Heimskringla - 16.02.1938, Blaðsíða 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ^ ®
AVENUE
Dyers & Cleaners
Fatahreinsun vor er þess
verð að reyna hana.
Hvergi betri.
SÍMI 33 422
658 St. Matthews
LII. ÁRGANGUR
WINNIPBG, MIÐVIKUDAGINN, 16. FEBR. 1938
NÚMER 20.
HELZTU FRETTIR
Síðast liðmn föstudag, var at-
kvæði greitt um vantrausts-yfir-
lýsingar tillögu á hendur King-
stjórninni á sambandsþinginu.
Tillöguna gerði R. B. Bennett, og
var stjórnin vítt fyrir að hafa
ekkert hafst að til að bæta úr
kreppu og atvinnuleysi manna.
Eins og vita mátti var tillagan
feld. Með henni greiddu 42 at-
kvæðr, en það voru 22 íhalds-
menn, 13 social credit sinnar og
7 C. C. F. þingmenn. En á móti
voru 131 atkvæði; voru and-
stæðingarnir allir liberalar, nema
P. J. Rowe, þ.m. frá Athabasca,
er á síðasta þingi var rekin úr
Social Credit flokkinum vegna
andstöðu hans og gagnrýni á
stefnu William Aberharts. Með
tillögu þessari' afgreiddri, lauk
umræðunum um hásætisræðuna,
en þær hafa staðið yfir- í 10
daga.
* * *
Blöð á ítalíu vörðu miklu les-
máli s. 1. laugardag um það, að
Eden utanríkismálaritari Breta,
myndi bráðlega segja stöðu sinni
lausri. Segja blöðin það betur
farið, því á meðan hinn “eitraði
Mr. Eden”, sé í ráðuneyti Cham-
berlains, verði sættir ómöguleg-
ar milli ítalíu og Bretlands um
Palestínu og Spánarmálin. Eitt-
hvað af Beaverbrooks-blöðunum
unnar Mr. E. F. Shannon frá
Springfield. Þriðja atkvæðið var
frá Mr. Oddi Ólafssyni þing-
manni Rupertsland-kjördæmis.
* * *
f Þýzkalandi gerðust mikil tíð-
indi um fyrri helgi og íll að því
er frekast verður séð. Hitler
hefir rekið yfirmann Þýzka
hersins, von Blomberg, en hefir
sjálfur tekið við yfirstjórn hers-
ins. Ofan á það sem komið var,
tekur hann sér nú þetta vald. —
Yfir herinn næstan sér hefir
hann sett Hermann Goering —
(Field Marshall General) og Wil-
helm Keitel, báða hamstola naz-
ista. Utanríkismálaráðherra fer
skipaður Joachim von Ribben-
trop í stað Baron von Neurath.
Einir 20 hershöfðingjar hafa
mist stöður sínar. Sendiherra
sína í ítalíu, Japan og Vín, hefir
Hitler og kallað heim á sinn
fund.
Alt þetta uppistand í hernum,
er látið heita svo að stafi af gift-
ingu von Blombergs, er nýlega
fór fram. Konuefnið var rjóð og
blómleg bóndadóttir, en félögum
hans í hernum á ekki að hafa
Jótt hún úr nógu hárri stétt fyrir
hann. Auðvitað er ástæðan alt
önnur. Allir sem reknir hafa
verið, hafa verið menn, sem ekki
hafa sagt já og amen við öllu,
kvað þessa frétt ekki ástæðu-|sem Htiler hefir stungið upp á.
lausa, því innan brezka ráðuneyt- Er ætlað að í hernum hafi verið
isins væri sundrung; Chamber- jorðin megn óánægja með Hitler
lain fýsti að semja sem fyrst við og útlit hafi verið fyrir að honum
ítali um að þeir hættu æsingum
í Palestínu og kölluðu hermenn
sína heim frá Spáni, en Eden
væri þeirrar skoðunar, að það
yrði aðeins til að gefa Mussolini
meira af taumunum. önnur blöð
á Englandi telja þetta alt saman
uppspuna og innan ráðuneytisins
sé engin sundrung.
