Heimskringla - 12.08.1936, Qupperneq 3

WINNIPEG, 12. ÁIGÚST, 1936
HEI'MSKRINGLA
8. SfÐA
NÆSTA STRIÐIÐ
Eftir H. G. Wells
Pramh.
Leiðin til bjargráða
Hvað ætla iþessir áhorfendur
að gera? Hvað er hægt að gera?
Þetta eru ekki ráðleysis upp-
hrópanir. Eitthvað væri hægt
að gera. Mörg af oss eru farin
að sjá, hvaða tilraunir mætti
gera. Ef til vill sjáum vér það
of seint. Þó höfum vér sem
áhorfendur, ekki aðeins séð
margt, en lært margt síðan áriö
1914. Vér höfum hugsað á-
kveðið og það hefir borið árang-
ur.
Vegna orsaka, sem sálarfræð-
ingar gætu útskýrt, skirrumst
vér við að gera margt af þeim
stórræðum er þyrfti að gera, en
það er fjarstæða að hugsa sér
að bjargráð frá yfirvofandi
strandi séu óflramkvæmanlieg.
Af því að vér hikum og fálmum
við að gera þessi erfiðu og jafn-
vel hættulegu störf eins og
flugmaður í strandaðri flugvél
hikar við að nota fallhlífina,
sannar eigi að björgunin geti
eigi hepnast. Það eru til bjarg-
ráð, en þau eru ekki falin í því
að treysta á stjómarvöld. Þvert
á móti eru þau, að deila á, and-
æfa og jafnvel hefja uppreisn-
arárásir á stjórnarvöld þjóð-
ríkja. Vér þurfum að bjarga
ýmsum af heimsmálefnunum
undan valdi þeirra eins fljótt og
auðið er.
Viss ákveðin störf þurfa að
gerast, störf sem gera sig ekki
sjálf og verða því að vera'fram-
kvæmd af mönnum.
Það er ekkert sem eg set hér
niður, sem ekki hefir verið rætt
og endurtekið hvað eftir annað
af fjöldamörgum áhugasömum
og hugsandi mönnum.
Alt sem eg er að gera hér, er
að draga saman það sem þús-
undir manna vita, en sem er
nauðsynlegt að skrásetjist í
minnisbók yfir stefnur heims-
málefnanna nú.
Nöldur er eigi nægilegt
Það fyrsta sem vér þurfum að
gera, er að styrkja skoðun vora
og skilning á sameiginlegri þörf
vorri á allsherjar sambandsveldi.
Oss vantar miklu sterkara
þjóðbandalag og betra banda,-
lag af mannlegum viljakrafti,
þjóðbandalag, sem líkist ekki
hið minsta stjórnmálaglundroð-
anum í Geneva. Bandalag, sem
leitar dýpra en stjórnmálakæn-
ska og lengra en innan veggja
fundarsala, inn í huga og hjarta
göfugra og stefnufastra manna.
í stuttu máli, vér þurfum nýja
hagkvæma alheimstrú, sem ger-
ir stofnun allsherjar yfirstjórnar
að ákveðnum sáttmála í trúar-
játningu sinni. Það gæti verið
mjög óbrotin trú} en hún þarf
að þekkja sjálfa sig, vera ákveð-
in og einlæg að sameina kraft-
ana um stefnur sínar og mann-
úðarmál. Vér gætum nefnt
hana nýrra tíma frjálsbyggju-
trú, eða róttæka heimsborgara-
trú, eða vísindalega viðreisnar-
trú alheimsins. Vér gætum
tengt hana við einhverja af
trúarbrögðum liðna tímans, t. d
kallað hana hina sönnu kristnu
trú eða hina sönnu Búddhatrú.
Slíkt skiftir minstu máli, eru að-
eins venjubundin táknheiti. Það
sem varðar mestu, er að hin
nýja trú geri að höfuðatriðum
sínum áhersluna að draga úr
meðvitund þjóðernisins og
stofna alheimsveldis stjórn —
ásamt tryggingu fyrir lífsskil-
yrðum manna um allan heim.
