Heimskringla - 23.12.1936, Qupperneq 5

WINNIPEG, 23. DES. 1936
HEIMSKRINGLA
5. SlÐA
Natanína. Hún mældi drenginn
með augunum, og augnaráðið
var þannig, að honum fanst að
hún þreifaði á sér.
— Hvað ertu gamall? spurði
hún og blés, því að hún var
mæðin.
— Tíu ára, svaraði drengur-
inn.
-— Ja, ekki eru nú beinin mik-
il, sagði hún og málrómurinn var
næstum því blíður. Eg skal á-
byrgjast, að á þínum aldri var
eg helmingi stærri.
— — Skömmu síðar kom
vinnukonan með mjólkina úr
fjósinu. Það var Halldóra Guð-
rún Bjarnadóttir. Hún var sey-
tján ára gömul og blá í vöngum.
Barn komst hún á flæking og
Vann fyrir sér á misjöfnum stöð-
Um. Hún hafði mikla lífsreyn-
slu jafn ung og hún var. — En
þegar hún heilsaði Ásgeiri Ás-
geirssyni, þá Ijómuðu augu
hennar af þögulli meðaumkun og
djúpri samúð. Upp frá þeirri
stundu vissi drengurinn, að hún
var vinur hans og verndari.
Vinnumaðurinn Andrés Páls-
son kom líka að utan, ásamt
Pétri, syni húsbóndans. Sá fyr-
nefndi var hversdagsgæfur,
harðgerður strákur, kominn yfir
tvítugt. Hann reykti úr pípu á
sunnudögum. Húsbóndasonurinn
var sextán ára slöttólfur, latur,
bráðlyndur og ófyrirleitinn.
Nú hóf ráðskonan skömtun-
ina. Hún bograði yfir diskum og
krukkum, bollum og spilkomum.
Baksvipurinn minti á gamlan
landshöfðingja. Drengurinn fékk
skyr í skál og hálfa glóðarbak-
aða köku. Enginn skifti sér af
honum, nema gamall svartur
köttur, sem reyndi að sníkja út
úr honum kökuna. En þegar
hann var búinn að borða, þá setti
að honum hroll. Hann var blaut-
ur í fæturna og auk þess dálítið
kvefaður. Nú gat hann ekki
beðið mömmu um þurra sokka.
IV.
Stuttu síðar var farið að hátta.
— Jæja, Geiri minn, sagði
ráðskonan. Ætli það sé ekki bezt,
að þú holir þér niður hjá honum
Andrési.
Þá reis vinnumaðurinn upp við
dogg og mótmælti þessari ráð-
stöfun:
— Hingað til hefi eg sofið
einn, sagði hann. Og eg geri það
eins hér eftir. Mitt rúm er líka
miklu mjórra en Jónasar.
Ráðsmaðurinn gretti sig reiði-
lega:
— Það vantar ekki kjaftinn á
þig, Andrés, sagði hann.
— Nei, sem betur fer, anzaði
vinnumaðurinn.
— Nú, hvar á hann þá að
vera? spurði Natanína í vand-
ræðum, og leit ýmist á Jónas eða
Andrés.
— Hann verður víst að liggja
hjá mér, dussaði ráðsmaðurinn
vondur og afundinn.
— Svo fór Ásgeir Ásgeirsson
úr bleytunni, lagði peysu og
buxur á fótagaflinn, fikaði sig
síðan upp í rúmið til Jónasar.
En Halldóra Guðrún leit til hans
vorkunnsömu auga.
— — — Þótt karlinn væri
stór maður vexti og stæðilegur,
þá var plássið meira en nóg, en
sængin var alt of lítil, svo að
drengurinn hafði ekki ofan á síg
hálfan.’ Hann skalf. Fæturnir
voru dofnir af kulda. — En ráðs-
maður fékk sér duglega í nefið
undir svefninn. Hann hreiðraði
sem bezt um sig í sænginni og
lét eins og hann vissi ekki af
hinum nýja rekkjunaut sínum.
