Heimskringla - 23.12.1936, Qupperneq 4

4. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 23. DES. 1936
(Stofnuð lUt)
Komur út i hoerjum miOvikudoffL
Blceadur:
thk vtking press ltd.
1(1 og tts Sargent Avenue, Winni-peg
Talsimia tt S37
T«rO blaOdns er $3.00 irgancurinn borsM
fyrlríram. AU«x borganir sendlst:
THÍ VTKING PRESS LTD.
t>u TlSaUfba bréf blaOinu aðlútandi sendiot:
ttanager THS VIKING PRBSS LTD.
IS3 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN ENARSSON
Utanáskrift Hl rltstjórans:
EDITOR HMIMSKRINGLA
ttt Sargent Ave.. Winntpeg
"Heimakrlncia” U publiobad
and printed by
THE VIKIMO PRESS LTD.
ttt-ttt Sargent Avenue, Winnipeg ttsm.
Telephone : M »37
WINNIPEG, 23. DES. 1936
JÓLAHUGLEIÐING
Upp er runnin úr eilífðar brunni
sannleikans sól.
Sólstöður bjartar birta í hjarta,
boða oss jól.
Lifna við ljósið liljur og rósir *
í sinni og sál.
í hjartanu friður, forsælu kliður
og fagnaðar mál.
Kristur er borinn kærleika vorið
komið í heim;
köld hjörtu glæðir, kærleikinn bræðir
klakan úr þeim.
Þó að nokkuð sé nú síðaii, að skáldið
Grímur Thomsen lýsti jólatilfinningu sinni
með þessum hendingum, ætlum vér þær
vera bergmál af því, sem í -brjóstum vor
flestra bærist í sambandi við jólin. f þeim
er slegið á þá strengi, sem samhljóma eru
því, sem við hugsum okkur vera boðskap
jólanna.
Jólaboðskapurinn er á öllum tímum einn
og hinn sami. Hann er von og þrá mann-
kynsins eftir meiri kærleik, sannara
bræðraþeli. Jólafögnuðurinn á til þessa
rætur að rekja. Ysinn og þysinn, vafstrið
og alt umstangið fyrir jólin, sem við get-
um ekki að því gert stundum að líta á sem
einberan hégóma, er ekki blekking. Það
alt sinn grunntón í því, sem svo er veru
legt, að lengst af mun fylgja mönnunum.
Jólaboðskapurinn er ekki það sem mölur
og ryð fær grandað og ná nú þó melir auð-
valdsins í flest. Eignir almennings eru
ekki offastar í höndum hans. Fyrst fór
atvinnan og með henni möguleikinn til
sjálfsbjargar, svo fara fasteignirnar í lán-
félögin. Og síðast tapa menn því, sem
þeir ætluðu.að tryggja framtíð sinna með,
lífsábyrgðinni sinni. Menn fara að vita
hvað það er að tapa á þessum síðustu og
verstu tímum. En göfug hugsjón glatast
aldrei. Hún getur gleymst um hríð. Hún
getur verið svikin í eitt skifti eða jafnvel
upp aftur og aftur. Og það er það sem
gerst hefir og á eflaust eftir að endurtaka
sig. Þessvegna má og einnig segja, að
jólaboðskapurinn hafi ekki nema að litlu
leyti orðið að veruleika. En ekkert af
þessu rýrir samgildi hans. Því hefir ný-
lega verið haldið fram í ritgerð, út af trú-
arbragðadeilum heima á íslandi, að Krist-
indómurinn hafi dæmt sjálfan sig, þar sem
hann væri ekki eftir margar aldir búinn að
skapa guðsríki á jörðu. Og þetta hefir
verið óspart notað gegn kirkju- og kristni
haldi. En án þess að bera blak af kirkj-
unni og starfi hennar, er þessi staðhæfing
blekking ein. Það má ef til vill segja, að
kirkjan hafi látið sig verðbréf&sölu stund-
um meira skifta en guðdóminn. Kirkjan
hefði ekki ósennilega verið öðruvísi, ef hún
hefði ekki lagt eins mikla áhrezlu á ajð
komast yfir auð, ef hún héíði ávalt verið
fátæk eins og íslenzkar kirkjur eru. Þá
voru stærri kirkjurnar áreiðanlega beztar.