Hið grimma hervalds þjóðríki er
óvinurinn, — sinna eigin borg-
ara að eins miklu leyti og alls
mannkynsins. Vor eina og öfl-
ugasta vörn gegn því er alheims
bandaleg. Þér segið að vér
getum eigi stofnað slíkt heims-
veldi, það sé að kref jast of mik-
ils :af fólkinu. Það hafi eigi í-
myndunarafl til að skilja hætt-
una sem sé á ferðinni; það hafi
eigi skapferli til að hefjast
handa. Og að það hafi eigi hug-
rekki til að rísa upp á móti
stofnsettu valdi. Þetta er ef til
vill rétt. Slíkt bandalag verður
ef til vill aldrei stofnað. Eg vil
sjálfur kannast við, að eg sé
engin merki né tilraunir hafnar
til að stofnsetja svo ákveðið og
bjargfast vald, eins og heimur-
inn þarfnast nú. Umræður og
friðsamlegar tilraunir án þeðs
að nota nauðsynlegt vald, duga
eigi. — Friðaratkvæðagreiðsla
Breta hefir áiíka mikil áhrif á
yfirvofandi hættu eins og músa-
tíst hefði í húsi sem væri aö
brenna- Vér erum á móti heims-
veldis sáttmála eins lengi og
vér stofnsetjum og styrkjum
hervaldsstjórnir. Þolinmóð mót-
staða gegn stríði, getur eigi tal-
ist annað en hlutleysi. Það er
satt, að friðarþráin er sterk í
heiminum nú, en slíkur vilja-
kraftur, slíkur ákveðinn út-
breiddur skilningur, slíkt erfiði
When the Mercury Soars
• •
PHONE 92 Z44
for quick home delivery, direct from
the warehouse of
Es+ablished
1832
. iiÆAnr's.
0/u^átaL
Cold and puro from Ihe thousand foot depth of otir own Artesiaíi
well, comes the water with which this pleasant light beverage is
brewed, with the skill of a century of experience. Bottled in
clear 'hottles.
“The Consumer Decidesn
Also—
EXTRA STOCK
ALE
INDIA PALE
ALE
BROWN STOUT
At Parlors, Clubs & Cash & Carry
Stores
JOHN LABATT LTD.
191 Market Ave. E. (Just off Main)
WINNIPEG
og sjálfsafneitun, er þörf er á
til að tryggja líkurnar fyrir
stofnun á máttugu þjóðbanda-
lagi, er eigi til. Hið fyrsta, sem
þeir, er vildu gerast leiðtogar í
þessu mikla máli, yrðu að gera,
er að sýna óskifta ósérhlífnis
skyldu til útbreiðslustarfs. Það
nægir eigi að nöldra yfir stríð-
um. Þau þurfa að verða hindr-
uð með valdi. Hið sjálfstæða
þjóðríki er sterkur stríðsstólpi,
og ef vér erum á móti stríði, þá
erum vér á móti hervalds sjálfs-
stæði vors eigin lands. Það
verður að vera ákveðin endur-
sögn á þeim sannindum, að
dagar hervaldsríkja eru taldir,
og nýjar stjórnarskrár hljóta að
verða samdar og þjóðnýttar.
Tvær líklegar leiSir
Nauðsynlegt er að krefjast al-
gers skoðanafrelsis á útbreiðslu
friðarmálanna. Ef hin mikla
björgun á að verða framkvæm-
anleg má eigi líða neina ónauð-
synlega kyrstöðu, engum göml-
um kenninga kerfum að
þrengja sér inn í huga manna,
engum ímynduðum afsökunum
í þörfinni að viðhalda einu og
ööru. Það þarf sterkan vilja-
kraft, en umfram alt einlæga
og skarpa hugsun til að bjarga
heimsmenningu vorri frá hruni.