Drengurinn fann ylinn af hin-
um stóra þróttmikla líkama
hans. »
— Og af því hann hafði svo
litla sæng, af því honum var svo
kalt, og af því hann hafði vanist
því hja föður sínum, þá áræddi
hann eftir langa stund að koma
með dofna fæturná við heita
leggina á ráðsmanninum, bara
til þess að hlýja sér obbolítið,
til þess að taka úr sér mesta
kuldann. — En hann gætti þess
ekki, að nú var hann kominn inn
í nýjan heim, þar sem hver varð
að hlýja sér sjálfur: Karlinn
rauk upp fokvondur: — Hvern
fjandann sjálfan ertu að prika
utan í mann með löppunum?
spurði hann höstugur. Þetta er
eins og jökull! Eg hendi þér
fram til hundsins ef þú gerir
þetta aftur! Síðan lagðist hanr.
fyrir á ný.
------Eftir dálitla stund voru
allir sofnaðir. Kippóttar hrot-
urnar runnu saman við tifið í
klukkunni, sem heimilisfólkið
kallaði “átta daga verk”, sam-
kvæmt gömlum vana. Uppi á
loftinu bylti húsbóndinn sér og
rumdi.
Þegar Jónas var búinn að
hrjóta langa lengi, þá reyndi
drengurinn að toga til sín sæng-
ina, en það bar lítinn árangur.
“God Save the King
Síðan þú hraktist af hempunni
Og hinir tóku við krúnunni,
Hefi eg metið þín höfnu þing—
Huganum sungið: “God Save the King”
*
Úr því þú sleist þessi alveldis-bönd.
Ástin varð meiri, en Stórbretalönd—
Af hverju er Guð svona góður við þig?
Getur þú séð: Að hann bænheyrir mig.
t1
En, hvað sem þín bíður í komandi tíð
Og hvort sem þeir véla nú f jöldann í stríð,
Þitt sjálfstæðis-met verði mönnum að sið;
Eg meina og ætla að fylla þitt lið.
Jak. J. Norman
:rn Ifíl'
‘DROTNING ÍSLENZKRA
TRJÁA” FALLIN
12—12—36
Með Eiríki sál. Björnssyni er
fallinn í valinn vandaður og góð-
ur drengur. Æfiferill hans er
að mörgu leyti merkilegur. 8
ára gamall fer hann að vinna fyr-
Og nú dugði ekki lengur að bíta | jr sér, þegar önnur börn lifa í
á jaxlinn og herpa saman var-1 æfjntýraheimi
irnar. Endurminningarnar læð-
ast fram í hug hans, ein af ann-
ari. Hæglátar fylkingar hinna
liðnu stunda rísa npp úr gröf
sinni og ganga fram hjá að nýju.
Það er jarðarför á sólríkum
sumardegi. Það er stjarna, sem
blikar úti í geimnum. Andlit,
sem enginn skilur. Höll, sem
enginn hefir séð.
— Hann skelfur og titrar og
grúfir sig niður í koddann. Og
æsku og gleði,
krafðist tilveran af honum á-
hyggju og erfiðis. Eins og ræð-
ur af líkindum hafði hann engan
tíma né tækifæri til skólafræð-
slu en af sjálfum sér lærði hann
reikning og dönsku, opnaði það
fyrir honum nýja heima, svo að
hann gat séð fleira en ritað var
á íslenzku. Hann var líka góður
taflmaður og keudi sonum sínum
þá list. Þótt hann væri eigi stór
vexti var hann sterkur og fylg-
það er einmitt kuldi þessarar inn sér og ágætur glímumaður,
andvökunóttar, sem sezt að í sál
hans og víkur þaðan ekki þótt
árin færist yfir. — f ósegjan-
legri angist uppgötvaði hann þá
hryllilegu staðreynd, að heimur-
inn læsti sínum köldu, járnhörðu
klóm um hjarta hans, þetta
unga, viðkvæma hjarta, og
kreisti úr því blóðið, rautt blóð-
ÆFIMINNING
ur. Prestarnir litu svo á að hann
væri í guðrækilegum hugleiðing-
um. Skáldin sögðu, að gengi að
honum prestasótt. Læknarnir
álitu brýna nauðsyn að skera
hann upp. *
Darwin kendi að mennirnir
væru komnir af öpum. Höfund-
ur Lemuriu segir að þeir séu
skapaðir sérstakir. Hver er rétt-
ari?-
Síðan maðurinn gleymdi upp-
runa sínum, er hann alt af að
leita að því fyrir utan sig, sem
hann þarf að finna í sjálfum sér.