Þá kom ekki upp rannsóknarrétturinn í
þeim með öðru illu. En hvernig sem kirkj-
unni hefir farist, hvernig sem hún hefir
blekt menn og hvernig sem þeir, er með
völd og ráð hafa farið hafa svikið og tælt
mennina, rýrir ekkert að því boðskap
Krists. Það er vegna þess hve óeinlægnin
og blekkingin er ríkjandi í hugum manna.
þeirra manna, sem með einhver völd og ráð
fara, bæði utan kirkju og innan, að jörðin
er ekki orðin að sannkallaðri Paradís fyrir
alla menn að búa í fyrir langa löngu. Bezti
prófsteinninn á því hvort að kenning timb-
urmannsins sé nokkurs nýt, væri að bjóða
auðvaldinu að lifa og breyta eftir henni í
nokkur ár og sjá hvemig færi. Það væri
ekki hætt við því, að auðvaldið gengist inn
á það, enda mundi það reynast því bágbor-
in hagfræði.
Þegar til alls kemur, er það oftast nær
augljóst, að það er ekki vegna feyru eða
fúa í fögrum og göfugum hugsjónum, sem
þær blessast ekki eða verða ekki að tilætl-
uðum notum. Það er oftar og oftast hinu
að kenna, að menn skortir einlægni til þess
að fylgja þeim og leita jafnvel allskonar
undanbragða í því efni í stað þess að leita
sannleikans.
Það var og er hlegið að Diogenes fyrir
það að ganga með blys í hönd um stræti
Aþenu forðum leitandi að manni. Hinn
' sanni maður, eða ' sannleiksleitandinn, er
ekki á hverju strái.
Mikið af því sem haldið er fram og ber
með sér einhvern vott þess að vera leit að
sannleika, vekur litla eftirtekt. En sé
haldið fram einhverri hégilju eða hreinni
-og beinni vitleysu, er undir eins tekið und-
ir það. Menn berast eins og þur skán á
tjörn fyrir hvað litlum andvara sem er, úr
þeirri átt.
Megi jólahátíðin sem nú fer í hönd opna
augu manna fyrir því sem gott er og göf-
ugt og satt. Ef sú ósk rættist, færi ekki
hjá því, að mennirnir fyndu til þess, að
þeir væru bræður. Og þá'mundu þeir sem
bágt eiga, ekki fara jólafagnaðarins á mis.
Gleðileg jól!
VONBRIGÐI
Mr. Bracken forsætisráðherra Manitoba
brá sér nýlega til höfuðstaðar landsins á
fund, sem sambandsstjórnin boðaði til í
því augnamiði, að íhuga og reyna að ein-
hverju leyti að greiða fram úr helztu vand-
ræðamálum fylkjanna. Hugsaði Bracken
sér gott til glóðar þar sem við vin sinn
Mackenzie King væri að eiga. En hann
varð fyrir vonbrigðum og unir nú h
versta við erindið.
Málin, sem Bracken hreyfði, voru fyrst
og fremst áhrærancfí atvinnuleysið. Vildi
hann að sambandsstjórnin legði meira af
mörkum en hún gerði til atvinnubóta, því
bæir og sveitir hefðu enga möguleika á að
fá féð lánað og það flyti enda á meðan
ekki sykki fyrir þeim, ef sambandsstjórn-
in hæfist ekki handa.
Annað málið var að stíga spor til þess að
fá vexti lækkaða á gömlum lánum fylkja,
bæja og sveita nú þegar, því það væri að-
eins tímaspursmál, þar til að kæmi að
því, að vextir yrðu ekki greiddir.
Þriðja málið var um að gera einhverja
nýja tilhögun á skattaálagningu með það
fyrir augum að víkka skattsvið fylkjanna.