Almennar hugmyndir skoðanir
og kröfur, eru þó aðeins undir-
stöðu atriði við endurreisn og
læknun á vandamálum heims-
ins.
Vér verðum að leita til lands-
stjórna vorra, leita ákveðinnar
samvinnu við þær, svo að hægt
sé að endurbæta og fullkomna
þær og hjálpa til að gera þær
hæfar til samverka við hina
fyrirhuguðu alheims yfirstjórn.
Friðarhreyfing vor verður að
reisast á djúpri þekkingu og
skýrum hugmyndum, svo að
vér eigi misskiljum hvorir aðra
og steytum á skerjum fávísinn-
ar. Þessar tvær, stjórnfræðis-
leiðin og sálarfræðisleiðin eru
fyrstu sporin að takmarki voru.
Vér skulum fyrst athuga hina
síðarnefndu af þessum tveim
framsóknarstefnum, eins og
hún kemur oss fyrir sjónir, því
að hennar gætir miklu minna í
hugsun og viðræðum manna.
Enn sem komið er, er engin
aJmenn viðurkenning á þörfinni
og gildinu á samdrætti nútíðar
þekkingar og hugmynda — al-
fræðis heildaryfirliti — til stuðn-
ings og tryggingar á framtíðar
úrlausn mannlegra málefna. —
Það er einkennilegt, hversu
nauðsynin á þekkingu og frum-
sannindum er lítið viðurkend.
Mannlegar hugsanir og þekk-
ing hafa aldrei verið auðugri
en þó á meiri ringulreið en nú.
Öllum miklum breytingum á
ýmsum tímabilum liðinna alda,
öllum stærri byltingum, hefir
verið hrynt í framkvæmd með
skynsamlegri endurreisn.
Og ekkert nýtt getur átt sér
stað í samstarfi mannlegra mál-
efna án nýs hugmyndasmíðis.
Hin framsóknarleiðin fyrir þá
er gerast vilja brautryðjendur að
bjarga kynstofni vorum frá
hnignun úr greipum úrelts þjóð-
skipulags og yfirsjóna, er stjóm-
fræöisstefnan, ákveðin sam-
vinna við stjórnarvöld hvers
þjóðríkis. í hvaða landi sem
maðurinn er, verður hann að
viðurkenna afnám hervalds og
hervarna- Hann verður enginn
föðurlandssvikari, í þeim skiln-
ingi, að hann vilji leggja land
sitt undir yfirráð neins annars
þjóðríkis, en hann hlýtur að
verða á móti einangrun þess.
Bandaríki N.-Ameríku, hafa
með tilraunum sínum, verið
! mannkyninu, verðmæt fyrir-
mynd í sinni löngu baráttu, með
því að forðast stríð og yfirráð
ólíks þjóðernis í ríkjasamveldi
sínu.
í Yfirstjórn. Sterkari og betri
! yfirstjórn lækkun þjóðernis-
veggjanna, stofnun yfirráðs-
j stjórnar fyrir ýms alþjóðamál-
■ efni, er hin eina hagkvæma
stefnan til að forða mannkyninu jafnvel eigi að rætast sem skyn-
frá hættu yfirvofandi styrjalda,
blóðs og böls.
semisskerðing
miklum mun.