* * *
J. S. Woodsworth, C. C. F.
leiðtogi á sambandsþinginu
krafðist þess s. 1. föstudag, að
Kingstjórnin stöðvaði sölu á
hernaðarvörum til Japans. King
kvað ekki liggja á því fyr en
aðrar þjóðir hættu viðskiftum
sínum við Japan. Samkvæmt
því er -^gA. McLeod frá Toronto
hélt fram nýlega í London á
fundi sem sóttur var af 19 þjóð-
um, er á móti Japan eru, er
Canada hvorki meira né
minna en “hergagnabúr” fyrir
Japan. “Ef það væri ekki fyrir
hervörusölu Canada gætu Jap-
anir alls ekki haldið stríðinu á-
fram,” sagði Mr. McLeod. Can-
ada seldi Japan árið 1937 sjöfalt
meira af eir, fjórfalt meira af
blýi, helmingi meira af nikkel,
en árið áður. Meðan þetta er
ekki stöðvað, er alt skraf og
ráðagerðir um hjálp til Kínverja
einkisvert og út í hött.” Mr.
McLeod er forseti Canada
League for Peace and Democra-
cy.
* * *
Marcus Hyman þingmaður
lagði til á þinginu í Manitoba, að
reyn^ yrði að greiða atvinnu-
leysiskostnaðinn með því að lög-
leiða hér veðmál í sambandi við
veðreiðar eins og gert er á fr-
landi og “Sweepstake” er nefnt.
írland kvað hann oft græða $10,-
000,000 á þessu á ári til viðhalds
sjúkrahúsum landsins. — Sam-
bandsstjórnin vildi hann að beð-
in væri um að breyta glæpalög-
unum svo að þetta væri hægt. En
málið fékk litlar undirtektir og
með tillögu hans voru aðeins 3
atkvæði greidd, Mr. Hymans
sjálfs og stuðningsmanns tillög-
yrði hrundið frá völdum þegar
minst varði. Þessi breyting, sem
gerð hefir nú verið á embættum
í hernum, ber það og með sér, að
Hitler hafi verið orðinn smeyk-
ur, því það eru alt ákafir nazist-
ar sem hann skipar í embættin.
Á breytingu þessari sem orðin
er í hernum, hafa Evrópu þjóð-
irnar illan bifur og telja nú Hitl-
er einráðari en nokkru sinni fyr.
Er ætlað að smærri ríkjum Ev-
rópu, Austurríki', Czecho-Sló-
vakíu og Spáni stafi nú meiri
hætta af Þjóðverjum en áður og
ef til vill allri Evrópu. Frakkar
og Englendingar líta svo á, sem
tilraunir þeirra ací halda Hitler í
skefjum með góðu, séu úr sög-
unni.
Þýzki herinn var andvígur orð-
inn Hitler í Spánar-málunum; á-
leit ekkert vit í að vera að fórna
fé og mannlífum í því stríði. —
Stefna Hitlers í utanríkismálum,
er og álitin fjarstæða af stórum
hluta þýzku þjóðarinnar.
* * *
f fyrstu ræðunni, sem Her-
mann Goeroing hélt eftir að
hann ver gerður að yfirherfor-
ingja, en það var við opnun sýn-
ingar á nýlendu vörum, komst
hann þannig að orði: “Skilið aft-
ur landinu, sem þið stáluð frá
okkur!” Átti hann þar auðvitað
við sigursælu þjóðirnar í síðasta
stríði.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Úr Dölum
19. jan.
úr Dölum skrifar fréttaritari
útvarpsins almenn tíðindi sem
hér fara á eftir:
Tíðarfar
Á vetrinum fram til áramóta
hefir verið mjög hagstæð veðr-
átta og sauðfé ýmist lítið eða
ekki gefið og hross hvergi tekin
í hús nema nauðsynlegustu grip-
ir, svo sem dráttarhestar og
sumstaðar reiðhestar. í hríðar-
sauðfé smalað til hýsingar, en
slept aftur undir eins. Um 18.—
19. nóvember kólnði aftur og
snjóaði og síðan hefir fé víðast
hvar verið hýst — en án gjafar
að mestu leyti. Hefir þetta mjög
létt á heyjum og kemur sér vel,
þar sem þau eru víðast hvar stór-
hrakin og allmiklu minni en áður.
Fóðurbætir, mjög mikill, hefir
verið keyptur þrátt fyrir stór-
felda fækkun sauðfjár. Fóður-
bætirinn er að mestu síldarmjöl,
en nokkuð af maís.
Fjárkvillar
Kvillar hafa legið í sauðfé,
einkum í suðurhluta sýslunnar,
bæði mæðiveiki og.einnig lungna-
pest, sem hefir gert uslá á stöku
bæ.