En þó öll þessi mál hafi hagsmuni í sér
fólgin, fyrir sveitir, bæi og fylki og hafi
fyrir sambandsstjómina þann eina kostn-
að í för með sér, sem snertir lántöku til at-
vinnubóta, þverneitaði King samt að gera
nokkra tilraun í þessa átt sem fram á var
farið. Hann kvað tímana vera að batna
fyrir sínar aðgerðir; hvort hann hefir
verið hræddur um að umbætumar koll-
sigldu sig ef hraðari væru skal ekki um
sagt.
Bracken kom því gramur og vonsvipinn
heim úr ferðinni. Og hver getur láð hon-
um það eftir alt makkið við King í síðustu
sambandskosningum. En sjái hann nú
samt eftir því að hafa sleikt sig eins og
hann gerði upp við King eða liberala, getur
hann ekki öðrum en sjálfum sér um það
kent.
BRAUT KING LÖGIN?
Því er haldið fram af ýmsum, að for-
sætisráðherra Canada, Mackenzie King,
hafi brotið Westminster lögin, eða brezku
lögin, í sambandi við gerðir sínar út af
konunga-skiftunum á Bretlandi.
Hvernig víkur því við? f Westminster
lögunum kvað það vera skilingurinn, að éf
konungaskifti verða, þá staðfesti nýlend-
urnar brezku, Canada, sem hinar, breyting-
una á þingi. En nú var það ekki gert í
sambandi við konungaskiftin nýlega. Þing
var ekki kallað saman, Mackenzie King og
ráðuneyti hans staðfestu konungaskiftin
en þing ekki.
Allar hinar nýlendurnar staðfestu kon-
ungaskiftin með því að kalla saman þing.
Spurningin er þá þessi, hvort sambands-
þingmennimir, sem eru fulltrúar þjóðar-
innar og sem snemma á þessu ári sóru Ed-
ward VIII hollustu-eið á þingi, séu lausir
allra mála og hvort að þeir og þjóðin sé
ekki enn eftir skilningi lagastafsins bundn-
ir þeim konungi, sem má hefir lagt niður
völd?
önnur spurning er sú, að ef forsætisráð-
herra Canada getur brotið Westminster
lögin, hvað sé þá á móti því, að hann breyti
stjóraarskrá Canada, sem svo oft hefir
verið farið fram á að gert væri ?
Þó engin vandræði sé hugsanleg að stafi
af þessu, er það eigi að síður stórmál, sem
um var að ræða. Og leggi forsætiráð-
herra það í vana sinn, að afgreiða stórmál
í stjórnarráði og án þess að spyrja þing um
það, hefir hann tekið upp á nýjum sið og
honum varhugaverðum.
Það getur t. d. verið skemmra að bíða
þess, að Bretland fari í stríð en margur
hyggur. Og auðvitað áhrærir það Canada.
En ætlar King þá að láta stjórnarráðið eða
þingið gera út um þátttöku Canada í því
stríði. Vegna þess fordæmis, sem King
er að gefa með að afgreiða stórmál í stjóm-
arráði, er ástæða til að spyrja þessarar
spurningar.
ÖLFANGA TOLLURINN
Forsætisráðherra John Bracken hefir á-
kveðið að 5 centa innflutningstollur skuli
lagður á hverja ölflösku sem til þessa
fylkis flyzt frá Ontario eða Quebec-fylki.
Þetta mælist misjafnlega fyrir hjá almenn-
ingi, því það eykur verð bjórflöskunnar
um 25%. Það er heldur ekki í sem beztu
samræmi við fríverzlunar-skraf forsætis-
ráðherra Manitoba um.kosningar.
En með því er þó ekki sagt, að það væri
neitt óviðeigandi, að ölgerðarhús Mani-
toba nytu ölsölunnar í fylkinu. En spurn-
ingin, sem þetta mun vekja hjá mörgum
verður þá sú, hvort aðrar iðnaðargreinar í
fylkinu eigi ekki jafna heimtingu á slíkri
vernd og ölgerðarhúsin.