Þessvegna hleður hann upp öllu
þessu skrani í kringum sig og
leikur sér að því eins og fávís
krakki en finnur engan frið.
Sá sem er vini sínum ótrúr,
er sjálfum sér ótrúr.
Kynnu Austur-íslendingar
vestur-íslenzku, gerðu þeir hana
getur orðið að
Hinn 15. nóv. s. 1. andaðist að
heimili sonar síns, Dr. S. E.
Björnsson í Árborg, Eiríkur
Björnsson. Hann var fæddur í
Víkurgerði í Fáskrúðsfirði á ís-
landi árið 1851. Foreldrar hans
voru Björn Björnsson og járn-
gerður Einarsdóttir. Er ætt
Björns í Víkurgerði rakin alt
aftur á landnámsöld, en langafi
Björns var Björn prestur Halls-
son á Kolfreyjustað. Járngerð-
ur Einarsdóttir var og ættuð úr
Suður-Múlasýslu. Þau hjónin
Björn og Járngerður fluttust upp
yfir fjall í Fljótsdalshérað. Átta
ára að aldri fór Eiríkur frá for-
eldrum sínum og vann fyrir sér
alt frá því og þangað til yfiv
sjötugsaldur, að hann fluttist til
sonar síns, Dr. Björnsson. Er
hann var orðinn fulltíða maður
v^r hánn í vinnumensku á Völl-
unum og þar kyntist hlmn
stúlku, sem Aðalborg Jónsdóttir
hét og kvæntist henni. Þau
reistu bú á Jökuldal en fluttu
brátt til Vopnafjarðar, þar sem
þau bjuggu allan sinn búskap á
íslandi. Til Vesturheims flutt-
ust þau árið 1904 og settust að
í Winnipeg. Börn þeirra Eiríks
og Aðalbjargar eru þessi; Þór-
unn Sigvaldason í Winnipeg;
Aðalbjörg Björnsson í Winni-
peg; Björn E. Björnsson, dáinn
fyrir 18 árum, Stefán E. Björns-
son, einnig dáin fyrir 27 árum
síðan og Dr. Sveinn E. BjörnS-
son læknir í Árborg. Fjárhagur
Eiríks heitins var lengst af
þröngur meðan að hann bjó á
íslandi. En með sérstökum
dugnaði komu þau hjónin upp
börnum sínum hjálparlaust, enda
hlífði Eiríkur sér ekki við vinn-
una, þó var heilsa hans ekki góð
um þau ár, er hann bjó í Vopna-
firði. Sjö sinnum var hann búin
að liggja í lungnabólgu er hann
fór af íslandi. Hérna megin
hafsins var heilsa hans miklu
betri. Hann vann erfiðis vinnu
lengst af unz hann fluttist á-
samt konu sinni til sonar síns í
Árborg, þar andaðist Aðalborg
árið 1933, höfðu þau hjónin þá
verið saman í hjónabandi í 56
ár. Hin síðustu 2 árin fór heilsu
hans smáhnignandi og hina síð-
ustu mánuði lá hann mjög þungt
haldinn, unz hann lézt eins og
áður er getið hinn 15. nóv. s. I.
sem fáir stóðust gegn. Fram-
koma Eiríks sál. var ætíð prúð-
mannleg. Hann var hæglátur
og góðlátlegur og mjög orðvar( _
maður, sem hugsaði eins og hann a ri™a r*
breytti. Hann var trúaður mað- Þjóðrækni
ur, og heima á íslandi las hann þröngsýni.
