Heimskringla - 21.08.1935, Side 3

WINNIPEG, 21. ÁGÚST, 1935
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
og ritað en gert er. Að endingu
vil eg þakka stjómarnefnd Sam-
bandsins og öllum félagssystr-
um fyrir góða samvinnu á liðnu
ári og eg óska þess að við víkj-
um aldrei frá þeirri hugsjón að
leggja fram okkar beztu krafta
málum vorum til stuðnings.
FULLNÆGJA BOÐORÐIN
Til sjófarar, sem hafin var
frá Englandi til suðurhafanna
1768, til að athuga sólgöngu
Venusar,* sem átti að ske 1769,
átti önnur sjóferð uppruna sinn
að rekja. Fyrri förin var farin
á brezkri fregátu, þrjú hundruð
og sjötíu smálestir að stærð, til
eyjarinnar Tahiti, sem liggur í
miðju Kyrrahafinu, um þrjú
þúsund og tvö hundruð mílur í
suður frá syðstu skagatá Cali-
forníustrandar. Leiðangur þessi
leiddi meðal annars í ljós, að
margar smáeyjar, er lágu víðs-
vegar í suðurhöfunum, voru
með öllu óbygðar eða því sem
næst, sökum viðurværisskorts.
Það var sameiginlegt álit leið-
toga fararinnar, að úr þessu
mætti bæta, með þvi að gróður-
setja þar brauð-ávaxtarpálma
(artocarpus inisa). Þegar heim
var komið, var tillaga þessi lögð
fyrir Georg konung þriðja. En
treglega hefir víst gengið að fá
þessu til leiðar komið; því ekki
fyr en 1787 var nokkur gang-
skör gerð að verulegum fram-
kvæmdum í þeim efnum. Sam-
kvæmt konungs samþykki, var
nú seglskipið Bounty búið til
reiðu; það var tvö hundruð og
fimtíu smálestir að stærð. Wil-
liam Bligh, sem verið hafði í
Suðurhafssiglingum með hinum
nafnkunna Capt. Cook, hafði
skipstjóm á hendi. Alls voru á
skipinu fjörutíu og sex menn.
Tuttugasta og þriðja desember
1787 var haldið á haf. Eftir
langa útivist náðu þeir höfn í
Tahiti. Jafhskjótt og búið var
að ferma skipið með trjáplönt-
unum, var lagt af stað áleiðis
til Jamaica. Nokkrum skips-
hafnarmanna hafði leikið hugur
á að eignast þarlenzkar konur,
> en urðu vitaskuld að fara án
þeirra. Eftir fárra daga sigling,
gerðu ,menn þessir uppreisn á
skipinu, tóku skipstjórann hönd-
um, þar sem hann svaf í rúmi
* Þar sem Venus er ein af
innri jarðstjörnunum, getur
hún, á vissum tímum, gengið
fyrir sólu, og sést þá í sjón-
aukum (sem og Merkúríus)
eins og svartur depill, sem fær-
ist yfir sólkringluna.
sínu, bundu og báru upp á þil-
far. Láta þeir nú skipsbátinn
síga í sjó. Þar næst þröngva
þeir skipstjóra í bátinn og átján
mönnum öðrum, er álitið var,
að honum væru hollir. í bátinn
var einnig látið faramesti, 150
pund af brauði, 32 pd. af svína-
kjöti, ofurlítið af rommi og
víni og 112 pottar af vatni. —
Með þessum fararefnum, í opn-
um báti, út á reginhafi, lá nú
sýnilega ekkert annað fyrir
þessum nítján mönnum en opin
gröfin. En einbeittur vilji og
sterk von ákvörðuðu annað. Sá
nú skipstjóri, að þegar í stað
yrði hann að beita allrar orku
og kunnáttu, ef duga skyldi;
hann yrði að kref jast strangasta
fyrirliðsaga. Úthlutar hann nú
þessum rýra matvælaforða í
afarsmáum skömtum — það
allra minsta, sem hugsanlegt
væri að þeim gæti treinst líf og
kraftar með, til að róa um
fjögur þúsund mílur, þangað,
sem hjálpar var helzt að vænta.