Níræðisafmæli
Þann 28. fyrra mánaðar átti
níræðisafmæli ekkjan Valgerður
Brandsdóttir á Nýp á Skarðs-
strönd. Er hún vel ern og and-
lega heilbrigð og hefir sæmilega
sjón og heyrn. Valgerður var
gift Guðmundi Stefánssyni er
lengi bjó á Nýp og er hún þar nú.
—Vísir, 21. jan.
* * *
Sigurður Skagfield og Útvarpið
Herra ritstjóri!
Viljið þér gera svo vel og
birta eftirfarandi línur í heiðr-
uðu blaði yðar?
Eins og kunnugt er, hefir Sig.
Skagfield dvalið hér heima nú
um hríð, en nú heyrist fljúga
fyrir, að hann hafi í hyggju að
hverfa af landi burt, af þeirri
ástæðu, að ekkert sé fyrir hann
að gera hér heima, og er það illa
farið.
Sigurð Skagfield má vafalaust
telja einn glæsilegasta og bezta
söngvara hér á landi'. Nú vil cg
leyfa mér að spyrja: Höfum
við ráð á að missa þannig okkar
beztu krafta, og geta ekki notið
sjálfir okkar beztu söngvara?
— Nei, vissulega ekki, það má
aldrei verða.
Það er vitanle,gt, að lista-1
mannsbrautin er erfið og menn |
eru oft misskildir og öðlast ekki,
æfinlega þá samúð, sem skildi
hjá ráðandi mönnum. i
Skagfield hefir sungið hér í
íslenzka Útvarpið nokkurum
sinnum, við mikla hrifningu'
fjölda hlustenda, að því að mér
er kunnugt um, og hefi eg verið
að vona, að við fengjum að
heyra hann rrtiklu oftar en verið
hefir, því að sjaldan hefir heyrst
hér glæsilegri söngur í útvarpið,
en þegar Sig. Skagfield syngur
með orgelundirleik.
Nú eru það vinsamleg tilmæli
mín og áreiðanlega margra ann-
ara hlustenda að útvarpsráð
hlutist til um að ráða Sig. Skag-
field sem fastan söngvara við
útvarpið; það mundi vissulega
verða mikil gleðitíðindi allra
hinna mörgu aðdáenda Sigurðar.
Svo vil eg að lokum nota tæki-
færið og þakka Sig. Skagfield
fyrir þær mörgu ánægjustundir,
sem hann hefir veitt mér og mín-
um með söng sínum.
Með alúðarkveðju til söngvar-
ans. E. Magnússon
—Vísir, 19. jan.
* * *
Ær ber í byrjun árs
Þann 4. jan. bar mögótt ær í
Eskifirði' tveimur gimbrum,
vsartri og mögóttri. Ærin er sex
vetra og var geld árið sem leið.
Ærin er eign Jóns Magnússonar j
smiðs. Á hann fáar skepnur en
fer manna bezt með þær. Bæði
lömbin lifa og taka góðum fram-
förum.—Vísir, 21. jan.
ÞÚSUND DALA
VERÐLAUN
Elin L. Anderson
Fréttir og skýrslur af Árs-
fundi Sambandssafnaðar í Win-
veðrinu sem gerði um mestalt jnipeg sem haldinn var s. 1. sunnu-
héraðið dagana 23. til 25 okt. var | dag, koma í næsta blaði.
Fyrir fáum dögum var ís-
lenzkri stúlku hér í borginni,
Miss Elinu L. Anderson, tilkynt
að henni hefði verið dæmd
$1,000.00 verðlaun, fyrir bók sem
hún hefir ritað, og sem út kom á
árinu sem leið. Þar sem þessi
rithöfundur er Vestur-fslending-
ur, hygg eg að lesendum íslenzku
vikublaðanna í Winnipeg þyki
frétt þessi þess verð að henni sé
á lofti haldið, því sanngjarnt
virðist að gera megi ráð fyrir, að
sæmd þeirra, hvers um sig, sé
gleðiefni öllum hinum. Skal hér
því nokkur tilraun gerð til að
skýra ofur lítið frá bókinni sem
hér er um að ræða og höfundi
hennar. Verður hér þó ekki um
reglulegan ritdóm að ræða og
ræður þar mestu um að eg verð
að játa, að mín eigin þekking
nær skamt í þeim fræðum, sem
bókin fjallar um, Social Science,
og sem þýtt hefir verið á ís-
lenzku með þessu langa og þung-
lamalega orði, mannfélagsfræði.
