Heimskringla - 04.12.1935, Síða 2

2. SlÐA
HtlMSKRINCLA
WINNIPBG, 4. DBS. 1935
“SOCIAL CREDIT” FLOKKUR-
INN í ALBERTA
Eftir Ragnar E. Kvaran
Þess hefir verið getið í blöð-
um hér fyrir nokkru, að það
hafi vakið almenna furðu víða
um veröld; er algerlega nýr
stjórnmálaflokkur hafi rutt sér
svo skyndilega braut í einu
fylkinu í Canada — Alberta-
fylkinu — að hann hafi sópað
gömlu flokkunuim! svo að segja
með öllu burt af þingi og skipað
það eingöngu nýjum mönnum,
sem alls ekki hefðu áður fengist
við stjórnmál. Foringi flokks-
ins varð að leita að ráðherra-
efnum eingöngu utan þing-
mannaliðsins, því að ekki þótti
gerlegt að skipa stjómina þeim
mönnum, sem aldrei höfðu við
stjómmál áður fengist.
Þessi atburður varpar svo
finnanlega hvar skórinn krepp-
ir s ð þeim.
Það fyrsta, sem vakin er at-
hygli á, er sú staðreynd, að
þrátt fyrir kreppuna og þar aí
leiðandi lágt vöruverð fram-
leiðslunnar, þá er andvirðið fyr-
ir hráefnin ein, sem fylkið fram-
leiðir svo mikið, að það virðist
ætti að nægja til framfærslu
þjóðarinnar. Andvirðið fyrir
þessar vörur nemur 6% af þjóð-
arauðnum, eins og hann er á-
ætlaður, og er fylkiö talið ríkt
land. Og í þessum tölum er
engin hliðsjón höfð af því verði,
sem varan er seld fyrir, eftir að
búið er að breyta henni að ein-
hverju leyti frá sinni fyrstu
mynd. Þannig selst nfælirinn
af hveiti fyrir 60 cent, en kost-
ar 3.50 dollara, þegar búið er að
breyta honum í brauð. Af þessu
virðist vera auðsætt, að fylkið
getur vel íætt og klætt og gef-
ið skjól borgurum sínum, jafn-
sterku ljósi á ýmislegt, sem ein-
kennilegt er í stjóramálalífi Vkkí”só meíra' aðhafs'.
vorrar kynslóðar, að það er eng- 1 gn nú er> þegar mönnum virð.
in furða, þótt þetta_vekti mikla .gt gem abhafnalíf sé alt f doða.
Og hitt er þá jafnframt auð-
sætt, að þótt séð væri fyrir
athygli og umtal. Franf að síð-
ustu tímum hafa tveir stjóm-
málaflokkar svo að segja ein-
göngu látið til sín taka í can-
adiskum stjórnmálum — liberal
og conservatívaflokkarnir. —
Verkamannaflokkurinn hefir
verið frekar máttlítill og bænda-
flokkar hafa sjaldan átt sér
langan aldur. Segja má þvf, að
í þessu fylki, að minast kosti,
hafi enginn gamall flokkur ver-
ið við því búinn að taka við,
(þegar fólkið fann, að nú var
ekki lengur neitt að sækja til
hinna hefðbundnu valdaflokka.
En meðvitundin um það, að
dagar þeirra flokka væru taldir,
var svo sterk, að fæstir vildu
við þeim líta, og tilfinningin fyr-
ir því, að nú væri tími kominn
að horfa í gjörsamlega nýjar
áttir, birtist í þessu, að menn
vildu heldur leggja út á leið,
sem öllum var í. raun og veru
jafn ókunnugt um, hvert mundi
bera þá, en að hjakka stöðugt
í sama farinu, sem orðið var að
vilpu. Þessi atburður þarna
vestra á sléttunum í Canada er
því enn eitt merki þess, að
menn eru nú víða um heim að
gefast með öllu upp á þeim
stjómarháttum, sem ríkt hafa
nú um skeið, og eru þess albún-
ir að kanna nýja stigu.
Nú er það ekki svo um “social
credit” stefnuna, að mjög senni-
legt sé, að hún eigi sér langan
aldur. Frá henni er hér lítillega
sagt frekar fyrir þá sök, að hún
er einkennileg, mjög einföld i
aðaldráttum og ber vott um þær
hugsanir, seari eru að brjótast
um í þeim mönnum, sem ekki
hafa gert sér stjómmál að lífs-
starfi, en finna hins vegar til-
brýnuStu þörfum allra, þá eru
eftir sem áður tækifæri til þess
að afla auðs, sem nemur milj-
ónum dollara, fyrir þá. sem þess
óska.