Með aðstoð frábærs þolgæðis,
stjórnmensku og kunmáttu,
tókst þeim, eftir fjörutíu og
einn dag, að komast til eyjar-
innar Tamor, sem liggur skamt
fyrir austan Java, án þess að
hafa mist einn einasta mann;
en þungbærar þrautir komust
þeir í og mannraunir. Um síðir
kofti Bligh skipstjóri með ellefu
félögum sínum til Englands, og
bjó þar út skip í annað sinn, og
hepnaðist nú að framkvæma í
Vestur-Indlandseyjum það, sem
honum hafði brugðist að koma
í framkvæmd í suðurhafseyjun-
um; hann gróðursetti þar
brauð-ávaxtarpálmann; og þar
hefir hann þróast síðan, og nú
einnig á Floridaskaganum.
Síðar, þegar rannsókn var
hafin í málum uppreisnar-
manna, því flestum þeirra varð
náð, kom það í ljós, að sökin lá
ekki öll hjá þeim; Bligh reynd-
ist ekki laus allra saka sjálfur.
Það sannaðist, að hann hefði
þrásinnis beitt ofbeldi og hörku,
þegar þess gerðist engin þörf.
Eðliseinkenni þetta kom enn
betur í ljós síðar, þegar hann
(1805) varð landstjóri í New
South Wales. Þar gekk harð
stjórn hans svo fram úr ölli
hófi, að eftir þriggja ára stjórn
setu, var hann tekin af nýlendu
búum og hneftur í varöhald. —
Tvö ár sat hann í fangelsi. Síð
ar, þegar mál herforingja þeirra
er tekið höfðu Bligh höndum.
var prófað, ekki í nýlendunni
heldur í Bretlands-eyjum, var
reynt að draga fjöður yfir at
hæfi Bligh með því að svifta
‘Success Training’
Has a IHarket Value
University and matriculation students are securing
definite employment results through taking a “Suc-
cess Course”, as evidenced by our long list of young
men and women placed in local Winnipeg offices
in 1934 and 1935.
Selective Courses
Shorthand, Stenographic, Secretarial,
Accounting, Complete Office Training,
or Comptometer.
Selective Subjects
Shorthand, Typewriting, Accounting,
Business Correspondence. Commercial
Law, Penmanship, Arithmetic, Spel-
ling, Economics, Business Organiza-
tion, Money and Banking, Secretarial
Science, Library Science, Compto-
meter, Elliott-Fisher, Burroughs.
Call for an interview, write us, or
Phone 25 843
-= SUCCESS =-
BUSINESS COLLEGE LIMITED
Portage Ave. at Edmonton St., Winnipeg
(Inquire about our Courses by Mail)
þá foringjastöðunni, en veita
Bligh þriðju tignar — sjóliðsfor-
ingjastöðu. Bligh dó 1817.
Víkjum vér nú aftur að skip-
inu Bounty og þeim uppreisn-
armönnum. Þeir hverfa nú aft-
ur til Tahiti. Þótt ólíklegt
þætti, að skipstjóri og félagar
hans kæmist lífs af, var samt
langt frá því, að sumir þeirra
þættust öruggir þarna. Níu
þeirra tóku því ráð sín sam-
an og lögðu að nýju í haf á
Bounty, og tóku nú með sér
sex menn af eyjarskeggjum og
tólf konur. Sigla þeir nú í suð-
austur daga og vikur, unz þá
bar að ofurlitlum eyjarhólma,
langt fyrir sunnan miðjarðar-
línu. Eyja þessi er um tvær
þvermílur að stærð. Hún er
há og þverhnipt í sjó niður, um-
kringd klettarifjum og skerjum,
og landtaka því ómöguleg nema
á örfáum stöðum. Var því eyj-
an í öllum greinum ákjósanleg-
asti bygðarstaður afbrotsmönn-
um þessum, eins og þá var kom-
ið. Eyjan heitir Pitcaim, og er
eign Breta síðan 1838. Saga
eyjarinnar hefst með komu
þessara manna 1790. Var nú
ráðið til landgöngu. Meðan ver-
ið var að koma sér fyrir gekk
alt að óskum. En ekki varð þess
langt að bíða, að nokkur breyt-
ing kæmist á og alt færi á ann-
an veg en áhorfðist í byrjun.