Titill bókarinnar sem hér er
um að ræða, er á þessa leið: We
Amerians. A Study of Cleav-
age in an American City. By Elin
L. Anderson. Cambridge, Massa-
chusetts. Harvard University
Press, 1937.
Þetta er stór bók, nálega þrjú
hundruð blaðsíður, og um ytri
frágang hennar er það eitt að
segja, að hann er hinn prýðileg-
asti. Um efni bókarinnar sér-
staklega og einnig um meðferð
þess frá höfundarins hendi, er
meiri vandi um að dæma. Aðal-
efni bókarinnar er um fólkið í
bæ einum í Bandaríkjunum,
Burlington, Vermont, sem hefir
um 25,000 íbúa. Hefir höfund-
urinn varið löngum tíma til að
kynna sér sem nákvæmlegast
lifnaðarháttu fólksins í þessum
sérstaka bæ, þjóðerni þess, trú-
arbrögð, hugsunarhátt og dag-
legt líf. Þessum bæ er eins farið
eins og flestum öðrum bæjum í
Norður-Ameríku, að þar eru í-
búarnir af mörgum og all-ólíkum
þjóðernum. Fyrir oss er það
eftirtektavert, að einmitt í þess-
um bæ, Burlingham, er fjöldi
Canada-manna, French Canad-
ians frá Quebec. Þeir hafa flutt
úr sínu landi í annað land, en eru
þó þeir sömu og áður og eins og
við þekkjum þá hér í Canada.
Það er lærdómsríkt fyrir oss
Canadamenn, að lesa það sem
Miss Anderson hefir um það að
segja, hvernig þessir ólíku þjóð-
flokkar bræðast saman í deigl-
unni (the melting pot) og þá
ekki síður hvernig þeir bræðast
ekki saman. Er sá fróðleikur,
sem Miss Anderson hefir aflað
sér um þessi efni, og lætur les-
endum sínum í té í bók sinni,
mjög Iærdómsríkur og það ekki
síður fyrir oss Canadamenn
heldur en Ban^aríkjamenn, því
svipað er nú ástatt báðu megin
“línunnar” og margt er líkt með
skyldum.
Finst mér þetta vera aðalefni
bókarinnar, þó hitt sé þó kannske
frekar, að eg hefi aðallega fest
hugann við þetta við lestur henn-
ar. Það er svo afar athyglisvert
hve langt, eða skamt, ber að
ganga í því, að bræða mörg þjóð-
erni saman í eitt. Það hefir vit-
anlega sína kosti, að hver þjóð sé
einhuga og samtaka en hins ber
líka ávalt vandlega að gæta, að
glata aldrei andlegum verðmæt-
um hvaðan sem þau koma. Þeir
sem eru að hugsa um þessi efni,
eða vilja um þau hugsa, ættu
ekki að láta ógert að kynna sér
þessa merkilegu bók.
öll meðferð efnis og máls hefir
höfundinum hepnast ágætlega.
Miss Anderson hefir sjáanlega
góða hæfileika sem riJhöfundur.
Hún hefir gott lag á að gera það
sem hún vill segja ljóst og auð-
skilið og öll er bókin skrifuð á
hreinu og auðveldu máli, án allr-
ar tilgerðar og er bókin því öll
þægileg aflestrar.
Þess er áður getið að Miss
Anderson hafi hlotið $1,000.00
verðlaun fyrir þessa bók sína,
“We Americans”. Verðlaunin
eru veitt úr verðlaunasjóði sem
kendur er við John Anisfield og
veitir sá sjóður árlega verðlaun
fyrir beztu bók ársins um mann
félagsfræði (Social Science). —
Þeir sem um bókina dæmdu og
gáfu þann úrskurð, að Miss And-
erson bæru verðlaunin, eru: —
Henry S. Canby, ritstjóri Sat-
urday Review of Literature; —
prófessor Henry Pratt Fairchild
við New York University og dr.
Donald Young við Social Science
Research Council.
Miss Anderson er Manitoba-
stúlka, hér fædd og uppalin. —
Foreldrar hennar John Anderson
og kona hans Guðrún Sanders,
hún nú dáin. Var hún dóttir
Jóns og Rannveigar Sanders,
sem lengi bjuggu í Selkirk, Man.
Var Rannveig dóttir séra Guð-
mundar Vigfússonar á Melstað
og konu hans Guðrúnar Finn-
bogadóttur, sem var systir Ás-
geirs á Lundum, Teits dyralækn-
is og þeirra mörgu og merku
systkina. Að öðru leyti er mér
ekki kunnugt um ætt þessarar
gáfuðu og vel mentuðu stúlku.