né eyðing að
Hinn lati og
Æfagamall ótti og erfðakenn- sinnulitli bíður auðvitað alUf
ingar, úrelt og ónákvæm heim- ósigur í baráttunni, en allir bíða
speki, þröngsýni og sérréttindi eigi ósigur. Ef maðurinn vakn-
vissrá stofnana, tilfinningarleysi' ar eigi bráðlega til meðvitundar
og fávísi, standa á milli skiln-; um heimsborgar hugmyndina,
ings og samvinnu heimsveld- lærir að skilja sjálfan sig og
anna. Það mættf nefna fáeina meðbræður sína og auka þekk-
liði í sameiningu er kæmu undir iugu sína og viljakraft, ef hann
yfirstjórn: alger yfirráð yfir lætur undan síga fyrir hinum
gjaldmiðli og fjármálum, póst- J hlífðarlausu, sem aðeins skerpa
samband yfir allan flutning, al- morðlöngun sína með eiturgasi
menn frjáls verzlun, hagfræðis- °g sprengiefnum, og ef hann
leg samvinna og starfræksla á vill eigi hefjast handa og stofn-
náttúrufríðindum og heimsveld- setja voldugt þjóðbandalag, sem
is-stjórnarráð yfir mannfræðis ræður yfir mannlegu ofbeldi frá
og læknavísindum. | Nína til Perú, þá munu þeir
Á bak við slík yfirráð yfir sem standa yfm höfuðsvörðum
þjóðveldastjórnum, liggur leiðin öinna, \erða þeir sem sterkastir
til allsherjar lögreglu til verndir °S Srimmastir eru, og þeir menn
gegn glæpum og hryðjuverkum munu smásaman breytast í lík-
og 'einnig alheims dómstjóm. — ingu við rottu f mannsstærð,
Smámsaman myndi hepnast að «rimt; °seðjandi og blóðþyrst
auka og fullkomna yfirráða- dyr’ ottafuit’ varkárt, heiftræk-
kerfið, er samveldisstjóm hefði ið’ hrekkjótt og gráðugt.
vald yfir, svo að stríðshugmynd-
in myndi eyðast af sjálfu sér úr Ver ,hofum fenSlS
tilveru mannlífsins. Leiðin til viðvörunar-skeyti
stofnunar á slíkum stjóraar- , j slíku ófreskju dulargeríi
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgölr: Henry Ave. East
Simi 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ANÆGJA
BRÉF TIL HKR.
Við Manitobavatn,
27. júlí 1936.
Kæri ritstjóri!
Nú er upprunninn okkar
blessaður kjördagur í Manitoba.
Veðrið er eitt af okkar yndis-
legustu sumarblíðu, hægur
norðan andvari.
Sjálfsagt myndu fáir hér í
Manitoba vilja telja nokkrum
stjómmálaflokki veðrið til á-
gætis eða lasts.
Þó hittist nú svo vel á, að
þetta góða veður ber Bracken-
völdum getur orðið löng og erf ejns og giæpamenn í sorahverf- stjórninni vitni um verk hennar
íð. Það ma vel vera að það um stórborganna, gæti mann-
þurfi að steypa hana upp úr ^yn Vort byrjað nýtt tímabil.
molum og auka vald hennar á Hvað náttúruna snertir, eins og
réttum vitjunartíma. Þjóð- sjá má aj viðburöum lífsins, þá
bandalagið, þó að það væri á- er hún hiutiaus um afleiðing-
kaflega reikult í ráði sínu var arnar. Hún líður og elur önn
of stórhuga að stofna undir eins alveg eins fyrir hýenum mý-
stjórnarfarslegt samband fyrir flugunni> kólerugerlinum, gor-
allan heiminn. Það var sundrað kúlum og húðsjúkdómum eins
af því að það seildist of langt. og rósum, lævirkjasöngum,
Að stofna félög til samvinnu um gtjörnuljósi og isólarupprisu. —
eitt og annað, unna öðrum Uf- Hún er hvorki með oss né á
vænlegra tækifæra og afnema móti oss Það er aðeing yor
einokun, virðist hagkvæmari eiginákvörðun) og hún eingöngu
leið. Sundurliðun á ráðun- sem getur breytt heiminum eftir |
um getur verið talsvert flókin, þ0rfum vorum hvitra
en hugmyndin um útbreiðslu á
samvinnu út um heiminn, virð-
ist mjög einföld- i . . .