Einn þeirra félaga hafði lært
eitthvað að brennivínsbruggun
á fyrri árum. Eftir nokkrar til-
raunir, tókst honum að brugga
sterkasta áfengi af jurt, sem
spratt þar í eyjunni. Var þar
nú lagður hornsteinninn að því
versta víti, sem þekkist meðal
manna. Innan lítils tíma voru
þarlenzku mennimir allir daúð-
ir. En á meðal hinna hófust
deilur, sem lauk með allskyns
glæpum, afbrotum og morðum,
unz allir voru dauðir utan einn,
Alexander Smith að nafni. Al-
einn og hálf vitstóla stóð hann
nú uppi, með tólf konur og
fjölda barna, hans eigin og
annara, á höndum sér. í fyrsta
sinn lítur hann nú yfir æfiferil
sinn og þeirra, sem nú voru
farnir — en hvert? Samvizku-
bitinn og iðrunarfullur ásetti
hann sér nú að bæta fyrir af-
brot sín. Það fyrsta, sem reis
nú í huga hans var, hvað lægi
fyrir þessum börnum, sem átt
höfðu þvílíkan uppruna. Það
var ekki fullægjandi eða ein-
hlítt,, að hann sjálfur bætti ráð
sitt. Hann varð, ef mögulegt
væri, að firra þessi böm, þegar
þau væru komin til vits og ára,
þeirri hörmungar ógæfu, sem
hann og félaga hans hefðu
hent. En hvar átti að byrja, á
hverju og hvernig? Jú, nú fór
ofurlítið að rofa til — svolítið
íað birta. Væri þeim kent og
sýnt það eitt, sem gott er og
dygðugt, og engu blandað þar
inn í, sem gæti á nokkum hátt
komið í bága eða mótsögn við
grundvallaratriði þeirrar kenslu.
— Já, þarna var andsvarið! Á
þessu augnabragði var sem ó-
mur þessara orða bergmálaði í
huga hans: “Ef Guð er með
oss, hver er þá á móti oss?”
Og hljómur þeirra hrærði aðra,
og enn aðra samhljóma strengi,
er kváðu við í hjarta hans, æ
skýrar og hærra, unz orðin
mynduðust ósjálfrátt í huga
hans: “Hugsanir mannsins
hjarta eru vonir frá bamæsku,
og “trúin er örugg eftirvænting
þeirra hluta, sem maður vonar,
og sannfæring um þáð, sem
hann ekki sér” og “alt, sem þér
viljið, að mennimir geri yður,
í það skuluð þér og þeim gera”.
Hugtök þessi höfðu nú gagn-
tekið hug hans. Nú hraus hon-
um ekki lengur við að hefjast
handa. Alt hik var horfið. —
Stefnan var fengin, og vegurinn
glöggur lá nú beint framundan,
og þar sem hann byrjaði, stóð
iþetta: “Þér skuluð halda öll
i þau boðorð, sem eg legg fyrir
iyður til eftirbreytni; þér skuluð
j hvorki auka þau né skerða”.
j Og ávalt voru þessi orð efst í
(huga honum: “Kennið þeim
j unga þann veg, sem hann á að
ganga, og þegar hann eldist,
mun hann eigi af honum
beygja.”
Þannig er eðlilegast að í-
mynda sér upptök og fram-
kvæmd þessa undra starfs, sem
þama hófst og þróaðist í eyj-
unni undir leiðsögn þessa
manns. Hrylling og viðurstygð
vöknuðu nú í hjarta hans. —
Hrylling yfir þeim ógnum og
skelfingum, sem þeir höfðu
leiðst út í; og viðurstygð á öllu
þeirra athæfi frá byrjun. Hvern-
ig vaknaði hann til meðvitund-
ar um þetta? Ekki var það lífs-
reynslan, sem því gat valdið,
þar sem hún hafði sljófgað en
ekki skerpt tilfinninguna. Né
var það fyrir fortölur með-
aumkvunarsams kennimanns.