Mörg verzlunarhús þessa bæjar fá ná-
lega allar vörur sínar austan að, sem hefir
þau áhrif að í þessum bæ þrífst ekki nokk-
ur iðnaður. Innflutningstollur gæti kom-
ið slíkum iðnaði að haldi.
En svo er það nú svona, að einum finst
þessi eiga gott skilið, en öðrum aftur
annar.
SKORTUR í ÞÝZKALANDI
Matvælaskortur er sagt að vofi yfir
Þýzkalandi. Stjórn Hitlers hefir þurausið
peningalindir landsins til að efla herútbún-
að, og stendur nú uppi félaus og ráða-
laus með að kaupa nauðsynjar þjóðarinn-
ar. Matvæla birgðir landsins eru nú þegar
orðnar mjög af skornum skamti. Af sum-
um fæðutegundum kvað ekki forðinn meiri
en sem svarar 75% af þörfinni. En vörur
í öðrum löndum er ekki hægt að kaupa, því
fé þjóðarinnar er ekki aðeins til þurðar
gengið, heldur er lánstraust landsins einn-
ig glatað. Hitler hefir notað það eins leng:
og föng voru á til að efla herinn og auka
vopnabirgðir sínar. En nú þykir orðið tví-
sýnt um þau lán, sem þannig hafa verið
veitt og lengur getur það nú ekki haldið
áfram að prakka út slík lán.
Þýzkaland hefir einn hinn öflugasta her,
sem er á meginlandi Evrópu. En hungrað
lið er ekki sem bezt fallið, til hernaðar eða
landvinninga. Hafi það vakað fyrir Hitler
að verða drotnari allrar Evrópu, hefir hon-
um illa skjátlast að taka það ekki með í
reikninginn, að hermenn hans þyrftu að
éta.
\
En hvað sem öllu þessu líður, er þarna
lærdómsríkt dæmi af því fyrir heiminn,
hvað af hóflausum herútbúnaði getur leitt.
Það er ekki víst, að Þýzkaland kenni eitt á
þessu er tímar líða. Kapphlaupið í herút-
búnaði um allan heim hlýtur fyr eða síðar
að leiða til gjaldþrota.
Það hefir heyrst að Hitler hafi byrjað á
fjögra ára vinnuáætlun til viðreisnar þjóð-
inni. Enn sem komið er, hefir sú áætlun
verið í því einu fólgin, að leynilögreglu-
mönnum hefir verið holað inn í hverja iðn-
aðarverksmiðju til þess að handtaka menn,
sem einhverja óánægju láta í Ijósi og ekki
leggja blessun sína yfir alt sem Hitlers-
stjórnin hefst að. Hefir fjöldi manna nú
þegar verið handtekinn og dreginn fyr>r
lög og dóm og sem aldrei hefir svo neitt
frekar heyrst af.
Með þessu á að sporna við byltingu í
Iandinu áður en árið 1938 rennur upp, en
þá hefir, að því er hermt er, verið ákveðið
að leggja út í stríð við Rússann. Og verði
það stríð ekki til lykta leitt innan eins árs,
er sagt að sumir stjórnarsinnar hafi á orði
haft, að bylting yrði ekki umflúin í Þýzka-
landi.
Iðnaður í Canada er að aukast og eflast,
eftir því sem hermt er. En gallinn á því
öllu er sá, að þeim sem við iðnaðinn vinna,
fækkar stöðugt.
* # #
Tæplega líður svo dagur að blöðin ekki
birti skýrslur sem sanni að alt sé á fleygi-
ferð til framara og að kreppann sé á för-
um; en öll einkenni kreppunnar halda þó á-
fram og fólkið verður ekki vart við fram-
farirnar.
AÐ HEIMAN
Ólafur Jóh. Sigurðsson
(Bráðum kemur á bókamarkað-
inn ný skáldsaga eftir hinn korn-
unga rithöfund Ólaf Jóh. Sig-
urðsson. Heitir sagan: “Skugg-
arnir af bænum”. Segir hún frá
10 ára gömlum dreng, Ásgeiri
Ásgeirssyni, sem verður að
hrekjast að heiman og fór til
vandalausra. Kaflinn, sem hér
fer á eftir, er tekinn úr bókinni
og segir frá því, er Ásgeir litli
kemur á nýja heimilið.)