Menn munu taka eftlr því, að
þegar hér í upphafi skilur
“social credit” stefnan sig mjög
frá socialistiskri hugsun, þótt
h.vorttveggju séu sammála um,
að þjáningar manna stafi ekki
af skorti af lífsnauðsynjum frá
IRRESOLUTE
The day had passed wit)h melancholic clouds;
The night approached and donned her woeful shrouds.
Dark clouds passed low to hide my lowly hut,
All life closed from view, forever from me shut.
The Storm Gods wrath and fury round me played
The dirge for coming morning, as He flayed
The lifeless oaks, the barless ash and elms,
From all their glories, all their autumn balms.
The step is brief—from life to life—so brief!
The Norns-their web will weave from joy and grief;
If love has left and hate assumed the reign
You may as well discard the broken skein.
But, have you a right to break the slender thread
Before the destined hour away has fled,
Is there not a power more supreme
Than wakeful nightmare, which was but a dream.
B. P.
þess vegna er útflutningur vör-
unnar, til þess að létta á birgð-
unum, í sjálfu sér ekki hentug-
asta eða sjálfsagðasta leiðin.
Hins vegar verður það að telj-
ast glæpsamlegt að draga úr
framleiðslunni með opinberum
ráðstöfunum, eins og nú er svo
víða gripið til. Skemdir og eyð-
ing nauðsynjavöru af ásettu
leiðslu landsins og á sú ávísun
að nægja til framfærslu lífsins.
Þetta er gert á þann hátt, að
hver maður fær í hendur bók,
sem svarar til sparisjóðsbóka
þeirra, er nú tíðkast. í byrjun
hvers mánaðar er fært inn í
bókina og reikning mannsins sú
upphæð, sem talin er lágmark
þess, sem hann þurfi til fram-
r áttúrunnar hendi, né þjóðfé- vinnu með stórkostlegum opin-
berum framkvæmdum sefar ein-
ráði getur heldur á engan hátt færslu lífs síns, t. d. 25 dollarar,
orðið til bjargar. I og má líta á þetta sem nokkuro
II. Atvinnuleysi er ekki or- konar ávísun á framleiðslu
sök, heldur einkenni hinna landsins. (Verður því gjald
verulegu vankvæða. Vélarnar 'Þetta stundum nefnt framleið-
eru blessun, eins og frjálsræðið sluhluti hér síðar í greininni).
frá vinnu er það einnig. _ j Þetta er talið nægja fyrir brýn-
Heimskingjum einum kemur til ustu nauðsynjum og maöurinn
hugar að eyðileggja vélar eða fær það, hvort sem hann vinnur
afnema. En mönnum má ekki eðn vinnur ekki, og engin skylda
vera varnað vinnunnar. Að inniir a h°mim að greiða þetta
koma á stað ónauðsynlegri tn baka- bvorki með vinnu eða
; fé. Þeir, sem atvinnu stunda,
lagsins sem heildar. En án
þess að fgra út í samauburö á
þessum eínum skal þess aðeins
getið, að “social credit” stefnan
leggur áherzlu á, aö hún láti
ek);i til sír taka sjálfa eigna-
skifringuna í landinu. Að vísu
er talað um að fyrirbyggja arð-
rár., sem kcnnir fram i óhæfi-
legri álagningu, er einni vöru-
tegund er til dæmis breytt í
aðra, en hins vegar er það sér-
staklega tekið fram, að ekki
! komi til mála að skerða eignir
manna eða girða fyrir það á
ungis þjáningar, en læknar ekk-
ert til frambúðar, því að þetta
verður ekki gert nema m'eð því j
að auka skuldirnar svo hóflaust,
að engan fær fyrir því dreymt.
Auk þess mundi ekki verulega
muna um vinnuaukninguna
nema með því að hætta að nota
vélar.