ætíð húslestur á sunnudögum og Því er spáð að næsta uppfynd-
innrætti börnum sínum og heim- ing «ýni mannshugann. Þar
ilisfólki virðingu fyrir kristin- verður margt fallegt að sjá.
dóminum -og boðskap þeirrar Kommúnisminn ætlar að
fegurðar og þess sannleika, sem rækta mennina svo að þeir geti
hann hefir að geyma. Hefir lífs- stjórnað sér sjálfir. Fasisminn
skoðun hans eflaust verið hon- vill koma í veg fyrir það.
um örugg stoð í baráttu lífsins, Þorbergur Þórðarson á þakkir
sem var löng og sjálfsagt ströng, skilið fyrir það, að sýna fram á
með mörgum vonbrigðum. Má að “Rauða hættan er engin
nærri geta að honum hefir þótt hætta.
sárt að sjá á bak tveimur upp-1 Halldór Stefánsson en annar
komnum og efnilegum sonum og , Gestur Pálsson.
Rvík. 27. nóv.
Reynitréð fræga í Nauthúsa-
gili undir Eyjafjöllum er fallið.
— Fréttaritari útvarpsins að
Brúnum segir það hafa brotnað
niður við rót sennilega í ofviðr-
inu 19. þ. m.
Reynitréð í Nauthúsagili var
merkast allra skógartf jáa á ís-
landi og stundum nefnt Drotn-
ing íslenzkra trjáa. —
Fréttastofan hefir átt tal við
Einar Sæmundssen, skógarvörð
um tré þetta og fer hér á eftir
frásögn hans:
Tréð stóð tæpt á barmi Naut-
húsagils og slútti fram yfir gil-
ið, sem var 15—20 metra djúpt.
Hefir því sauðfé ekki náð að
bíta lim trésins og hefir það
hlíft því, einkum í æsku. Tréð
var margstofna eins og títt er
um reynitré, en aðalstofnarnir I gf drótt á enga drauma,
voru þó tveir. Óx annar skáhalt
upp á við og teigði sig framj
yfir gilið og var hann um 9Vz
metra á lengd og 150 cm. að um-1
máli niður við rót. — Hinn stofn-
inn hafði lagst út af þvert yfir
gilið.
bognað undan snjóþyngslum.
Brúaði hann gilið, þannig að lim-1
ið nam við barminn hinumeginr^fTðraumum driftir,
gilsins, og eru dæmi til þess að
gengið var á greinum þess yfirÞað hennarlffilyftir
Og leiðir deyfð a bug.
Hún markar meira svæði,
DRAUMLÍF
Af draumum koma driftir
Það deprar hennar fjör.
|Hún finnur fáa strauma,
Er fegri lífsins kjör,
| Hún missir mátt og gengi,
Hún myndar litla þörf.
Hafði hann ' sennilega |Hún lánast ekki len&‘’
Það lamast hennar störf.
gljúfrið. Þessi stofn^var 10 metr-
ar á lengd og neðst um 150 cm.
að ummáli. Naut hann mikils |
Hún myndar stærri tök.
skjóls og var afar þroskamikill Hún finnur fleiri &æði
Því fagnar lundin spök.
eiginkonu. En þótt hann yrði | Vonirnar eru eins og gullið,
slíkt að þola, þá var hann samt j þær bregðast þegar mest liggur
gæfumaður. Börn hans eru öll á.
hin mannvænlegustu og voru j Það eru grá hár í höfði listar
honum hjálp og gleði í ellinni. Á Davíðs frá Fagraskógi.
heimili sonar síns í Árborg naut! Það verður banamein vest-
hann hvíldar og friðar og allrar rænnar mennigar að hún virðir
þeirrar aðhjúkrunar sem hann |málminn hærra en manninn.