Mentun sína hlaut Miss Ander-
son fyrst á barnaskólum og Mið-
skóla hér í fylkinu og lauk burt-
fararprófi (B.A.) við háskóla
Manitoba-fylkis. Fór hún svo til
Bandaríkjanna og stundaði
framhaldsnám við Columbia-há-
skólann og hlaut þar lærdómstit-
ilinn Master of Arts. Einnig
stundaði hún nám og tók próf við
New York School of Social
Science. Má af þessu sjá að hún
hefir fengið góða mentun og er
vel undir lífsstarf sitt búin.
Til Manitoba kom Miss And-
erson aftur haustið 1936 og tók
þá við forstöðu stofnunar þeirrar
sem nefnd er The Family Bureau
of Winnipeg, sem þá byrjaði
starfsemi sína. Þykir hún hafa
leyst starf sitt ágætlega af hendi
og hefir nú þegar unnið sér hér
mikla tiltrú og álit.
Ef Miss Anderson er spurð hvað
hún ætli að gera við þessa þús-
und dali, þá svarar hún á þá leið,
að þeir ættu að geta orðið til
þess, að hún gæti fyr en ella
farið aftur til Columbia-háskól-
ans og lokið nauðsynlegum und-
irbúningi til að geta hlotið dokt-
orsnafnbót (Ph.D.) frá þeim há-
skóla.
Prófessor G. Björn Björnsson
frá Grand Forks, N. D., heldur
aðalræðuna á Fróns samkomunni
23. febrúar n. k. Mr. Björnsson
er sonur Gunnars B. Björnssonar
stofnanda blaðsins “Minneota
Mascot” og ritstjóra þess, unz
elsti sonur hans Valdimar tók
við því og síðar næst elzti sonur
hans, G. Björn Björnsson. Lét
hann þó eftir nokkur ár af því
starfi og tók við kennarastöðu
við háskólann í Grand Forks, í
blaðamensku (Journalism). —
Mentun sína hlaut Mr. Björnsson
á háskóla Minnesota-ríkis.
Þetta er í fyrsta sinni sem ís-
lendingum hér gefst kostur á að
hlýða á próf. G. Björn Björns-
son, en hann kvað vera með á-
heyrilegustu ræðumönnum.
Eins og svo margir aðrir Vest-
ur íslendingar, fór Miss Ander-
son til íslands 1930. Dvaldi hún
þar um hríð og ferðaðist allmikið
um landið. • Hefir hún því hlotið
töluverð kynni af landi feðra
sinna og íslenzku skilur hún vel
og talar fullum fetum.
F. J.
fSLENZKI RISINN
f HAMBORG
íslenzki risinn, Jóhann Péturs-
son, er nú staddur í Hamborg.
Þýzka blaðið “Hamburger Tage-
blatt” kynnir hann í all-langri
grein með fyrirsögninni “2.40 m.
hár maður staddur í Hamburg”.
“Það var erfitt”, segir í grein-
inni, “að útvega þessum manni
húsnæði, því að engin rúm, sem
til voru, voru nógu löng. En þá
hljóp starfsmannafélagið “Art-
istik” undir bakka, og málinu
var bjargað.
Jóhann fékk leigt herbergi
með fjórum rúmum, og síðan
voru rúmin lögð saman hlið við
hlið. Með því að láta Jóhann
liggja þversum, var loks hægt
að finna hinum þreytta risa
samastað, segir blaðið.
Jóhann kom frá París, en þar
hafði hann verið “til sýnis” á
heimssýningunni miklu.
f Hamburg var Jóhann strax
ráðinn til þess að sýna sig á f jöl-
leikahúsi.
“Hamborgarar”, segir blaðið,
“eiga þess ekki kost daglega að
sjá lifandi himinkljúfa!”
—Mbl. 20. jan.
Brátt verður farið að auglýsa
eftir stúlkum, sem geta roðnað,
til að leika í litkvikmyndum, seg-
ir kvikmyndastjórinn William
Wellmann. — Hann dregur í efa,
að slíkar stúlkur sé að finna í
Hollywood.
* * *
__ Eg vil hér með biðja um
hönd dóttur yðar, því nú hefi eg
fengið svo góða stöðu, að eg get
séð fyrir fjölskyldu.
— Ágætt! Við erum 6 í heim-
ili!