III. Bent er á þrjár eitur-
uppsprettur við rætur vand-
kvæðanna:
a. Kaupmáttinn skortir í
höndum neytenda. Ef einn mað-
fá eftir sem áður sitt kaup eða
laun. Kaupmátturinn eykst við
framleiðsluhlutann um 10 milj
ónir dollara í fylkinu á mánuði
og er það áætlaður helmingur
þeirrar upphæðar, sem greidd
mundi verða á annan hátt, eða
sem aukagreiðslur alls bonar
fyrir unnið starf.
Frá því er gengið á sérstak-
an hátt, að borgarinn geti ekki
notað rétt sinn til ávísana nema
í þeim mánuði, sem upphæðin
nokkurn háit, að þeir geti varið
þeim eða farið með þær á þann í verk fyrir eins manns kaup, þá
er færð í reikning hans. Fyrir
því geta menn ekki selt eða
, . „ ........ . samið af sér réttinn til þess að
ur leysir af hendi þnggja manna , , , „ ,
„ . , ! avisa í framtíðinni sem mundi
hátt, sem þeim' virðist sjálfum
bezt henta.
Greinargerð “social credit”
floaksins fyrir rótum hagfræði-
legra meinsemda nútímans eru
ekki frumlegar, en minna á
raddir, sem heyrst hafa úr ýms-
ihafa tveir þessara þriggja
manna engan kaupmátt. Ef
vér leysum af hendi tuttugu
manna verk fyrir eins manns
kaup, þá hafa tuttugu menn
engan kaupmátt.
En þegar fólkið hef'ir engan
um áttum á síðari tímum. Sam- kaupmátt er því vitanlega þess
anþjöppuð er greinargerðin á
þessa leið:
I. Hin mikla óseljanlega
framleiðsla er ekki orsök vand-
varnað að ná í þær vörur, sem
nú hrúgast upp í verksmiðjum
og vöruskálum. Engin ástæðg,
er til þess að framleiða meira
kvæðanna. Fólk hefir mikla |«S verksmiðjurnar bætta störf'
þórf á þessari óseljanlegu vöru,
VILDFIRE
COAL
(DRUMHELLER)
“Trade-Marked”
DOOK FOR THE RED DOTS AND DLSPEL
YOUR DOUBTS
LUMP ........ $11.35 PER TON
EGG ............... 10.25 PER TON
Dominion Coal
(SASK. LIGNITE)
COBBLE ...........$6.65 PER TON
STOVE .............. 6.25 PER TON
MOnogram Coal
(SASK. LIGNITE)
COBBLE ...........$6.25 PER TON
STOVE .............. 6.00 PER TON
FUEL LICENSE NO. 62
0
Phones g4 309
94 300
McCurdy Supply
Company Limited
49 NOTRE DAME AVE. E.
um og kaupmátturinn þverr enn
majir. iSjúkdómurinn er nú
kominn í algleyming.
b. Auk þess hafa rannsóknir
leitt í ljós, að óhæfileg spákaup-
menska þrífst með vörurnar.
Hagnaður dreifist lítið og kem-
ur því ekki fram sem aukinn
kaupmáttur.
c. Að lokum hverfur sífelt
rríeira og meira fé úr fyrirtækj,
um, en er sett í þess stað í
ríkisskuldabréf, sem gefa af sér
vexti.
Á þennan hátt tekur fyrir
lánveitingar en vextir eru háirr
Af hverjum dollar, sem inn-
heimtur er með sköttum, fer 51
cent til þess að greiða með vexti
vitaskuld valda því, aö margii
þeirra yrðu í sama öngþveitinu
eftir skamma tíð, Sem þeir eru
í nú. Foringi flokksins í Alber-
ta, W. Aberhart, stakk upp á því
fyrir kosningarnar, að hugsað
yrði til þess að hafa greiðslurn-
ar á þá leið, að hver fullorðinn
borgari, karl eða kona, fengi 25
dollara mánaðarhluta, hvert
bam, til sextán ára aldurs, fengi
5 dollara. Unglingar 17 til 18 ára
10 dollara, 19 ára 15 dollara og
20 ára 20 dollara. Ætlast er
til, að þessar greiðslur breytist
við og við til samræmis við þær
lífskröfur, sem á hverjum tíma
eru gerðar.