I.
Það var mildur og vorlegur
regnúði þennan dag, fíngerðar
gróðrarskúrir, og uppstytta á
milli. Jónas ráðsmaður reið á
leirljósum hesti niður mýrina,
og teymdi Huppu gömlu. Hann
var digur og svolalegur karl,
rösklega fertugur að aldri. —
Hann tók mikið í nefið og brúk-
aði ljótt orðbragð.
En Ásgeir Ársgeirsson
þrammaði á eftir kúnni með
vísikló í hendinni og öðru hvoru
danglaði hanR lauslega í lend-
arnar á henni, ef hún ætlaði að
sýna þrjózku.
—Böböbö.
Huppa gamla reyndi að láta í
ljósi óánægjh sína yfir' þessu
miður skemtilega ferðalagi, en
það gekk ekki svo vel, sem
skyldi, því að múllinn herti að
kjálkum hennar; hún gat aðeins
látið nægja að hrista hausinn og
slá halanum.
Vornálin var í hröðum vexti,
og náttúran þrúngin af lífi og
sköpun. Fuglarnir sungu, tístu
og hneggjuðu, lækirnir niðuðu,
spóinn vall. En þrátt fyrir alla
þessa dýrð, þá var Ásgeir Ás-
geirsson heldur daufur í dálkinn.
Hann krepti saman varirnar og
leit oft til baka. Hann sá, að
grænkan var byrjuð að teygja
sig upp úr bæjarþakinu og þótt-
ist viss um, að eftir hálfan mán-
uð, þá myndi sinan vera horfin.
Þá myndi stóri fífillinn vera út-
sprunginn á skemmukampinum
og hlaðvarpinn fagur og gullinn.
.. En úti við túnlækinn stóðu
húsin hans, og en var ekki búið
að hleypa fénu út eftir vetrar-
innistöðuna. Þau stóðu rétt hjá
litla fossinum, sem söng og bull-
aði. En drengurinn gætti þess
vel, að láta ekki á neinu bera, því
að umfram alt vildi hann dylja
tilfinningar sínar fyrir þessum
stóra og ruddalega karli, með
tóbakskornin í skegginu. Eng-
inn mátti heyra þegar innstu
strengirnir titruðu í brjósti
hans.
En þegar þeir voru kömnir
austur á heiðargöturnar, þá varð
drengurinn fyrir því óhappi, að
annar skórinn losnaði, svo að
hann varð að leggjast á hnéð og
binda þvenginn. f sömu svifum
notaði Huppa gamla tækifærið;
hún rykkti í tauminn svo að
hann kiptist úr hendi ráðs-
mannsins og tók síðan á rás'upp
í mýrina.
Jónas ákallaði þann glóðheita
í ýmsum tóntegundum, en eftir
dálítinn eltingaleik gat hann
handsamað kúna og gefið henni
duglega áminningu með svipuól-
inni.
—Hvern...........í sósvarta
. ... á þetta að þýða? sagði
hann og sneri sér að drengnum.
Ekkert svar.
— Geturðu ekki einu sinni
rekið á eftir belju, bölvaður úr-
þ v æ 11 i s niðursetingsamlóðinn
þinn?
Þögn.
— Þykistu kannske of góður
til þess? Ha? Eg skal svei mér
cenna þér að lifa, lagsmaður,
ægar þú ert kominn undir mína
stjórn og mína stjörnu. Já, þá
skaltu aldeilis fá að standa þína
pligt.
Hann snaraiðst á bak þeim
eirljósa og ætláði að ríða af
stað, en þá kom það upp úr kaf-
inu, að Huppa gamla var búinn
að mynda sér ákveðna skoðun
um þetta einkennilega ferðalag,
hún blakaði eyrunum og spyrnti
á móti af öllum kröftum. Hún
var staðráðin í, að fara ekki feti
lengra.