ósérhlífni, iðni, þolinmæði og mennmgu VOm ems og hun
Það er engin leið að verjast
þessari ógæfu,. sem ógnar þjóð-
sjálfstjórn, verða að vera eigin-
kemur oss fyrir sjónir, nema
.... . . . ákveðnar og róttækar tilraunir.
léikar hvers eins manns og konu , . . ,
Ef ver eigi mnan fárra manns-
er aðhyllist þessa nýju samveld-
istrú; þessa endurreisnartrú,
aldra, endurreisum öflugt.
sem er hin eina hagkvæma trú. mentað og þroskað heimsveldi’
Ef segja skildi sannleikann, sem er aðeins Það eina’ sem
þá er maðurinn hrekkvís, tor- S^tur endað styrjaldir og afstýrt
trygg og drauglöt skepna. I afturfor* þa munum vér smá’
Hugmynd fjöldans, þegar Saman miSSa SJonar á Sæðun'
kemur til kastanna að inna af u“ Sem bloStu við’ feSurðmni
hendi erfið störf, er að leggja skemtandi tomstundum, og
sem minst í sölurnar, sýna upp- glæSÍlegUm huSsJ°num f ÞJón-
gerðar yfirburði og reyna að UStu mannsandan^-
láta einhvern annan létta byrð-1 Hvert hrunið mun dt oðru
á sumum stöðum hér við Mani-
tobavatn, því það flæðir yfir
sumt af engjum manna undan
þessum litla svalandi blæ.
Ef þér, ritstjóri góður, eruð
eins og Gangleri forðum, nefni-
lega vitið ekki um alt á himni
og jörðu, og þurfið að spyrja,
eins og hann, til að fræðast,
t.d. “hvernig á því standi að
náttúran þurfi að bera Brack-
en-stjórinni vitni um verk henn-
ar.” Því til að svara er þá það
að segja, að frá fýrstu kynn-
manna á högum
Manitobavatns hefir flætt yfir
stórsvæði til stórtjóns á ýms-
um tímum. Og svo alvarlegt
var það eftir að hvítra manna
bygð var byrjuð víða meðfram
vatninu, að Laurier-stjórnin í
Ottawa sá sér ekki annað fært,
en veita 35 þúsund dollara til
þess að grafa skurð stóran sem
yki útrensli úr vatninu. Og
þetta re'yndist til svo mikils
gagns, að nú má heita, að það
sé albygt í kringum Manitoba-
vatn.
En nú fyrir þremur árum lét
Bracken-stjórnin setja stíflu
fyrir þetta eina afrensli Mani-
tobavatns. Og afleiðingin varð
mm
af herðum sjálfs sín; vér leiða!. “Bræðyr munu berjast,” jeðlileg; vatnið hefir hækkað
vinnum með einskonar yfirlætis °g Trn VOT llfláta hv°rt annað
og sérgæðisbragði eins og vér me S^dmigiim gass og ann-
séum þess fullviss, að einhvers- aia ey ingare na.
staðar bíði oss land munaðar Eg er eigl að skrasetja neina
og sælu með ótakmarkaöa >'vanalega skroksoSu-
gnægð af öllu, og öryggi undir Baunveruleg sök sannar hið
heiðbláum vorhimninum, og að §aSnsfæða- Lesandinn veit
þar sé vor fyrirhugaða Eden, lietta eins vei og eg sjálfur.
þó að vér hreyfum hvorki hönd Horfurnar framundan nú sem
né föt. stendur, eru auðsæilega bylting-
ar og stríð. Heilbrigðri skyn-
semi getur eigi dulist að slíkt sé
á næstu grösum nema vér leit-
Að ráða yfir mann.