þarfnaðist er heilsu og kröftum Ríka fólkið fær jólagjafir. Fá-
hnignaði. Þar hafði hann nóg ,tæka fólkið fær ölmusugjafir eða
næði til þess að lesa, var það hið alls engar gjaf^r. Sá sem græt-
mesta yndi hans, enda var hann ur úr sér augun fyrir ástina veit
stálminnugur. Þótt fáir vissu ekki hvað hann er að gera.
var hann vel hagmæltur og ef til' Þegar orðið er hljótt, og allir
vill lýsir hann lífsskoðun sinni bafa kvatt, situr sorgin eftir
og baráttu í þes^ari stöku, er
hann kastaði fram eigi alls fyrir
löngu:
og var breidd laufkrónunnar um
15 metrar. — Auk þessara
tveggja stofna voru margir
minni stofnar. Einn þeirra var
90 cm. að ummáli niður við rót,
en 3—4 aðrir voru 30—60 cm. — .
Mælingar þessar gerði Ragnar|1:>en °Pna un(lra heima,
Ásgeirsson og hefir hann meðal
annara ritað um tréð.
Reynitré þetta var mjög veð-
urbarið, en ákaflega þróttmikið
og bar af öllum íslenzkum trjám
sakir stærðar auk einkennilegra
'staðhátta á vaxtarstað trésins
Vegna snjóþyngsla og storma
hafa nokkrir stofnar brotnað af
trénu, en flestir fyrir löngu. Ná-
Við öfgar allra drauma,
Sem öld ei skilið fær,
Og þeirra töfratauma,
Þar trausti sálin nær.
Og örlög mynda þeir.
En gott samt þeim að gleyma,
Ef gleðin bregzt og deyr.
Að missa ekki móðinn
—U ngdómshvöt—
Þá alt er eins og grafið,
Og önd vor sljó og hrjáð.
Þá horfnm ei á hafið,
, ,, ,, , , . En hefjum starf af dáð.
lægt siðustu aldamotum brotn-L, lifnar yfJr legi>
aði einn slikur stofn af trenu og
var greinin niðurhöggvin klyf jar |
á 6 hesta.
Líklegt er að það hafi átt tals-1
verðan þatt í þroska trésins, að jólin______eg vil spyrja:
neðar í gilinu er fjárhellir og Hvað jafnast á við það,
hefir sauðfé frá Stóru-Mörk leg- Ef börnin litlu byrja,
Þá lagast deyfð og böl.
|Með dýrð af fegri degi,
Það dvína veðrin svöl.
Eg hefi reynt við atvik flest
innri rödd að hlýða,
en þótt hafi yfirsést
engu vil eg kvíða.
með hæsta spilið á hendi.
Að drepa vináttu er glæpur.
Ef prestarnir ynnu með kom-
múnismanum, fengju þeir “job”
hjá honum þegar hann er sestur
jað völdum.
I Listin lofar guð með öllum
| hreyfingum.
Væru engin einvígi í íslend-
Hann var frjálslyndur í lífs- ingasögunum hefðu þær orðið
skoðunum og umburðarlynáur, rninna lesnar.
enda hafði hann mikla lífs-
reynslu og við lok sinnar jarð-
Deilur eru andleg einsvígi.
Ef góður guð gæti gert menn-
nesku ferðar horfði hann örugg- ina góða, væri hann búinn að því
ur fram á leið og þráði að hverfa , fyrir löngu.
héðan til ástvinanna, sem á und-1 Síðan 1914 er ekki verst að
an voru farnir og hann, sam- deyja. Það versta er að lifa.
kvæmt trú sinni og von bjóst! Mennirnir hræðast dauðan.—
við að sjá á ný í vorlöndum Þó mundu þeir tapa vitinu,
eilífðarinnar. |fengju þeir vissu fyrir því, að
ið þar frá ómunatíð og safnað
þar taði, en niður í þetta fjár-
bæli hefir tréð teygt rætur sín-
ar, og dregið þaðan næringu.
Aldur trésins veit enginn með
vissu, en vafalaust er það hátt á |
annað hundrað ára gamalt. Koe-
foed Hansen, fyrverandi skóg-
Að byggja og hafast að;
Að læra fögur ljóðin,
Og lesa öll sín kver.