2. Ávísanir á framleiðslu-
hluta hvers manns, eru m'eð
þeim hætti, að þær verða ekki
framseldar. Sá, sem tekur við
ávísun fyrir vörur, verður að
fara með hana í bankann eða
fylkisstofnun þá, sem bókhald
þetta annast. Útgefandinn er
þá skuldaður fyrir upphæöinni
en viðtakanda ávísunarinnar
færð hún til tekna. Viðtak-
andinn getur því að sjálfsögðu
gefið út nýja ávísun á upphæð-
ina til þess að greiða með sínar
skuldir og á þann hátt er hún
VINDLINGA PAPPÍR
hafnalífsins ákveður með vissu
millibili hvað telja beri rétt-
látt og hæfilegt gjald fyrir hvers
konar vörur og vinnu í landinu.
Þegar reiknast hefir svo að
verðjafnvægið hafi á einbverju
sviði raskast, er uppbót veitt til
framleiðanda, verzlunarmianns
eða neytanda á svipaðan hlátt
og farið er að _ með að koma
iframleiðsluhluta til manna og
fá hann endurgreiddan.
En hinn sífeldi straumur
varningsins um þjóðarlíkamann
ög hin látlausa verkaskifting
manna svarar til blóðrásar í
mannlegum líkama. Á þessu má
aldrei lát verða. Fyrir því er
örari sem viðskiftin verða í
landinu. Ef hver 25 dollara upp-
hæð, sem borgara er veitt, kem-
ur aðeins einu sinni fram sem
viðskifti í mánuði, þá reikn-
as-t mönnum til, ‘að 10 miljónir
dollara þurfi til þess að stand-
ast greiðslur. Ef umsetningar-
skatfeurinn væri eitthvað nálægt
því, sem til er tekið í dæmi því,
sem áður er sagt frá, þá ættu
hverjir þeir 25 dollarar, sem
greiddir eru borgurunum fyrsta,
mánuð ársins, að vera komnir í
'ríkissjóðinn í árslok eða fyrsta
mánuð næsta árs. Allar þessar
ársgeiðslur fylkisins, sem' nema
12 sinnum 10 miljónum, eða 120
ekki einungis skylt að notfæra miljónum, greiðast því ávalt
sér ríkisgjaldið, sem sagt hefir með einum 10 miljónum.
verið frá áður en mánuðurinn • -------
er iiðinn- bei<*ur verða menn | Þótt hér sé látiö staðar num-
einnig að hafa eytt öllu al- i8 að segja frá þessari ein.
mennu kaupi og launum áður kennilegu hugmynd> þá er það
en árið er liðið, sem þeir hafa vitaskulda ekki af því> að hér
aflað þess á. Þó er gert ráð gé Ö11 sögð Þetfa er
fyrir, að menn geti fest nokkum eing Qg akUja má> afar lausleg
hluta kaups ríns í ríkisskulda- og stiklanda greinargerð fyrir
bréfum, sem gefa af sér vexti m41i> gem þegar hefir verið út.
síðar. En yfirleitt er gert ráð gkýrt f allstórum bókum Er því
fyrir rentulausum lánum til flestu hér að sjálfsögðu ósvar.
framleiðslunnar. að, gem upp kemur í huga at-
Enn er það ekki ljóst, á hvern huguls lesara. Engu er hér svar.
hátt á að komast hjá því, að að um afstöðuna m utanríkis.
ríkisgjaldið til borgaranna verzlunarinnar
og ótal margra
sökkvi ekki ríkinu í botnleysi annara atriða> gem sennilega
skulda. Því að sérstök áherzla eru þesg eðlis> að þessi frekar
er á Það loSð> að ekki megi taka spilaborgarlega hugmynd falli
þetta með stórfeldum skattaa- þau Eing Qg getið er um f
lögum, sem venjulega er, upphafi) er þesg. ^ ekk. fyrir
hvernig seiri til er stofnað, velt þá gök rituð að bak við hana
yfir á almenning.
sé mikil trú á ágæti hugmynd-
Nú hefir þegar verið á þaö arinnar eða stefnunnar, sem um
bent, að yfirleitt, er stórfeldur 1 er rætt.
munur á verði því, sem fram-
leiðandi fær og hinu, er neyt-
andi greiðir. Þennan mismun
á að jafna — greiða framleið-
andanum hærra, þar sem þess
er þörf, en draga úr greiðslum
til hans, þar sem' þær eru of há-
ar.