legum ástríðum
Heimurinn hefir engin hlunn- um nýrra leiða. Vér höfum
indi að bjóða ofmentuðum ó- fengið skýlausa viðvörun frá at-
nytjungum. Hin mörgu verk- úurðum tveggja síðustu ára-
efni til stórfeldra umbóta og tuSa-
endurreisnar á einu og öðru, | Vér vitum eigi aðeins hvað
eru miklu alvarlegri. Það er ! er 1 aðsígi, heldur yfir höfuð að
enginn “unaðsdalur” til fyrir J tala hvað vér ættum að gera. En
nokkurn mann, þangað sem vér erum eigi að gera það. Þó
hann gæti flúið til að búa í að hin skapandi öfl hins nýja
óáreittur og áhyggjulaus. Þetta tíma séu sein á sér til varnar
fágaða “einfalda” líf milli sveita1 gefur það aðeins ástæðu til ó-
býlis og skógarlands, skifting þolinmæðis en eigi til örvænt-
sáðtíma og uppskeru tíma, hið . ingar. Það er lakur hermaður,
mjúka regn og milda sól, hafa sem gerir sig ánægðan með
í raunveruleika aldrei verið og | hálfan sigur. Stórfeld sálræn
verða aldrei til. . j bylting hefir verið að brjótast
Spellvirkinn hefir alt af1 ut. og efniskend endurreisn hef-
njósnað öfundsjúkur og gráðug-1 ir orðið að bíða þessarar skyn-
ir; sjóræninginn, sigurvegarinn,
skálkurinn og ofbeldisseggurinn
hafa verið til frá upphafi vega
og það er bersýnilegt að stefnu-
laus og stjórnlaus framtíð legg-
ur þessum óvinum mannúðar og
friðar hin nýju vopn í hendum-
ar, birgðir af eiturgasi, sprengju
efnum og skotbáknum með ó-
takmörkuðum krafti og auk
þess loftið. Og þannig endar sf
til vill sagan. Hnignun mann-
lífsins þyrfti eigi nauðsynlega
að verða kyrstaða. Hún þyrfti
96(n)islegu framrásar. Heims-
veldið verður fyrst að skapast
í huga manna, áöur en það get-
ur hafið árás á hin herskáu
þjóðveldi og þannig raunveru-
lega orðið sigursælt. Með hverj-
um deginum sem undirstöðu
andstæður í stjóramálum mann-
kynsins skýrast í huga fjöldans,
þess minni afsökun hafa vitrir
og hagsýnir menn að slá á frest
ákveðnu markmiði um fram-
tíð sína.
Gunnbjörn Stefánsson
um
þrjú fet. Og að líkindum held-
ur áfram að gera það. Og af
því að svo mikið af engjalandi
bænda liggur svo lágt, en vatns-
flötur hátt, þá þarf ekki nema
litla vindhæð til þess, að meiri
og minni svæði engjalands séu
flotin í vatni. Sem kemur til
af því að Bracken-stjóminni
hafa ekki ennþá verið fengin í
hendur yfirráð á vindum lofts-
ins. Bera þeir því verkum henn-
ar vitni hér við Manitobavatn,
og það alveg óbeðið.
Auðvitað er Mr. Bracken
lærðasti maður í búfræði, sem
með stjóm hefir farið hér í
Manitoba. En þrátt fyrir það
hefir hann þó ekki veitt bænd-
um fræðslu ennþá í því, hvem-
ig búfénaður þrífist á vatni, án
annars fóðurs. Getur þó svo
farið að þeirrar fræðslu yröi
þörf hér við Manitobavatn í ná-
lægri framtíð, ef hækkun vatns-
ins heldur svona áfram.
Ef nú, ritstjóri góður, að eitt-
hvað af þessu er fræðsla til þín
þá hefi eg veitt þér það alveg
óbeðið, rétt eins og vindarnir
vitna um Brackenstjórnina í
kringum Manitobavatn gera það
óbeðið.
Jón í flóðinu.
Brauðgerðarhúsin hafa hækk-
að verð á brauði. Eitt þeirra
sagði, er það var spurt um á-
stæðuna, að það yrði ein-
hvernveginn að borga fyrir upp-
skerubrestinn vegna hitanna í
sumar.