Nei, hún vaknaði fyrir umvönd-
un í æsku, og fyrir lífsreglur
þær, sem móðir hans og faðir
höfðu gróðursett í bamssál
hans; þar höfðu þær fest rætur,
og í undirmeðvitund hans legið
í dái, þar til þessi ósköp dundu
yfir, og leitað var athvarfs hjá
minningum móðurinnar. Móð-
irin hafði þannig gengið frá fyr-
irmælunum, að þau gátu komið
honum til hjálpar, þegar þörfin
var mest; samvizkan varð að
hrærast til grunna — til instu
sálarróta. Og þannig komust
fyrirmælin á flot í meðvitund
hans, líkt og líkami drukkn-
aðs manns rís frá botni vatns-
ins við jarðskjáltakipp, eða
spreningu.
Nú liðu árin. Bömin kom-
ust á legg, giftust og áttu böm;
og öllum vegnaði vel.
Nítján ár voru nú liðin frá
upphafi bygðarinnar. Smith var
orðin þeirrar trúar, að hér
myndi hann deyja í friði, án
þess að sjá nokkurn frá þeim
löndum, sem hann kunni deili á.
Og öruggur í þeirri trú, hélt
hann ^tarfinu áfram. En hví-
lík óvænta, sem fyrir augun
bar, einmitt þenna dag, í lok
nítjánda ársins. Þarna, alt í
einu, eins og rfeiðarslag úr
heiðríku lofti, sést skip koma
úr hafi. Vér getum betur í-
myndað oss, en skýrt frá, hug-
arástandi Smiths, þegar hann
sá herskip stefna að landi. Hef-
ir hann þá lifað upp alla sína
æfi á örfáum augnablikum. En
þegar skipið færðist nær, sást
glögt, að það var Bandaríkja-
herskip. Var því ekkert að
óttast að minsta kosti ekki í
bráð. En það sem aðkomu-
mennimir sáu, þegar í land var
komið, leið þeim aldrei úr minni.
Þarna ríkti friður og eining, sið-
gæði, iðjusemi og ánægja. Þar
var enginn læknir, engin lækn-
islyf, ekkert áfengi, engin sjúk-
dómur, og glæpir þektust þar
ekki. Enginn var þar fákunn-
andi, og enginn ólæs. Staður
þessi, fyrir atorku eins nfanns,
var sannkallaður jarðnesk para-
dís.
Brezka stjórnin hreyfði aldrei
máli þessa manns. Hún áleit,
sem var, að útlegð hans og
þjáningar, einlæg iðrun og
mannúðarstarf, hefði að fullu
bætt fyrir afbrot hans; og svo
átti bygðin heimting á að fá að
njóta aðstoðar hans og umsjá
sem allra lengst. Var hann því
látinn óáreittur; og lifðu hann
þar til hárrar elli, og stjórnaði
af sömu snild og vizku til
dauðadags. Hann dó 1829.
Já! Tíu boðorðin innibinda
alt það—benda beinum fingri
á hvern hlut, sem oss er auð-
sýnlegt að gera, á hvem hlut.
sem oss er nauðsynlegt að var-
ast, til þess að friður, eining
og vellíðan geti ríkt hjá oss á
jörðunni.
—Sunnudaginn 28. júlí 1935.
Árni S. Mýrdal
HjónaskilnaSir í Rússlandi
hafa aukist mjög upp á síð-
kastið, vegna þess hve auðvelt
er að fá löglegan skilnað. —
Hjónaskilnaðir em nú orðnir
miklu fleiri en giftingar. Ráð-
stjórnin hefir nú í hyggju að
gefa út ný lög um hjónaskiln-
aði, og verða þau lög mikið
strangari en áður.
DAGSKÝN
Ómur berst að eyra,
Andans þrungið mál,
Bragi gjörnings breiðir,
Blik á þreytta sál.
Vafa spursmál vaka,
Vitið sér of skamt,
Sem úr lausu lofti,
Leiftra orðin samt.
Mannheims vit í molum,
Myrkann fetar stig,
Lát það ró ei raska,
Reyndin birti sig.
Hér er fleira á ferð, en
Fjöldans auga sér;
Ekkert fer til einkis,
Alt sinn reikning ber.
Dimm og dauf er nótt, en
Dagur rennur brátt,
Austurs loga Ijósin,
Líf og frið og sátt
Flytur fagur búin,
Frelsis anda her,
Alveran á undir,
Eilíf smyrsli ber.
i
'Geisla brotin glæðast,
Guðs ljós skín á bæ,
Unglífs frumlur anda
Yfir tímans sæ;
Lýsa Ijósa heimar,
Læðist burtu nótt,
Kátt í hvers manns bafmi,
Kvikar hjartað rótt.