Þessu á að halda áfram í
meðferð allrar verzlunar vöru-
tegundanna. Gert er ráð fyrir
Hitt er frekar, að kosning-
arnar í Alberta eru dramatískt
dæmi þess öngþveitis, sem
menn eru í. Íbúar fylkisins
stynja og þjást af því að þeir
eiga svo mlkið. Þeir svelta af
því að þeir eiga svo mikinn
mat, þeir ganga skólausir af því
að þeir eiga svo mikið af skinn-
um; þeir þola böl fátæktarinnar
af því að þeir eru svo ríkir.
því, að hinn aukni kaupmáttur(Þetta hlægilega öfugstreymi
og þar af leiðandi aukin velta, jwldur þvi> að menn ver8a að
verði til þess, að allir geti kom- ]eggja höfuð gitt f þleyti til þesg
ist af með lægri hundraðshluta að finna einhverjar aðferðir til
af veltunni í ágóða. En fyrir þegg að koma auðæfunum f lóg
bragðið getur ríkið sjálft tekið
og notkun, en það hefir farið
af brófum. Landið sígur dýpra síf:elt í umferð.
°g dýpra í forað skulda og er 3 En á hvern hátt á nu að
nú svo komið, að oft verður að
taka fé að láni til þess að greiða
vexti af eldri lánum.
Við öll þessi vandkvæði segj-
gera ríkinu kleift að gefa fólk-
inu þennan ógreidda framleiðslu
hluta, án þess að lenda í óbotn-
andi skuldum? Það á að gerast
SKRÍTLUR
ast social credit mennimir nú með þeim hætti, að girða á fyrir
geta ráðið. Og það er á þrennt, það> að menn geti lagt verð á
sem áherzlan er einkum lögð í
kerfi þeirra.
1. Út frá þeirri forsendu, að
hver borgari hafi rétt til þess
að fá sinn skerf af þeim gæð-
i um, seiri náttúran og fortíðar-
starf manna veita, er ákveðið
að gefa skuli hverjum manni
mánaðarlega ávísun á fram-
vöru fram yfir það, sem þeir
hafa til hennar kostað, en hins
vegar á ríkið með sérstökum
aðgerðum að sjá um, að fjár-
straum'ur renni sífelt með jöfn-
um hraða um landið, svo sem
frekar skal skýrt síðar.
Sérstök nefnd kunnáttu-
manna úr öllum greinum at-
til sín nokkurn ágóðahluta, sem syo þarna f Alberta> eins og
varið er til þess að skifta á fer> ef mann hugga ekki
milli borgaranna. Þessu til gjálfa þina scialistisku hugsun
skýringar má hugsa sér, að tu enda> að þá verða ráðin yið
iniælir hveitis sé seldur á t. d. meinsemdum afar onáttúrleg og
60 cent. Bóndinn fær af þeim j eing Qg klambrað saman úr lítt
55 cent og nægir það fyrir fram- telgdum við._Aiþbl.
leiðslukostnaði hans. Stjórnin
tekur 5 cent. Hveitið er selt
malaranum, sem breytir því í
mjöl. Úr mæli hveitikorns eiga
að fást 40 pund af hveitimjöli — Hefir þú hitt Maríu ný-
og auk þess úrgangsefni, sem lega?
eru svo verðmæt, að þau nægja j — áa> e& bitti bana oft.
til þess að greiða fyrir kostnað- 1 — bun hamingjusöm í
inn við mölunina. Samt skul- hjónabandinu ?
um við gera ráð fyrir að hveiti- — er nu bræöd um það.
mjölið sé selt á 1.10 dollara og Hun svo hamingjusöm að
af því tekur stjórnin 10 oent. Ibun verSnr a® fara og sjá sorg-
Nú fer mjölið til bakarans, sem arieiki við og við, til að fá
brevtir bví í 50 hveitibrauð. — tækifæri til að gráta.
w . Faðirinn: Þú verður að vera
fengið 65 cent í sambandi við duglegri að æfa þig á flygilinn.
hvern mæli hveitikorns, sem Ef þú spilar í klukkutíma á dag
notaður hefði verið í landinu. í næstu viku, skal eg gefa þér
Sarn'a regla gildir um aðrar 50 aura.
framleiðsluvörur landsins.
Nú er það sýnilega, að rík-
Sonurinn: Nei, pabbi, það get
eg ekki, því eg fæ 1 krónu hjá
inu gengur þess betur að greiða 1 riábúa okkar á viku fyrir að
gjald sitt til borganna þvúspila ekki.