— Geturðu ekki lamið belju-
d.......orgaði kallinn og tútn-
aði allur í andliti.
En dregurinn hikaði og hikaði,
því að hann hafði drukkið svo
marga góða sopa úr henni Huppu
gömlu. Það var hún, sein hélt
lífinu í okkur öllum síðastliðinn
vetur.
— Ef þú gegnir mér ekki,
grenjaði ráðsmaðurinn og pataði
með- svipunni, þá skal eg fara af
baki, leysa niður um þig bux-
urnar og lúberja þig, svo að þú
munir eftir því næstu daga.
— Bö-hö-hö, sagði Huppa
gaml^.
En þegar dregurinn sá, að
karlinn ætlaði að framkvæma
hótunina, þá fékk hann sting í
hjartað og þorði ekki annað en
að hlýða.
II.
Guðmundur húsbóndi stóð á
hlaðinu með hendurnar í buxna-
vösunum. Hann var lítill maður
og grannvaxinn. Svipurinn var
kæruleysislegur, andlitið fölleitt,
augun grá og hvöss. Hann las
mikið í blöðum og bókum, en lét
ráðsmanninn annast um búsýsl-
una. • Oft þurfti hann að bregða
sér í ferðalög.
— Jæja, Jónas minn sagði
hann og dró annað augað í pung.
Þú kemur þá með nýja fénaðinn.
Hvernig lízt þér á hann ?
— Eg er enginn dómari, hvein
í Jónasi um leið og hann rendi
sér af baki. Húsbóndinn rétti
drengnum höndina og fór síðan
að athuga Huppu gömlu.
— Asni, gat eg verið, sagði
hann.
— Á, jæja, sagði Jónas glott-
andi og tók í nefið.
— Það var ljóta yfirsjónin, að
kaupa þessa horngrítis hor-
renglu. Hún er æfagömul og
náttúrlega steinhætt að mjólka.
Ráðsmaðurinn: Já, hvort hún
mjólkar vel eða illa, það get eg
ekki sagt um. En hitt veit eg,
að leiðari skratta hefi eg aldrei
haft í taumi, og strákræfillinn
vitaónýtur að reka á eftir.
Guðmundur: So-já. Ætli það
verði þá mikið gagn að honftm,
greyinu ?
Jónas: Hvah;
Guðmundur: Eg hefði ekki átt
að taka hann nema fyrir þriðj-
ungi hærri meðgjöf.
Jónas: Ja, ekki mun af veita.
að hrista úr honum fjárans
letina og aumingjaháttinn, ef
hann á nokkurntíma að verða að
manni. Þetta er framúrskarandi
kveifarlegur vesalingur, enda
ekki við góðu að búast frá öðr-
um eins foreldrum, sem altaf
lágu í skítnum.
— Jæja, sagði húsbóndinn. —
Hann lagast kannske með aldr-
inum, skinnið a-tarna.
III.
Húsaskipun í Hlíð var þannig
háttað, að niðri í bænum var
baðstofa, eldhús og búr, en uppi
á loftinu var “verelsið”. Það
voru tvö stór kames; annað var
aðsetur húsbóndans og Péturs
sonar hans, hitt var gestastofa.
Þegar Ásgeir Ásgeirsson gekk
í fyrsta skifti um í Hlíðarbað-
stofunni, þá sat ráðskonan Nat-
anína á einu rúminu og staglaði
í sokkaplögg. Hún var þrjátíu
og átta ára gömul, fjallmyndar-
leg og aðsópsmikil manneskja,
rjóð í kinnum og yfirbragðið
eins og á keisara. öll fötin voru
hehni nokkuð þröng, og það var
eins og hún myndi þá og þegar
sprengja utan af sér þessa ó-
þægilegu fjötra. Á enninu var
stór varta, og lýtti það hana
nokkuð.
— Jæja. Þá kem eg með “nýja
vinnumanninn”, sagði Jónas og
hallaði sér upp í rúmið sitt, sem
stóð andspænis rúmi ráðskon-
unnar.
— Já, ekki ber á öðru, sagði