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrjfðlr: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI . ÁNÆGJA
Verur standa á verði,
Vernda sálar frið,
Vertu maður varkár,
Vítt er hugar svið.
Hljóma orð og andvörp,
Alt á kenni rétt.
Best er verk að vanda,
Vizkan hátt er sett.
Skýrir manndóms myndir,
Máttur andans kær;
Sál er líf og ljóshaf,
Leiftrar fjær og nær.
Maðurinn leikur, lifir,
Lærir táknin rík.
Leggur svo í lífreit,
Líkams slitna flík.
Yndo.
Dýrar tóbaksdósir
Nýlega voru seldar í London
tóbaksdósir úr gulli. Á dósun-
um var þessi áletrun: “Gjöf frá
Kristjáni VII. Danakonungi til
John Secher”. Dósirnar voru
seldar fyrir 7000 krónur.
INNKÓLLUNARMENN HEIMSKRIN6LU
I CANADA:
Árnes..........
Amaranth.......
Antler.........
Árborg.........
Baldur.........
Beckville......
Belmont........
Bredenbury......
Brown...........
Calgary........
Churchbridge...
Cypress River....
Dafoe...........
Elfros.........
Eriksdale.......
Foam Lake......
Gimli...........
Geysir..........
Glenboro.......
Hayland........
Hecla..........
Hnausa.........
Hove...........
Húsavík........
Innisfail...•...
Kandahar........
Keewatin.......
Kristnes........
Langruth.......
Leslie..........
Lundar..........
Markerville....
Mozart..........
Oak Point.......
Oakview........
Otto...........
Piney..........
Poplar Park....
Red Deer.......
Reykjavík......
Riverton.......
Selkirk........
Steep Rock.....
Stony Hill......
Swan River......
Tantallon......
Thornhill.......
Víðir...........
Vancouver......
Winnipegosis....
Winnipeg Beach,
Wynyard........
.....F. Finnbogason
.....J. B. Halldórsson
........Magnús Tait
.....G. O. Einarsson
...Sigtr. Sigvaldason
.....Djörn Þórðarson
........G. J. Oleson
.....H. O. Loptsson
....Thorst. J. Gíslason
..Grímur S. Grímsson
....Magnús Hinriksson
.......Páll Anderson
.....S. S. Anderson
J. H. Goodmundsson
.....ólafur Hallsson
........John Janusson
.........K. Kjernested
.....Tím. Böðvarsson
.........G. J. Oleson
.....Sig. B. Helgason
..Jóhann K. Johnson
.....Gestur S. Vídal
...Andrés Skagfeld
.....John Kernested
...Hannes J. Húnfjörð
.....S. S. Anderson
.....Sigm. Björnsson
.....Rósm. Árnason
........B. Eyjólfsson
...Th. Guðmundsson
........Sig. Jónsson
..Hannes J. Húnfjörð
........Jens Elíasson
.....Andrés Skagfeld
...Sigurður Sigfússon
........Björn Hördal
.....S. S. Anderson
.....Sig. Sigurðsson
...Hannes J. Húnfjörð
........Árni Pálsson
...Björn Hjörleifsson
.....G. M. Jóhansson
........Fred Snædal
........Björn Hördal
.....Halldór Egilsson
.....Guðm. ólafsson
...Thorst. J. Gíslason
.....Aug. Einarsson
...Mrs. Anna Harvey
John Kernested
..S. S. Anderson
I BANDARÍKJUNUM:
Akra.................................. Jón K. Einarsson
Bantry....................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash........................John W. Johnson
Blaine, Wash.....................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier.................................Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg......................................Jacob Hall
Garðar..................................S. M. Breiðfjörð
Grafton.................................Mrs. E. Eastman
Hallson..................................Jón K. Einarsson
Hensel....................................J. K. Einarsson
Ivanhoe...............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif.....Thorg. Ásmundsson, 3314 Sierra St.
Milton.....................................F. G. Vatnsdal
Minneota.............................Miss C. V. Dalmann
Mountain................................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts............................Ingvar Goodman
Seattle, Wash...........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold....................................Jón K. Einarsson
Upham...................................E. J. ílreiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg Manitoba