Og missa ekki móðinn,
þá myrkrið hamla fer.
Að spádóm merkra spjalda,
Ef spurt er eftir þér,
Sem berst um lífsins vað.
Jón Kernested
E. J. Melan
FLEYGAR
Frh. frá 1. bls.
tíma heyrt, og eru þeir þó góðu
vanir í þeim sökum.
Skáldið er eins og kötturinn,
það sér bezt í myrkri.
Laxness er mesti rithöfundur
íslendinga af því að honum dett-
ur svo margt í hug.
óskastjarna var á himninum
í gærkvöldi á meðan eg var að
sofna. í morgun var hún horfin.
Það er einn maður á Mikley,
sem einkis væntir af lífinu. —
Honum líður langbezt.
Maður nokkur varð undarleg-
j þeir ættu alt af að lifa á þessari
jörðu.
Endurholdgunar kenningin er
lykill leyndardómanna.
I Sá, sem þrælar allan daginn
hefir ekki neitt. Sá sem skrifar
(tölustafi fimm mínútur á dag
hefir alt.
ósýnilegi heimurinn er stærri
en sá sýnilegi.
| Læsu menn alt um læriföður-
inn Lúter, yrðu sumir hissa.
Sumar bygðir mega ekki eiga
skáld, það verður þeim til áfellis
á dómsdegi.
“Mývatnsstúlka” hefði átt að
vera framan á Lögbergi. Eg
fann hana af hendingu hjá aug-
> lýsingunum.
J. S. frá Kaldbali
ræktarstjóri áleit það um 200 Þá reyndu horfi að halda,
ára gamalt, enda telur hann Sem hetja hvar sem er.
reynitré ná hér hærri aldri en Af öllu því sem ægir,
annarsstaðar á Norðurlöndum. Er ekkert verra en það,
Þjóðtrúin hefir átt talsverðan j Sem burt oss frá því bægir,
þátt í að vernda þetta tré, því al-
menn trú var í nágrenni þess, að
tréð mætti ekki skerða, að við-
lögðu tjóni, er af hlytist.
Reyniviðarhríslan í Nauthúsa-
gili er ættmóðir margra trjáa.
Laust fyrir síðustu aldamót tók
Guðbjörg húsfreyja í Múlakoti
litla grein, sem vaxið hafði upp
af fræi, sem fallið hafði af trénu,'
og gróðursetti hana heima hjá
sér í Múlakoti, en út af þeirri
hríslu eru komin öll reynitré í
garði hennar í Múlakoti. Árið
1911 tók Árni bóndi í Múlakoti
smáhríslur um 10 cm. háar í ná
grenni trésins og gróðursetti | Eg álít, að alt skraf um hinn
heima hjá sér og er sú hæsta nú norræna kynstofn sé hættulegt
8 metra hátt tré. Þá hefir og villandi. Við Norðurlandabú-
verið tekið af trénu og afkom- r erum að vísu bræðraþjóðir. En
endum þess í Múlakoti mikið bað haldbesta í sambandi því, er
fræ og hefir því verið sáð víða ríkir milli okkar, byggist ekki á
um land.—Vísir. |ætterni, heldur andlegri samúð.
Fjölskyldusambúð endar venju-
lega á ósamlyndi, en andlegt
14 sönglög eftir Gunnstein Ey-1 samband er einmitt það, sem á
jólfsson nýkomin á prent í vand- að tengja okkur saman, því að
aðrí útgáfu. — Ákjósanlegasta það er hafði yfir alt það, sem
“6MU, S. Thorgeirsson v!?.be!j"mst hversdagslega við i
674 Sargent Ave., Winnipeg |nkl natturunnar.
Jörgen Bukdahl
GÁTA
Eg á ekekrt hjarta,
Enga tilfinningu,
Enga æsku gleði,
Enga sáluhjálp.
Vil þó hræra hjörtu,
Hlýja tilfinningu,
Auka æsku gleði,
Öllum sálum hjálpa.
Jak. J. Norman