al-
staðar og flæðir um allan al-
heim frá þeirri lind, sem trúar-
brögðin nefna guð, en nefna
mætti einhverju öðru nafni, ef
vér ættum nokkuð betra nafn.
En ástæðan til þess, að iífið er
máttfarið í flestum er sú, að afl-
íð er ekki einangrað — það
flæðir um líkama manna og
sálir og í gegnum hvorttveggja,
af því að því er ekki veitt við-
náin eða það einangrað. En
einn maður að minsta kosti
hefir ekki einungis fengið vald
á ai'linu, heldur beinlínis bent á
aðferðina til þess að notfæra
sér það. Þeirri aðferð er lýst
á einum stað, eða raunar nokk-
urum stöðum, í Nýja Testa-
mentina. Aðferðin, sem þar er
bent á, er sú, að sá maður, sem
ant er um að þenja út eða
stækka persónuleika sinn, verði
að gera það með því að leitast
við að koma á tengiþræði milli
sín og einhverra annar persónu
með einhverju verulegu góð-
verki — hann verði að beita
orku til þess að verða manni að
liði, þegar eitthvað er í húfi,
hann verði að veita t af sínum
eigin persónuleika og vilja inn
í annars manns hag. En góð-
verkið verður að vera svo af-
dráttarlaust einkamál, að eng-
inn skuggi af fremd eða heiðri
falli á manninn fyrir það. Vel-
gerðin komi því aðeins að gagni
fyrir gefandann, að tengþráður-
inn sé einangraður eins og
þráður, sem flytur rafmagn. En
hugsun höfundarins er, að ef
maður hafi komið á slíkum
samböndum nógu víða og öfl-
ugum, þá skapist manninum
möguleikar til þess að notfæra
sér þær afllindir, sem a/ð baki
mannlegum persónuleika hrær-
ast. Hann verður nýr maður.
Á honum sannast það, sem N.
T. segir um þá, sem í leyndum
veita öðrum, að góður mælir,
troðinn, skekinn, fleytifullur
fellur honum í skaut.
Þessi hugsun er útlistuð með
töluverðum gáfum hjá höfundin-
um og allmiklum rithöfundar-
hæfileikum, sem hrífur lesand-
ann töluvert áleiðis með sér.
Meðal annars er gerð sennileg
lýsingin á hinum innri ljóma,
sem ýmsir andlega sinnaðir
menn hafa lýst á ýmsum öld-
um, þegar þeim hefir fundist
þeir fá veður af hinum dásam-
lega mætti að baki hin-
um ytri atvikum lífsins
— mættinum, sem árþúsunda
gömul trúarreynsla hefir nefnt
guð. Og ekki er sízt eftirtekt-
arverð ágæt lýsing á hinum
unga auðuga læknisnema, sem
í fyrsta sinn les N. T. með það
fyrir augum, að í því kunni
eitthvað að vera annað en sam-
safn af grunnhygnu vosi innan
um gyðingalega hjátrú, sem
veikar sálir lesi til þess að svæfa
með áhyggjum sínar. Örlítil brot
af þeirri lýsingu fer hér á eftir:
“Það laukst upp yfir honum
með sívaxandi hraða, að þetta
væri einhver mest heijlandi frá-
sögn, sem hann hefði nokkuru
sinni lesið. Hún var ekki ein-
ungis laus við þau leiðindi, sem
hann hafði átt von á, heldur
var sífeldlega verið að gefa í
skyn um leyndardóma — leynd-
ardóma' óumræðilegs afls, sem
hver maður gæti fært sér í nyt,
sem hefði skynsemi til þess að
fara með þetta eins og hverja
aðra vísindalega tilgátu og sýna
þessu þá virðingu og beita við
það samskonar raunum eins og
hann mundi beita í efna- eða
eðlisfræðislegri vinnustofu.
“Það var furðulegt, að hann
skyldi hafa í höndunum veru-
lega vísindalega handbók, sem
fjallaði um útþenslu og þróun
PFDODDS '
ÍKIDNEY
PM-LS^
t fullan aldarfjórðung hafa Dodd’e*
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðn*
s.iúkdómum, og hinum mörgu kvilla.
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu i öllum lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þær beint frá.
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
persónuleika mannsins. . . .
“Ein af aðaluppgötvunum
Merricks um nóttina var sú, aft
bókin var full af einföldum ráð-
leggingum, sem allir gátu áttað
sig á, í stað þess að viðhafa
vísindalegar skilgreiningar, sem
engir nema fræðimenn gætu
fylgst með í. Galileumaðurinn
gerði með fullkominni hrein-
skilni ráð fyrir þrennskonar al-
mennum þroska. Hann dró eng-
ar dulur á það við nákomna
vini sína, er hann sat á tali við
þá í frábærilega innilegu sam-
tali, að hann gæti og ætlaði sér
að skýra þeim frá ýmsum dul-
arfullum efnum, sem honum
kæmi ekki til hugar að ræða
í almennings áheyrn fyrir þá
sök, að meiri hluta manna væri
með öllu ofvaxið að skilja þau.
“Hann tók einnig eftir, og
veitti því mikla athygli, að Galil-
eumaðurinn lagði oft mikla á-
herzlu á, er hann hafði gert
einhverjum stórefldar velgerðir,
að þiggjandinn yrði að gæta
þess að minnast ekki á það við
nokkurn mann.
“Það var bersýnilegt, að
menn fengu áhuga fyrir þessu
einkennilega, dularfulla afli fyr-
ir margvíslega viðkynningu af
því. Einn maður sá ef til vill
þennan mátt í höndum annars
manns og ákvað að hann skyldi
ná valdi á honum, þótt það kost-
aði sinn síðasta eyri. Málið
var skýrt í líkingu í sögunni
um mann, sem sá perlu í ann-
ars manns höndum og seldi all-
ar eigur sínar til þess að geta
eignast hana. Stundum var
því lýst, að maður rakst á þetta
ótrúlega efni af tilviljun einni.
Ein sagan var um ferðamann,
sem rakst á fjársjóð faldan f
akri. Bókin sagði ekkert um
það, hvað í fjársjóðnum hefði
verið. Frá því einu var skýrt,
að hann hætti við ferð sína, fór
heim, breytti öllu, sem hann
átti í peninga, og keypti akur-
inn.
“En ekkert hafði eins djúp-
tæk áhrif á Bobby eins og þess-
ar sffelt endurteknu áminningar
um að ráðast djarflega að líf—
inu. Alt, sem maðurinn veru-
Iegu þráði, gat hann fengið, ef
hann knúði nógu lengi að dyr-
unum, sem faldi það. Ef hann
náði því ekki, þá hafði hann
ekki óskað nógu staðfastlega
eftir því! Hversu afkáralega
gagnslaust, sem það virtist að
hamra á dyrunum áfram, þá var
hægt að ljúka öllu upp, ef mað-
urinn hafði hugann á því af-
dráttarlausan!
“Það verður að blæða úr
knúunum’’, hugsaði Bobby með
sjálfum sér, “áður en unt er að
segja að maður hafi reynt og
ekki komið að haldi.’’
“Hann fann að hann var
tekin að færast með öruggara
trausti nær skapferli þessa
manns, sem hélt fram þessum
grundvallarhugmyndum um líf-
ið og nægtir þess, og var sér-
staklega gagntekinn af tign
hans og dirfsku.”
Þetta verður að nægja sem
frásögn um bókina sjálfa, að
öðru leyti en að geta þess, að
söguhetjurnar eru látnar kanna
af eigin reynslu þessar aðferðir